Rode biet
- Biet is een bloeiende vaste plant waarvan de wortel en bladeren gewoonlijk als groente geconsumeerd worden.
- Het bevat een breed scala aan betalaïnen, zoals betacyaninen of betaxanthinen, waaronder betanine.
- Orale inname kan mogelijk de atletische prestaties verbeteren die verband houden met aërobe activiteiten.
- Men zet biet in op allerlei manieren zoals in sap, bietenextract, bietenpoeder, bietengel, gevriesdroogd bietenblad en gebakken bieten.
- Bieten worden ingezet bij atletische prestaties, ontstekingsremmende effecten en cholesterolverlaging.
In het kort
- Biet is een bloeiende vaste plant waarvan de wortel en bladeren gewoonlijk als groente geconsumeerd worden.
- Het bevat een breed scala aan betalaïnen, zoals betacyaninen of betaxanthinen, waaronder betanine.
- Orale inname kan mogelijk de atletische prestaties verbeteren die verband houden met aërobe activiteiten.
- Men zet biet in op allerlei manieren zoals in sap, bietenextract, bietenpoeder, bietengel, gevriesdroogd bietenblad en gebakken bieten.
- Bieten worden ingezet bij atletische prestaties, ontstekingsremmende effecten en cholesterolverlaging.
Wat is rode biet?
Biet is een bloeiende vaste plant. De wortel en bladeren worden gewoonlijk als groente geconsumeerd.1,2 Biet heeft ook een geschiedenis van medicinaal gebruik.3 De van toepassing zijnde delen van biet zijn de wortel en het blad. Bieten bevatten een breed scala aan betalaïnen, zoals betacyaninen of betaxanthinen, waaronder betanine.1,4,5,6 Ook bevat bieten nitraten, minimaal 250 mg per 100 gram.7,8,9 De bladeren zijn daarnaast rijk aan flavonoïden.10
Gebruik
Orale bieten kunnen de atletische prestaties verbeteren die verband houden met aerobe activiteiten. Het is echter niet duidelijk welk soort atleet er het meest van zal profiteren, voor welk type competitie het nuttigst is, of welke dosis of gebruiksduur het meest geschikt is.
Verschillende kleine klinische onderzoeken, waarvan de meeste alleen mannen onderzocht zijn, tonen aan dat biet verschillende maten van atletische prestaties verbetert. De meest gebruikte doses in alle onderzoeken, ongeacht het effect, omvatten een acute dosis bietensap 70 – 500 ml tot 3 uur voorafgaand aan de training of chronische dosering tot 500 ml per dag gedurende 3 – 6 dagen 11,12,13,14,15,16,17,18,19,20,21 Minder vaak wordt bietensap 70 – 140 ml per dag, betalain-rijk concentraat 100 mg per dag, of een op rode biet gebaseerde voedingsgel 100 gram per dag ingenomen voor langere doseringsschema’s van 7 – 15 dagen.22,23,24,25,26 Hoewel plasmaspiegels niet in alle onderzoeken zijn geanalyseerd, suggereren de meeste onderzoeken dat deze doses voldoende zijn om de niveaus van nitraten of nitrieten te verhogen, waarvan wordt aangenomen dat ze essentieel zijn voor het vergroten van het atletische potentieel. Het bewijs suggereert ook voordeel in zowel normoxische als hypoxische omgevingen.24,26,27
Onderzoek bij recreatief getrainde atleten of sedentaire individuen heeft enig voordeel aangetoond. Klinisch onderzoek toont aan dat bietensap het gebruik van zuurstof verbetert tijdens inspanningstesten bij recreatief getrainde sporters, vooral bij zware inspanningstesten.9,10,11,12,13 Er is ook enig bewijs van verbetering in bekwaamheid of kracht. 15,19,21,25,29,30 Bij zwaarlijvige adolescenten verlengt het dagelijks innemen van bietensap gedurende 6 dagen de tijd tot uitputting door zware inspanning, maar verbetert matige inspanning niet.30 De resultaten zijn echter niet consistent, zelfs niet binnen dezelfde publicatie, wat suggereert dat sommige verschillen mogelijk alleen met toeval te maken hebben.
Daarentegen ondersteunt het merendeel van het onderzoek bij topsporters het gebruik van bietensap niet om de tijd die nodig is om een taak te voltooien te verkorten, om te helpen bij een soort van graduele inspanningstest of om het gebruik van zuurstof tijdens inspanningstests te verbeteren.13,14,16,17,18,26,28,31,32,33,34,35 Sommige onderzoeken suggereren echter dat specifieke sprintsets kunnen worden verbeterd en dat bieten het vermogen en de anaerobe capaciteit tijdens ochtendtrainingen kunnen verbeteren.20 Ook kunnen hogere doses of een langere duur nodig zijn om de tijd die nodig is om een hardloop- of fietsproef af te ronden te verbeteren. Voordelen bij topsporters, meestal gerelateerd aan tijdritten, zijn meestal beperkt tot onderzoeken met een chronische dosering van 7 – 15 dagen, wat langer is dan de duur van 6 dagen die in de meeste onderzoeken wordt gebruikt.16,22,23,24 Het veronderstelde gebrek aan effect van bietensap bij topsporters kan te maken hebben met de natuurlijke aanmaak van nitraten en nitrieten in het lichaam of het verhoogde vermogen om zuurstof te gebruiken dat afkomstig is van uitgebreide training.12,13 Als alternatief kunnen eventuele veranderingen zeer klein zijn (<1%) en niet worden geïdentificeerd met statistische vergelijkingen, hoewel zelfs zeer kleine veranderingen gunstig kunnen zijn in de concurrentie.32
Het drinken van bietensap 7-8 keer gedurende 48 uur na een zware inspanning kan door inspanning veroorzaakte spierpijn verminderen. Sommige klinische onderzoeken tonen aan dat het drinken van bietensap (Love Beets Beetroot Juice, Gs Fresh Ltd.) 125 ml of 250 ml zeven keer gedurende 48 uur na inspannende boxsprongen de spierpijn verbetert in vergelijking met placebo en natriumnitriet.36,37 Ook toont een kleine klinische studie aan dat het drinken van bietensap van 250 ml als acht afzonderlijke doses gedurende 48 uur na een herhaalde sprinttest de spierpijn verbetert in vergelijking met placebo.33 Echter, het drinken van hetzelfde bietensap 250 ml als zeven afzonderlijke doses gedurende 48 uur na het lopen van een marathon lijkt de spierpijn niet te verminderen in vergelijking met placebo. Het is mogelijk dat het gebrek aan voordeel in deze laatste studie het gevolg is van het feit dat de spierpijn in beide groepen binnen de periode van 2 dagen terugkeerde naar de uitgangswaarde.38
Werking
Ontstekingsremmende effecten
Biet is onderzocht voor gebruik om door inspanning veroorzaakte spierschade te verminderen. Aangenomen wordt dat de betalaïnen in biet de cyclo-oxygenase-2-activiteit remmen.38
Antilipemische effecten
Bieten bevatten vezels die het cholesterol kunnen verlagen.39 Menselijk onderzoek suggereert dat het toevoegen van bietenvezel aan het dieet de cholesterolsecretie verhoogt en mogelijk het cholesterolgehalte verlaagt.40
Cardiovasculaire effecten
Bieten bevatten nitraten. In het lichaam kunnen nitraatmetabolieten vaatverwijdende effecten hebben, wat kan leiden tot hypotensieve effecten.9,41,42,43 Hypotensieve effecten van bieten zijn aangetoond in onderzoek bij mensen. Dit is waarschijnlijk te wijten aan de enterosalivale nitraat-nitriet-stikstofmonoxide-route.44
Hoewel er enig bewijs is dat het drinken van bietensap de endotheliale functie zou kunnen verbeteren, had het drinken van bietensap in menselijk onderzoek geen effect op de microvasculaire bloedstroom.45
Ergogene effecten
De potentiële atletische prestatie-ergogene effecten van biet zijn mogelijk het gevolg van de omzetting van nitraat in stikstofmonoxide in speeksel.38 Stikstofmonoxide werkt als een vasodilatator.41 In sommige onderzoeken is aangetoond dat het consumeren van bieten de hoeveelheid zuurstof die nodig is tijdens inspanning vermindert.10,12,14,15 Laboratoriumonderzoek suggereert ook dat nitraat depolarisatie van spiervezels kan veroorzaken, wat resulteert in spiercontractie.19 Sommige onderzoeken suggereren dat fysiologische aanpassing van de spier gedurende meerdere dagen nodig is voordat atletische voordelen worden gezien.25 In sommige onderzoeken heeft een enkele dosis bietensap voorafgaand aan het sporten geen invloed op het zuurstofverbruik, het bloedglucosegebruik of het skeletspiermetabolisme tijdens het sporten.46 Biet is ook rijk aan de verbinding betalain, die werkt als een antioxidant en ontstekingsremmend middel in laboratoriumonderzoek. Dit zou de schade aan spiercellen kunnen verminderen.22
Veiligheid
Biet is waarschijnlijk veilig bij gebruik in hoeveelheden die gewoonlijk in voedingsmiddelen worden aangetroffen.
Bij oraal en geschikt gebruik voor medicinale doeleinden is biet mogelijk veilig op korte termijn. Bietensap is in klinische onderzoeken veilig gebruikt in doses tot 500 ml per dag gedurende maximaal 7 dagen en een voedingsgel op basis van rode biet is veilig gebruikt in doses tot 100 gram per dag gedurende 8 dagen.13,25,33,35,38,47,
Er onvoldoende betrouwbare informatie beschikbaar over de veiligheid van bieten die medicinaal worden gebruikt tijdens zwangerschap en borstvoeding.
Interacties
Er zijn geen interacties bekend met medicijnen of supplementen.
Interacties met voorwaarden
Theoretisch zou de inname van grote hoeveelheden bieten nierziekte kunnen verergeren.4 Totdat er meer bekend is, moet u voorzichtig zijn met het gebruik van bieten bij patiënten met een nieraandoening.
Dosering
Volwassen – Oraal
Bietensap wordt meestal gebruikt in doses van 70 – 140 ml, ofwel 2 – 3 uur voorafgaand aan de activiteit of dagelijks gedurende maximaal 21 dagen. Biet is ook gebruikt in andere orale formuleringen, waaronder bietenextract, bietenpoeder, bietengel, gevriesdroogd bietenblad en gebakken bieten, maar de dosering van deze producten varieert afhankelijk van het beoogde gebruik.
Kinderen – Oraal
Onderzoek is beperkt; typische dosering is niet beschikbaar.
- Mitchell, S. C. (2001). Food idiosyncrasies: beetroot and asparagus. Drug metabolism and disposition, 29(4), 539-543.
- Granado, F., Olmedilla, B., Blanco, I., & Rojas-Hidalgo, E. (1996). Major fruit and vegetable contributors to the main serum carotenoids in the Spanish diet. European journal of clinical nutrition, 50(4), 246-250.
- Ninfali, P., & Angelino, D. (2013). Nutritional and functional potential of Beta vulgaris cicla and rubra. Fitoterapia, 89, 188-199.
- Gruenwald, J., Brendler, T., & Jaenicke, C. (1998). PDR for Herbal Medicines. 1st edn. Montvale, NJ: Medical Economics Company.
- Watts, A. R., Lennard, M. S., Mason, S. L., Tucker, G. T., & Woods, H. F. (1993). Beeturia and the biological fate of beetroot pigments. Pharmacogenetics and Genomics, 3(6), 302-311.
- Clifford, T., Constantinou, C. M., Keane, K. M., West, D. J., Howatson, G., & Stevenson, E. J. (2017). The plasma bioavailability of nitrate and betanin from Beta vulgaris rubra in humans. European journal of nutrition, 56(3), 1245-1254.
- Zand, J., Lanza, F., Garg, H. K., & Bryan, N. S. (2011). All-natural nitrite and nitrate containing dietary supplement promotes nitric oxide production and reduces triglycerides in humans. Nutrition research, 31(4), 262-269.
- Tamme, T., Reinik, M., Roasto, M., Juhkam, K., Tenno, T., & Kiis, A. (2006). Nitrates and nitrites in vegetables and vegetable-based products and their intakes by the Estonian population. Food additives and contaminants, 23(4), 355-361.
- Murphy, M., Eliot, K., Heuertz, R. M., & Weiss, E. (2012). Whole beetroot consumption acutely improves running performance. Journal of the Academy of Nutrition and Dietetics, 112(4), 548-552.
- de Castro, A. P. R. B., da Cunha, D. T., Antunes, A. E. C., Corona, L. P., & Bezerra, R. M. N. (2019). Effect of freeze-dried red beet (Beta vulgaris L.) leaf supplementation on biochemical and anthropometrical parameters in overweight and obese individuals: A pilot study. Plant Foods for Human Nutrition, 74(2), 232-234.
- Buck, C. L., Henry, T., Guelfi, K., Dawson, B., McNaughton, L. R., & Wallman, K. (2015). Effects of sodium phosphate and beetroot juice supplementation on repeated-sprint ability in females. European journal of applied physiology, 115(10), 2205-2213.
- Flueck, J. L., Bogdanova, A., Mettler, S., & Perret, C. (2016). Is beetroot juice more effective than sodium nitrate? The effects of equimolar nitrate dosages of nitrate-rich beetroot juice and sodium nitrate on oxygen consumption during exercise. Applied Physiology, Nutrition, and Metabolism, 41(4), 421-429.
- Hoon, M. W., Johnson, N. A., Chapman, P. G., & Burke, L. M. (2013). The effect of nitrate supplementation on exercise performance in healthy individuals: a systematic review and meta-analysis. International journal of sport nutrition and exercise metabolism, 23(5), 522-532.
- Muggeridge, D. J., Howe, C. C., Spendiff, O., Pedlar, C., James, P. E., & Easton, C. (2014). A single dose of beetroot juice enhances cycling performance in simulated altitude. Medicine & Science in Sports & Exercise, 46(1).
- Muggeridge, D. J., Howe, C. C., Spendiff, O., Pedlar, C., James, P. E., & Easton, C. (2013). The effects of a single dose of concentrated beetroot juice on performance in trained flatwater kayakers. International journal of sport nutrition and exercise metabolism, 23(5), 498-506.
- Hoon, M. W., Jones, A. M., Johnson, N. A., Blackwell, J. R., Broad, E. M., Lundy, B., … & Burke, L. M. (2014). The effect of variable doses of inorganic nitrate-rich beetroot juice on simulated 2000-m rowing performance in trained athletes. International journal of sports physiology and performance, 9(4), 615-620.
- Wylie, L. J., Kelly, J., Bailey, S. J., Blackwell, J. R., Skiba, P. F., Winyard, P. G., … & Jones, A. M. (2013). Beetroot juice and exercise: pharmacodynamic and dose-response relationships. Journal of applied physiology, 115(3), 325-336.
- Garnacho-Castaño, M. V., Palau-Salvà, G., Cuenca, E., Muñoz-González, A., García-Fernández, P., del Carmen Lozano-Estevan, M., … & Domínguez, R. (2018). Effects of a single dose of beetroot juice on cycling time trial performance at ventilatory thresholds intensity in male triathletes. Journal of the International Society of Sports Nutrition, 15(1), 49.
- Cuenca, E., Jodra, P., Pérez-López, A., González-Rodríguez, L. G., Fernandes da Silva, S., Veiga-Herreros, P., & Domínguez, R. (2018). Effects of beetroot juice supplementation on performance and fatigue in a 30-s all-out sprint exercise: a randomized, double-blind cross-over study. Nutrients, 10(9), 1222.
- Dumar, A. M., Huntington, A. F., Rogers, R. R., Kopec, T. J., Williams, T. D., & Ballmann, C. G. (2021). Acute beetroot juice supplementation attenuates morning-associated decrements in supramaximal exercise performance in trained sprinters. International Journal of Environmental Research and Public Health, 18(2), 412.
- Serra-Payá, N., Garnacho-Castaño, M. V., Sánchez-Nuño, S., Albesa-Albiol, L., Girabent-Farrés, M., Moizé Arcone, L., … & Gomis Bataller, M. (2021). The relationship between resistance exercise performance and ventilatory efficiency after beetroot juice intake in well-trained athletes. Nutrients, 13(4), 1094.
- Montenegro, C. F., Kwong, D. A., Minow, Z. A., Davis, B. A., Lozada, C. F., & Casazza, G. A. (2017). Betalain-rich concentrate supplementation improves exercise performance and recovery in competitive triathletes. Applied Physiology, Nutrition, and Metabolism, 42(2), 166-172.
- Balsalobre-Fernández, C., Romero-Moraleda, B., Cupeiro, R., Peinado, A. B., Butragueño, J., & Benito, P. J. (2018). The effects of beetroot juice supplementation on exercise economy, rating of perceived exertion and running mechanics in elite distance runners: A double-blinded, randomized study. PloS one, 13(7), e0200517.
- Rokkedal-Lausch, T., Franch, J., Poulsen, M. K., Thomsen, L. P., Weitzberg, E., Kamavuako, E. N., … & Larsen, R. G. (2019). Chronic high-dose beetroot juice supplementation improves time trial performance of well-trained cyclists in normoxia and hypoxia. Nitric Oxide, 85, 44-52.
- de Oliveira, G. V., Nascimento, L. A. D. D., Volino-Souza, M., Mesquita, J. D. S., & Alvares, T. S. (2018). Beetroot-based gel supplementation improves handgrip strength and forearm muscle O2 saturation but not exercise tolerance and blood volume in jiu-jitsu athletes. Applied Physiology, Nutrition, and Metabolism, 43(9), 920-927.
- Rokkedal-Lausch, T., Franch, J., Poulsen, M. K., Thomsen, L. P., Weitzberg, E., Kamavuako, E. N., … & Larsen, R. G. (2021). Multiple-day high-dose beetroot juice supplementation does not improve pulmonary or muscle deoxygenation kinetics of well-trained cyclists in normoxia and hypoxia. Nitric Oxide, 111, 37-44.
- MacLeod, K. E., Nugent, S. F., Barr, S. I., Koehle, M. S., Sporer, B. C., & MacInnis, M. J. (2015). Acute beetroot juice supplementation does not improve cycling performance in normoxia or moderate hypoxia. International journal of sport nutrition and exercise metabolism, 25(4), 359-366.
- Cermak, N. M., Stinkens, R., Lundberg, J. O., Gibala, M. J., & Van Loon, L. J. (2012). No improvement in endurance performance after a single dose of beetroot juice. International journal of sport nutrition and exercise metabolism, 22(6), 470-478.
- Mumford, P. W., Kephart, W. C., Romero, M. A., Haun, C. T., Mobley, C. B., Osburn, S. C., … & Young, K. C. (2018). Effect of 1-week betalain-rich beetroot concentrate supplementation on cycling performance and select physiological parameters. European Journal of Applied Physiology, 118(11), 2465-2476.
- Rasica, L., Porcelli, S., Marzorati, M., Salvadego, D., Vezzoli, A., Agosti, F., … & Grassi, B. (2018). Ergogenic effects of beetroot juice supplementation during severe-intensity exercise in obese adolescents. American Journal of Physiology-Regulatory, Integrative and Comparative Physiology, 315(3), R453-R460.
- Arnold, J. T., Oliver, S. J., Lewis-Jones, T. M., Wylie, L. J., & Macdonald, J. H. (2015). Beetroot juice does not enhance altitude running performance in well-trained athletes. Applied Physiology, Nutrition, and Metabolism, 40(6), 590-595.
- Boorsma, R. K., Whitfield, J., & Spriet, L. L. (2014). Beetroot juice supplementation does not improve performance of elite 1500-m runners. Med Sci Sports Exerc, 46(12), 2326-2334.
- Clifford, T., Berntzen, B., Davison, G. W., West, D. J., Howatson, G., & Stevenson, E. J. (2016). Effects of beetroot juice on recovery of muscle function and performance between bouts of repeated sprint exercise. Nutrients, 8(8), 506.
- MacLeod, K. E., Nugent, S. F., Barr, S. I., Koehle, M. S., Sporer, B. C., & MacInnis, M. J. (2015). Acute beetroot juice supplementation does not improve cycling performance in normoxia or moderate hypoxia. International journal of sport nutrition and exercise metabolism, 25(4), 359-366.
- Jonvik, K. L., van Dijk, J. W., Senden, J. M., van Loon, L. J., & Verdijk, L. B. (2018). The effect of beetroot juice supplementation on dynamic apnea and intermittent sprint performance in elite female water polo players. International journal of sport nutrition and exercise metabolism, 28(5), 468-473.
- Clifford, T., Howatson, G., West, D. J., & Stevenson, E. J. (2017). Beetroot juice is more beneficial than sodium nitrate for attenuating muscle pain after strenuous eccentric-bias exercise. Applied Physiology, Nutrition, and Metabolism, 42(11), 1185-1191.
- Clifford, T., Bell, O., West, D. J., Howatson, G., & Stevenson, E. J. (2016). The effects of beetroot juice supplementation on indices of muscle damage following eccentric exercise. European journal of applied physiology, 116(2), 353-362.
- Clifford, T., Allerton, D. M., Brown, M. A., Harper, L., Horsburgh, S., Keane, K. M., … & Howatson, G. (2017). Minimal muscle damage after a marathon and no influence of beetroot juice on inflammation and recovery. Applied Physiology, Nutrition, and Metabolism, 42(3), 263-270.
- Hara, H., Haga, S., Kasai, T., & Kiriyama, S. (1998). Fermentation products of sugar-beet fiber by cecal bacteria lower plasma cholesterol concentration in rats. The Journal of nutrition, 128(4), 688-693.
- Langkilde, A. M., Andersson, H., & Bosaeus, I. (1993). Sugar-beet fibre increases cholesterol and reduces bile acid excretion from the small bowel. British journal of nutrition, 70(3), 757-766.
- Zand, J., Lanza, F., Garg, H. K., & Bryan, N. S. (2011). All-natural nitrite and nitrate containing dietary supplement promotes nitric oxide production and reduces triglycerides in humans. Nutrition research, 31(4), 262-269.
- Tamme, T., Reinik, M., Roasto, M., Juhkam, K., Tenno, T., & Kiis, A. (2006). Nitrates and nitrites in vegetables and vegetable-based products and their intakes by the Estonian population. Food additives and contaminants, 23(4), 355-361.
- Hobbs, D. A., Goulding, M. G., Nguyen, A., Malaver, T., Walker, C. F., George, T. W., … & Lovegrove, J. A. (2013). Acute ingestion of beetroot bread increases endothelium-independent vasodilation and lowers diastolic blood pressure in healthy men: a randomized controlled trial. The Journal of nutrition, 143(9), 1399-1405.
- Bondonno, C. P., Liu, A. H., Croft, K. D., Ward, N. C., Shinde, S., Moodley, Y., … & Hodgson, J. M. (2015). Absence of an effect of high nitrate intake from beetroot juice on blood pressure in treated hypertensive individuals: a randomized controlled trial. The American journal of clinical nutrition, 102(2), 368-375.
- Ashor, A. W., Jajja, A., Sutyarjoko, A., Brandt, K., Qadir, O., Lara, J., & Siervo, M. (2015). Effects of beetroot juice supplementation on microvascular blood flow in older overweight and obese subjects: a pilot randomised controlled study. Journal of human hypertension, 29(8), 511-513.
- Betteridge, S., Bescós, R., Martorell, M., Pons, A., Garnham, A. P., Stathis, C. C., & McConell, G. K. (2016). No effect of acute beetroot juice ingestion on oxygen consumption, glucose kinetics, or skeletal muscle metabolism during submaximal exercise in males. Journal of Applied Physiology, 120(4), 391-398.
- Henrohn, D., Björkstrand, K., Lundberg, J. O., Granstam, S. O., Baron, T., Ingimarsdóttir, I. J., … & Wikström, G. (2018). Effects of oral supplementation with nitrate-rich beetroot juice in patients with pulmonary arterial hypertension—results from BEET-PAH, an exploratory randomized, double-blind, placebo-controlled, crossover study. Journal of cardiac failure, 24(10), 640-653.