Orthomoleculair kennisinstituut
Menu

Dopamine & Serotonine

13 juni 2018
10 minuten leestijd
Neurotransmitters
In het kort
  • Stap 1: Aanvulling van essentiële cofactoren
  • Stap 2: Aanvulling van magnesium (belangrijkste cofactor)
  • Stap 3: Het zelfherstellend vermogen van het lichaam zijn werk laten doen
  • Stap 4: De Braverman test
  • Stap 5: Kies een aanvullend neurotransmitterproduct

Dopamine- en Serotoninesysteem

Neurotransmitters komen voort uit aminozuren (eiwitbronnen). Om bijvoorbeeld adrenaline te produceren zijn er een aantal stappen nodig. Eiwitbronnen bevatten l-fenylalanine, dit essentiële aminozuur wordt met behulp van onder andere foliumzuur omgezet in l-tyrosine, dat met hulp van een aantal cofactoren via l-dopa wordt omgezet in dopamine. Dopamine wordt vervolgens met hulp van SAMe, B12, B6 en folaat (biologisch actieve vorm van foliumzuur) weer omgezet in noradrenaline en adrenaline. Voor het produceren van melatonine gaat de omzetting via het essentiële aminozuur tryptofaan via 5-HTP naar serotonine en dan naar melatonine.

Is gezondheid ook jouw passie en wil je meer leren over voeding en suppletie? Bekijk dan eens onze e-learning Orthomoleculair Adviseur Basis.

[advice]

En zo zet het lichaam voedingstoffen om in neurotransmitters en hormonen. Voor deze omzetten heeft het lichaam cofactoren nodig, deze zijn in onderstaande schematische weergave in het zwart weergegeven. De naam van het betreffende omzettingsproces is in het blauw weergegeven en de neurotransmitters en hormonen zijn in de oranje hokjes weergegeven.

Dopamine en Serotonine schema
Dopamine en Serotonine schema

Wanneer iemand veel stress ervaart dan is de vraag naar adrenaline hoog. Dit heeft tot gevolg dat er te weinig dopamine, serotonine en melatonine aangemaakt wordt omdat alle cofactoren opgaan aan de productie van adrenaline. Hierdoor ontstaat er een disbalans tussen activiteit en ontspanning. Het individu raakt in een hyperactieve gefocuste staat. Echter, wanneer de aanmaak van adrenaline stopt dan raakt het individu inactief en futloos door het gebrek aan dopamine. Ook de omzetting naar serotonine, en daarmee de productie van melatonine, verloopt dan moeizamer. Dit heeft tot gevolg dat de gemoedstoestand van het individu verstoord wordt en er bijvoorbeeld slaapproblemen kunnen ontstaan.

Een prettige gemoedstoestand, een vereiste voor het leiden van een gelukkig leven. De dagelijkse sleur kent echter talloze impulsen die u chagrijnig, prikkelbaar of gestrest kunnen maken. Een verminderde gemoedstoestand wordt vaak weggewoven als zijnde tussen de oren. In het andere extreme schrijven artsen antidepressiva voor die meer gericht zijn op symptomen dan op biochemische oorzaken. Gemoedsongemakken kennen namelijk dikwijls een biochemische oorsprong. Wijzer is het dus om het zelfherstellend vermogen van het lichaam aan te spreken om een disbalans te verhelpen. Aan de hand van een vijf stappen tellend proces geven wij u een route om uw eigen gemoedpuzzel compleet te krijgen.

Volg deze opleiding als E-learning
Start nu met e-learning en ontvang tot wel 27.5% korting! E-learning
Bekijk e-learning

Stap 1: Aanvulling van essentiële cofactoren

In eerste instantie kan er gezocht worden naar de mogelijkheid om ontbrekende cofactoren aan te vullen. Een multivitamine die rekening houdt met het bioritme, zoals een dag- en nachtformule, kan het lichaam voorzien van elke cofactor relevant binnen het dopamine- en serotoninesysteem. Met een multivitamine die rekening houdt met het bioritme maakt u letterlijk een verschil tussen dag en nacht ten opzichte van andere hoog gedoseerde kwaliteitsmultivitaminen. De dagformule wordt ingenomen bij het ontbijt. Deze formule voorziet het lichaam van nutriënten voor meer energie, alertheid en concentratie. De nachtformule wordt ingenomen voor het slapengaan. Deze formule ondersteunt het lichaam in rust, ontspanning en opbouw van de cellen. Het opsplitsen van een multivitamine in een dag en nacht tablet helpt bij het behoud van een gezond bioritme en dat is essentieel voor een evenwichtige dopamine- en serotoninehuishouding (24). Een multivitamine die rekening houdt met het bioritme is een fundering waarop een goed functionerende dopamine- en serotoninehuishouding gebouwd kan worden. De benodigde cofactoren voor elke omzetting zijn in bovenstaande afbeelding te vinden.

Stap 2: Aanvulling van magnesium (belangrijkste cofactor)

Een tweede stap in uw weg naar een beter gemoed is de suppletie van een magnesium supplement in de vorm van magnesium tauraat. Dit is een duizendpoot voor uw gemoedstoestand die bij bijna elk proces van het dopamine- en serotoninesysteem betrokken is. Daarnaast heeft magnesium tauraat verschillende voordelen ten opzichte van andere magnesium vormen. Zo is dit magnesium in een chelaat vorm, de meest biologisch beschikbare vorm van magnesium tot nu toe ontdekt (31). Ook is vitamine B6 een belangrijk nutriënt in een magnesium product. Vitamine B6 zorgt voor een nog betere opname van magnesium (12). Hierbij is belangrijk dat u kiest voor een supplement met de biologisch actieve vorm van B6, pyridoxaal-5-fosfaat. Door zijn biologisch actieve karakter hoeft deze vorm van B6 in het lichaam niet meer omgezet te worden naar een werkbare vorm, wat de effectiviteit van de gehele formule bevorderd (34). U vraagt zich nu misschien af, volstaat een magnesium malaat supplement dan niet in mijn behoefte van gemoedsverbetering? Om de neurotransmitteraanmaak te stimuleren en reguleren is het binnen het dopamine- en serotoninesysteem raadzamer om te kiezen voor magnesium in tauraat vorm. Tenminste, een magnesium tauraat vorm die gekoppeld is aan l-taurine. Dit aminozuur kan door de uitwisseling van natrium-, magnesium-, kalium-, en chloorionen namelijk de osmotische druk in de cel en zo ook het cel volume regelen (30). Deze regulerende eigenschappen van l-taurine zijn binnen het dopamine- en serotoninesysteem geen overbodige luxe. Een magnesiumoverschot kan namelijk verstorend werken voor de gemoedstoestand. Mocht de aanvulling van de cofactoren niet voldoende zijn om het lichaam zelf de omzettingen beter te laten reguleren, dan kunt u het suppletie advies uitbreiden met een specifiek neurotransmitter product.

Stap 3: Het zelfherstellend vermogen van het lichaam zijn werk laten doen

Geduld is een schone zaak, misschien wel het meest gebruikte cliché in onze taal, maar erg toepasselijk binnen het stappenplan naar een goed gemoed. Wij adviseren te beginnen met de multivitamine (dag- en nachtformules) en dit vier weken te testen of dit al tot verbeteringen leidt. Pas wanneer u na deze vier weken geen verbetering ervaart, dan adviseren wij de aanvulling van een magnesium tauraat supplement bovenop suppletie met een multivitamine (dag- en nachtformules). U dient magnesium tauraat ook weer vier weken de tijd te geven dus pas wanneer u na acht weken (!) geen significante verbetering in het gemoed heeft ervaren, dan is het raadzaam over te gaan naar stap 4.

Stap 4: De Braverman test

U zit dus acht weken in het proces naar een beter gemoed en u heeft nog niet het gewenste resultaat geboekt? Nu wordt het tijd om door middel van suppletie met een specifiek product de neurotransmitteraanmaak te stimuleren. Maar aan welke stimulans heeft u nu behoefte? De Braverman test kan u hier inzicht in verschaffen en is hier te vinden. Wij adviseren dit te doen onder begeleiding van een orthomoleculair therapeut.

Stap 5: Kies een aanvullend neurotransmitterproduct

Als het goed is heeft de Braverman test u inzicht gegeven in uw gemoedstoestand en een indicatie gegeven welke neurotransmitter een stimulans nodig heeft. Er zijn een aantal belangrijke nutriënten die uw gemoedspuzzel sluitend kunnen maken:

Saffraan & L-Theanine

Twee nutriënten met een grote invloedssfeer.

Saffraan

Het dagelijkse leven kent talloze impulsen die u chagrijnig, prikkelbaar of nukkig kunnen maken. De oorzaak van een verminderde gemoedstoestand kan normaliter gevonden worden in een afname van de serotonine en dopamine aanmaak in de hersenen (7, 8). Dit zijn namelijk de neurotransmitters die samenhangen met stemming. Uit onderzoek blijkt dat saffraan zorgt voor een toename van de stemmingsgerelateerde neurotransmitters in het brein (14, 16, 28). Deze bevindingen vertalen zich ook in wetenschappelijke onderzoeken gerelateerd aan stemming. Zo bleek in verschillende studies dat saffraan een significant positief effect had op het gemoed (1, 3, 4, 28).

Een voorbeeld van een gepatenteerd hoogwaardige saffraanextract is Affron®, een koploper in de huidige saffraanextracten wedloop. Affron® is een uniek natuurlijk saffraanextract dat is gestandaardiseerd op 3,5% lepticrosalides. Lepticrosalides is een gepatenteerde stof met de werkzame stoffen van saffraan: safranal, crocine en picrocrocine (25).

L-Theanine

Ervaart u wel eens een gejaagd of gespannen gevoel? Dan bent u niet de enige, want 65% van de volwassen bevolking heeft in enige regelmaat te maken met stress (27). Een huis- tuin- en keukenremedie tegen stress is van oudsher, de benen omhoog en even genieten van een heerlijk kopje groene thee. Deze stress verlichtende methode vindt bijval van de wetenschap, want het ontspannende effect van groene thee te danken is aan het aminozuur L-theanine (20). L-theanine zorgt namelijk voor een toename van de alpha-hersengolven (19, 21, 22, 26, 27). Uit onderzoek blijkt dat een toename van de alpha-hersengolven resulteert in een toename van slaapkwaliteit, leerprestaties, mentale scherpte en concentratie (21, 22, 26, 27). Ook zorgt de toename van alpha-hersengolven voor minder bijwerkingen van cafeïne, een lagere bloeddruk en een sterker immuunsysteem (19, 20).

Synergie

De combinatie van saffraan en l-theanine resulteert in een zeer effectief supplement die:

  • De productie van serotonine, dopamine en noradrenaline aanspreekt en stimuleert (saffraan)
  • De overtollige aanmaak van extracellulair glutamine en glutamaat afremt (l-theanine)
  • De aanmaak van GABA, en daarmee de aanmaak van, serotonine en dopamine bevordert (l-theanine)

5-HTP

Voorloper van serotonine.

5-HTP bevordert de geestelijke veerkracht, draagt bij tot een gezonde nachtrust en zorgt voor een goede gemoedstoestand (5). Het aminozuur is een reeds omgezette vorm van tryptofaan en een voorloper van serotonine. Het probleem met tryptofaan is echter dat er een continue onderlinge strijd woedt met andere aminozuren om opname in de hersenen (15). Tryptofaan moet hierdoor strijden met aminozuren zoals leucine, valine, tyrosine en isoleucine. In de praktijk betekent dit dat tryptofaan gemiddeld maar voor 1/5 omgezet kan worden in serotonine (15). Bij het nemen van een 5-HTP supplement wordt er dus een stap overgeslagen in het proces van serotonine aanmaak (32). De neurotransmitter serotonine heeft invloed op stemming, geheugen, eetlust en seksuele activiteit. Wanneer er een disbalans is in een van deze gedragingen dan is 5-HTP dus het nummer één supplement bij uitstek (5).

Belangrijk in een supplement:

  • Een hoog geconcentreerd extract (95%)
  • Een dosering van 100 mg 5-HTP
  • De beste keuze voor het stimuleren van serotonine aanmaak is het gebruik van het natuurlijke Griffoniaplantje

Rhodiola

De regulator in het systeem.

Rhodiola heeft een regulerende werking voor onze monoamine neurotransmitters serotonine, dopamine en noradrenaline (6, 10, 13, 35). Wat dit betekent in de praktijk? Zie onze gemoedstoestand als een gerecht. Iets te veel zout (serotonine) en het gerecht is verpest. Aan de andere kant betekent te weinig peper (dopamine) dat het gerecht flauw is en dus ook niet lekker. De balans tussen de monoamine neurotransmitters is fundamenteel voor een prettige gemoedstoestand. Ook de wetenschap erkent de regulerende werking van rhodiola. Zo werd in verschillende studies geconstateerd dat een rhodiola-extract de hoeveelheid noradrenaline en dopamine in de cerebrale cortex en hersenstam kan verlagen, terwijl het serotonine gehalte juist verhoogd werd (2, 29). Ook als transporteur kan rhodiola bijdragen aan een beter gemoed. Het wortelextract heeft namelijk de eigenschap het transport van tryptofaan en 5-HTP beter te laten verlopen, wat een verbeterde serotonine aanmaak tot gevolg heeft (9). De verschillende gezondheidsbevorderende eigenschappen hierboven beschreven kunnen voornamelijk verhaald worden op de werkzame bestanddelen rosavin en salidroside (23).

Belangrijk in een supplement:

  • Een gestandaardiseerd extract van 3% rosavin en 1% salidroside
  • Een dosering van 500 mg rhodiola extract

GABA

De natuurlijke rustgever.

Zweterige handen, een rode gloed op de wangen, angstige en onrustige gedachtegangen, gewaarwordingen die toch niemand helemaal vreemd in de oren klinken. Het is dan ook een van de bekendste kwalen die we kennen, plankenkoorts. Maar waar komt deze acute tentamen- examen- of presentatiestress toch vandaan? Kort door de bocht is plankenkoorts een voorbeeld van een acuut tekort van de inhiberende (rustgevende) neurotransmitter GABA in de hersenen (18). GABA heeft als voornaamste functie het remmen van de excitatoire activiteit van de opwekkende neurotransmitter glutamaat (11, 33). GABA is dus een soort overkoepelende regelaar die de balans tussen verschillende neurotransmitters bewaakt (11, 33). Deze eigenschap van GABA heeft tot gevolg dat verstoringen van het gemoed kunnen worden voorkomen.

Belangrijk in een supplement:

  • Een Smelttablet zorgt voor snelle werking door directe opname via mondslijmvlies
  • De opname door mondslijmvlies zorgt voor een betere opname van de bestanddelen
  • De Co-factoren vitamine B1 en magnesium maken GABA effectiever

Is gezondheid ook jouw passie en wil je meer leren over voeding en suppletie? Bekijk dan eens onze Orthomoleculair Adviseur Basis.

Referenties
  1. Agha-Hosseini, M., Kashani, L., Aleyaseen, A., Ghoreishi, A., Rahmanpour, H. A. L. E. H., Zarrinara, A. R., & Akhondzadeh, S. (2008). Crocus sativus L.(saff ron) in the treatment of premenstrual syndrome: a double-blind, randomised and placebo-controlled trial. BJOG: An International Journal of Obstetrics & Gynaecology, 115(4), 515-519.
  2. Ahumada, F., Trincado, M. A., Arellano, J. A., Hancke, J., & Wikman, G. (1991). Eff ect of certain adaptogenic plant extracts on drug-induced narcosis in female and male mice. Phytotherapy Research, 5(1), 29-31.
  3. Akhondzadeh, S., Fallah-Pour, H., Afkham, K., Jamshidi, A. H., & Khalighi-Cigaroudi, F. (2004). Comparison of Crocus sativus L. and imipramine in the treatment of mild to moderate depression: a pilot double-blind randomized trial [ISRCTN45683816]. BMC complementary and alternative medicine, 4(1), 12.
  4. Akhondzadeh, S., Tahmaceb-Pour, N., Noorbala, A. A., Amini, H., Fallah-Pour, H., Jamshidi, A. H., & Khani, M. (2005). Crocus sativus L. in the treatment of mild to moderate depression: a double-blind, randomized and placebo-controlled trial. Phytotherapy Research, 19(2), 148-151.
  5. Birdsall, T. C. (1998). 5-Hydroxytryptophan: a clinically-eff ective serotonin precursor. Alternative medicine review: a journal of clinical therapeutic, 3(4), 271-280.
  6. Bocharov, E. V., Ivanova-Smolenskaya, I. A., Poleshchuk, V. V., Kucheryanu, V. G., Il’enko, V. A., & Bocharova, O. A. (2010). Therapeutic effi cacy of the neuroprotective plant adaptogen in neurodegenerative disease (Parkinson’s disease as an example). Bulletin of experimental biology and medicine, 149(6), 682-684.
  7. Bondy, S. J., Rehm, J., Ashley, M. J., & Walsh, G. (1999). Low-risk drinking guidelines: the scientific evidence. Canadian journal of public health, 90(4), 264.
  8. Carr, G. V., & Lucki, I. (2011). The role of serotonin receptor subtypes in treating depression: a review of animal studies. Psychopharmacology, 213(2-3), 265-287.
  9. Chen, Q. G., Zeng, Y. S., Tang, J. Y., Qin, Y. J., Chen, S. J., & Zhong, Z. Q. (2008). Eff ects of Rhodiola rosea on body weight and intake of sucrose and water in depressive rats induced by chronic mild stress. Zhong xi yi jie he xue bao= Journal of Chinese integrative medicine, 6(9), 952-955.
  10. Chen, Q. G., Zeng, Y. S., Qu, Z. Q., Tang, J. Y., Qin, Y. J., Chung, P., … & Hägg, U. (2009). The eff ects of Rhodiola rosea extract on 5-HT level, cell proliferation and quantity of neurons at cerebral hippocampus of depressive rats. Phytomedicine, 16(9), 830-838.
  11. Cohen Kadosh, K., Krause, B., King, A. J., Near, J., & Cohen Kadosh, R. (2015). Linking GABA and glutamate levels to cognitive skill acquisition during development. Human brain mapping, 36(11), 4334-4345.
  12. De Souza, M. C., Walker, A. F., Robinson, P. A., & Bolland, K. (2000). A synergistic eff ect of a daily supplement for 1 month of 200 mg magnesium plus 50 mg vitamin B6 for the relief of anxiety-related premenstrual symptoms: a randomized, double-blind, crossover study. Journal of women’s health & gender-based medicine, 9(2), 131-139.
  13. 1Van Diermen, D., Marston, A., Bravo, J., Reist, M., Carrupt, P. A., & Hostettmann, K. (2009). Monoamine oxidase inhibition by Rhodiola rosea L. roots. Journal of ethnopharmacology, 122(2), 397-401.
  14. Ettehadi, H., Mojabi, S. N., Ranjbaran, M., Shams, J., Sahraei, H., Hedayati, M., & Asefi , F. (2013). Aqueous extract of saff ron (Crocus sativus) increases brain dopamine and glutamate concentrations in rats. Journal of Behavioral and Brain Science, 3(03), 315.
  15. Fernstrom, J. D. (2013). Large neutral amino acids: dietary eff ects on brain neurochemistry and function. Amino acids, 45(3), 419-430.
  16. Hosseinzadeh, H., Ziaee, T., & Sadeghi, A. (2008). The eff ect of saff ron, Crocus sativus stigma, extract and its constituents, safranal and crocin on sexual behaviors in normal male rats. Phytomedicine, 15(6-7), 491-495.
  17. Jeste, D. V., Caligiuri, M. P., Paulsen, J. S., Heaton, R. K., Lacro, J. P., Harris, M. J., … & McAdams, L. A. (1995). Risk of tardive dyskinesia in older patients: a prospective longitudinal study of 266 outpatients. Archives of general psychiatry, 52(9), 756-765.
  18. Johnston, G. A. (2015). Flavonoid nutraceuticals and ionotropic receptors for the inhibitory neurotransmitter GABA. Neurochemistry international, 89, 120-125.
  19. Juneja, L. R., Chu, D. C., Okubo, T., Nagato, Y., & Yokogoshi, H. (1999). L-theanine – a unique amino acid of green tea and its relaxation eff ect in humans. Trends in Food Science & Technology, 10(6-7), 199-204.
  20. Juneja, L. R., Kapoor, M. P., Okubo, T., & Rao, T. (Eds.). (2013). Green tea polyphenols: nutraceuticals of modern life. CRC Press.
  21. Kimura, R., & Murata, T. (1971). Infl uence of alkylamides of glutamic acid and related compounds on the central nervous system. I. Central depressant eff ect of theanine. Chemical and Pharmaceutical Bulletin, 19(6), 1257-1261.
  22. Kobayashi, K., Nagato, Y., Aoi, N., Juneja, L. R., Kim, M., Yamamoto, T., & Sugimoto, S. (1998). Effects of L-theanine on the release of alpha-brain waves in human volunteers. Journal of the Agricultural Chemical Society of Japan (Japan).
  23. Kucinskaite, A., Briedis, V., & Savickas, A. (2004). Experimental analysis of therapeutic properties of Rhodiola rosea L. and its possible application in medicine. Medicina (Kaunas, Lithuania), 40(7), 614-619.
  24. Laud, C., & Arendt, J. (1981). Melatonin and biorhythms. In Melatonin: Current Status and Perspectives (pp. 177-182).
  25. Lopresti, A. L., & Drummond, P. D. (2017). Effi cacy of curcumin, and a saff ron/curcumin combination for the treatment of major depression: A randomised, double-blind, placebo-controlled study. Journal of aff ective disorders, 207, 188-196.
  26. Lyon, M. R., Kapoor, M. P., & Juneja, L. R. (2011). The eff ects of L-theanine (Suntheanine®) on objective sleep quality in boys with attention defi cit hyperactivity disorder (ADHD): a randomized, double-blind, placebocontrolled clinical trial. Alternative medicine review, 16(4), 348.
  27. Mason, R. (2001). 200 mg of Zen: L-theanine boosts alpha waves, promotes alert relaxation. Alternative & Complementary Therapies, 7(2), 91-95.
  28. Noorbala, A. A., Akhondzadeh, S., Tahmacebi-Pour, N., & Jamshidi, A. H. (2005). Hydro-alcoholic extract of Crocus sativus L. versus fl uoxetine in the treatment of mild to moderate depression: a double-blind, randomized pilot trial. Journal of ethnopharmacology, 97(2), 281-284.
  29. Panossian, A., & Wagner, H. (2005). Stimulating eff ect of adaptogens: an overview with particular reference to their effi cacy following single dose administration. Phytotherapy Research, 19(10), 819-838.
  30. Schaff er, S., Takahashi, K., & Azuma, J. (2000). Role of osmoregulation in the actions of taurine. Amino Acids, 19(3-4), 527-46.
  31. Schuette, S. A., Lashner, B. A., & Janghorbani, M. (1994). Bioavailability of magnesium diglycinate vs magnesium oxide in patients with ileal resection. Journal of Parenteral and Enteral Nutrition, 18(5), 430-435.
  32. Shaw, K. A., Turner, J., & Del Mar, C. (2002). Tryptophan and 5-Hydroxytryptophan for depression. The cochrane library.
  33. Walls, A. B., Waagepetersen, H. S., Bak, L. K., Schousboe, A., & Sonnewald, U. (2015). The glutamine – glutamate/GABA cycle: Function, regional diff erences in glutamate and GABA production and eff ects of interference with GABA metabolism. Neurochemical research, 40(2), 402-409.
  34. Whyte, M. P., Mahuren, J. D., Vrabel, L. A., & Coburn, S. P. (1985). Markedly increased circulating pyridoxal- 5’-phosphate levels in hypophosphatasia. Alkaline phosphatase acts in vitamin B6 metabolism. The Journal of clinical investigation, 76(2), 752-756.
  35. Zhang, L., Yu, H., Sun, Y., Lin, X., Chen, B., Tan, C., … & Wang, Z. (2007). Protective eff ects of salidroside on hydrogen peroxide-induced apoptosis in SH-SY5Y human neuroblastoma cells. European journal of pharmacology, 564(1-3), 18-25.
Sluiten