Collageen staat vooral bekend om zijn gunstige werking op de huid maar is ook verantwoordelijk voor vele andere functies in ons lichaam. Zo lijkt het ook een belangrijke rol te spelen in onze darmgezondheid. Veel mensen kampen met darmproblemen en sommige worden zelfs erg ziek. Verschillende middelen en adviezen worden hierbij ingezet. Of je met collageen de darmen weer kunt herstellen bespreken we in dit blog.
Is gezondheid ook jouw passie en wil je meer leren over hoe voeding en suppletie aan je gezondheid kunnen bijdragen? Bekijk dan onze e-learning Orthomoleculair Adviseur Basis of Orthomoleculair Adviseur Gevorderd.
Wat is collageen?
Collageen is het meestvoorkomende eiwit in ons lichaam dat voornamelijk bestaat uit de aminozuren glycine, proline en hydroxyproline. Het geeft structurele ondersteuning aan weefsels in onder andere de huid, botten, gewrichten en organen. Zo zorgt het voor de elasticiteit en een normale structuur van de huid.1 Collageen is als het ware de lijm die alles bij elkaar houdt.
Daarnaast is collageen nauw betrokken bij cellulaire processen zoals celmigratie, communicatie tussen cellen, celhechting en immuunrespons. Dit zorgt voor weefselonderhoud- en herstel.2,3
Na je 25e jaar begint de productie van collageen af te nemen waardoor er steeds minder van dit nutriënt in je lichaam aanwezig is. Dit kun je bijvoorbeeld gaan merken aan de huid die slapper wordt en rimpels.
Verschillende typen collageen
In ons lichaam vind je verschillende typen collageen terug. De meest belangrijke zin:
- Type I komt het meest voor in het lichaam, 90% van het collageen is type I.4 Je vindt het terug in huid, botten, pezen, organen en het vaatstelsel.
- Type II komt voor in het elastisch kraakbeen.
- Type III geeft structuur aan onze spieren, organen en aderen.
Lees meer over collageen peptiden type I in onze monografie over dit nutriënt.
Het belang van een gezonde darm
Een goede werking van onze darmen is van groot belang voor onze fysieke en geestelijke gezondheid. Hierbij speelt de darmwand een essentiële rol in het opnemen van voedingsstoffen en het beschermen tegen schadelijke stoffen. Deze doorlaatbaarheid wordt gereguleerd door de tight junctions. Dit zijn eiwitcomplexen die de cellen van de darmwand bij elkaar houden. Een stevige darmwand vormt zo een barrière, waardoor onze darmen de controle houden over welke stoffen ons lichaam binnenkomen, en welke niet. Wanneer de darmwand beschadigd raakt, wordt de opname van nutriënten belemmerd en kunnen schadelijke stoffen in onze bloedbaan terechtkomen.
Daarnaast huist er in onze darmen een heel scala aan goede en slechte bacteriën die samen het microbioom vormen. Dit microbioom ondersteunt niet alleen een gezonde darmwand maar reguleert ook ons immuunsysteem.5 Voor een goede gezondheid dient de verhouding tussen deze bacteriën in evenwicht te blijven. Door bepaalde omstandigheden zoals ongezonde voeding, weinig beweging, stress, medicijnen en ziekte kunnen de slechte bacteriën de overhand krijgen. Hierdoor wordt de kans op auto-immuunziekten, chronische ontstekingen en allergieën vergroot.5
Verschillende darmziekten
Een darmwand die niet goed functioneert of een darmmicrobioom dat uit balans is, kan zich uiten in allerlei klachten en ongemakken. Dit kan zelfs leiden tot bepaalde darmziekten zoals:
- Prikkelbare Darm Syndroom (PDS). Dit is een chronische aandoening waarbij klachten optreden zoals buikpijn, een opgezette buik, winderigheid, verstopping of juist diarree. De precieze oorzaak van PDS is nog niet bekend maar mogelijke oorzaken zijn te vinden in een verstoring van de samenstelling van het darmmicrobioom en een beschadiging van de darmwand. Erfelijkheid lijkt hierbij een rol te spelen.6
- Inflammatoire darmziekten (inflammatory bowel disease IBD). Dit zijn ontstekingsziektes zoals de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa. Waar bij de ziekte van Crohn onstekingen zich voordoen in het gehele spijsverteringskanaal, is bij colitis ulcerosa alleen de dikke darm aangedaan en is er sprake van zweervorming in de darmwand. Veel voorkomende klachten zijn buikpijn, diarree (met bloed en slijm) en vermoeidheid, maar ook koorts en gewichtsverlies komen voor. Opvlammingen, ook wel het opspelen van klachten, en rustige periodes van deze aandoeningen kunnen zich afwisselen.
- Leaky gut of lekkende darm. Bij een lekkende darm is er sprake van schade aan de bekleding van de darmwand waardoor deze te doorlatend is geworden en schadelijke stoffen zich via de bloedbaan door het lichaam kunnen verspreiden. Dit kan naast darmklachten ook vele andere gezondheidsproblemen geven van onder andere de huid, de gemoedstoestand en het immuunsysteem (allergieën en astma).
Darmen herstellen met collageen: mogelijke mechanismen
Collageen is ook in ons spijsverteringskanaal te vinden en daarom belangrijk voor een goede gezondheid van de darmen. Uit onderzoek blijkt dat bij mensen met een prikkelbare darm en inflammatoire darmziekten de afbraak van collageen verhoogd is.7,8 Ook is de hoeveelheid glutamine verlaagd, maar het is nog onduidelijk wat de klinische relevantie hiervan is.9 We bespreken een aantal mogelijke mechanismen van collageen die het herstel van de darmen kunnen ondersteunen.
Darmwand herstellen en versterken
Onderzoek bij dieren toont dat collageenpeptiden het functioneren van de tight junctions verbetert wat een gunstige invloed heeft op de barrière van de darmwand.10,11 Aminozuren in collageen zoals glutamine, glycine en proline zijn belangrijke bouwstenen voor de cellen van de darmwand en spelen een grote rol in de opbouw, het versterken en het herstel ervan.12 Om te kijken of collageen een lekkende darm bij mensen kan herstellen is meer onderzoek nodig.
Ontstekingen remmen
Een sterke en gezonde darmwand is essentieel in het voorkomen van een overactieve immuunreactie die uitgelokt wordt door bepaalde stoffen. Een overactief immuunsysteem leidt tot ontstekingen en maakt gevoeliger voor het ontstaan van inflammatoire darmziekten. Collageen kan mogelijk helpen ontstekingen in de darmen te verminderen.
In onderzoek bij muizen werd een verband gevonden tussen collageen en een vermindering van onstekingsbevorderende cytokines en een toename van ontstekingsremmende cytokines in het darmweefsel.13 Bovendien kan collageen bij muizen met colitis ulcerosa de schade aan het darmslijmvlies wat veroorzaakt wordt door zweervorming verminderen en herstel hiervan versnellen.14 Dit zorgde voor een afname van de symptomen van colitis ulcerosa.
Ondersteunt het darmmicrobioom
Onderzoek bij muizen met colitis ulcerosa toont aan dat een collageenproduct (type I en type III) een gunstig effect heeft op het darmmicrobioom, door de ontwikkeling van goede bacteriesoorten te bevorderen en de ontwikkeling van slechte micro-organismen in te dammen. Dit lijkt echter geen direct effect van collageen te zijn. Bij in-vitro onderzoek waar bacteriën blootgesteld werden aan het collageenproduct werd namelijk geen effect gezien. Er word daarom gedacht dat dit mogelijk een indirect effect is, via de impact die het heeft op het immuunsysteem.13
Verbetert absorptie van vocht
Collageen heeft het vermogen om vocht te absorberen en vast te houden.15 Collageen zou daarom ook in het darmkanaal de vochtabsorptie kunnen verbeteren wat kan zorgen voor een soepelere voedselpassage in de darmen en minder spijsverteringsongemakken.
Gunstige invloed spijsvertering
Het innemen van een collageensupplement kan een gunstige invloed hebben op de spijsvertering. In onderzoek waarin een klein groepje gezonde vrouwen 20 gram collageenpeptiden per dag kregen, voor 8 weken lang, werden verbeteringen in verschillende klachten gevonden. Zo ging het om een verbeterde stoelgang, een minder opgeblazen gevoel en verbetering van milde spijsverteringsklachten zoals maagzuur.16 Meer onderzoek met een grotere groep deelnemers is echter nodig om dit soort uitkomsten te bevestigen.
Bekijk ook ons blog over collageen poeder voor spieren, huid, artrose en osteoporose.
Tot slot: collageen is een veelzijdig eiwit
Hoewel collageen vooral bekend staat om zijn werking op de huid, is het een veelzijdig eiwit wat op vele plekken in ons lichaam een rol speelt voor onze gezondheid. Zo kan het mogelijk ook een gunstig effect hebben op het functioneren van onze darmen. Het zou het herstel van de darmwand ondersteunen, ontstekingen verminderen en zorgen voor meer balans in het darmmicrobioom. Harde conclusies kunnen we hier nog niet aan verbinden omdat er meer onderzoek bij mensen nodig is, maar de eerste positieve signalen zijn er!
- Kim, D. U., Chung, H. C., Choi, J., Sakai, Y., & Lee, B. Y. (2018). Oral intake of low-molecular-weight collagen peptide improves hydration, elasticity, and wrinkling in human skin: a randomized, double-blind, placebo-controlled study. Nutrients, 10(7).
- Zhao, C., Xiao, Y., Ling, S., Pei, Y., & Ren, J. (2021). Structure of collagen. Methods in Molecular Biology, 2347, 17-25.
- Izu, Y., Adams, S. M., Connizzo, et al. (2021). Collagen XII mediated cellular and extracellular mechanisms regulate establishment of tendon structure and function. Matrix Biology, 95, 52-67.
- Naomi, R., Ridzuan, P. M., & Bahari, H. (2021). Current insights into collagen type I. Polymers (Basel), 13(16), 2642.
- Maag Lever Darm stichting. Spijsvertering: microbioom. Geraadpleegd op 31-05-2024.
- Maag Lever Darm stichting. Prikkelbare Darm Syndroom: wat is het? Geraadpleegd op 31-05-2024.
- Yamamoto, M., Pinto-Sanchez, M. I., Bercik, P., & Britz-McKibbin, P. (2019). Metabolomics reveals elevated urinary excretion of collagen degradation and epithelial cell turnover products in irritable bowel syndrome patients. Metabolomics, 15(6), 82.
- Silvennoinen, J., Risteli, L., Karttunen, T., & Risteli, J. (1996). Increased degradation of type I collagen in patients with inflammatory bowel disease. Gut, 38(2), 223-228.
- Kim, M. H., & Kim, H. (2017). The roles of glutamine in the intestine and its implication in intestinal diseases. International Journal of Molecular Sciences, 18(5), 1051.
- Chen, Q., Chen, O., Martins, I. M., et al. (2017). Collagen peptides ameliorate intestinal epithelial barrier dysfunction in immunostimulatory Caco-2 cell monolayers via enhancing tight junctions. Food & Function, 8(3), 1144–1151.
- Sivaraman, K., & Shanthi, C. (2022). Purified fish skin collagen hydrolysate attenuates TNF-α induced barrier dysfunction in-vitro and DSS induced colitis in-vivo model. International Journal of Biological Macromolecules, 222(Pt A), 448-461.
- Beaumont, M., & Blachier, F. (2020). Amino acids in intestinal physiology and health. Advances in Experimental Medicine and Biology, 1265, 1-20.
- Rahabi, M., Salon, M., Bruno-Bonnet, C., et al. (2022). Bioactive fish collagen peptides weaken intestinal inflammation by orienting colonic macrophages phenotype through mannose receptor activation. European Journal of Nutrition, 61(4), 2051-2066.
- Ramadass, S. K., Jabaris, S. L., & Perumal, R. K. (2016). Type I collagen and its daughter peptides for targeting mucosal healing in ulcerative colitis: a new treatment strategy. European Journal of Pharmaceutical Sciences, 91, 216-224.
- León-López, A., Morales-Peñaloza, A., Martínez-Juárez, V. M. (2019). Hydrolyzed collagen: sources and applications. Molecules, 24(22), 4031.
- Abrahams, M., O’Grady, R., & Prawitt, J. (2022). Effect of a daily collagen peptide supplement on digestive symptoms in healthy women: 2-phase mixed methods study. JMIR Formative Research, 6(5), e36339.
