Choline
- Choline is een essentiële voedingsstof die gerelateerd is aan de B-vitamines.
- Het lichaam kan deze stof zelf produceren, maar dit is vaak onvoldoende.
- Pasgeboren baby’s kunnen nog geen choline aanmaken en moeten dit binnenkrijgen via borstvoeding of flesvoeding.
- De stof is een bestanddeel van celmembranen en een voorloper van acetylcholine.
- We vinden choline in onder andere eieren, vlees, vis en spinazie. Ook moedermelk is rijk aan choline.
In het kort
- Choline is een essentiële voedingsstof die gerelateerd is aan de B-vitamines.
- Het lichaam kan deze stof zelf produceren, maar dit is vaak onvoldoende.
- Pasgeboren baby’s kunnen nog geen choline aanmaken en moeten dit binnenkrijgen via borstvoeding of flesvoeding.
- De stof is een bestanddeel van celmembranen en een voorloper van acetylcholine.
- We vinden choline in onder andere eieren, vlees, vis en spinazie. Ook moedermelk is rijk aan choline.
Wat is choline?
Choline is een essentiële voedingsstof die gerelateerd is aan verschillende B-vitamines en aan het aminozuur methionine. Choline kan in het lichaam aangemaakt worden, maar in onvoldoende mate.1 We moeten het daarom via onze voeding aanvullen. Pasgeboren baby’s kunnen nog geen choline produceren en moeten het via moedermelk of flesvoeding binnenkrijgen.
Choline is een bestanddeel van celmembranen en een voorloper van acetylcholine. Acetylcholine is een neurotransmitter die betrokken is bij de signaaloverdracht van zenuwcellen naar spiercellen. Ook speelt het een rol in cognitieve functies, zoals geheugen en aandacht.
Werking
Choline is nodig om fosfolipiden te maken en speelt een belangrijke rol in de hersenontwikkeling van de foetus. Uit bevolkingsonderzoek is gebleken dat vrouwen die rond de conceptie een hoge choline-inname via de voeding hebben, een lager risico hebben op nakomelingen met een neuraalbuisdefect. Ook zijn er aanwijzingen uit dieronderzoeken dat choline positieve invloed heeft op de migratie van cellen in de hippocampus tijdens de foetale ontwikkeling.
Als methyldonor speelt choline ook een belangrijke rol bij de synthese van vele endogene verbindingen. Zo converteert het homocysteïne bijvoorbeeld naar methionine en vervolgens naar S-adenosylmethionine. Inname van choline kan homocysteïneniveaus laten dalen, wat een risicofactor is voor hart- en vaatziekten. Het effect van inname van choline is het grootst bij mensen met lagere foliumzuurniveaus. Verder kan choline kan worden geoxideerd tot betaïne.
Choline is direct beschikbaar uit voeding. Voedingsmiddelen die grote hoeveelheden van choline bevatten zijn eieren, lever, spiervlees, vis, volkoren graanproducten, groente en fruit, en vetten en oliën. Choline deficiënties bij gezonde mensen die voldoende eten zijn dan ook ongewoon. Bij mensen die langdurig parenterale voeding krijgen kan wel een deficiëntie ontstaan, wat kan leiden tot verhoogde alanine aminotransferase (ALT) en vette lever. Het toevoegen van choline zorgt er meestal voor dat de werking van de lever weer verbetert.
Ook pasgeboren baby’s lopen risico op choline tekorten omdat ze deze stof zelf nog niet (genoeg) kunnen maken Deze stof komt gelukkig van nature voor in moedermelk en wordt toegevoegd aan zuigelingenvoeding.
Uit voorlopig klinisch onderzoek is gebleken dat choline symptomen van astma licht zou kunnen verminderen. Ook wordt choline in verband gebracht met anti-inflammatoire effecten door verlaging van lipophosphatidylcholine niveaus.
Sommige onderzoekers zijn geïnteresseerd geraakt in choline met betrekking tot de ziekte van Alzheimer. Choline is namelijk een voorloper van acetylcholine. Er zijn echter ook aanwijzingen dat het innemen van choline geen invloed heeft op de concentraties van cholinemetabolieten, zoals acetylcholine, in de hersenen. Dit kan de reden zijn dat inname van choline niet effectief zou zijn voor neurodegeneratieve aandoeningen van cholinerge transmissie.
Veiligheid
Volwassenen
Choline is waarschijnlijk veilig bij oraal en juist gebruik, bij een inname onder de aanvaardbare bovengrens van 3,5 gram per dag. Inname boven de 3,5 gram per dag kan het risico op bijwerkingen verhogen.
Choline is waarschijnlijk veilig bij intraveneus en juist gebruik. Intraveneus is 1-4 gram choline per dag gedurende maximaal 24 weken gebruikt zonder bekende bijwerkingen.
Kinderen
Choline is waarschijnlijk veilig bij oraal en juist gebruik, bij een inname onder de aanvaardbare bovengrens. De veilige dosering bij kinderen is tot maximaal 1 gram per dag voor kinderen van 1 tot 8 jaar en maximaal 2 gram per dag voor kinderen van 9 tot 13 jaar en maximaal 3 gram per dag voor kinderen van 14 tot 18 jaar.
Zwangerschap en borstvoeding
Choline is waarschijnlijk veilig bij oraal en juist gebruik, bij een inname onder de aanvaardbare bovengrens. De veilige dosering is tot 18 jaar 3 gram per dag, en boven de 18 3,5 gram per dag.
Tijdens zwangerschap en lactatie wordt aangeraden om extra choline te nemen met een normale dagdosering ongeveer 75 mg per dag waarbij de veilige maximale dosering is gesteld op 3,5 gram per dag.
Interacties
Medicijnen
Choline zou mogelijk interacties kunnen hebben met atropine. In dieronderzoek werd gevonden dat inname van choline de effecten van atropine verminderde.
Dosering
De Gezondheidsraad adviseert volwassenen om dagelijks 400 mg choline binnen te krijgen. De EFSA geeft extra aanbevelingen voor zwangere vrouwen (480 mg) en vrouwen die borstvoeding geven (520 mg). 1
Choline is gebruikt in doseringen van 1-3 gram per dag, verdeeld over 1 tot 3 innamemomenten, gedurende 4 maanden.
Voor het schrijven van deze pagina is gebruik gemaakt van de professionele monografie van Natural Medicines (NatMed).
Aanvullende referenties:
- Office of Dietary Supplements – Choline. (z.d.). Geraadpleegd op 19 december 2023
- Voedingscentrum (z.d.). Choline. Geraadpleegd op 19 december 2023
- EFSA (2016) Dietary Reference Values for choline. EFSA Journal 14.