Eiwitten; we raken er niet over uitgeschreven! Het zijn namelijk belangrijke bouwstenen uit onze voeding met waardevolle functies voor ons lichaam. Maar wat als je te veel eiwitten in je bloed hebt? Is een verhoogd eiwitgehalte in het bloed iets om je zorgen over te maken? En wat doet eiwit eigenlijk in ons bloedserum?
Is gezondheid ook jouw passie en wil je meer leren over voeding en suppletie? Bekijk dan eens onze e-learning Orthomoleculair Adviseur Basis.
Wat doen eiwitten?
Ons lichaam bestaat uit miljarden cellen, en al deze cellen bevatten eiwitten. Dit maakt eiwitten onmisbare bouwstenen voor ons lichaam. Ons spijsverteringssysteem breekt eiwitrijke voeding af tot kleinere bouwstenen, namelijk aminozuren. Deze aminozuren worden vervolgens opgenomen door onze cellen. Ongeveer 70 procent van deze aminozuren wordt omgezet in lichaamseiwit, terwijl de overige 30 procent ofwel als energie wordt gebruikt, of door het lichaam wordt uitgescheiden.
Lichaamseiwitten worden in de lever en lymfeknoopweefsels geproduceerd. Ze spelen een cruciale rol in diverse lichaamsprocessen, waaronder:
- Het versterken van spieren en botten
- Ondersteuning van het zenuwstelsel en het reactievermogen op prikkels
- De aanmaak van enzymen en hormonen
- Het transport van stoffen zoals vetzuren, bilirubine, hormonen en medicijnen van cel naar cel
- Het leveren van energie
- Ondersteuning van het afweersysteem
- Het proces van bloedstolling
- Het reguleren van de pH-waarde van het bloed
- Het behoud van de osmotische druk in de bloedvaten (constant houden van het bloedvolume)
De rol van eiwitten in het bloed
De samenstelling van eiwitten in ons bloed is complex. Je bloed bestaat voor 45 procent uit bloedcellen en voor 55 procent uit plasma. Bloedplasma is een gele vloeistof die voor 91,5 procent uit water en voor 8,5 procent uit eiwitten bestaat. Er zijn drie belangrijke soorten plasma-eiwitten: albumine, globuline en fibrinogeen. Deze eiwitgroepen zijn belangrijk bij het vaststellen van een afwijking via bloedonderzoek.
Albumine: zorgt voor behoud van een constant bloedvolume en transporteert hormonen, “vrije” vetzuren, vitamines, bilirubine en medicijnen. Daarnaast regelt albumine de pH-waarde van het bloed en voorkomt het de afbraak van foliumzuur.
Globulinen:
- Alfa-1-globuline beschermt ons tegen bepaalde enzymen.
- Alfa-2-globuline bindt zich aan andere eiwitten en biedt zo verdediging tegen pathogenen in het plasma; een acute-fase-eiwit.
- Bèta-globuline reageert op ziekteverwekkers en antigenen om het lichaam te beschermen.
- Gammaglobuline kan als vervanging voor immunoglobuline dienen en vormt de antilichamen in het bloed, wat belangrijk is voor de afweer tegen ziekte.
Fibrinogeen: maakt ongeveer 3 procent van het bloedplasma uit en is een belangrijke schakel in het bloedstollingsproces.
Wanneer heb je te veel eiwit in het bloed?
Tijdens een bloedonderzoek wordt een buisje bloed afgenomen, waarna het bloedserum wordt geanalyseerd om het totale eiwitgehalte en de eiwitspiegels te meten. Hierbij wordt specifiek gekeken naar de niveaus van albumine en globuline. De resultaten van deze test geven een indicatie of het eiwitgehalte normaal, verhoogd of verlaagd is. Dit is essentieel voor het beoordelen van je voedingstoestand en het functioneren van organen zoals de lever, nieren, darmen, en het beenmerg, evenals je afweersysteem. Het totale eiwitgehalte in het plasma ligt bij gezonde personen doorgaans tussen de 63 en 83 gram per liter.1
Eiwitten in je bloed te hoog?
Een te hoog eiwitgehalte in het bloed, ook wel hyperproteïnemie genoemd, wijst vaak op een onderliggende aandoening. Het is belangrijk om te weten dat een teveel aan eiwitten zelf meestal geen klachten veroorzaakt. In plaats daarvan zijn het de onderliggende oorzaken die symptomen kunnen veroorzaken, wat vervolgens aanleiding kan zijn voor artsen om een bloedonderzoek uit te voeren om de eiwitwaarden te controleren, met name de niveaus van albumine en globuline.
Symptomen die aanleiding zijn voor onderzoek naar een verhoogd eiwitgehalte:
- (Chronische) ontstekingen
- Misselijkheid en braken
- Aanhoudende diarree
- Vermoeidheid en gebrek aan eetlust
- Jeuk
- Duizeligheid bij het zitten en opstaan
- Onverklaarbaar gewichtsverlies
- Koorts
- Tintelingen of gevoelloosheid
- Een algemeen ziek gevoel
- Allergieën
Eiwitten in urine?
Wanneer je eiwitwaarden laat controleren, is het belangrijk om zowel bloed als urine te laten onderzoeken. Deze gecombineerde aanpak geeft een completer beeld van de gezondheid van je nieren en lever, evenals hoe je lichaam eiwitten verwerkt. Een bloedonderzoek meet de concentratie en verdeling van eiwitten in het bloed, terwijl een urineonderzoek inzicht geeft in hoeveel eiwit er wordt uitgescheiden.
Als er een te grote hoeveelheid eiwitten, zoals albumine, in de urine wordt aangetroffen, kan dit wijzen op een probleem met de nierfunctie. Gezonde nieren filteren een kleine hoeveelheid eiwitten uit het bloed en voeren deze weer terug naar de bloedbaan. Wanneer dit proces verstoord is, lekken eiwitten weg via de urine, wat juist kan leiden tot een tekort aan eiwitten in het bloed. Een verhoogd eiwitgehalte in je bloed is dus niet hetzelfde als een verhoogd eiwitgehalte in je urine.
Lees voor meer informatie ons blog over eiwit in urine.
Oorzaken van te veel eiwitten in het bloed
Wanneer een bloedonderzoek aantoont dat er sprake is van een verhoogd eiwitgehalte, is het essentieel om vast te stellen om welk type eiwit het gaat. De oorzaak van een verhoging van albumine is namelijk anders dan die van een toename in globulines.
1. Hyperalbuminemie
Bij een hogere concentratie albumine in het bloedserum spreken we van hyperalbuminemie. Dit wordt vaak veroorzaakt door uitdroging, wat kan komen door:
- Onvoldoende vochtinname
- Overmatig vochtverlies door diarree en/of braken
Het verlies van vocht zorgt ervoor dat het bloed dikker wordt, waardoor de concentratie van bloedbestanddelen, waaronder eiwitten, toeneemt. Hoewel het lijkt alsof er meer eiwitten in het bloed aanwezig zijn, is dit eigenlijk het gevolg van een verminderde hoeveelheid vocht.
2. Hyperproteïnemie
Wanneer één of meerdere eiwitniveaus in het bloed stijgen, spreken we van hyperproteïnemie. Tijdens de eerste fase van een ontsteking (acute ontsteking) is er vaak een toename van alfa-globulines en soms ook bèta-globulines. In latere stadia (subacute ontsteking) stijgen ook de gamma-globulines. Bij chronische ontstekingen, waarbij het lichaam langer nodig heeft om het probleem aan te pakken, neemt de hoeveelheid gammaglobulines vaak verder toe.
De meest voorkomende oorzaken van een verhoogd globulinegehalte zijn:
- Acute infecties; het lichaam verhoogt in dit geval de productie van alfa-globulines als reactie op ziekteverwekkers.
- Acute en chronische ontstekingen; hierbij worden alfa-en gammaglobulines verhoogd, die een rol spelen in de afweer en het herstelproces.
- Bestrijding van virussen; het lichaam verhoogt de gammaglobulines om virussen te bestrijden.
- Leverontstekingen en levercirrose; bij een verstoring van de lever kan er een verhoogde aanmaak zijn van bepaalde eiwitten.
- Auto-immuunziekten; het immuunsysteem produceert antistoffen (gammaglobulines) tegen het eigen lichaam.
- Chronische infecties en kanker; ook hierbij is het immuunsysteem continu actief, wat kan resulteren in verhoogde globulineniveaus.
Kan voeding leiden tot te veel eiwit in bloed?
Een te eiwitrijk dieet veroorzaakt op zichzelf geen directe verhoging van eiwitwaarden in het bloed bij gezonde mensen. Echter, bij mensen met bestaande nier- of leveraandoeningen kan een overmatige inname van eiwitten leiden tot complicaties die indirect de eiwitspiegels beïnvloeden.
Wanneer er langdurig en in grote hoeveelheden proteïnen worden geconsumeerd, kan dit bij mensen met verminderde nier- of leverfunctie tot secundaire problemen leiden. Bij de afbraak van overtollige proteïnen komt ureum vrij, een afvalstof die normaal door de nieren wordt verwerkt. Wanneer de nieren door een bestaande aandoening al minder goed functioneren, kan deze extra belasting ertoe leiden dat eiwitten verloren gaan via de urine, wat de balans van eiwitten in het bloed verstoort.
Daarnaast kan een overmatige eiwitinname bij een ontregelde lever resulteren in de productie van toxische stoffen en de verstoring van de zuurgraad in het bloed. Een te hoge zuurgraad (acidose) kan schadelijke effecten hebben op de nieren, botten en hormonale systemen, wat indirect tot veranderingen in de eiwitwaarden in het bloed kan leiden. Dit risico is echter voornamelijk aanwezig bij mensen die al gevoelig zijn door onderliggende gezondheidsproblemen.
Conclusie
Een te hoog eiwitgehalte in het bloed is op zichzelf geen probleem, maar een signaal van het lichaam dat er iets anders aan de hand is. Heb je last van uitdrogingsverschijnselen, (chronische) ontstekingen of langdurige vermoeidheid? Of herken je andere eerdergenoemde symptomen die wijzen op een mogelijke verstoring van je eiwitgehalte? Laat dan je bloed en urine testen om eventuele onderliggende aandoeningen op te sporen. Een verhoogd eiwitgehalte is vaak een alarmbel die wijst op een dieperliggende oorzaak.
Is gezondheid ook jouw passie en wil je meer leren over voeding en suppletie? Bekijk dan eens onze Orthomoleculair Adviseur Basis.
- Sanquin. Over bloed. Eiwitten in bloed.
