Fenegriek

Wat is fenegriek?

Fenegriek is een aromatisch kruid dat oorspronkelijk afkomstig is uit het Middellandse Zeegebied, Zuid-Europa en West-Azië. Het staat bekend om zijn bittere smaak en aromatische geur. In de natuur komt fenegriek voor als kleine bruine zaden, afkomstig van de fenegriekplant. Deze zaden worden vaak gebruikt in de keuken en als voedingssupplement. De zaden van fenegriek worden niet alleen gebruikt als specerij, maar ook als traditioneel medicijn. De belangrijkste bestanddelen van fenegriek zijn flavonoïden, alkaloïden, coumarinen en saponinen. Fenegriekzaden zijn daarnaast rijk aan voedingsvezels, eiwitten en verschillende vetzuren zoals linolzuur en oliezuur.

Gebruik

Diabetes

Onderzoek laat zien dat dagelijkse doses fenegriekzaadpoeder de nuchtere glucose, postprandiale glucose en geglyceerd hemoglobine (HbA1c) kan verlagen bij diabetes type 2 in vergelijking met een placebo. De meest effectieve doses variëren van 5 tot 100 mg per dag, ingenomen als capsules of toegevoegd aan maaltijden, gedurende een periode van maximaal 3 jaar.

Daarnaast kan fenegriekzaad ook gunstige effecten hebben op het totale cholesterolgehalte en triglyceriden bij patiënten met diabetes, hoewel het effect op LDL- en HDL-cholesterol niet consistent is.

Hoewel er beperkt onderzoek is gedaan naar fenegriek bij diabetes type 1, suggereren enkele studies dat het ook gunstig kan zijn voor deze groep patiënten, maar meer onderzoek is nodig om deze bevindingen te bevestigen.

Menstruatiepijn

Fenegriekzaad kan helpen om menstruatiepijn te verminderen. Klinisch onderzoek bij volwassenen met matige tot ernstige dysmenorroe liet zien dat het nemen van fenegriekzaadpoeder 1800-2700 mg driemaal daags gedurende de eerste 3 dagen van de menstruatie, gevolgd door 900 mg driemaal daags gedurende de rest van twee menstruatiecycli, de ernst van de pijn verminderde in vergelijking met placebo.

Seksuele opwinding

Onderzoek suggereert dat fenegriek de seksuele opwinding bij mannen kan verbeteren. Klinisch onderzoek toonde aan dat het nemen van 600 mg van het fenegriekzaadextract Testofen gedurende 12 weken, de seksuele functie met 15% verhoogde ten opzichte van een placebo groep. De belangrijkste verbeteringen werden waargenomen in seksuele opwinding en verlangen. Ochtend erecties en de frequentie van seksuele activiteit verbeterden met een factor 2 tot 3.

Seksuele disfunctie

Fenegriekzaadextract kan helpen bij het verbeteren van seksuele disfunctie. Een klinische studie toonde aan dat inname van het fenegriekzaadextract Testofen – 300 mg tweemaal daags gedurende twee menstruatiecycli – de seksuele functie verbeterde bij gezonde premenopauzale volwassenen met een laag libido. Bovendien steeg de frequentie van seksuele activiteit van 1-2 keer per maand naar 1 keer per week.

Werking

Antidiabetische effecten

Klinische studies tonen aan dat het innemen van fenegriekzaad de bloedsuikerspiegel na de maaltijd en tijdens het vasten kan verbeteren, evenals de resultaten van glucosetolerantietesten en de hoeveelheid glucose in de urine gedurende 24 uur bij patiënten met type 2 diabetes.

Zelfs bij mensen met type 1 diabetes is te zien dat het gebruik van fenegriekzaadpoeder – tweemaal daags 50 gram bij de maaltijd gedurende 10 dagen – de hoeveelheid glucose in de urine gedurende 24 uur met 54% kan verminderen.

Fenegriekzaden bevatten ongeveer 50% voedingsvezels en pectine, wat de darmtransit kan beïnvloeden en de absorptie van glucose kan vertragen. Een groot deel van de vrije aminozuren in de zaden, ongeveer 80%, bestaat uit 4-hydroxyisoleucine, dat de insulineproductie lijkt te stimuleren, vooral bij matige tot hoge glucoseconcentraties.

Ergogene effecten

Bij jonge mannen verbeterde het fenegriekextract Torabolic de been- en bankdrukprestaties.

Een studie met ongetrainde volwassenen liet zien dat supplementen met fenegriek (FenuMAT of kurkuma met fenegriek) het uithoudingsvermogen kunnen verbeteren. Na 28 dagen konden de proefpersonen langer fietsen zonder buiten adem te raken tijdens een fietstest tot uitputting.

Hormonale effecten

Bij mannen met een verminderd aantal spermacellen kan fenegriekzaadolie de hoeveelheid en kwaliteit van sperma verbeteren, terwijl andere delen van fenegriek hier geen invloed op lijken te hebben. Soortgelijke verbeteringen zijn waargenomen bij mannen met een verminderde functie van de teelballen die het fenegriekzaadextract Furosap gebruikten. Fenegriek kan ook de testosteronspiegels bij mannen verhogen. Dit effect lijkt vooral te komen door een stijging van het vrije testosteron en niet zozeer het totale testosteron.

Fenegriek lijkt ook de testosteronspiegels bij vrouwen te verhogen. Hoewel het exacte werkingsmechanisme niet duidelijk is, wordt gedacht dat fenegrieksaponinen mogelijk de testosteronspiegels verhogen door deels de activiteit van enzymen zoals 5-alpha-reductase en aromatase te remmen, of door het reguleren van enzymen die betrokken zijn bij de productie van steroïden in de eierstokken. Fenegrieksaponinen kunnen ook binden aan oestrogeenreceptoren en genen activeren die reageren op oestrogeen. Bij vrouwen verhoogt fenegriekextract ook de niveaus van estradiol, evenals hormonen zoals luteïniserend hormoon (LH) en follikelstimulerend hormoon (FSH).

Hypolipidemische effecten

Voorlopig klinisch onderzoek toont aan dat het nemen van fenegriekzaad het totale en LDL cholesterol kan verlagen. De hypolipidemische effecten van fenegriek kunnen ook te wijten zijn aan hun samenstellende saponinen. Saponinen worden in het maagdarmkanaal omgezet in sapogeninen. Sapogeninen verhogen de galcholesterolsecretie, mogelijk leidend tot lagere serumcholesterolspiegels.

Veiligheid

Volwassenen

Fenegriek is waarschijnlijk veilig bij oraal gebruik in hoeveelheden die gewoonlijk in voedingsmiddelen worden aangetroffen. Fenegriek heeft in de VS de status Algemeen erkend als veilig (GRAS).

Fenegriek is mogelijk veilig bij oraal gebruik in medicinale hoeveelheden. Fenegriek poeder is veilig gebruikt in dagdoseringen van 5-10 gram gedurende 3 jaar. Fenegriek extract is gedurende 3 maanden veilig gebruik in dagdoseringen van 1 gram.

Kinderen

Fenegriek is waarschijnlijk veilig voor kinderen bij oraal gebruik in hoeveelheden die gewoonlijk in voedingsmiddelen worden aangetroffen. Er is onvoldoende betrouwbare informatie beschikbaar over de veiligheid van fenegriek bij gebruik in grotere hoeveelheden. Ongebruikelijke lichaams- en urinegeur is gemeld na consumptie van fenegriekthee. Hoewel de geur onschadelijk lijkt, kan deze verkeerd worden gediagnosticeerd als ahornsiroop-urineziekte.

Zwangerschap

Niet gebruiken in hogere hoeveelheden dan die gewoonlijk in voeding wordt aangetroffen. Het kan namelijk de bevalling opwekken.

Borstvoeding

Fenegriek is mogelijk veilig wanneer het gedurende een korte periode oraal gebruikt wordt om de melkproductie te bevorderen.

Interacties

Medicijnen

Het gebruik van fenegriekzaad kan mogelijk invloed hebben op de effecten van verschillende medicijnen. Bijvoorbeeld, bij gelijktijdig gebruik van clopidogrel, een medicijn dat wordt gebruikt om bloedstolsels te voorkomen, kan fenegriekzaad theoretisch de omzetting van clopidogrel naar de actieve vorm verstoren, waardoor de klinische effecten mogelijk verminderen.

Vergelijkbare interacties kunnen optreden bij andere medicijnen, zoals metoprolol (een bètablokker), fenytoïne (een anti-epilepticum), sildenafil (Viagra), theofylline (een medicijn voor de behandeling van luchtwegaandoeningen), en warfarine (een bloedverdunner). In deze gevallen kan het gelijktijdig gebruik van fenegriekzaad leiden tot verminderde effectiviteit of verhoogde bijwerkingen van de medicijnen.

Kruiden/supplementen

Bepaalde fenegriekextracten kunnen antibloedplaatjeseffecten effecten hebben. Daarnaast kan fenegriekzaad de bloedsuikerspiegel verlagen. Fenegriek kan interacteren met andere kruiden of supplementen die dezelfde effecten op bloedplaatjes of bloedsuiker hebben.

Ziekten

Theoretisch kunnen patiënten die allergisch zijn voor andere Fabaceae-planten, waaronder sojabonen, pinda’s, groene erwten en andere peulvruchten, allergisch zijn voor fenegriek. Kikkererwten en pinda’s vertoonden ook kruisreactiviteit bij patiënten die allergisch zijn voor fenegriek.

Theoretisch zouden fenegriekextracten antibloedplaatjeseffecten kunnen hebben en overmatig bloeden kunnen veroorzaken als ze perioperatief worden gebruikt.

Dosering

Fenegriekzaadpoeder wordt bij volwassenen oraal gebruikt in doses van 5 – 10 gram per dag gedurende maximaal 3 jaar; dagelijkse doses zo hoog als 100 gram zijn tot 20 dagen gebruikt. Fenegriekzaadextract wordt meestal gebruikt in doses van ongeveer 0,6 – 1,2 gram per dag gedurende maximaal 3 maanden.