Probiotica en de darmen: hoe houd je jouw darmflora in balans?

Is gezondheid ook jouw passie en wil je meer leren over voeding en suppletie? Bekijk dan eens onze e-learning Orthomoleculair Adviseur Basis.

De darmflora

Ons lichaam werkt nauw samen met gigantische aantallen micro-organismen. Met een oppervlakte van ruim 400 m2 herbergt ons maag-darmkanaal het grootste aantal micro-organismen binnen ons gestel. Er leven tussen de 500 en 1000 verschillende bacteriesoorten, goede én slechte. Sommige hiervan hebben belangrijke gezondheidsbevorderende functies, zoals het ondersteunen van het immuunsysteem, het beschermen tegen virussen, infecties en het bevorderen van de spijsvertering².

De darmwand bestaat uit een slijmvlieslaag die bestaat uit darmcellen die tegen elkaar aangeplakt zijn door middel van zogenaamde ‘tight junctions’. De darmflora beschermt de slijmvlieslaag van de darmen.

Gezonde en ongezonde darmflora

De darmflora is de overkoepelende term voor álle micro-organismen die zich in het maag- en darmstelsel bevinden. Een gezonde darmflora staat dan ook synoniem voor een goede gezondheid. Is de darmoppervlakte in balans dan heeft dat een positieve invloed op ons immuunsysteem, onze gemoedstoestand, het voorkomen van ontstekingen en de preventie van verschillende ernstige aandoeningen⁵. Binnen ons eerstelijns immuunsysteem vormen de darmen een sterke barrière tegen ziekteverwekkers van buitenaf.

Bij een verstoorde flora ontstaan er lege plekken op de darmwand, waardoor schadelijke bacteriën kans krijgen zich te vermenigvuldigen en onze darmwand te beschadigen.

Start nu met e-learning en ontvang tot wel 27.5% korting! E-learning

Bekijk e-learning

Darmklachten

Een verstoorde darmflora veroorzaakt darmproblemen. Diarree, harde ontlasting, obstipatie, buikpijn, flatulentie, een opgeblazen gevoel en aanhoudende vermoeidheid; stuk voor stuk kwalen die we scharen onder de noemer darmklachten. In Nederland kampt ruim 20 procent van de mensen met enige vorm van darmproblemen. En hoewel we de oorzaken niet over een kam kunnen scheren, speelt een disbalans van de darmflora in nagenoeg alle gevallen een cruciale rol.

Factoren die de darmflora kunnen verstoren:

• Infectie en ziekte
• Geneesmiddelen (o.a. antibiotica)
• Lichamelijke en psychische stress
• Operaties
• Bestraling, chemotherapie
• Suikers
• Vezelarme voeding
• Een algeheel ongezond voedingspatroon²

Probiotica

De uitdaging voor ons als mens zit hem er in om de darmflora dusdanig in balans te houden dat goedaardige organismen de beschermende immuniteit stimuleren. En hier komt de functie van in beeld. Probiotica stimuleren namelijk de groei van gezonde bacteriën in de darmen². The World Health Organization omschrijft probiotica als ‘levende micro-organismen die, wanneer ze in voldoende hoeveelheden worden toegediend, de gastheer een gezondheidsvoordeel opleveren.’

Helaas is het zo dat ons huidige voedingspatroon zeer arm is aan probiotica rijke voeding. Dit komt door de hoge mate van bewerking die ons voedsel doormaakt. Bovendien bevatten veel voedingsmiddelen tegenwoordig sporen van antibiotica, die de goede darmbacteriën juist dood maken. Denk hierbij aan niet-biologisch vlees en niet-biologische zuivelproducten.

Is je darmflora in goede gezondheid dan draagt deze bij aan:

• Een goed immuunsysteem
• Een goede spijsvertering
• Een verbeterde energiehuishouding
• Verminderde vatbaarheid voor ziektes, infecties, ontstekingen en allergieën
• Verminderde vatbaarheid voor griep en verkoudheid
• Vermindering darmaandoeningen, zoals De ziekte van Crohn en een Leaky Gut
• De productie van vitamine B12 en vitamine K2
• Het elimineren van slechte bacteriën, gisten en schimmels
• De productie van enzymen voor de vernietiging van slechte bacteriën
• De stimulatie van IgA en regulerende T-cellen

Waar moet een goede probiotica aan voldoen?

De bacteriën in een probiotica supplement staan gelijk aan de belangrijkste bacteriestammen die bij ieder mens in grote getalen in de darm voorkomen, zoals Lactobaccilus, Bifidusbacterium en Enterococcus². Maar een probiotica supplement met alleen deze stammen staat niet meteen garant voor een hoogwaardig probiotica product. We onderscheiden grofweg vijf aspecten waarin een hoogwaardig probiotica supplement zich onderscheidt van een laagwaardige probiotica.

1. Meerdere stammen

De darmflora is vergelijkbaar met een vingerafdruk; voor elk mens is hij uniek. Het is dus logisch dat een team van acht verschillende stammen effectiever is bij de bestrijding van een disbalans dan een team van slechts één, twee, of drie stammen. Ook de wetenschap onderstreept deze visie. Uit onderzoek blijkt namelijk dat een probiotica met meerdere stammen effectiever is dan een probiotica met slechts één stam¹.

2. Pre- en probiotica gecombineerd

De combinatie van een pre- en probiotica noemen we synbiotica. Een bijzonder effectieve combinatie, want prebiotica dienen als voeding voor de probiotica. Prebiotica (o.a. inuline en fructo-oligosacchariden – FOS) zijn onverteerbare voedingsvezels die het aantal werkzame bacteriën groter en sterker maken. Hierdoor hebben ze een betere overlevingskans binnen ons verteringsgestel⁴.

3. Stabiliteit van de het product

Veel probiotica supplementen komen in poedervorm. Nadeel is echter dat het poeder vaak in een grote pot verwerkt zit, waardoor bij elke opening het product blootgesteld wordt aan vocht, lucht en licht. Iets waar de bacteriën bij uitstek zeer gevoelig voor zijn. Vocht, licht en lucht kunnen er namelijk voor zorgen dat het overlevingscijfers afneemt (zie punt 4). Kies bij voorkeur voor een probiotica die verpakt is in sachets, waardoor elke dosering beschermt is tegen vocht, lucht en licht.

4. Overleving van de probiotica (kve/g)

De toevoeging van prebiotica en het selecteren van meerdere stammen zijn relevante graadmeters voor het selecteren van een hoogwaardige probiotica. Vaak wordt helaas de indruk gewekt dat het aantal kolonievormende eenheden (kve/g)* leidend is. Hoe meer (kve/g), hoe beter het product. Dit is echter een misvatting. Want wat is het nut van een grote hoeveelheid (kve/g) wanneer de bacteriën allemaal overlijden in ons maagzuur zonder dat de relevante bestemming, de darmen, is bereikt?

Leidend in de beoordeling naar een goede overleving is dan ook het gastro intestinale (GI) overlevingsmodel. Dit model is ontwikkeld door Winclove Probiotics in samenwerking met de Universiteit van Maastricht. Het model is een in vitro (buiten het menselijk lichaam) simulatie van de weg door het GI systeem en kan gebruikt worden om vast te stellen in hoeverre probiotische koloniën in leven blijven binnen ons verteringssysteem.

Resistentie tegen maagzuur, pepsine, pancreatine en galzouten is essentieel voor de effectiviteit van probiotische bacteriën. In dit experiment is de pH-waarde, en de toevoeging van pepsine, pancreatine en gal, gereguleerd om de weg door ons verteringssysteem te simuleren. Het totaal aantal cellen van het probiotische product is op vier verschillende tijdstippen gemeten: na rehydratie van het product (15 minuten), na maagsimulatie (75 minuten), ongeveer 90 minuten na het toevoegen van gal en pancreatine (180 minuten) en aan het einde van de test (360 minuten). We mogen spreken van een hoog overlevingscijfer wanneer een product niet meer dan één log, dus bijvoorbeeld een daling van 10^{^}9 naar 10^{^}8 (Kve/g), afneemt.

Op een hoogwaardige probiotica staat altijd het definitieve aantal kolonievormende eenheden per gram (kve/g) vermeld. Dit overlevingscijfer staat garant voor een goede overleving van de probiotica in ons maag- darmkanaal.

*Kve/g: De afkorting (kve/g) komt van de Engelse afkorting (cfu/g), wat colony forming units per gram betekent. In het Nederlands hebben we daar het begrip, kolonievormende eenheden per gram van gemaakt. Het kiemgetal of de kolonievormende eenheden per gram staan voor het aantal koloniën probiotica dat in een gram van het product aanwezig is.

5. Metabole activiteit

Naast de overlevingstest is ook de metabole activiteit een van de belangrijkste parameters om de kwaliteit van een hoogwaardig probioticum te bepalen. Metabole activiteit is zelfs een nóg relevanter criterium voor kwaliteit dan het aantal kolonievormende eenheden (kve/g) dat een product bevat.

Door bepaalde variabelen, bijvoorbeeld het doorlopen van het verteringsgestel, kunnen probiotische bacteriën beschadigen. Deze beschadigde bacteriën bereiken niet het activiteitslevel van onbeschadigde bacteriën, terwijl ze wel meegerekend worden tot het totaal aantal kolonievormende eenheden die de interventie van een variabele hebben overleefd. Deze beschadigde probiotica hebben dus nog maar weinig waarde voor het product. De productie van melkzuur kan gebruikt worden als indicator voor de metabole activiteit van probiotische bacteriën. Dus hoe meer melkzuur probiotica produceren, hoe actiever ze zijn. Daarom wordt het meten van de melkzuurproductie gezien als een goede methode om de activiteit van probiotische koloniën vast te stellen.

Bij het aanschaffen van een probiotica moet u dus in uw achterhoofd houden dat ergens op het product vermeld wordt dat het gaat om een probioticum met een hoge metabole activiteit.

In het kort

Zoals elk huis eens in de zoveel tijd behoefte heeft aan een grote schoonmaak, geldt voor onze darmen hetzelfde. Beschouw probiotica als de onmisbare schoonmakers en bewakers van de darmen. Gewapend met een spreekwoordelijk stoffer en blik doorkruisen ze mond, slokdarm en maag om vervolgens onze darmen te bereiken. Eenmaal aangekomen in de darmen elimineren ze de bacteriën die er niet thuis horen.

Na de grote schoonmaak kiezen ze een plekje uit waar ze zich kunnen nestelen, zodat ze de darmflora in balans kunnen houden en de slijmvlieslaag van de darmwand kunnen beschermen. Zo maken probiotica van onze darmen weer een veilig thuis waar bacteriën, gisten en schimmels in harmonie naast elkaar bestaan.

Is gezondheid ook jouw passie en wil je meer leren over voeding en suppletie? Bekijk dan eens onze Orthomoleculair Adviseur Basis.