Ziekte van Crohn

Wat is Ziekte van Crohn?

De ziekte van Crohn is een chronische ontstekingsziekte van de darm of inflammatoire darmziekte (inflammatory bowel disease, IBD), wat betekent dat er sprake is van ontstekingen in de darm. Ontstekingen kunnen plaatsvinden in het volledige darmkanaal. De meest voorkomende plaats van een ontsteking is echter de overgang van de dunne darm naar de dikke darm. Andere plekken waar vaak ontstekingen ontstaan zijn in de dikke darm en bij de anus. De ziekte wordt meestal ontdekt tussen het vijftiende en dertigste levensjaar. De belangrijkste klachten die door de chronische ontstekingen ontstaan zijn pijn in de buik, diarree, vermoeidheid en koorts. De ziekte kenmerkt zich door opvlammingen na een rustige periode (remissie) waarin er weinig klachten zijn.

De twee meest voorkomende vormen van IBD zijn de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa. Bij colitis ulcerosa beperkt de ontsteking zich tot de dikke darm en trekt deze vanaf de endeldarm verder het colon in.

In Nederland hebben ongeveer 40.000 mensen de ziekte van Crohn. De ziekte komt (iets) vaker voor bij vrouwen dan bij mannen. De levensverwachting voor mensen met de aandoening is in principe gelijk, al zijn er aanwijzingen dat patiënten die sinds de kinderleeftijd kampen met IBD mogelijk een kortere levensverwachting hebben.

Symptomen

Het klachtenverloop verschilt per persoon. Bovendien zijn de symptomen afhankelijk van de locatie en ernst van de ontstekingen. Dit maakt dat de ziekte een grillig verloop heeft. Sommige mensen hebben jaren geen last van een opvlamming terwijl anderen veel of vaak klachten hebben.

Algemene symptomen ziekte van Crohn:

• Buikpijn
• Diarree of dunne ontlasting doordat de ontstoken darm te weinig water opneemt. Soms kan er sprake zijn van constipatie.
• Moeheid, door een nutriëntentekort door malabsorptie en door chronische ontsteking.
• Koorts.
• Gewichtsverlies door malabsorptie.
• Bloed en/of slijm bij de ontlasting. Bloedverlies kan ook onopgemerkt gebeuren (occult bloedverlies), afhankelijk van de locatie van het bloedverlies. De ontlasting heeft dan geen helder rode kleur.
• Bloedarmoede door (occult) bloedverlies of een nutriëntentekort door malabsorptie.
• Maagklachten. Deze kunnen verergeren door stress, slechte voeding, alcohol of door medicijngebruik.
• Wondjes rond de anus.
• Groeiachterstand bij kinderen.

Een opvlamming van de ziekte van Crohn kan veroorzaakt worden door bijvoorbeeld stress, alcohol of bepaalde prikkelende voeding. Als de ziekte actief is, dus tijdens een opvlamming, kunnen er ook klachten elders in het lichaam optreden.

Symptomen van de ziekte van Crohn tijdens een actieve ontsteking zijn:

• Aften.
• Gewrichtspijn, of pijnlijke en gezwollen gewrichten.
• Stenose (vernauwing in de darm). Het gevaar op stenose blijft bestaan na een heftige ontsteking doordat er littekenweefsel in de darm wordt gevormd. Littekenweefsel is star en kan de darm afsluiten.
• Fistels of zweren in de darm. Met name fistels in de huid rond de anus komen voor.
• Pijnlijke, blauwrode plekken op de huid van de onderbenen.
• Leverziekten.
• Galstenen.
• Nierstenen.
• Botontkalking (osteoporose).
• Ontstoken ogen.

Oorzaken

De precieze oorzaak van de ziekte van Crohn is niet bekend. Risicofactoren voor het ontstaan van de ziekte van Crohn zijn:

• De genetische achtergrond, bijvoorbeeld een mutatie in het NOD2-gen dat mede verantwoordelijk is voor de aanmaak van een goede slijmlaag op de darmwand.
• Verstoorde afweer tegen bacteriën in de darmen. Doordat het immuunsysteem commensale (gunstige) darmbacteriën aanvalt, ontstaan er ontstekingen in de darm.
• Disbalans in het darmmicrobioom, waardoor een pro-inflammatoire staat in de darm ontstaat.
• Roken. Dit is niet alleen een risicofactor voor het ontstaan van de ziekte van Crohn, maar roken is tevens geassocieerd met een hogere ziekteactiviteit.
• Chronische stress. Door een overmaat aan stress produceert het lichaam ontstekingsbevorderende stoffen.
• Ongezonde voeding, rijk aan geraffineerde koolhydraten en slechte vetten.
• Antibioticagebruik. Veelvuldig antibioticagebruik werkt een disbalans in het darmmicrobioom in de hand.
• Blindedarmverwijdering geeft een verhoogd risico op het ontwikkelen van de ziekte van Crohn.

De ziekte van Crohn komt veel vaker voor in (West)-Europa en Noord-Amerika en minder in Afrika en Azië. De typische Westerse voeding en leefstijl lijken daarom een rol te spelen in het ontstaan van de ziekte. Een Westers dieet met te veel aan suikers en vetten en het gebruik van antibiotica verstoren de samenstelling van het darmmicrobioom. De slijmvliezen in de darmen beschadigen door een slechte spijsvertering en onvoldoende spijsverteringsenzymen.

Mensen met de ziekte van Crohn hebben een verhoogd risico op hart- en vaatziekten. Daarnaast hebben mensen met een chronische ontsteking van de dikke darm een verhoogde kans op darmkanker.

Voedingsadviezen

Screening op glutenintolerantie en/of voedselallergieën wordt aangeraden. Er is een hoge prevalentie van coeliakie bij mensen met de ziekte van Crohn. Onregelmatig en ongezond eten kunnen klachten uitlokken. Een specifiek Ziekte van Crohn dieet bestaat niet. Er zijn echter wel eetgewoonten die klachten en opvlammingen kunnen verminderen.

• Eet zoveel mogelijk glutenvrij om prikkeling van de darmwand te voorkomen. Bij coeliakie strikt glutenvrij.
• Veel mensen met de ziekte van Crohn verdragen zuivel niet goed (lactose-intolerantie). Overweeg een zuivelvrij voedingspatroon.
• Kies voor ontstekingsremmende, plantaardige voeding en voeding rijk aan antioxidanten, zoals het Mediterraan dieet.
• Eet 2 keer per week wild gevangen, vette vis, rijk aan ontstekingsremmende omega 3 vetzuren.
• Vermijd fastfood, geraffineerde koolhydraten en ongezonde vetten.
• Beperk de consumptie van alcohol, koffie, koolzuurhoudende dranken en energiedrankjes zoveel mogelijk. Wees ook terughoudend met pittig en gekruid eten. Deze stoffen kunnen de darm teveel prikkelen.
• Zorg voor voldoende micronutriënten in de voeding. Mensen met de ziekte van Crohn hebben door malabsorptie een verhoogde kans op een tekort aan vitamine B12, folaat, calcium en ijzer.
• Zorg voor de inname van voldoende eiwitten, zodat er voldoende bouwstoffen zijn voor herstel (na een opvlamming).

Opmerkingen

De orthomoleculaire behandeling van de ziekte van Crohn is gericht op herstel van het darmslijmvlies en de darmflora, het opheffen van voedingstekorten, het verminderen van buikpijn, diarree en rectale bloedingen.

De reguliere behandeling bestaat uit het gebruik van medicijnen die remissie induceren of de remissietijd verlengen. De belangrijkste medicijnen die langdurig (soms levenslang) worden gebruikt zijn aminosalicylaten, zoals mesalazine en sulfalazine. Tijdens een actieve ontsteking worden er kortdurend corticosteroïden voorgeschreven, zoals prednison of prednisolon. Als deze medicijnen onvoldoende werken, dan worden sterke immunosuppresiva voorgeschreven, zoals methotrexaat, of TNF-blokkers zoals infliximab. Medicatie kan de darmflora echter negatief beïnvloeden en lost uiteindelijk de oorzaak niet op.

Soms is een operatie nodig. Bijvoorbeeld als medicijnen onvoldoende werken, er bloedingen in de darm plaatsvinden of er een sprake is van een abces, fistel of darmvernauwing. Er wordt dan een stuk van de darm verwijderd.

Behandeling