NAFLD

Wat is NAFLD?

Niet-alcoholische leververvetting (NAFLD) is een veelvoorkomende aandoening waarbij zich te veel vet in de lever ophoopt zonder dat er sprake is van alcoholmisbruik. NAFLD is een stille aandoening, wat betekent dat er vaak geen symptomen optreden. De aandoening kan echter wel leiden tot ernstige leverproblemen, zoals leverontsteking (NASH), leverfibrose en uiteindelijk cirrose. NAFLD is een groeiend gezondheidsprobleem dat wereldwijd voorkomt en wordt geassocieerd met obesitas, metabool syndroom, diabetes type 2 en insulineresistentie.

De oorzaken van NAFLD zijn divers en omvatten zowel genetische als omgevingsfactoren. Obesitas, een ongezonde levensstijl met ongezonde voeding en te weinig lichaamsbeweging, metabool syndroom, insulineresistentie en diabetes type 2 zijn allemaal risicofactoren voor de ontwikkeling van NAFLD. Andere risicofactoren zijn een hoge bloeddruk, hoog cholesterol en triglyceriden, evenals bepaalde medicijnen en virale hepatitis.

NAFLD kan leiden tot leverfibrose, cirrose en uiteindelijk leverfalen als het niet wordt behandeld. Een gezonde levensstijl, inclusief regelmatige lichaamsbeweging en een uitgebalanceerd dieet, kan het risico op het ontwikkelen van NAFLD verlagen en het beheersen van de aandoening vergemakkelijken. Bovendien kan het verminderen van alcoholgebruik, stoppen met roken en het verminderen van blootstelling aan gifstoffen helpen bij het voorkomen van leverbeschadiging.

NAFLD komt wereldwijd voor, maar het is het meest voorkomend in ontwikkelde landen zoals de Verenigde Staten, Europa, Australië en Japan. In deze landen wordt geschat dat 20-30% van de bevolking NAFLD heeft. Het komt minder vaak voor in ontwikkelingslanden. Er zijn geen precieze cijfers over het aantal mensen met NAFLD in Nederland, maar het wordt geschat dat ongeveer 25% van de volwassenen in westerse landen NAFLD heeft. In Nederland wordt NAFLD steeds vaker gezien als gevolg van een veranderende levensstijl en een toename van obesitas en diabetes type 2.

Symptomen

In de beginfase van NAFLD zijn er vaak geen of nauwelijks symptomen merkbaar. Naarmate de aandoening vordert, kunnen de volgende symptomen optreden:

• Vermoeidheid: een veelvoorkomend symptoom bij NAFLD is vermoeidheid, wat kan komen door de aanwezigheid van ontstekingen in het lichaam.
• Pijn in de bovenbuik: patiënten kunnen last krijgen van pijn of een vol gevoel in de bovenbuik, wat kan wijzen op een vergrote lever.
• Verminderde eetlust: mensen met NAFLD kunnen last krijgen van verminderde eetlust en gewichtsverlies. De ontsteking en fibrose in de lever kunnen ervoor zorgen dat het lichaam minder eetlust heeft en minder goed voedingsstoffen kan opnemen. Dit kan leiden tot ondervoeding en gewichtsverlies. Ten tweede kan NAFLD gepaard gaan met hormonale veranderingen, zoals een verhoogde aanmaak van leptine, betrokken bij de regulatie van het honger- en verzadigingsgevoel. Deze veranderingen kunnen leiden tot een verminderde eetlust en een verminderde inname van voedingsstoffen. Ook kunnen medicijnen die worden gebruikt bij de behandeling van NAFLD, zoals metformine, ook leiden tot een verminderde eetlust als bijwerking.
• Geelzucht: in zeldzame gevallen kan geelzucht optreden. Dit wijst op een ernstige leveraandoening.
• Hoge bloeddruk: NAFLD-patiënten hebben vaak een verhoogde bloeddruk, wat kan leiden tot cardiovasculaire problemen.

Oorzaken

De oorzaken van NAFLD kunnen complex en divers zijn en het kan moeilijk zijn om een enkele oorzaak te vinden. Hieronder worden enkele van de mogelijke oorzaken genoemd:

• Overgewicht of obesitas: overmatige vetophoping in het lichaam, vooral rond de buikstreek, kan leiden tot NAFLD.
• Insulineresistentie: het lichaam wordt minder gevoelig voor insuline, wat resulteert in een verhoogde bloedsuikerspiegel en vetophoping in de lever.
• Diabetes type 2: deze aandoening gaat vaak gepaard met insulineresistentie, waardoor NAFLD kan optreden.
• Een hoge bloeddruk kan bijdragen aan NAFLD omdat het kan leiden tot schade aan de bloedvaten in de lever. Als de bloedvaten beschadigd raken, kan de bloedtoevoer naar de lever verminderen, wat leidt tot een ophoping van vet in de lever en uiteindelijk tot NAFLD. Bovendien kan hoge bloeddruk bijdragen aan insulineresistentie, wat ook kan bijdragen aan de ontwikkeling van NAFLD. Insulineresistentie maakt het voor het lichaam moeilijker om glucose te verwerken, wat kan leiden tot hogere bloedsuikerspiegels en meer opslag van vet in de lever.
• Hoge cholesterol- en triglyceriden niveaus: dit kan de lever beschadigen en NAFLD veroorzaken.
• Een ongezond voedingspatroon: diëten met een hoog gehalte aan verzadigd vet, suiker (fructose) en koolhydraten kunnen bijdragen aan de ontwikkeling van NAFLD.
• Sedentaire levensstijl: gebrek aan lichaamsbeweging kan bijdragen aan gewichtstoename en insulineresistentie.
• Erfelijke aanleg: sommige mensen hebben van nature meer kans om NAFLD te ontwikkelen vanwege genetische factoren.
• NAFLD kan ook verband houden met andere gezondheidsproblemen, zoals schildklieraandoeningen en slaapapneu.

Het is belangrijk om te weten dat NAFLD vaak het gevolg is van een combinatie van deze factoren en dat het niet altijd duidelijk is waarom sommige mensen het ontwikkelen en anderen niet.

Voedingsadviezen

Aan te raden voedingsmiddelen bij NAFLD zijn:

• Vezelrijke voedingsmiddelen zoals groenten, fruit, volkoren granen en peulvruchten. Vezels helpen bij de afvoer van afvalstoffen en dragen bij aan een gezonde spijsvertering.
• Onverzadigde vetten, zoals olijfolie, noten, zaden, avocado’s en vette vis zoals zalm. Deze vetten hebben een ontstekingsremmende werking en kunnen de levergezondheid bevorderen.
• Voedingsmiddelen met veel antioxidanten, zoals bessen, druiven, artisjokken, boerenkool, spinazie en broccoli. Antioxidanten helpen bij het neutraliseren van vrije radicalen en verminderen zo de oxidatieve stress in de lever.
• Voedingsmiddelen met veel choline, zoals eieren, vlees, vis en zuivelproducten. Choline is belangrijk voor een gezonde leverfunctie.
• Vette vis (bijvoorbeeld zalm, haring, makreel) vanwege de omega-3-vetzuren die ontstekingsremmend werken.
• Groene thee vanwege de antioxidanten die leverontsteking kunnen verminderen.
• Knoflook vanwege de ontstekingsremmende en lever beschermende eigenschappen.
• Kurkuma vanwege de ontstekingsremmende werking en de mogelijkheid om vetopslag in de lever te verminderen.
• Bessen (bijvoorbeeld blauwe bessen, frambozen) vanwege de antioxidanten die ontstekingsremmend werken en het risico op leververvetting kunnen verminderen.
• Groenten met bladgroen (bijvoorbeeld spinazie, boerenkool) vanwege de vitamines en mineralen die bijdragen aan de algehele gezondheid van de lever.

Aanvullende leefstijltips:

• Vermijd alcohol, omdat dit de lever verder kan beschadigen.
• Beperk de inname van suiker en geraffineerde koolhydraten, omdat deze de vetopslag in de lever kunnen bevorderen.
• Beperk de inname van verzadigde vetten, zoals die in rood vlees en gefrituurd voedsel.
• Drink voldoende water om de lever te helpen bij het afvoeren van afvalstoffen en vermijd vruchtensappen.
• Zorg voor voldoende lichaamsbeweging, omdat dit kan helpen bij het verminderen van vetophopingen in de lever.

Opmerkingen

Er is geen specifieke behandeling voor NAFLD, maar veranderingen in levensstijl, zoals gezonde voeding, lichaamsbeweging en gewichtsverlies, worden aanbevolen. In sommige gevallen kan medicatie worden voorgeschreven om de aandoening te behandelen. In gevallen waarbij de aandoening gepaard gaat met een leverontsteking (NASH), kunnen ontstekingsremmende medicijnen zoals prednison, pentoxifylline of pioglitazon worden voorgeschreven. Bij onderliggende aandoeningen, zoals diabetes en hoge bloeddruk, kunnen medicijnen voorgeschreven worden om deze aandoeningen te behandelen. Het is belangrijk om te benadrukken dat mensen met NAFLD regelmatig medische controles en monitoring moeten ondergaan om de voortgang van de ziekte te volgen en te beheren.

Behandeling