B12-tekort

Wat is b12-tekort?

Vitamine B12 is een in wateroplosbare vitamine, maar is een uitzondering op de andere B-vitaminen. Het lichaam kan namelijk een voorraad van deze vitamine aanleggen voor minimaal 3 tot soms wel 10 jaar. Een pasgeboren baby komt ter wereld met een voorraad van ruim 25 mcg vitamine B12 in de lever. Dit is ongeveer genoeg voor het eerste levensjaar. Deze voorraad kan overigens al eerder uitgeput raken als de moeder met een B-12 tekort kampt. Wanneer de voorraad uitgeput is, dalen de bloedwaardes en ontstaat er een tekort. Bij de ouderdom kan dit ook ontstaan dooreen verminderde leverfunctie. Wanneer je een vitamine B12-tekort hebt, is dit niet van het een op het andere moment.

Hoeveel B12 heb je nodig?

De Gezondheidsraad geeft aan dat volwassenen een hoeveelheid van 2,8 mcg (ADH) B12 nodig hebben per dag. Hierbij geldt in Nederland een minimale serum B-12 waarde van 148 pmol/L. Toch zijn orthomoleculair gezien waardes tussen 148 en 250 pmol/L grijs gebied. Binnen deze range kun je ook te maken hebben met ontoereikende niveaus. Overigens blijft een B12-tekort vaak onopgemerkt omdat bij standaard bloedonderzoek de b12 waarde niet representatief is voor een mogelijk tekort op celniveau. Daarnaast worden symptomen vaak niet herkend of verward met andere oorzaken. Hier bovenop kan een hoog foliumzuurgehalte een mogelijk b12 tekort maskeren. Foliumzuur en B12 hebben een nauwe relatie waarin ze elkaar nodig hebben voor de groei en instandhouding van het lichaam, aanmaak van witte- en rode bloedcellen en de vorming van RNA en DNA. Ook de synergie met vitamine B6 is essentieel om bijvoorbeeld de methylatiecyclus te laten werken.

Lees hier meer over in het blog B12 tekort en de methylering.

Vitamine B12 noemt men ook wel cobalamine en komt in onze voeding voor in de natuurlijke vormen adenosyl-, hydroxy- en methylcobalamine. Als mens zijn we afhankelijk van voeding voor voldoende B12. De bacteriën in onze darmen maken dit zelf aan in de dikke darm, alleen dit kunnen we niet opnemen. De dunne darm is verantwoordelijk voor de opname van vitamine B12 uit voeding. De vitamine is alleen te vinden in vlees, vis, zuivel en eieren. Wanneer je deze producten dus niet eet, loop je een risico op het krijgen van een vitamine B12-tekort. Uit een schatting blijkt dat 3 – 5% van de totale Nederlandse bevolking een B12-tekort heeft, wat neerkomt op ruim een half miljoen inwoners.

Neurologische schade

Te weinig B12 kan problemen opleveren voor allerlei systemen. De vitamine is essentieel voor het immuunsysteem, maag- en darmstelsel, zenuwstelsel, hart- en vaatstelsel en spieren. Hierbij kunnen fysieke, maar ook mentale klachten optreden. Neurologische klachten zijn ook een veel voorkomend probleem bij een B12 tekort. Hoe groter het tekort en hoe langer dit voortduurt, hoe groter de kans op blijvende schade.

Symptomen

B12-tekort symptomen lopen uiteen, variëren in ernst en hoeven niet gelijktijdig aanwezig te zijn. Het kan overigens jaren duren voordat klachten ontstaan of verergeren. We verdelen de symptomen onder in neurologisch, psychisch en fysieke symptomen.

Neurologisch

• Verminderd gevoel of zelfs gevoelloosheid in de vingers en voeten
• Slechte fijne motoriek
• Ledematen kunnen koud aanvoelen
• Onhandigheid, verminderde coördinatie of onsamenhangende bewegingen (ataxie)
• Evenwichtsproblemen
• Tintelingen door het lichaam, doof gevoel, uitvalsverschijnselen
• Spraakproblemen/spraakverwarring (afasie)
• Afnemende pijnbeleving

Psychisch^1,2

• Geheugenverlies
• Depressiviteit
• Verlies van eetlust
• Verwardheid, dementie
• Prikkelbaarheid
• Hooggevoeligheid
• Psychose, hallucinaties

Fysiek

• Vermoeidheid
• Hoofdpijn
• Flauwvallen
• Overmatig transpireren
• Kortademigheid
• Spierpijn en verlies van kracht
• Misselijkheid
• Menstruatieklachten
• Darmklachten
• Abnormale reflexen
• Bleke huid
• Oorsuizen
• Gewrichtsklachten
• Vruchtbaarheidsproblemen (man/vrouw)

Oorzaken

Er zijn allerlei (uiteenlopende) oorzaken voor een vitamine B12-tekort.

• Geen of weinig inname van dierlijke producten in het eetpatroon³
• Aangeboren afwijking in de stofwisseling
• Operatie waar men een deel van de maag verwijdert
• Verstoorde opname in de darmen
• Darmziektes zoals de Ziekte van Crohn
• Verminderde aanmaak van maagzuur (vaak op oudere leeftijd⁴)
• Overmatig alcoholgebruik
• Overmatig lachgasgebruik
• Tekorten aan micronutriënten (ijzer, foliumzuur)
• Overige oorzaken zoals het gebruik van bepaalde medicatie (maagtabletten zoals protonpompremmers en diabetes medicatie zoals metformine⁵)

Voedingsadviezen

• Eet en drink meer (rauwe) zuivelproducten. Zo bevat per 100 gram: yoghurt 0,8 mcg en melk 0,5 mcg.⁶
• Probeer 2 – 3x per week vlees te eten voor voldoende vitamine B12. Rundvlees, lams- en schapenvlees bevatten per 100 gram 2,6 mcg, kippenvlees ongeveer 0,3 mcg en varkensvlees 0,7 mcg.⁶
• Eet 4 – 6 verse eieren per week (1 ei bevat ongeveer 0,6 mcg vitamine B12). Het meeste B12 vind je in het eigeel.⁷
• Voeg 1 – 2 keer per week verse, wilde vis toe aan je eetpatroon (100 gram garnalen bevat 16,78 mcg, 1 haring bevat 8,5 mcg en een stukje zalm van 100 gram bevat 4,0 mcg)⁷
• Neem bij een (deels) plantaardig dieet altijd een B12 supplement als aanvulling. Het toegevoegde B12 uit vleesvervangers is overigens geen goede bron. Het is een slechte vorm van B12 (cyanocobalamine) en zeer laag gedoseerd.

Opmerkingen

Regulier krijgen mensen met een B12-tekort bij maag- en darmziektes én (ernstige) klachten intramusculair vitamine B12-injecties (hydroxocobalamine) toegediend. Hierbij bouwt men de frequentie langzaam af totdat de klachten volledig wegblijven. Wanneer de injecties weinig resultaat geven, vervolgt het onderzoek naar een mogelijk tekort aan folium, ferritine (ijzer) en vitamine B6.