Q10

Wat is q10?

Co-enzym Q10 (ook wel ubiquinon genoemd), is een vetoplosbare verbinding met een chemische structuur die vergelijkbaar is met vitamine K. Omdat het lichaam voldoende co-enzym Q10 produceert wordt deze stof niet als vitamine beschouwd. Co-enzym Q10 bevind zich in vrijwel alle cellen. Binnen de cel bevindt 25% tot 30% van het totale co-enzym Q10 zich in de kern, 40% tot 50% in de mitochondriën, 15% tot 20% in de microsomen en 5% tot 10% in het cytosol. De hoogste concentraties co-enzym Q10 worden gevonden in het hart, de lever, de nieren en de alvleesklier.

De aanmaak van co-enzym Q10 is een uitgebreid proces vitamine B2, B3, B5, B6, B12, foliumzuur, vitamine C en andere sporenelementen nodig zijn. Een tekort aan co-enzym Q10 kan worden veroorzaakt door onvoldoende inname van deze voedingsstoffen.

Er zijn twee fysiologische vormen van co-enzym Q10 die ook beschikbaar zijn als supplement: de geoxideerde vorm (ubiquinon) en de gereduceerde vorm (ubiquinol). Het wordt ook in kleine hoeveelheden gevonden in voedsel, waaronder rundvlees, vette vis, noten, zaden, broccoli, volkoren granen en zeevruchten. De hoeveelheden die via voedsel worden ingenomen, benaderen echter niet de therapeutische doses.

Gebruik

Effectief

Uit onderzoek blijkt dat co-enzym Q10 suppletie de frequentie en ernst kan verminderen bij mensen met frequente migraine.

Mogelijk effectief

Het innemen van co-enzym Q10 kan symptomen van een co-enzym Q10-tekort verbeteren. Zeldzame gevallen van een co-enzym Q10-tekort met symptomen zoals zwakte, vermoeidheid en toevallen zijn gerapporteerd. Bij volwassenen kan een tekort behandeld worden met orale inname van 150-2400 mg co-enzym Q10 per dag, verdeeld over maximaal drie doses. Bij kinderen is 30 mg/kg, of 60-250 mg per dag, verdeeld over maximaal drie doses, gebruikt.

Het innemen van co-enzym Q10 lijkt de symptomen te verminderen bij sommige patiënten met genetische en verworven mitochondriale disfunctie.

Pijnstillende effecten

Patiënten met fibromyalgie hebben verlaagde co-enzym Q10 niveaus en een downregulatie van adenosinemonofosfaat-geactiveerd proteïnekinase (AMPK). Onderzoek suggereert dat orale inname van co-enzym Q10 de AMPK-activatie verhoogt, wat de symptomen van fibromyalgie mogelijk licht kan verbeteren. Verder onderzoek is echter nog nodig om de bevindingen te bevestigen.

Ondersteuning van de hartfunctie en bescherming tegen oxidatieve stress

Co-enzym Q10 kan ook een ondersteunende rol spelen bij de hartfunctie van mensen die statines gebruiken en kan het hart beter bestand maken tegen oxidatieve stress bij oudere patiënten die een hartoperatie ondergaan.

Effecten op de ademhaling

Bij patiënten met slaapapneu kan een antioxidantencocktail met co-enzym Q10 helpen. Deze combinatie vermindert de progressieve toename en de langdurige stimulatie van de ademhalingsspieren, die normaal gesproken toenemen bij deze patiënten door herhaaldelijke periodes van lage zuurstofniveaus (intermitterende hypoxie).

Werking

Co-enzym Q10 werkt voornamelijk als antioxidant, helpt bij het stabiliseren van celmembranen en speelt een belangrijke rol in veel stofwisselingsprocessen, vooral bij de productie van energie (ATP) in cellen.

Antioxidanteffecten

Onderzoek toont aan dat het innemen van co-enzym Q10 de antioxidatieve capaciteit verhoogt en de hoeveelheid malondialdehyde (een marker voor oxidatieve stress) bij de meeste volwassenen vermindert. Het is echter nog onduidelijk welke groep mensen hier het meest van profiteert en wat de beste dosis en duur van gebruik zijn.

Cardiovasculaire effecten

Co-enzym Q10 kan gunstig zijn voor het hart en de bloedvaten. Het kan de niveaus van HDL-cholesterol, vitamine E en vitamine C in het bloed verhogen, en de niveaus van totaal cholesterol, LDL-cholesterol en schadelijke stoffen die ontstaan bij vetafbraak verlagen.

Co-enzym Q10 ondersteunt ook de antioxidante werking in verschillende celmembranen en helpt bij de regeneratie van andere antioxidanten zoals vitamine E. Dit kan vooral nuttig zijn voor mensen met een hoger risico op hartziekten, zoals mensen met familiaire hyperlipidemie of coronaire hartziekten, omdat hun lipoproteïnen gevoeliger kunnen zijn voor schade door vrije radicalen.

Bij oudere mensen met lage seleniumwaarden kan een combinatie van co-enzym Q10 en selenium de hartfunctie ondersteunen en het risico op hart- en vaatziekten mogelijk verlagen. Deze combinatie kan ontstekingen en oxidatieve stress verminderen, wat kan leiden tot minder littekenvorming en een betere hartfunctie.

Voor mensen met type 2 diabetes en een hoog cholesterolgehalte kan co-enzym Q10 samen met fenofibraat de doorbloeding helpen bevorderen.

Effecten op lichamelijke inspanning

Een meta-analyse liet zien dat suppletie met CoQ10 kan bijdragen aan het verminderen van vermoeidheid, zowel bij gezonde mensen als bij personen met chronische vermoeidheid of andere medische aandoeningen. De resultaten moeten echter met enige voorzichtigheid worden geïnterpreteerd vanwege de lage betrouwbaarheid van het onderzoek.

Daarnaast heeft CoQ10 wisselende effecten op oxidatieve stress die door inspanning wordt veroorzaakt, maar er zijn aanwijzingen dat het kan helpen om oxidatie te verminderen.

Veiligheid

Bij gebruik van supplementen wordt vaak een dosering van 100 tot 200 mg per dag aanbevolen. Hogere doseringen, tot wel 1200 mg per dag, zijn in onderzoeken getest, maar bieden volgens de huidige inzichten geen extra voordelen.

Specifiek voor migrainepreventie blijkt een dosering van 300 mg per dag effectief te zijn.

Interacties

Co-enzym Q10 zou mogelijk bloeddrukverlagend kunnen werken, maar onderzoeken zijn zeer tegenstrijdig. Hierdoor zou het mogelijk additieve effecten kunnen hebben met het gebruik van bloeddrukverlagende medicijnen, kruiden en supplementen.

Dosering

Suppletie met CoQ10 wordt over het algemeen als veilig beschouwd en wordt goed verdragen, zelfs bij hoge doseringen (1.200 mg per dag) en voor een duur tot 12 maanden

Bij kinderen is co-enzym Q10 oraal gebruikt in doseringen van 50-250 mg per dag, of 1-20 mg/kg per dag, verdeeld over de dag gedurende maximaal 1 jaar.