Allergie

Wat is allergie?

Een allergie is een reactie van het immuunsysteem op stoffen van buitenaf die normaal gesproken niet zou moeten optreden. De stofjes die een allergische reactie veroorzaken noemen we allergenen. Ze bestaan uit eiwitten die een abnormaal sterke reactie van het afweersysteem veroorzaken. Allergenen kunnen bij mensen die er gevoelig voor zijn klachten veroorzaken zodra ze via de neus, mond of huid binnenkomen.

Allergieën zijn een van de meest voorkomende chronische ziekten in Nederland. Ongeveer één op de vier Nederlanders heeft last van deze aandoening. Het aantal mensen dat last heeft van een allergie groeit sterk, voornamelijk onder kinderen. Dit is te wijten aan verschillende factoren zoals toenemende luchtvervuiling, veranderingen in voeding, chronische stress en een schonere leefomgeving. Luchtwegallergieën zoals hooikoorts en huisstofmijtallergie komen het meest voor.

Soorten allergie

Luchtwegallergie
Bij een luchtwegallergie reageert het lichaam op inhalatieallergenen zoals boom- of graspollen (hooikoorts), huisstofmijt, huisdieren en schimmels. We noemen dit ook wel een allergische rhinitis. Hierbij ontstaat er een ontsteking van het neusslijmvlies door een overgevoeligheid voor de allergenen. De symptomen lijken erg op de klachten van een verkoudheid.

Huisdierenallergie
Veel mensen hebben last van een allergie voor katten en honden. Een huisdierenallergie valt onder een luchtwegallergie, maar kan ook veroorzaakt worden bij het contact met de dieren. Vaak wordt gedacht dat de haren van de huisdieren de allergische reactie veroorzaken, maar het afweersysteem reageert juist op de huidschilfers. Klachten treden voornamelijk op in de slijmvliezen van de neus, ogen en longen. Eczeem en astmatische klachten kunnen het gevolg zijn van deze allergie.

Insectengifallergie
Het gif van wespen, bijen en hommels kan een ernstige allergische reactie veroorzaken. Wanneer deze insecten steken, wordt er gif in de huid gespoten. Vrijwel iedereen, ook mensen die niet allergisch zijn, heeft hier een reactie op. Op de huid rondom de steekplaats ontstaat een rood, jeukend en/of pijnlijk bultje. Mensen met een insectengifallergie kunnen extreem heftig reageren op een steek van een wesp of bij.

Bij een muggenbeet reageert het immuunsysteem op het speeksel van de muggen. Hierbij ontstaat een jeukende, rode bult op de huid. Bij een allergie voor muggen hebben mensen een heftige reactie op de beten.

Voedselallergie
Bij een voedselallergie reageert het immuunsysteem op eiwitten in bepaalde voedingsmiddelen. In Nederland komt een allergie voor specifieke voeding vaker voor bij kinderen (8%) dan bij volwassenen (3%). De reden hiervoor is dat de darmen – waar eiwitten afgebroken worden – bij jonge kinderen nog niet volledig ontwikkeld zijn. In principe kan elk voedingsmiddel een allergische reactie veroorzaken, maar de meest voorkomende voedselallergieën zijn voor koemelk, eieren, pinda’s en noten.

Bij een voedselintolerantie is er sprake van een overgevoeligheid voor een bepaald voedingsmiddel, maar hierbij speelt het immuunsysteem geen rol. Dit is bijvoorbeeld ook het geval wanneer er gesproken wordt over gluten “allergie”. Betere termen zijn in dit geval glutenintolerantie of coeliakie.

Contactallergie
Wanneer bepaalde allergenen na contact met de huid een allergische reactie veroorzaken spreken we van een contactallergie. Denk hier bijvoorbeeld aan een reactie op nikkel in sieraden, geurstoffen of conserveermiddelen in cosmetica, latex in handschoenen, lijmstoffen in schoenen of verfstoffen in kleding. Klachten die kunnen ontstaan door een contactallergie zijn onder andere netelroos en eczeem.

Andere soorten allergieën zijn bijvoorbeeld medicijnallergie en zonneallergie.

Wat is anafylaxie?

Een anafylaxie is een ernstige allergische reactie die zelfs levensbedreigend kan zijn. Hierbij reageert het immuunsysteem acuut op een allergeen, meestal uit voedingsmiddelen of insecten. Dit wordt ook wel eens een anafylactische shock genoemd. Zelfs de kleinste hoeveelheden van een allergeen – bijvoorbeeld sporen van noten of soja in voedingsmiddelen – kunnen voor een reactie zorgen. Symptomen ontstaan binnen enkele seconden tot twee uur na het in aanraking komen met een allergeen.

Het lichaam maakt in dit geval extreme hoeveelheden histamine vrij als reactie op een allergeen. Hierdoor verwijden de bloedvaten en daalt de bloeddruk. Dit kan duizeligheid en flauwvallen tot gevolg hebben. In ernstige gevallen kan het zelfs leiden tot een hartstilstand.

Allergie bij kinderen

Steeds meer kinderen hebben last van een allergie. Bij baby’s is het maagdarmkanaal en het afweersysteem nog niet optimaal ontwikkeld waardoor verschillende voedselallergenen een reactie kunnen uitlokken. Eten kan nog niet goed verteerd worden waardoor eiwitten de darmwand passeren en in het bloed terecht komen. Hierdoor reageert het immuunsysteem en ontstaat er een allergische reactie.

Een koemelkallergie en eczeem zijn veel voorkomende klachten op hele jonge leeftijd. Een voedingsallergie kan op latere leeftijd overgaan in een voedingsintolerantie of zelfs verdwijnen. Pinda- en notenallergieën zijn vaak levenslang. Na het eerste levensjaar worden voedselallergieën minder dominant en veroorzaken juist luchtwegallergenen voor problemen. Astma, hooikoorts en een huisstofmijtallergie komen dan vaker voor.

Symptomen

• loopneus
• verstopte neus
• niezen
• hoesten
• piepende ademhaling of benauwdheid
• jeukende en/of tranende ogen
• huiduitslag
• rode en/of jeukende huid
• bultjes op de huid
• zwellingen
• tintelingen in de mond en keel
• vermoeidheid
• hoofdpijn
• astma
• eczeem
• netelroos
• buikkrampen en diarree
• misselijkheid en overgeven
• bij anafylaxie: lage bloeddruk, flauwvallen, incontinentie, bewusteloosheid, ademhalingsproblemen en hartritmestoornissen

Oorzaken

Allergieën kunnen worden veroorzaakt door verschillende factoren, waaronder erfelijkheid, een verstoord immuunsysteem, lekkende darm en omgevingsfactoren.

Erfelijkheid
Als één of beide ouders allergieën hebben, is de kans groter dat het kind ook allergieën ontwikkelt. Er zijn verschillende genen die betrokken zijn bij het reguleren van het immuunsysteem en bij het bepalen van hoe het lichaam reageert op bepaalde stoffen.

Immuunsysteem
Allergieën ontstaan wanneer het immuunsysteem van het lichaam reageert op stoffen die normaal gesproken onschadelijk zijn, zoals stuifmeel, voedingsmiddelen of huisstofmijt. Bij kinderen kan dit overreageren van het immuunsysteem worden versterkt door het feit dat het immuunsysteem van kinderen nog niet volledig ontwikkeld is.

Lekkende darm
Bij een lekkende darm is de darmwand beschadigd, waardoor onverteerde voedseldeeltjes, bacteriën en toxines in de bloedbaan terechtkomen. Dit kan een ontstekingsreactie veroorzaken die kan bijdragen aan het ontstaan van allergieën.

Omgevingsfactoren
Blootstelling aan bepaalde stoffen, zoals sigarettenrook, luchtvervuiling en chemicaliën, kan het immuunsysteem verstoren en de kans op allergieën vergroten.

Ook komen we tegenwoordig in aanraking met veel meer schadelijke stoffen dan voorheen. Zo worden er onder andere additieven toegevoegd in voorverpakte voedingsmiddelen, bevat onze kleding onder andere verfstoffen en gebruiken we steeds meer medicijnen.

Hygiëne
Onze moderne levensstijl, waarbij we steeds minder blootgesteld worden aan microben en infecties, zorgt ervoor dat ons immuunsysteem zich niet goed ontwikkelt. Hierdoor kan het immuunsysteem overreageren op onschadelijke stoffen, zoals voedsel of pollen, en een allergische reactie veroorzaken.

Voedingsadviezen

• Beperk histaminerijke voeding en histamine vrijmakende voeding zoals chocola, varkensvlees, spinazie, oude kaas, droge worst, bier, rode wijn, kruiden en specerijen, drop, E-nummers, gistextract, noten, zaden, schaal- en schelpdieren, vis, tomaat, kiwi, aardbei, avocado.
• Kies voor voeding met weinig histamine zoals brandnetelthee, abrikoos, appel, kers, boerenkool, bloemkool, prei, mozzarella, bieslook, koolvis en zaden.
• Optimaliseer de darmflora met probiotische voeding zoals yoghurt, zuurkool, tempeh en kimchi.
• Drink voldoende, ongeveer 2 liter water per dag, om het lichaam te helpen ontgiften.
• Honing van de lokale imker bevat pollen die van nature voorkomen in jouw leefomgeving. Consumptie van lokale honing zou een hogere tolerantie voor die pollen kunnen opleveren.
• Verminder stress; stress kan het immuunsysteem verzwakken en de afgifte van histamine verhogen.

Opmerkingen

Mensen met allergieën kunnen soms baat hebben bij het vermijden van allergenen in de omgeving, zoals pollen of huisstofmijt. Hiervoor kunnen diverse maatregelen worden genomen, zoals het regelmatig luchten van de woning, het gebruik van speciale stofzuigerfilters en het vermijden van bepaalde planten.