Borium

Wat is borium?

Borium (ook bekend als boor of boron) is een spoorelement dat van nature in het lichaam voorkomt. Borium komt vooral voor als boriumzuur (B(OH)₃) en wordt goed opgenomen vanuit de voeding. In voeding komt borium voor in fruit, bladgroenten, paddenstoelen, noten en peulvruchten. Ook komt borium voor in drinkwater, hoewel de concentraties hiervan sterk variëren. In Nederland bevat het drinkwater ongeveer 0,6 mg borium per liter.

Boriumtekort

Hoewel borium essentieel is voor bepaalde planten en micro-organismen, is het onzeker of dit ook voor mensen geldt. Dierstudies laten zien dat een dieet zonder borium kan leiden tot problemen met groei, hormoonspiegels en botgezondheid, vooral wanneer ook andere voedingsstoffen laag waren.

Ook bij mensen zorgden diëten met een lage boriuminname (0,3-0,4 mg/dag) voor veranderingen in de mineraalhuishouding. Er is echter geen specifiek biochemisch proces in het menselijk lichaam geïdentificeerd waarvoor borium noodzakelijk is. Daarom zijn er geen aanbevolen innames voor borium vastgesteld.

Gebruik

Mogelijk effectief

Artritis en artrose

Er is interesse in het gebruik van borium bij artritis en artrose. Bij reumatoïde artritis verminderde borium (naast reguliere medicatie) klinische symptomen en ontstekingswaarden. Ook een tweede studie bij mensen met artrose vond een ontstekingsremmend effect, hoewel effecten op artrosesymptomen zelf niet werden onderzocht.

Cognitie

Onderzoek bij gezonde ouderen laat zien dat borium mogelijk een rol speelt bij hersenfunctie en cognitieve prestaties. Een lage inname van borium (ongeveer 0,25 mg/dag) leidde in vergelijking met een hogere inname (ongeveer 3,25 mg/dag) tot verminderde prestaties bij taken zoals aandacht, geheugen, waarneming en oog-handcoördinatie. Ook werden bij lage boriuminname veranderingen gevonden in hersengolven, vergelijkbaar met observaties bij ondervoeding.

Menstruatieklachten

Er zijn aanwijzingen dat borium mogelijk menstruatieklachten kan verminderen bij vrouwen met dysmenorroe. Eén gerandomiseerde studie suggereert dat suppletie met borium (10 mg per dag) kan zorgen voor minder pijn en een kortere duur van klachten.

Werking

Ontstekingswaarden

Verschillende studies laten zien dat borium ontstekingswaarden zoals CRP, IL-6 en ESR kan verlagen. Deze ontstekingsremmende effecten zijn aangetoond in onderzoeken bij zowel gezonde deelnemers als mensen met ontstekingsgerelateerde aandoeningen, zoals artritis en artrose.

Mineraalmetabolisme

Borium beïnvloedt mogelijk de calcium- en magnesiumhuishouding. Vermoedelijk gebeurt dit niet doordat borium direct mineralen bindt of de absorptie beïnvloedt, maar via hormonale of andere biochemische mechanismen. Zo kan borium mogelijk helpen om calcium en magnesium beter vast te houden in het lichaam, wat gunstig kan zijn voor bijvoorbeeld de botgezondheid. Bij kuikens werd daarentegen gezien dat de uitscheiding van ijzer en mangaan juist toenam bij suppletie met borium.

Hormoonniveaus

In verschillende studies werden effecten van borium op hormonen gezien. Zo leidde boriumsuppletie bij postmenopauzale vrouwen bijvoorbeeld tot een stijging van oestrogeen, terwijl bij gezonde jonge mannen juist een verlaging van oestrogeen werd gevonden. Ook werd een stijging in testosteron waargenomen bij vrouwen en mannen. Deze resultaten komen echter uit kleine studies die niet altijd gerandomiseerd waren, wat de resultaten lastig te interpreteren maakt.

Veiligheid

Volwassenen

Borium is over het algemeen veilig. Bij zeer hoge doseringen (vanaf ongeveer 25 mg per kg lichaamsgewicht per dag) zijn bij mensen klachten gemeld als misselijkheid, diarree en braken. Op basis van dierstudies is door de Europese Voedselveiligheidsautoriteit een veilige bovengrens van 10 mg borium per dag vastgesteld. De veiligheid van hogere doseringen is onvoldoende onderzocht.

Zwangerschap en borstvoeding

Deze veilige bovengrens geldt ook voor oraal gebruik tijdens de zwangerschap en het geven van borstvoeding. Vaginale toediening van borium wordt echter afgeraden tijdens de zwangerschap, dit is namelijk in verband gebracht met geboortedefecten.

Kinderen

Borium is ook bij kinderen over het algemeen veilig. Wel ligt de veilige bovengrens wat lager.

Interacties

Aandoeningen

Hormoongevoelige aandoeningen: Mogelijk zou borium oestrogene effecten kunnen hebben. In mensen met hormoongevoeligheid zou borium deze aandoeningen kunnen verergeren.

Nierproblemen: de nieren zijn betrokken bij de uitscheiding van borium. Vermijd gebruik van boriumsupplementen daarom, of overleg met de behandelend arts.

Supplementen

Mineralensupplementen: Borium zou invloed kunnen hebben op het metabolisme van verschillende mineralen Borium zou er bijvoorbeeld voor kunnen zorgen dat het lichaam magnesium en calcium beter vasthoud.

Dosering

Borium wordt gebruikt in doseringen van 0,5-3 mg per dag. De EFSA heeft voor volwassen een aanvaardbare bovengrens van 10 mg per dag vastgesteld.