Vitamine B5

Wat is Vitamine B5?

Vitamine B5, ook bekend als pantotheenzuur, is een essentiële wateroplosbare vitamine die behoort tot de B-vitaminen. Het speelt een cruciale rol in de stofwisseling van koolhydraten, vetten en eiwitten door zijn functie als onderdeel van co-enzym A, een cofactor die betrokken is bij veel biochemische reacties in het lichaam.¹

Pantotheenzuur komt voor in bijna alle plantaardige en dierlijke voedingsmiddelen. Belangrijke bronnen zijn vlees, groenten, granen, peulvruchten, eieren en melk. Het wordt vaak aangetroffen in voedingssupplementen in de vorm van D-pantotheenzuur of zijn derivaten zoals dexpanthenol, panthenylethylether, panthenyltriacetaat en calciumpantothenaat.

De adequate inname (AI) van vitamine B5 is vastgesteld op 5 mg per dag voor volwassenen. Er is geen bovengrens voor de inname (UL) vastgesteld, wat aangeeft dat de toxiciteit laag is. Bij een hoge dosering van B5 (10 gram per dag) kunnen milde symptomen ontstaan, zoals maagdarmklachten en milde diarree.³

Tekorten aan vitamine B5 zijn zeldzaam vanwege de wijdverspreide aanwezigheid in voedsel. Wanneer tekorten optreden, kunnen ze leiden tot symptomen zoals vermoeidheid, slapeloosheid, hoofdpijn, misselijkheid, maagklachten en neurologische problemen zoals gevoelloosheid en branderigheid in de handen en voeten.

Vitamine B5 wordt ingezet voor de preventie en behandeling van pantotheenzuurtekort. Er is ook interesse in het gebruik van pantotheenzuur voor een breed scala aan andere klachten, hoewel het wetenschappelijke bewijs voor deze toepassingen vaak onvoldoende is om de effectiviteit te beoordelen.

Gebruik

Vitamine B5 (pantotheenzuur) is effectief bewezen voor de behandeling en preventie van pantotheenzuurtekort. Er is ook interesse in het gebruik van pantotheenzuur voor bredere toepassing, hoewel het wetenschappelijke bewijs voor deze toepassingen vaak onvoldoende is om de effectiviteit te beoordelen.

Wondgenezing is een van de gebieden waar onderzoek naar pantotheenzuur veelbelovende resultaten heeft laten zien. Klinische studies hebben aangetoond dat pantotheenzuur de wondgenezing kan versnellen en verbeteren bij plaatselijk gebruik.^2,4

Dit effect wordt toegeschreven aan het vermogen van pantotheenzuur om de collageensynthese te bevorderen, ontstekingen te verminderen en de doorbloeding te verbeteren.^2,4 Verdere studies zijn echter nodig om het wetenschappelijke bewijs voor de wondgenezingstoepassingen van pantotheenzuur te bevestigen.

Werking

Pantotheenzuur, of vitamine B5, speelt een essentiële rol in verschillende biologische processen: Vitamine B5 is een voorloper in de synthese van co-enzym A (CoA), wat een rol speelt in honderden menselijke biochemische reacties, zoals celgroei, intermediair metabolisme en neurotransmittersynthese.

Metabolisme

Pantotheenzuur is nodig voor het metabolisme van koolhydraten, eiwitten en lipiden, omdat het een voorloper is van co-enzym A (CoA). Dit enzym is betrokken bij de acetyleringsreacties die nodig zijn voor gluconeogenese, de vrijmaking van energie uit koolhydraten, de synthese en afbraak van vetzuren, en de synthese van sterolen, steroïde hormonen, porfyrines en acetylcholine.

Huidintegriteit

Pantotheenzuur is essentieel voor de normale epitheliale functie. Het helpt bij de synthese van eiwitten en lipiden, wat belangrijk is voor de gezondheid en functie van de huid en andere epitheelweefsels.

Bovendien stimuleert dexpanthenol, een derivaat van pantotheenzuur, de eiwit- en lipidesynthese. Dit helpt om de uitdroging van het stratum corneum te compenseren, waardoor de huid gehydrateerd blijft en de symptomen van droge huid en atopische dermatitis worden verminderd. Dexpanthenol speelt ook een rol bij wondgenezing. Zo dringt het door in de epidermis en wordt het omgezet in vitamine B5, als voorloper van co-enzym A. Dit stimuleert de her-epithelialisatie en de vermenigvuldiging van fibroblasten, wat de wondgenezing bevordert. Daarnaast heeft dexpanthenol ontstekingsremmende eigenschappen.^2,4

Neurologische effecten

Pantotheenzuur is in hoge concentraties aanwezig in de hersenen, waar het als co-enzym A (CoA) functioneert in normale biochemische routes. Acetyl-CoA, een voorloper van acetylcholine, is afkomstig van CoA. Onderzoek toont aan dat de pantotheenzuurspiegels lager zijn in de hersenen van patiënten met de ziekte van Huntington en Alzheimer, hoewel de reden voor dit verschil onduidelijk is.^5,6

Veiligheid

B6 wordt gezien als veilig, ook bij hoge doseringen. Er is geen bovengrens (UL) vastgesteld voor vitamine B5, aangezien er van dit nutriënt geen meldingen van toxiciteit zijn bij hoge inname. Bij een hoge dosering van B5 (10 gram per dag) kunnen maagdarmklachten en milde diarree voorkomen, maar het mechanisme voor dit effect is niet bekend.³

Interacties

Verschillende antibiotica hebben een interactie met vitamine B5, bijvoorbeeld; azitromycine, claritromycine en erytromycine.² Er zijn verder geen bekende interacties tussen pantotheenzuur en kruiden, supplementen of voedingsmiddelen.

Dosering

Voor vitamine B5 is de Referentie Inname (RI) 6 milligram per dag. De RI geeft een grove indicatie van de hoeveelheid vitamine B5 die een volwassene gemiddeld nodig heeft.

In Nederland zijn er voor specifieke groepen, zoals zwangere- en lacterende vrouwen of kinderen, aanbevelingen van de Gezondheidsraad. Hieronder zie je de aanbevelingen voor vitamine B12. Hiervoor is de adequate inname (AI) gebruikt. De adequate inname (AI) is gebaseerd op gebruikelijke innames en wordt gehanteerd omdat de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid van vitamine B5 niet bepaald kan worden vanwege beperkte gegevens.