BCAA

Wat is BCAA?

BCAA staat voor branched chain amino acids, wat vertakte keten aminozuren betekent. Het gaat hier om drie essentiële aminozuren – leucine, isoleucine en valine – die niet door het lichaam worden aangemaakt en verkregen moeten worden uit voeding. Ze zijn te vinden in eiwitrijke voeding zoals vlees, vis, zuivelproducten, eieren, peulvruchten en granen.

Als essentiële aminozuren spelen BCAA’s een belangrijke rol in talrijke metabolische processen zoals eiwitsynthese. Zo zijn het bijvoorbeeld voorlopers van de aminozuren alanine en glutamine.

Net zoals andere aminozuren, zijn BCAA’s betrokken bij de eiwitopbouw in het lichaam. Hiermee zijn ze onder andere belangrijk voor spieropbouw en -herstel. Voornamelijk leucine is betrokken bij de eiwitsynthese in de spieren.

Gebruik

Bij ondervoede patiënten met hepatische encefalopathie, neurologische klachten veroorzaakt door leverfalen, wordt BCAA supplementatie aangeraden als normale eiwitsupplementatie niet goed verdragen wordt. Ook zou het symptomen kunnen verlichten en lever functionaliteit kunnen verbeteren.

Ook zouden BCAA’s mogelijk kunnen helpen bij tardieve dyskinesie, een bijwerking van antipsychotische medicijnen.

Werking

Neurologische/CZS effecten: BCAA’s spelen een rol in zowel de afbraak als de aanmaak van glutamaat, een stimulerende neurotransmitter. Onderzoekers denken dat voldoende inname van BCAA’s nodig is om de glutamaatvoorraden in het centrale zenuwstelsel op peil te houden.

BCAA’s verminderen de niveaus van aminozuren die nodig zijn voor de aanmaak van bepaalde neurotransmitters. Zo wordt bijvoorbeeld fenylalanine, wat nodig is voor de dopamine-aanmaak, verlaagd door BCAA’s. Dit komt waarschijnlijk door een verhoogde eiwitaanmaak en insulineafgifte. Ook concurreren BCAA’s met deze aminozuren om de opname in de hersenen.

Verhoogde inname van BCAA’s lijkt dan ook de synthese van sommige neurotransmitters te verminderen. Dit kan relevant zijn voor aandoeningen zoals tardieve dyskinesie, waar een overmaat aan neurotransmitters bij betrokken is. Ook is er enig bewijs dat BCAA’s zouden kunnen helpen bij acute manie, mogelijk door een verminderde tyrosinebeschikbaarheid in de hersenen.

BCAA’s worden bovendien gebruikt bij de behandeling van hepatische encefalopathie om de afbraak van eiwitten te remmen en de ophoping van ammoniak in de hersenen te verminderen.

Voor mensen met fenylketonurie (PKU), een aandoening waarbij het lichaam problemen heeft met het verwerken van fenylalanine, kunnen BCAA’s de mentale functie verbeteren door de opname van fenylalanine in de hersenen te belemmeren.

Eiwitsynthese: BCAA’s, met name leucine, fungeren als signaalmoleculen voor de productie van eiwitten in ons lichaam. Ze lijken de afgifte van insuline door de alvleesklier te stimuleren, wat essentieel is voor een optimale eiwitsynthese. BCAA’s bevorderen voornamelijk de eiwitsynthese in de spieren, maar ze hebben ook invloed op het vetweefsel en de lever. Daarnaast lijken BCAA’s ook het eiwitmetabolisme in de hartspier te beïnvloeden. Onderzoek suggereert dat het grootste deel van deze effecten wordt veroorzaakt door leucine alleen en dat de effecten van BCAA’s afnemen naarmate mensen ouder worden.

Uit twee reviews bleek ook dat BCAA’s de aanmaak van spiereiwitten zou kunnen vergroten.^1,2 Het is echter belangrijk om op te merken dat dit effect verdwijnt als andere essentiële aminozuren ontbreken. Een complete eiwitinname blijft dus belangrijk.

Eetlust: Er is voorzichtig bewijs dat een dieet met te weinig BCAA’s de eetlust kunnen verminderen. Dit zou dan een afkeer van sommige smaken veroorzaken. Hier zouden de neurotransmitters noradrenaline, GABA, serotonine, dopamine en stikstofmonoxide bij betrokken kunnen zijn, maar het exacte mechanisme is nog onduidelijk. BCAA-supplementatie lijkt ook een gebrek aan eetlust in ondervoede ouderen te verminderen.

Ergogene effecten: inname van BCAA’s voor het sporten lijkt spierafbraak tegen te gaan, spieraanmaak te stimuleren en de afname van glycogeen in de spieren tegen te gaan.

Anti-aging effecten: Laboratoriumonderzoek suggereert dat BCAA’s de aanmaak en functie van de mitochondriën verhogen. Bij mensen verhoogt het innemen van een product dat rijk is aan BCAA’s de mitochondriale productie van ATP in bloedcellen en voorkomt het de toename van oxidatieve stress. De effecten van BCAA’s op de mitochondriale functie spelen mogelijk een rol in de voorgestelde cognitieve en fysieke antiverouderingsvoordelen.

Veiligheid

Volwassenen

Waarschijnlijk veilig indien oraal en op de juiste manier gebruikt. 12 gram BCAA per dag is niet geassocieerd met significante bijwerkingen in onderzoeken die tot 2 jaar duren.

Waarschijnlijk veilig bij intraveneus en juist gebruik. BCAA’s zijn een door de FDA goedgekeurd injecteerbaar product.

Kinderen

Waarschijnlijk veilig bij dagelijks oraal gebruik van 71-134 mg/kg

Zwangerschap en borstvoeding

Onvoldoende betrouwbare informatie beschikbaar. Vermijd gebruik in hoeveelheden hoger dan in voedsel.

Interacties

Medicijnen

Levodopa
Theoretisch kunnen BCAA’s concurreren met levodopa voor transportsystemen in de darm en hersenen en de effectiviteit van levodopa verminderen.

Antidiabetes medicijnen

Er zijn aanwijzingen dat vertakte aminozuren de afgifte van insuline kunnen beïnvloeden. Theoretisch kunnen BCAA’s een additief hypoglycemisch effect hebben met antidiabetische medicijnen.  

Ziektes

ALS

BCAA’s zouden uitkomsten van patiënten met ALS kunnen verslechteren. Het gebruik van BCAA’s is geassocieerd met versneld longfalen en verhoogde sterfte.

Diabetes

BCAA-supplementen kunnen de bloedsuikerspiegel beïnvloeden. Let op tekenen van een lage of hoge bloedsuikerspiegel en controleer de bloedsuikerspiegel zorgvuldig.

Maple syrup urine disease (MSUD)

Bij deze zeldzame erfelijke ziekte zijn mensen niet in staat om BCAA’s af te breken, waardoor hoge bloedconcentraties ontstaan. Dit kan leiden tot ernstige neurologische problemen als voeding niet wordt aangepast of als BCAA-inname wordt verhoogd.

Operaties

BCAA-supplementen kunnen mogelijk de bloedsuikerspiegel beïnvloeden, en dit kan de bloedsuikerspiegel tijdens en na de operatie verstoren. Stop minstens 2 weken voor een geplande operatie met het gebruik van BCAA-supplementen.

Dosering

Volwassenen

De geschatte gemiddelde behoefte van BCAA’s is 68 mg/kg/dag (leucine 34 mg/kg, isoleucine 15 mg/kg, valine 19 mg/kg). Sommige onderzoekers denken echter dat eerdere methodes de behoefte onderschat hebben en dat de werkelijke behoefte 144 mg/kg/dag is.

Kinderen

De geschatte gemiddelde behoefte van BCAAs:

Er is echter wel wat discussie of deze schattingen wellicht te laag zouden kunnen zijn.