Is gezondheid ook jouw passie en wil je meer leren over voeding en suppletie? Bekijk dan eens onze e-learning Orthomoleculair Adviseur Basis.
Lactoferrine werking
Lactoferrine is een eiwitsoort die we categoriseren als een glycoproteïne (een eiwit met daaraan één of meer suikermoleculen).1 Het lichaam produceert lactoferrine via exocriene klieren en we vinden het voornamelijk terug in lichaamsvloeistoffen zoals melk, tranen en speeksel. De hoogste concentraties zijn vindbaar in het colostrum, ofwel biest: de eerst geproduceerde moedermelk van zoogdieren. 2 Of mensen, in dat geval spreken we enkel van colostrum. De concentratie varieert van ongeveer 7 g/l in biest tot ongeveer 1 g/l in rijpe melk. De grote hoeveelheid in moedermelk helpt bij de afweer van schadelijke micro-organismen bij baby’s die nog geen ontwikkeld immuunsysteem hebben.3 Dit geldt niet alleen voor mensen, maar ook voor andere zoogdieren. Een recent onderzoek gepubliceerd in het gerenommeerde medische tijdschrift The Lancet beschrijft bijvoorbeeld het belang van lactoferrine als “een sleutelcomponent van de aangeboren reactie van zoogdieren op infectie.”3
Als volwassene beschikken we daarentegen over veel minder van deze eiwitsoort. We maken minimale hoeveelheden zelf aan, maar deze voorraden kunnen sneller uitgeput raken door externe factoren zoals stress, voedingspatroon of ziekte. Wel zijn er aanwijzingen dat intensief bewegen de lactoferrineaanmaak kan stimuleren.13 Daarnaast kunnen we een deel uit koemelk binnenkrijgen, maar de lactoferrineniveaus hierin zijn minimaal. Voornamelijk de lactoferrine in melk van halverwege de lactatie is veel lager, slechts 0-1 g/l.2
De eiwitsoort wordt via specifieke receptoren opgenomen door de cellen in het menselijk lichaam, bijvoorbeeld in de darmen of de hersenen, maar ook via witte bloedcellen, bloedplaatjes en bacteriën. In het laatste geval reageert lactoferrine op de receptoren van de bacterie, en remt vervolgens de groei. Dit doet het eiwit door ongebonden ijzermoleculen weg te vangen, een cruciaal onderdeel wanneer bacteriën zich proberen te verspreiden. Bacteriën hebben ijzer namelijk niet alleen nodig om zich te vermenigvuldigen, maar ook om het immuunsysteem aan te kunnen.14
IJzerbindend vermogen
De belangrijkste functie van lactoferrine hangt daarom samen met de positieve werking op het immuunsysteem. Zo bezit lactoferrine het vermogen om zich aan ijzer te binden en dit in het lichaam te transporteren. Wat betreft structuur lijkt deze glycoproteïne dan ook erg op het serumijzer-transporteiwit transferrine. Sterker nog: uit onderzoek blijkt dat lactoferrine een groter vermogen heeft om ijzermoleculen vast te houden dan transferrine, zelfs bij een lagere zuurtegraad.2 Dit maakt dat de glycoproteïne ingezet kan worden bij bijvoorbeeld ijzertekort of bloedarmoede. Het normaliseert namelijk de ijzerhomeostase, vergemakkelijkt de ijzerabsorptie en remt de processen in het lichaam die ten grondslag liggen aan het ijzertekort.4
Antivirale eigenschappen
Op zich is dit al een handige toepassing, maar het (ijzer)bindend vermogen van lactoferrine reikt verder dan alleen de ijzerhomeostase. Zo zorgt deze binding eveneens voor bescherming tegen schadelijke micro-organismen zoals bacteriën, virussen en schimmels.2,4 In wetenschappelijk onderzoek bestaat namelijk de aanname dat de ijzerbindende functie van lactoferrine voorkomt dat virusdeeltjes zich aan gastheercellen kunnen binden en zich zo verspreiden door het lichaam.2
Hoe werkt dat precies? Het binnendringen van virussen in het lichaam is een zeer complex proces.5 Hierbij zijn bepaalde moleculen betrokken waaraan een virus zich kan hechten en vervolgens verspreiden. Zo dient ijzer vaak voedingsbodem voor schadelijke virale deeltjes. Het vermogen van lactoferrine om virale binnenkomst te remmen uit zich door de binding aan de virale deeltjes zelf, of door de binding aan de (ijzer)moleculen die anders de virusdeeltjes zouden verspreiden. Zo voorkomt lactoferrine deze binding door zelf deze plek in te nemen, zo de virusdeeltjes hun voedingsbodem te ontnemen en van de doelcellen af te leiden.5,6
Naast het beperken van binnendringende virussen, kan lactoferrine ook de virusreplicatie onderdrukken nadat het virus de cel is binnengekomen.7 Daarna kan lactoferrine ook een indirect antiviraal effect uitoefenen op immuuncellen die een cruciale rol spelen in de vroege stadia van infectie.5
Lactoferrine & corona
Deze functies zijn van toepassing op diverse virussen, waaronder het HIV-virus, poliovirus, hepatitis B en C, maar ook het COVID-19 virus lijkt in dit rijtje te passen.5,8 Lactoferrine vertoont immers ontstekingsremmende, anti-infectieuze en immuunregulerende eigenschappen, die in overeenstemming zijn met alle behandelingsvereisten voor SARS-CoV(-2)-infectie.6 Daarnaast zijn er al meerdere nutriënten die effectief blijken bij het versterken van het immuunsysteem, en een rol spelen bij onderzoek naar de werking tegen corona. Bijvoorbeeld het verband tussen corona en vitamine D.
Het antivirale effect van lactoferrine zorgt er namelijk voor dat het virus zich niet aan het doelceloppervlak kan binden, wat bijzonder effectief zou zijn tijdens de vroege amplificatiefase van het COVID-virus in de speekselklieren, keel en bovenste luchtwegen.8,9 Bovendien zouden met name ongebonden ijzermoleculen bijdragen aan ernstige ontstekingen door het virus, iets waar lactoferrine direct effect op heeft.12 Zo wijst onderzoek uit dat ook andere ijzerchelatoren positieve resultaten opleveren als het gaat om de aanpak van infectieziekten zoals Covid-19.15
Kortgezegd betekent dit dat behandeling met lactoferrine mogelijk therapeutische potentie heeft. Bijvoorbeeld om mensen met een corona-infectie sneller te laten herstellen, klachten te verminderen en potentieel zelfs een infectie te voorkomen.
Toepassing bij long Covid
Ook suggereert de werking van lactoferrine dat het inzetbaar zou kunnen zijn bij langdurige klachten, ook wel bekend als long Covid. Zo lopen er momenteel diverse wetenschappelijke onderzoeken die testen met lactoferrine bij mensen die 3 maanden na een corona-infectie nog steeds klachten ondervinden.16 Hierbij gaat het bovendien om mensen die voor de infectie een redelijke conditie hadden, en niet kampten met onderliggende aandoeningen. Daarnaast laat reeds gepubliceerd onderzoek zien dat lactoferrine positieve resultaten gaf bij een kleinschalige studie naar kinderen met long Covid in een ziekenhuis in Rome.17
Belangrijke onderzoeksresultaten
In 2020 is er een observatieonderzoek geweest met 75 proefpersonen dat suggereert dat mogelijk lactoferrine corona niet alleen kan genezen, maar ook kan voorkomen.10 De patiënten kregen 32 mg runderlactoferrine in combinatie met de nutriënten vitamine C en zink, die eveneens het immuunsysteem ondersteunen en de werking versterken. De huisgenoten kregen preventief een halve dosis.
De behandeling zorgde voor een volledig en snel herstel bij alle patiënten binnen de eerste 4-5 dagen. De lagere dosis voorkwam bovendien de ziekte bij gezonde personen die rechtstreeks in contact stonden met de patiënten.10
Een ander onderzoek, deels uitgevoerd met ziekenhuispatiënten, behaalde eveneens kleinschalige, maar veelbelovende resultaten.11 Zo bleek dat de met lactoferrine behandelde patiënten significant sneller negatief testten dan onbehandelde patiënten. Sterker nog, het halveerde ruim het aantal positief geteste dagen (respectievelijk 14,25 versus 32,61 dagen). Daarnaast herstelde de lactoferrinegroep ook sneller van hun symptomen.11
Tot slot
Deze recente onderzoeken schetsen een hoopvol beeld voor de toekomst. We beschikken immers over een natuurlijke, relatief eenvoudig te verkrijgen eiwitsoort die al eerder zijn werkzaamheid heeft bewezen tegen diverse virussen. Ook in Nederland is men bezig met het opstarten van soortgelijke onderzoeken, wat perspectief biedt voor de behandeling van zowel Covid als long Covid, evenals mogelijk de (gedeeltelijke) preventie van besmetting.15
- Ward, P. P., Paz, E. U. G. E. N. E., & Conneely, O. M. (2005). Lactoferrin. Cellular and molecular life sciences, 62(22), 2540-2548.
- Sanchez, L., Calvo, M., & Brock, J. H. (1992). Biological role of lactoferrin. Archives of disease in childhood, 67(5), 657.
- Griffiths, J., Jenkins, P., Vargova, M., Bowler, U., Juszczak, E., King, A., … & Manjunatha, C. M. (2019). Enteral lactoferrin supplementation for very preterm infants: a randomised placebo-controlled trial. The Lancet, 393(10170), 423-433.
- Artym, J., Zimecki, M., & Kruzel, M. L. (2021). Lactoferrin for Prevention and Treatment of Anemia and Inflammation in Pregnant Women: A Comprehensive Review. Biomedicines, 9(8), 898.
- Chang, R., Ng, T. B., & Sun, W. Z. (2020). Lactoferrin as potential preventative and adjunct treatment for COVID-19. International Journal of Antimicrobial Agents, 56(3), 106118.
- Nozaki, A., Ikeda, M., Naganuma, A., Nakamura, T., Inudoh, M., Tanaka, K., & Kato, N. (2003). Identification of a lactoferrin-derived peptide possessing binding activity to hepatitis C virus E2 envelope protein. Journal of Biological Chemistry, 278(12), 10162-10173.
- Puddu, P., Borghi, P., Gessani, S., Valenti, P., Belardelli, F., & Seganti, L. (1998). Antiviral effect of bovine lactoferrin saturated with metal ions on early steps of human immunodeficiency virus type 1 infection. The International Journal of Biochemistry & Cell Biology, 30(9), 1055-1063.
- Wang, Y., Wang, P., Wang, H., Luo, Y., Wan, L., Jiang, M., & Chu, Y. (2020). Lactoferrin for the treatment of COVID‑19. Experimental and Therapeutic Medicine, 20(6), 1-1.
- Van der Strate, B. W. A., Beljaars, L., Molema, G., Harmsen, M. C., & Meijer, D. K. F. (2001). Antiviral activities of lactoferrin. Antiviral research, 52(3), 225-239.
- Serrano, G., Kochergina, I., Albors, A., Diaz, E., Oroval, M., Hueso, G., & Serrano, J. M. (2020). Liposomal lactoferrin as potential preventative and cure for COVID-19. Int. J. Res. Health Sci, 8(1), 8-15.
- Campione, E., Lanna, C., Cosio, T., Rosa, L., Conte, M. P., Iacovelli, F., … & Bianchi, L. (2021). Lactoferrin as antiviral treatment in COVID-19 management: preliminary evidence. International Journal of Environmental Research and Public Health, 18(20), 10985.
- Habib, H. M., Ibrahim, S., Zaim, A., & Ibrahim, W. H. (2021). The role of iron in the pathogenesis of COVID-19 and possible treatment with lactoferrin and other iron chelators. Biomedicine & Pharmacotherapy, 136, 111228.
- Inoue, H., Sakai, M., Kaida, Y., & Kaibara, K. (2004). Blood lactoferrin release induced by running exercise in normal volunteers: antibacterial activity. Clinica Chimica Acta, 341(1-2), 165-172.
- Drago-Serrano, M. E., Campos-Rodríguez, R., Carrero, J. C., & De la Garza, M. (2017). Lactoferrin: balancing ups and downs of inflammation due to microbial infections. International journal of molecular sciences, 18(3), 501.
- Roldan, E. Q., Biasiotto, G., Magro, P., & Zanella, I. (2020). The possible mechanisms of action of 4-aminoquinolines (chloroquine/hydroxychloroquine) against Sars-Cov-2 infection (COVID-19): A role for iron homeostasis?. Pharmacological research, 158, 104904.
- Ziekenhuis zoekt long COVID patiënten voor onderzoek naar effect van moedermelkpil. (2022, 23 februari). Geraadpleegd op 28 september 2022, van https://www.rijnmond.nl/nieuws/1456939/ziekenhuis-zoekt-long-covid-patienten-voor-onderzoek-naar-effect-van-moedermelkpil
- Morello, R., De Rose, C., Cardinali, S., Valentini, P., & Buonsenso, D. (2022). Lactoferrin as Possible Treatment for Chronic Gastrointestinal Symptoms in Children with Long COVID: Case Series and Literature Review. Children, 9(10), 1446.
