Alfa-liponzuur

Wat is alfa-liponzuur?

Alfa-liponzuur is een natuurlijk voorkomende stof in ons lichaam en fungeert als een antioxidant. We kunnen het ook binnenkrijgen door het eten van bepaalde voedingsmiddelen zoals rood vlees, orgaanvlees, spinazie, broccoli, aardappelen, wortelen, bieten en gist. Ongeveer 30% van de alfa-liponzuur die we uit voeding of supplementen krijgen, wordt door ons lichaam opgenomen en omgezet in een andere vorm, genaamd dihydroliponzuur. Het alfa-liponzuur dat ons lichaam zelf aanmaakt, helpt mee aan de verwerking van koolhydraten in ons lichaam en aan een belangrijk proces in onze cellen dat energie maakt in de vorm van ATP.

Het menselijk lichaam produceert alfa-liponzuur door middel van een reeks enzymatische reacties. Het begint met octanoïnezuur als een primaire bouwsteen. Het lichaam zet octanoïnezuur om in alfa-liponzuur door een reeks enzymatische processen, waarbij het uiteindelijk aan een cysteïne molecuul wordt gekoppeld om alfa-liponzuur te vormen. Dit proces vindt plaats in de mitochondriën, die verantwoordelijk zijn voor de productie van ATP (adenosinetrifosfaat), de belangrijkste energiebron van het lichaam. Alfa-liponzuur speelt een cruciale rol in de energieproductie, omdat het fungeert als een co-enzym in de citroenzuurcyclus (ook bekend als de Krebs-cyclus), een sleutelproces in de productie van ATP. Hoewel ons lichaam in staat is om alfa-liponzuur te produceren, is de hoeveelheid die het produceert vaak niet voldoende om te zorgen voor de extra antioxidant eigenschappen waar alfa-liponzuur om bekend staat. Voor deze extra gezondheidsvoordelen wordt het vaak aanbevolen om alfa-liponzuur in te nemen via dieet of suppletie.

Gebruik

Het lijkt erop dat het innemen van alfa-liponzuur (600-1800 mg per dag), oraal of rechtstreeks in de aderen, helpt bij het verminderen van symptomen van zenuwbeschadiging bij mensen met diabetes (perifere neuropathie). Dit is echter niet zeker bij mensen met specifieke zenuwproblemen gerelateerd aan het hart. Alfa-liponzuur kan, alleen of samen met andere stoffen zoals gamma-liponzuur, vitamine B12 of SOD (een enzym genaamd superoxide-dismutase), de pijnlijke en oncomfortabele symptomen van zenuwbeschadiging verlichten. Deze symptomen variëren van brandende pijn en gevoelloosheid tot tintelingen in voeten en benen. Verbetering van deze symptomen gebeurt meestal binnen 3 tot 5 weken.

Ondanks deze mogelijke voordelen, laten enkele vroege onderzoeken zien dat lagere doseringen alfa-liponzuur mogelijk niet helpen bij het verbeteren van de snelheid waarmee zenuwen signalen doorgeven of bij het verlichten van de symptomen van zenuwbeschadiging. Ook al kan het gebruik van alfa-liponzuur bepaalde metingen van zenuwfunctie bij mensen met een specifiek soort diabetische zenuwbeschadiging verbeteren, het lijkt de klinische symptomen niet te verbeteren als het oraal wordt ingenomen.

Het gebruik van alfa-liponzuur lijkt te helpen bij het verlagen van de totale en LDL cholesterolwaarden bij sommige mensen. Echter, het is nog niet duidelijk of het ook gunstige effecten heeft bij mensen met een hoog cholesterolgehalte. Uit een onderzoek van 11 klinische studies blijkt dat dagelijkse inname van 300-1200 mg alfa-liponzuur gedurende maximaal 16 weken het totale cholesterol met 10 mg/dL en het LDL-cholesterol met 9 mg/dL kan verlagen. Het lijkt echter geen invloed te hebben op de niveaus van HDL-cholesterol of triglyceriden. Daarnaast bleek uit een ander onderzoek dat het gebruik van 800-1200 mg alfa-liponzuur gedurende 4 jaar bij een grote groep gezonde volwassenen zowel de niveaus van totaal en LDL-cholesterol als de triglyceriden kan verlagen. In dit onderzoek was een dagelijkse dosis van 1200 mg effectiever dan een dosis van 400 mg.

Een ander onderzoek liet zien dat het dagelijks innemen van 300-1200 mg alfa-liponzuur gedurende 2-16 weken de niveaus van totaal cholesterol, LDL-cholesterol en triglyceriden kan verlagen. Echter, het is niet duidelijk of de dosis of de duur van de behandeling een invloed heeft op deze resultaten. Een studie bij volwassenen met zwangerschapsdiabetes toonde aan dat het innemen van 100 mg alfa-liponzuur per dag gedurende 8 weken de triglyceridenniveaus kan verlagen, maar geen invloed heeft op de niveaus van totaal, HDL of LDL-cholesterol. Hoewel veel deelnemers aan deze studies een hoog cholesterolgehalte hadden, werd er niet specifiek gekeken naar patiënten met een hoog cholesterolgehalte. Daarom is het nog niet duidelijk of alfa-liponzuur ook voordelen biedt voor deze groep mensen.

De meeste onderzoeken geven aan dat het gebruik van alfa-liponzuur kan bijdragen aan een bescheiden gewichtsverlies. Hoewel afzonderlijke studies gemengde resultaten laten zien, suggereren meta-analyses van klinisch onderzoek dat het innemen van 300-1800 mg alfa-liponzuur per dag gedurende 2-48 weken het lichaamsgewicht licht kan verminderen met 0,7-2,3 kg en de Body Mass Index (BMI) tot 0,5 kg/m2, vergeleken met een placebo, bij mensen met overgewicht of obesitas. De omvang van deze verbeteringen was niet afhankelijk van de dosis of duur van de behandeling.

Alfa-liponzuur kan ook helpen om het lichaamsgewicht te verminderen bij kinderen en tieners met overgewicht of obesitas. Klinisch onderzoek bij tieners van 10-17 jaar laat zien dat het tweemaal daags innemen van 300 mg alfa-liponzuur gedurende 3 maanden het lichaamsgewicht met 3,2 kg kan verminderen, vergeleken met een placebo. Er was echter geen effect op bloedlipiden of nuchtere bloedglucoseniveaus. Een andere kleine klinische studie bij kinderen van 8-16 jaar toonde aan dat het innemen van 800 mg alfa-liponzuur per dag gedurende 12 weken geen invloed had op het lichaamsgewicht, de BMI, de bloeddruk, bloedlipiden, glycemische controle, insulineresistentie of endotheelfunctie, in vergelijking met een placebo. Het is mogelijk dat deze studie niet krachtig genoeg was om een verschil in veel van deze uitkomsten te detecteren.

Werking

Ontstekingsremmende effecten

Alfa-liponzuur is een middel dat de ontstekingsreactie kan beïnvloeden en heeft het vermogen om vaatontstekingen te verminderen. Het is aangetoond dat alfa-liponzuur de hoeveelheid cyclisch adenosinemonofosfaat (cAMP) in de perifere mononucleaire bloedcellen bij patiënten met multiple sclerose kan verhogen, wanneer het wordt toegediend in een dosis van 1200 mg. Een verhoogd cAMP-niveau wordt verondersteld ontstekingen en apoptose te verminderen. Daarnaast heeft onderzoek aangetoond dat het dagelijks innemen van 600 mg alfa-liponzuur de niveaus van TNF-alfa en interleukine (IL)-6 kan verlagen bij mensen met obesitas. Er zijn ook negatieve correlaties waargenomen tussen de insulinegevoeligheidsindex en niveaus van TNF-alfa en IL-6 bij obese patiënten met verminderde glucosetolerantie.

Een meta-analyse van klinisch onderzoek bij diverse patiëntengroepen toont aan dat het innemen van 300-1200 mg alfa-liponzuur via de mond gedurende 1-48 weken de niveaus van IL-6 en TNF-alfa kan verlagen, vergeleken met een placebo. Hoewel enkele studies hiermee niet overeenkomen, lijkt alfa-liponzuur ook de niveaus van C-reactief proteïne (CRP) te verlagen in menselijk onderzoek. Er is in-vitro bewijs dat alfa-liponzuur de door TNF-alfa en IL-1 beta-geïnduceerde fractalkine-expressie in endotheelcellen sterk kan onderdrukken door de activiteiten van nucleair factor-kappaB en specificiteit eiwit-1 te verminderen. Bij vrouwen die niet zijn bevallen na een episode van vroeggeboorte, blijkt uit klinisch onderzoek dat alfa-liponzuur de aanwezigheid van ontstekingsremmende cytokines IL-4 en IL-10 in het cervicale vocht kan verhogen, maar de concentratie van pro-inflammatoire cytokines niet verandert.

Tenslotte is alfa-liponzuur aangetoond dat het door lipopolysaccharide geïnduceerde monocytactivering en acute ontstekingsreacties kan remmen, zowel in vitro als in vivo, door de fosfoinositide 3-kinase/Akt-signaalroute te activeren. Alfa-liponzuur is ook aangetoond dat het een endogene regulator is van secretoire fosfolipase (PL) A2-enzymactiviteit en ontstekingsreacties kan onderdrukken.

Antioxiderende effecten

Zowel exogeen alfa-liponzuur als zijn metaboliet DHLA hebben antioxiderende eigenschappen en kunnen vrije radicalen zowel binnen als buiten cellen neutraliseren. Omdat alfa-liponzuur zowel in water als in vet oplosbaar is, kan het endogene antioxidanten zoals vitamine E, vitamine C en glutathion herstellen, waardoor oxidatieve schade wordt voorkomen. Er zijn aanwijzingen die suggereren dat deze antioxiderende effecten bescherming kunnen bieden tegen een reeks aandoeningen, waaronder cerebrale ischemie, hersenbeschadiging veroorzaakt door excitotoxische aminozuren, mitochondriale disfunctie, hypoxie-reoxygenatie, spierischemie geassocieerd met perifere vaatziekten, diabetes, diabetische neuropathie, en andere factoren die schade aan het brein of zenuwweefsel veroorzaken. In experimentele modellen is alfa-liponzuur ook veelbelovend gebleken voor het voorkomen van gehoorschade veroorzaakt door aminoglycosiden en vergiftiging door metalen (zoals lood, arseen, cadmium, kwik) en chemicaliën (zoals hexachloorbenzeen, n-hexaan).

Na de ramp in Tsjernobyl werden kinderen behandeld met alfa-liponzuur, alleen of in combinatie met vitamine E, wat resulteerde in een genormaliseerde orgaanfunctie en verminderde indicatoren van oxidatieve schade. De antioxiderende werking van alfa-liponzuur kan gunstig zijn bij aandoeningen waarbij oxidatieve stress een rol speelt, hoewel de effecten per patiëntengroep kunnen verschillen.

Een meta-analyse van klinisch onderzoek bij volwassenen met diabetische nefropathie toont aan dat het innemen van 300-600 mg alfa-liponzuur per dag in combinatie met 80 mg valsartan per dag gedurende 14 dagen de totale antioxidantcapaciteit verbetert en de niveaus verlaagt van oxidatieve stressmarkers, zoals superoxide, dismutase en malondialdehyde, in vergelijking met alleen valsartan of alfa-liponzuur. Verder toont een kleinschalige cross-over studie bij patiënten met bèta-thalassemie die standaard ijzerchelatietherapie kregen, aan dat het innemen van 600 mg alfa-liponzuur per dag gedurende 8 weken de serumspiegels van malondialdehyde kan verlagen in vergelijking met een placebo, zonder invloed te hebben op de totale antioxidantcapaciteit.

Tot slot toont klinisch onderzoek bij premenopauzale vrouwen met episodische migraine zonder aura aan dat het oraal innemen van 300 mg alfa-liponzuur tweemaal daags voor de lunch en het avondeten gedurende 3 maanden de niveaus van malondialdehyde in het serum verlaagt, maar geen invloed heeft op de totale antioxidantcapaciteit, glutathion, de totale antioxidantstatus, of de oxidatieve stressindex in vergelijking met een placebo.

Antivirale effecten

Initiële onderzoeksresultaten wijzen erop dat alfa-liponzuur de vermenigvuldiging van het humaan immunodeficiëntievirus (HIV) zou kunnen beperken door het reverse transcriptase enzym te onderdrukken. Aangezien reactieve zuurstofsoorten als intracellulaire signaalstoffen kunnen dienen voor de genexpressie en -transcriptie van HIV, is het mogelijk dat de antioxidatieve werking van alfa-liponzuur dit proces stopt. Een kleine, open studie bij HIV-positieve patiënten suggereert dat het toedienen van alfa-liponzuur de antioxidantstatus in het bloed kan verbeteren, bloedperoxidatieproducten kan verminderen en het aantal T-helper-lymfocyten en de verhouding tussen T-helpercellen en T-helper suppressorcellen kan doen toenemen. In vitro onderzoek heeft aangetoond dat liponzuur de groei van het Vaccinia-virus beperkt door het remmen van de expressie van late genen.

Cardiovasculaire effecten

Initiële studies wijzen erop dat DHLA samen met vitamine E mogelijk bescherming biedt tegen oxidatieve stress bij hartischemie-reperfusieschade. Daarnaast is gebleken dat alfa-liponzuur het LDL-cholesterol en wellicht ook triglyceriden kan verminderen. Ex vivo studies suggereren verder dat alfa-liponzuur de reactiviteit van bloedplaatjes kan verminderen bij mensen met type 1 diabetes, wat het risico op hart- en vaatziekten bij deze groep kan verkleinen. Echter, bij patiënten met bèta-thalassemie, lijkt de inname van 600 mg alfa-liponzuur per dag de meeste gemeten risicofactoren voor hart- en vaatziekten, zoals homocysteïne en trimethylamine-N-oxide, niet te beïnvloeden. De effecten van alfa-liponzuur op plasmalipiden bij deze patiëntengroep zijn momenteel onduidelijk.

Chelaterende effecten

Alfa-liponzuur en DHLA zijn bekend om hun vermogen om zware metalen te binden, zoals aangetoond in onderzoek. Dierstudies hebben uitgewezen dat alfa-liponzuur de uitscheiding van organisch kwik via de lever en galwegen kan verhogen door het vormen van een stabiel complex.

Endocriene effecten

Menselijk onderzoek heeft aangetoond dat alfa-liponzuur de insulineniveaus in het bloed in een stabiele staat kan verbeteren, de snelheid van glucose-infusie kan verhogen en de insulinegevoeligheid kan verbeteren. Dierstudies tonen aan dat alfa-liponzuur de opslag van glucose in de zenuwen kan herstellen, de schade aan het endotheel door diabetes kan voorkomen en de uitscheiding van albumine kan verminderen, dankzij de antioxidatieve werking. Verder heeft aanvullend dieronderzoek aangetoond dat alfa-liponzuur kan bijdragen aan spierherstel en de herverdeling van spiervezels kan ondersteunen door de stimulatie van glycolyse via de AMP-geactiveerde proteïnekinase-route, die vaak verstoord is bij diabetes. Laboratoriumonderzoek heeft aangetoond dat alfa-liponzuur de algehele glucoseopname kan verhogen door het transport van glucose via de insulinesignaleringsroute te stimuleren. Alfa-liponzuur, dat energierijke bindingen bevat, functioneert als een co-enzym in de omzetting van pyrodruivenzuur in acetyl-co-enzym A (onderdeel van de Krebs-cyclus). Door zijn rol als cofactor in enzymcomplexen die betrokken zijn bij de oxidatieve decarboxylering van alfa-ketozuren, kan alfa-liponzuur de concentraties lactaat en pyruvaat verlagen, wat de effectiviteit van glucose verbetert. Ook is gebleken dat DHLA de glycatie van serumalbumine in vitro kan voorkomen, evenals de glycatie van hemoglobine en lipideperoxidatie in rode bloedcellen.

Immunologische effecten

Aanvankelijk klinisch bewijs suggereert dat alfa-liponzuur de functionele reactievermogen van lymfocyten op T-celmitogenen kan verbeteren bij HIV-patiënten waarbij eerdere antiretrovirale behandelingen (HAART) niet effectief waren.

Metabole effecten

Er zijn casusrapporten die suggereren dat alfa-liponzuur heilzaam kan zijn bij diverse aangeboren metabole aandoeningen die resulteren in lactaatacidose.

Neurologische effecten

In bepaalde dierstudies heeft alfa-liponzuur de productie van reactieve zuurstofsoorten die afhankelijk zijn van vetzuren met een zeer lange keten geëlimineerd, wat resulteerde in verminderde oxidatieve stress op eiwitten, vermindering van axonale degeneratie en motorische storingen. Aanvullend dieronderzoek wijst uit dat alfa-liponzuur neurologische dysfunctie voorkomt door de door hyperglycemie veroorzaakte oxidatieve stress bij diabetische ratten te verminderen. In experimentele diabetes modellen verhoogt alfa-liponzuur de neuronale bloedstroom, stimuleert het de neuronale glucose-opname, verhoogt het de hoeveelheid gereduceerd glutathion in neuronen en verbetert het de snelheid van neuronale geleiding.

Osteoporose-effecten

In vitro onderzoek suggereert dat alfa-liponzuur de vorming van osteoclasten, de botcellen die botweefsel afbreken, remt door direct de RANKL-RANK-gestuurde signalen te onderdrukken, en niet door de productie van cellulaire RANKL (kappaB-ligand) te beïnvloeden. Aanvullend in vitro bewijsmateriaal impliceert dat alfa-liponzuur de door TNF-alfa opgewekte apoptose in menselijke beenmerg-stromacellen stopt, wat botverlies kan reduceren.

Vasculaire effecten

Klinische studies geven aan dat alfa-liponzuur mogelijk de stromingsafhankelijke verwijding kan verhogen. Dierstudies suggereren dat alfa-liponzuur gedeeltelijk de vermindering van de activiteit van endotheliale stikstofmonoxidesynthase kan omkeren, een verschijnsel dat geassocieerd is met vasculaire disfunctie bij veroudering. Bijkomend onderzoek bij dieren suggereert dat alfa-liponzuur de endotheliale disfunctie bij zwaarlijvige ratten kan verbeteren door de activatie van AMP-geactiveerd proteïnekinase in endotheelcellen. In-vitro-onderzoek wijst erop dat alfa-liponzuur de eiwitten die verhoogd zijn door, en bepaalde eiwitten die verlaagd zijn door, TNF-alfa in vasculaire gladde spiercellen kan reguleren. TNF-alfa wordt geacht cellulaire functies te beheersen die verband houden met het ontstaan en de voortgang van vasculaire letsels; door het verzwakken van de effecten van TNF-alfa, kan alfa-liponzuur mogelijk de vorming van atherosclerose verminderen.

Gewichtsverlies effecten

Over het geheel genomen wijst klinisch onderzoek erop dat het gebruik van alfa-liponzuur leidt tot een verlaging van leptineniveaus en een verhoging van adiponectineniveaus bij patiënten met excessief vetweefsel. Het wordt verondersteld dat een onevenwicht in deze adipocytokineniveaus in vetweefsel bijdraagt aan de ontwikkeling van chronische ziekten, waaronder diabetes, hart- en vaatziekten, metabool syndroom en niet-alcoholische leververvetting (NAFLD). In een diermodel leidde alfa-liponzuur (0,5% gewicht/gewicht) tot een vermindering van zowel lichaamsgewicht als voedselinname. Ook bleek het alfa-liponzuur het totale lichaamsenergieverbruik te verhogen. De hypothese is dat het dit doet door de onderdrukking van AMP-geactiveerd proteïnekinase in de hypothalamus.

Wondgenezende effecten

Op basis van menselijk onderzoek lijken de mechanismen die de wondhelende effecten van alfa-liponzuur ondersteunen, antioxiderende effecten te omvatten, alsook de onderdrukking van de genexpressie voor metalloproteïnasen en de verhoogde genexpressie voor vasculaire endotheliale groeifactor (VEGF)-beta, basale fibroblast groeifactor (b-FGF), bloedplaatjes afgeleide groeifactor (PDGF)-BB en IL-6.

Veiligheid

Alfa-liponzuur is veilig wanneer oraal en adequaat ingenomen. Het wordt in hoeveelheden tot 2 gram per dag gebruikt, ogenschijnlijk zonder problemen, gedurende periodes van 3 maanden tot 2 jaar. Lagere doseringen van 600 mg per dag lijken tot 4 jaar veilig te zijn geweest. Mogelijk veilig bij plaatselijk en juist gebruik. Een crème met 5% alfa-liponzuur is zonder kennelijke problemen gebruikt in klinische studies die tot 12 weken duurden. Mogelijk veilig wanneer correct intraveneus toegediend. Intraveneus alfa-liponzuur is veilig gebruikt in doseringen tot 6000 mg per week in klinische studies die tot 3 weken duurden.

Kinderen

Veilig wanneer oraal en adequaat ingenomen. Alfa-liponzuur lijkt veilig te zijn gebruikt in doseringen tot 600 mg per dag gedurende 3 maanden bij kinderen van 10-17 jaar. Mogelijk onveilig wanneer oraal gebruikt in hoeveelheden groter dan 600 mg per dag. Er zijn minstens vijf gevallen gemeld van intoxicatie door alfa-liponzuur bij kinderen tussen de 14 maanden en 16 jaar die doseringen tot 226 mg/kg (ongeveer 2400 mg) alfa-liponzuur gebruikten. Symptomen van intoxicatie door alfa-liponzuur waren onder andere epileptische aanvallen, acidose, braken en bewusteloosheid.

Zwangerschap

Veilig bij oraal gebruik, op korte termijn. Alfa-liponzuur is veilig gebruikt tijdens de zwangerschap in doseringen tot 600 mg per dag voor maximaal 4 weken.

Borstvoeding

Er is onvoldoende betrouwbare informatie beschikbaar; gebruik wordt afgeraden.

Interacties

Medicijnen

In theorie kunnen de antioxiderende eigenschappen van alfa-liponzuur de werkzaamheid van alkylerende middelen en antitumorantibotica beïnvloeden. Er bestaat zorg dat antioxidanten de werkzaamheid van chemotherapie zouden kunnen verminderen. Patiënten wordt aangeraden hun oncoloog te raadplegen voordat ze alfa-liponzuur of andere antioxidanten gaan gebruiken

Alfa-liponzuur kan een effect hebben op de bloedplaatjesfunctie en het risico op bloedingen verhogen wanneer het wordt gebruikt in combinatie met antistollings- of bloedplaatjesremmende medicijnen. Uit in vitro onderzoek blijkt dat alfa-liponzuur bloedplaatjesaggregatie kan onderdrukken.

Alfa-liponzuur kan de effecten van schildklierhormoonmedicatie verminderen. Uit dieronderzoek is gebleken dat de gelijktijdige toediening van thyroxine en alfa-liponzuur de omzetting naar de actieve vorm T3 verlaagt.

Supplementen

Theoretisch gezien kan alfa-liponzuur een remmend effect hebben op bloedplaatjesaggregatie. Uit in vitro onderzoek blijkt dat alfa-liponzuur deze aggregatie kan tegengaan. Het is ook mogelijk dat alfa-liponzuur de kans op bloedingen kan vergroten bij patiënten die antistollingsmiddelen of bloedplaatjesremmende kruiden en supplementen gebruiken.

Hoewel alfa-liponzuur de bloedglucose kan verlagen, lijkt dit effect niet waarschijnlijk. Hoewel enkele kleine klinische onderzoeken hebben aangetoond dat alfa-liponzuur de bloedsuikerspiegel kan verlagen, hebben grotere klinische studies bij diabetespatiënten geen significant effect aangetoond. In theorie zou alfa-liponzuur de effecten van kruiden die de bloedsuikerspiegel verlagen, kunnen versterken.

Het is mogelijk dat alfa-liponzuur de effecten van schildklierextract kan verminderen. Uit dieronderzoek is gebleken dat de gelijktijdige toediening van thyroxine en alfa-liponzuur de omzetting naar de actieve T3-vorm vermindert. Schildklierextract bevat zowel triiodothyronine (T3) als thyroxine (T4). Het is mogelijk dat alfa-liponzuur ook de effecten van andere supplementen met schildklieractiviteit kan beïnvloeden.

Dosering

Volwassen – oraal

Alfa-liponzuur wordt meestal gebruikt in doseringen tot 600-1800 mg gedurende maximaal 6 maanden.

Intraveneus: Alfa-liponzuur wordt meestal gebruikt in doseringen van 600 mg per dag gedurende 2 weken.

Kinderen – oraal

Onderzoek is beperkt; typische dosering is niet beschikbaar.