Orthomoleculair kennisinstituut
Menu

Overgewicht

3 maart 2015
15 minuten leestijd
Dikke en dunne mensen
In het kort
  • Lichamelijke oorzaken van overgewicht
  • Oorzaken overgewicht
  • Verminderd verzadigingsgevoel
  • Verlaagde verbranding
  • Regelmechanisme bloedsuikerspiegel
  • Meer vezels

Overgewicht blijkt een steeds groter probleem te worden. Natuurlijk neemt uw gewicht toe als u via voeding meer energie binnenkrijgt dan u verbruikt. Dat weet iedereen. Dit wordt een positieve energiebalans genoemd. Maar er is meer, veel meer aan de hand. Het “concept” van dieet is fout.

Is gezondheid ook jouw passie en wil je meer leren over voeding en suppletie? Bekijk dan eens onze e-learning Orthomoleculair Adviseur Basis.

[advice]

Dieet met heel veel beperkingen is niet lang vol te houden. Beter inzicht krijgen in de oorzaak van uw overgewicht is het belangrijkste om succesvol af te vallen en op een gezond lichaamsgewicht te blijven. Het credo ‘minder eten en meer bewegen’ van de overheid blijkt een tunnelvisie waarbij men geen oog heeft voor andere oorzaken van overgewicht. Deze tunnelvisie wordt versterkt omdat stoornissen zoals hyperinsulinemie en hypothyreoïdie niet aan het licht komen wegens een ontoereikende diagnostiek. De Ortho Health Foundation geeft een professionele 3 daagse cursus tot Orthomoleculair Gewichtsconsulent Paleo.

Overgewicht

De meest gebruikte manier om obesitas in te delen is de BMI (Body Mass Index). Factoren die een rol spelen zijn genetische factoren, psychologische factoren, omgevingsfactoren en sociaal-economische achtergrond. Er moet nog veel onderzoek gedaan worden over welke genen mogelijk verantwoordelijk zijn voor het ontwikkelen van overgewicht. Voor voedingsgedrag is vastgesteld dat voedselvoorkeuren deels zijn aangeboren en deels vaak op jonge leeftijd worden aangeleerd. Ouder-kind interacties, voorbeeldgedrag van de ouders en opvoedingsregels zijn belangrijke factoren die een rol spelen bij het ontstaan van overgewicht bij kinderen. In landen zoals de Verenigde Staten, is er een algemene overvloed van op smaak gemaakte kant en klaar voeding. Er wordt steeds minder bewogen. In deze obesitas aanjagende omgevingen is het voor veel mensen lastig om een gezond gewicht te behouden. Obesitas, ofwel vetzucht wordt als de ziekte van de 21ste eeuw beschouwd.

Volg deze opleiding als E-learning
Start nu met e-learning en ontvang tot wel 27.5% korting! E-learning
Bekijk e-learning

Gevolgen

Slaap-apneu is een gevolg van overgewicht wat de kans op het krijgen van hartritmestoornissen en beroerte vergroot. De kans op het krijgen of het verergeren van artrose neemt ook toe bij overgewicht. Huidproblemen komen meer voor bij mensen met overgewicht. Galblaasaandoeningen worden sterk geassocieerd met overgewicht. De bloeddruk blijkt over het algemeen verhoogd te zijn bij mensen met overgewicht met als gevolg vergroting van de kans op hartinfarcten en beroerte. Tevens is de kans op het krijgen van hartziekten verhoogd. Als men in gewicht toeneemt bestaat de kans op het ontwikkelen van het metabool syndroom, die de kans op het krijgen van diabetes type II groter maakt.

Diëten

Er zijn heel veel zogenaamde succesvolle diëten. Slechts een greep van de enorme hoeveelheid zijn: Het brooddieet, het 40 punten dieet, het bloedgroepdieet, het GI dieet, de HCG kuur, het Atkins dieet, het detox dieet, het South Beach Dieet. Het overgrote deel van de mensen die meedoen aan zo’n dieet valt wel af, zeker in het begin. Maar in hetzelfde tempo waarin men afviel, is men ook weer te zwaar geworden. Ten eerste wordt uw verteringscapaciteit bij elke keer dat u opnieuw lijnt, versterkt. Door drastisch de calorie opname te verminderen tijdens een dieet, raakt uw stofwisseling helemaal van slag. Deze verandering zorgt ervoor dat u dan automatisch meer voorraad gaat opslaan voor slechte tijden. De tweede reden voor het terugkeren naar overgewicht is zeer eenvoudig. Na drie maanden van diëten hunkeren de meeste mensen naar een normale maaltijd. Door het dieet vallen de meeste mensen wel af, maar verder verandert er niets.

Lichamelijke oorzaken van overgewicht

Het advies om gezonder te eten en meer te bewegen is op zich altijd een goed advies. Maar een positieve energiebalans kan het gevolg zijn van een verlaagde verbranding of van een onopgemerkte hypothyreoïdie (trage schildklier). De hypothyreoïdie kan op zijn beurt veroorzaakt worden door tekorten aan selenium of jodium. Hyperinsulinemie kan overgewicht veroorzaken doordat er wel snel vet wordt opgeslagen maar geen vet wordt verbrand. Minstens twee miljoen Nederlanders heeft dit probleem en is één van de belangrijkste oorzaken van overgewicht. Gewichtstoename kan verschillende oorzaken hebben die allemaal op een verschillende wijze behandeld moeten worden om afvallen succesvol te maken.

Oorzaken overgewicht

  • Hyperinsulinemie
  • Verminderd verzadigingsgevoel
  • Verlaagde verbranding
  • Koolhydraatverslaving
  • Hypothyreoïdie

Andere oorzaken van overgewicht waar we in dit bulletin niet over zullen uitweiden zijn: medicijngebruik, voedingstekorten, verkeerde voeding, serotonine stoornis, menopauze, andropauze, fetal programmering, epigenetica set point.

Slanke dame met meetlint
Slanke dame met meetlint

Hyperinsulinemie

Bij overgewicht worden de lichaamscellen ongevoeliger voor insuline. Het lichaam moet meer insuline produceren voor de opname van de glucose. De hogere glucosespiegel draagt weer bij aan de ongevoeligheid voor insuline. Zo ontstaat een vicieuze cirkel die er uiteindelijk toe kan leiden dat de alvleesklier te weinig insuline produceert voor de glucosebehoefte van het te zware lichaam. Er ontstaat een chronisch verhoogde insulinespiegel, terwijl de suikerspiegel nog binnen de referentiewaarde kan liggen. Kenmerken: Bij mensen met hyperinsulinemie zit het gewicht voornamelijk rond het middel. Dit vormt een gevaar voor het krijgen van diabetes type II en van hart- en vaatziekten. Bovendien hebben deze mensen vaak honger, vooral kort na een koolhydraatrijke maaltijd en verliezen door extra beweging maar weinig of geen vet. De bloedsuiker is in dat geval vaak ietsje hoog. Verhoogd risico op hyperinsulinemie hebben vrouwen in de overgang en mensen met een koolhydraatverslaving of bij mensen met jarenlang een verkeerde voedingskeuze. Insuline en leptine gebruiken dezelfde signaleringspaden. Doordat de leptinesignalering afneemt bij hyperinsulinemie vermindert de lust in lichamelijke activiteit en is de vicieuze cirkel rond. De eetlust blijft toenemen en de activiteit neemt steeds verder af.

Wat te doen bij hyperinsulinemie?

Bij hyperinsulinemie staat het verlagen van de insulinespiegels centraal. U kunt de insulinespiegel verlagen door de insulinebehoefte van het lichaam met behulp van een laag glycemisch dieet. De glycemischewaarde (GI) is het getal dat aangeeft hoe sterk de glucosespiegel in het bloed omhoog gaat na het eten van een voedingsmiddel. Verderop kunt u meer lezen over de GI en ziet u een tabel. Het gaat bij een laag glycemisch dieet om wat men eet en binnen zekere grenzen niet om hoeveel men eet. Bij hyperinsulinemie is een vezelrijke maaltijd belangrijk. Psyllium & Glucomannan is een product dat veel vezels bevat. Een ander advies om te doen is om vóór het ontbijt te sporten of een flinke activiteit te doen, want dan is de insulinespiegel op zijn laagst en is het lichaam in staat om vet te verbranden. U kunt insulineresistentie verminderen door het gebruik van een voedingssupplement met chroom, alfa-liponzuur, magnesium en biotine. Deze stoffen verhogen de gevoeligheid van het lichaam voor insuline. Bij het metabool syndroom en de daarbij gepaard gaande hyperinsulinemie en overgewicht is een aanvulling van vitamine D3 belangrijk. Krachttraining is de trainingsactiviteit die nuttig is bij hyperinsulinemie en niet zozeer de duurloop.

Verminderd verzadigingsgevoel

Te veel eten kan veroorzaakt worden doordat de signalering van het verzadigingssysteem niet goed werkt. Een verminderd verzadigingsgevoel kenmerkt zich doordat kort na de maaltijd pas gemerkt wordt dat er te veel gegeten is. Ook kunnen deze mensen de hele dag met eten bezig zijn. In het verzadigingsproces spelen verschillende hormonen en peptiden een belangrijke rol. Het hormoon ghreline, het zgn. hongerhormoon, neemt in de maag toe en zet aan tot eten. Na de maaltijd neemt ghreline weer sterk af, waardoor u minder honger heeft. Bij sommige mensen met overgewicht werkt dit mechanisme niet goed, waardoor ze hongerig blijven. Leptine is een ander hormoon dat het vetweefsel afgeeft om de hersenen te laten weten hoeveel vet er in het lichaam is opgeslagen. Bij leptineresistentie merken de hersenen het leptinesignaal niet meer op. De triglyceriden (bloedvetten) spelen in dit proces een belangrijke rol. Wanneer er naast overgewicht ook een hoog triglyceridenniveau in het bloed aanwezig is, dan is de kans groot dat het leptinesignaal naar de hersenen wordt geblokkeerd en dat hierdoor het verzadigingsgevoel is verminderd. In dat geval moet de triglyceriden omlaag gebracht worden. Het advies hiervoor is minder alcohol drinken, transvetten vermijden (bijv. in koek) en gezonde vetten hiervoor in de plaats nemen zoals uit advocado’s, noten, zaden of visolie. Wanneer er ook sprake is van hyperinsulinemie kan dit ook het leptinesignaal verstoren. De behandeling van hyperinsulinemie heeft dan voorrang.

Wat te doen bij verminderd verzadigingsgevoel

Onderzoek laat zien dat mensen die langzamer eten en vaker eten daadwerkelijk minder eten. Het advies is de hoofdmaaltijden kleiner te maken en langzamer te eten waardoor verantwoorde “laag glycemische” tussendoortjes kunnen worden genuttigd. Eiwitten werken sterk verzadigend en verhogen bovendien de verbranding via een verhoogde thermogenese. Een goede gewoonte is om de dag te beginnen met een stukje kip of een eitje. Bij het avondeten kan men het beste eerst het vlees of vis eten en dan pas de rest van de maaltijd. Extra vezelsuppletie is belangrijk. Psyllium vermindert het hongergevoel en versterkt de verzadiging. Glucomannan heeft de hoogste viscositeit van alle voedselvezels en versterkt het verzadigingsgevoel waardoor gewichtsverlies bereikt kan worden. Gebruik een voedingssupplement met zowel glucomannan als psyllium een half uur voor de maaltijd opgelost in een groot glas water. Hierdoor wordt het verzadigingsgevoel gestimuleerd en de voeding langzamer in het lichaam opgenomen waardoor men minder snel weer honger krijgt.

Verlaagde verbranding

Veel mensen met overgewicht blijken helemaal niet zo veel te eten. Zij eten soms minder dan 1500 kcal per dag en komen toch aan. Het lichaam gaat dan kennelijk heel zuinig om met energie. Deze efficiënte verbranding kan ‘in de genen zitten’, maar kan ook zijn veroorzaakt doordat er vaak een dieet is gevolgd, waarbij de voeding maar weinig calorieën mocht bevatten. Een goede reden om geen crashdieet te adviseren, want dan wordt de verbranding alleen maar verder verlaagd. Het effect van sport gericht op calorieverbranding is dan veel kleiner dan u zou denken. Mensen met ook hypothyreoïdie hebben een verhoogd risico op een verlaagde verbranding.

Wat te doen bij een verlaagde verbranding?

Met name bij het ontbijt is het gebruik van eiwitrijke voeding en het drinken van groene thee aan te raden. Met het voedingssupplement hydroxycitroenzuur (HCA) kan de verbranding verhoogd worden, zeker als dat samengaat met meer lichaamsbeweging.

Koolhydraatverslaving

Sommige mensen met overgewicht kiezen steeds voor koolhydraatrijke voeding omdat zij zich daar emotioneel beter doorvoelen. Graan en smaakmakers zijn verslavend. Om de opbrengsten van tarwe te verhogen is er de afgelopen decennia enorm gesleuteld aan de bewerking van deze graansoort. Dit heeft geresulteerd in een tarwesoort die zoveel genetische verschillen vertoonde met de oorspronkelijke tarwe dat dit volgens de Amerikaanse cardioloog William Davis, enorme gevolgen voor de gezondheid teweeg heeft gebracht. Door het eten van tarwe en vet wordt het serotonine- en endorfinegehalte in het bloed verhoogd. Er komt dopamine vrij en dat geeft een tijdelijk goed gevoel. De dopamine zorgt ervoor dat u verslaafd raakt aan voeding. Ook heeft tarwe een verslavend effect op het hersenniveau en werkt het op het brein zelfs verder dan stemmingsstoornissen. Tarwe werkt verslavend en bovendien krijgen mensen een ongewenst groeiende buikomvang. Het hunkeren naar dit soort voeding heeft alles te maken met: Exorfinen. Exorfinen zijn stofjes die gevormd worden uit gluten, melkeiwit (caseïne), soja, spinazie en sommige schimmels. Ze geven een morfineachtige werking waardoor ze populair zijn. De werking van de lichaamseigen endorfine wordt afgeremd. Exorfinen behoren tot de opioïden. Dit zijn opiaatachtige stoffen die de werking van de lichaamseigen endorfinen afremt. Exorfinen worden opgenomen uit gedeeltelijk verteerd voedsel. Deze opioïde peptides die door oorzaken van buitenaf (exogeen) het lichaam binnendringen zijn de tegenhangers van endorfines. Opioïde peptide-systemen in de hersenen staan er om bekend dat zij een belangrijke rol spelen in de reactie op stress en pijn en de controle van voedselinname. Onderzoek heeft aangetoond dat exorfinen in de bloedsomloop terecht komen, door de darmwand te passeren die aangetast is door verworven of genetische aandoeningen. Ze bereiken het centrale zenuwstelsel waar zij neurotransmissie moduleren en koolhydraatverslaving veroorzaken.Bij een jarenlange koolhydraatverslaving ontstaat op den duur hyperinsulinemie.

Weegschaal help
Weegschaal help

Wat te doen bij een koolhydraatverslaving?

Het DPP-IV is een protease (eiwitafbrekend enzym) met de capaciteit om gluten af te breken. Hoe hoger de concentratie DDP-IV hoe groter de afname in de grootte van eiwitten en moleculair gewicht. Hoewel de onderzoeksresultaten hieromtrent al zeer indrukwekkend zijn en laten zien dat DDP-IV enzymen helpen bij de afbraak van gluten, is het tevens noodzakelijk deze eiwitten onschadelijk te maken door de prolineverbindingen te splitsen. Gluten en caseïne zijn namelijk rijk aan het aminozuur proline. Er kunnen nog zo veel proteolytische enzymen in een supplement aanwezig zijn, als het niet over de enzymen beschikt om proline af te breken, zal het supplement bijna geen effect hebben op de afbraak van gluten, caseïne of andere peptides die moeilijk verteerbaar zijn. Een enzymenmix afkomstig van schimmelfermentatie van Aspergillus oryzae en Aspergillus melleus richt zich voornamelijk op deze hardnekkige prolinebindingen. Wanneer u een koolhydraatverslaving heeft en ook hyperinsulinemie, dan kunt u het beste starten met het nemen van DPP-IV capsules en langzaam de hoeveelheid melk en gluten afbouwen. Goede vervangers zijn boekweitcrackers, maar ook salades met eiwitten zoals vis. GABA kan ook ingezet worden bij een depressie die veroorzaakt wordt door stress en om een goede nachtrust te bevorderen, waardoor de hormoonspiegels beter in balans komen en de serotonineproductie wordt bevordert. Het voedingssupplement chroom is effectief bij zowel koolhydraatverslaving als hyperinsulinemie. Men neemt hiermee het hongergevoel weg. Daarna kan de koolhydraatverslaving behandeld worden zoals bij hyperinsulinemie.

Hypothyreoïdie

Een traag werkende schildklier (hypothyreoïdie) kan het gewicht ook langzaam laten toenemen doordat de verbranding sterk is afgenomen. De schildklier maakt van jodium en het aminozuur tyrosine o.a. de schildklierhormonen thyroxine (T4) en triiodothyronine (T3). De hormoonproductie bestaat voor 80 % uit T4 en 20 % uit T3. T3 is in het lichaam de actieve vorm. Indien nodig kan het minder actieve T4 door het lichaam omgezet worden in T3. Met name T3 regelt de snelheid waarmee de verschillende verbrandingsprocessen in de lichaamscel verlopen. Mensen met hypothyreoïdie hebben het vaak koud, last van vermoeidheid, een droge huid, afbrekend of uitvallend haar, gescheurde nagels en obstipatie. Een TSH bepaling schiet tekort. Bij een normaalwaarde van de TSH wordt aangegeven dat er voldoende T4 hormoon wordt aangemaakt en dat dit hormoon voldoende wordt omgezet naar de actieve T3 vorm. Onderzoek geeft namelijk aan dat de TSH-waarde binnen de referentiewaarden kan liggen, maar dat een hypothyreoïdie toch gewichtstoename kan veroorzaken. De omzetting van T4 naar T3 kan verminderd zijn door tekorten aan het mineraal selenium. Bij het ouder worden neemt de kans op het krijgen van hypothyreoïdie sterk toe.

Wat te doen bij een hypothyreoïdie?

Bij een hypothyreoïdie is mediterrane voeding aan te raden. Bij de omzetting van T4 naar T3 kan selenium extra geslikt worden. Een goede nachtrust bevordert een normale hormoon huishouding. Een Dag en Nacht Multi vitamine/mineralen complex die rekening houdt met de verschillende voedingsstoffen voor de dag en nacht te scheiden kan daarbij van dienst zijn.

Regelmechanisme bloedsuikerspiegel

Insuline en glucagon zorgen er samen voor dat de bloedsuikerspiegel binnen bepaalde waarden blijft. Deze hormonen worden geproduceerd door de alvleesklier en zorgen voor de aansturing van de verschillende regelmechanismen. Insuline regelt de omzetting van glucose in glycogeen en zorgt ervoor dat glucose door de cellen wordt opgenomen. Glucagon geeft het signaal voor de terug-omzetting van glycogeen in glucose.

Koolhydraten

Koolhydraten leveren het lichaam brandstof. Tijdens het spijsverteringsproces worden complexe koolhydraten afgebroken tot glucose. Glucose circuleert in de bloedstroom en is de belangrijkste bron van energie die in de lever en spieren als glycogeen wordt opgeslagen. Koolhydraten moeten worden onderverdeeld in drie verschillende categorieën: enkelvoudige suikers, zetmeel en vezelrijke koolhydraten.

Glycemische index

Suiker is het meest geraffineerde koolhydraat en bevat erg veel glucosemoleculen waardoor het de glucosespiegel erg snel doet stijgen. Als u suiker gebruikt, heeft u snel insuline nodig om de bloedsuikerspiegel te stabiliseren. De snelheid van de stijging in hun bloedsuikerspiegel wordt gemeten en gelijkgesteld met 100. Daarna wordt dit herhaald, maar dan telkens met andere voedingsmiddelen. Hoe hoger de glycemische index is en hoe sneller u insuline nodig heeft. Mensen met overgewicht doen er verstandig aan om producten te kiezen met een lagere GI dan 50.

Tabel van de GI van een aantal producten

GI Product
10 Ui, knoflook, bladgroente, tomaten, aubergines
15 Verse abrikozen, walnoten pinda’s, knolselderij
22 Vruchtenjam zonder suiker
22 Kers, pruim, grapefruit, spliterwten
30 Rauwe wortelen, melk, witte bonen, perzik, appel
35 Vijgen, gedroogde abrikozen, mais, peer
40 Druiven, verse doperwten, boil.appelsap
40 Verse sinaasappelsap, onbijtgranen
40 Volkoren roggebrood, volkoren tarwebrood
45 Spaghetti, al dente
50 Volkoren pasta, zilvervliesrijst, basmati rijst
50 Boekweitmeel, boekweitflensjes
50 Bruinbrood verrijkt met extra zetmeel
55 Witte pasta, zandgebak
60 Verse dadels, griesmeel, geraffineerde rijst
60 Banaan, meloen, lychees
65 Jus d’orange (industrieel), rozijnen, rode biet
65 Bruinbrood, aardappels in de schil
70 Wit stokbrood, ontbijtgranen (met suiker), koekjes
70 Noedels, ravioli, gekookte aardappelen, witte rijst
75 Pompoen, watermeloen
80 Tuinbonen (gekookt), chips
85 Snelkookrijst, rijstwafel, gekookte wortelen
85 Cornflakes, druivensap, dadels, honing
95 Gemodificeerd zetmeel, frites
100 Glucose/dextrose/druivensuiker

Tabel van de GI

Gezonde vetten

Onverzadigde vetzuren zijn over het algemeen gezonde vetzuren. Echter onverzadigde vetten zijn erg instabiel om mee te koken. Hoe meer onverzadigd het vet, hoe ongeschikter het is om mee te koken, bakken of braden. Onder extreme warmte kunnen de dubbele bindingen in vetzuren snel overgaan tot een gas, waardoor vrije radicalen vrijkomen. Vrije radicalen in het lichaam zijn schadelijk. Om deze reden zijn de veiligste vetten om in te bakken, koken of braden de meest verzadigde vetten.

Transvetten

Transvetten zijn kunstmatige vetten die ontstaan wanneer een onverzadigde olie in een steviger, smeerbaar vet wordt omgezet. Bijvoorbeeld bij de productie van margarine. Margarine, ook de dieetvarianten, bevatten hierdoor transvetten. Transvetten zijn zeer schadelijk voor onze gezondheid.

Goed om mee te bakken Slecht om mee te bakken
Kokosnootolie en palmolie Lijnzaadolie
Boter Normale saffloerolie
Enkelvoudige saffloerolie Zonnebloemolie
Notenolie Sojabonenolie
Sesamolie maïsolie
Olijfolie (Niet koud geperst) Hennepolie

Goede/ Slechte Vetten

Verbeter de omega-3/omega-6 vetzuren

Onze voeding bevat te veel van omega-6-vetzuren. Hierdoor wordt het risico op een groot aantal ernstige ontstekingsziekten vergroot. De balans tussen omega 6 en omega 3 zou 1:1 moeten zijn. Omega-3 heeft een gunstige werking: het vermindert de ontstekingsreacties in het lichaam. Bovendien verlaagt het de kans op hyperinsulinemie. Neem vaker vette vis of visoliecapsules met een verhouding van 350mg EPA en 250 mg DHA.

Meer vezels

Voor een gezond gewicht is voldoende vezelrijke voeding van groot belang. Het is belangrijker dan vetarme voeding. Een gewone bruine boterham is helaas hiervoor niet de juiste oplossing. U zou meer dan 22 boterhammen per dag moeten eten om voldoende vezels binnen te krijgen. Het natuurproduct glucomannan (konjac extract) is een zeer rijk voedingsvezel. Van alle voedingsvezels heeft glucomannan de hoogste viscositeit. Het grote voordeel van glucomannan is dat het de eigenschap heeft om de overmaat van ingenomen zetmeel, suiker en vet te binden en dit uit het lichaam te verwijderen. Glucomannan zorgt voor een vol gevoel en vermindert daardoor het hongergevoel. Doordat deze krachtige vezels snel uitzetten helpt het ook goed om de stoelgang te bevorderen. Bovendien verlaagt het de bloedvetten en heeft een zeer laag Glycemische Index.

Is gezondheid ook jouw passie en wil je meer leren over voeding en suppletie? Bekijk dan eens onze Orthomoleculair Adviseur Basis.

Sluiten