Orthomoleculair kennisinstituut
Menu

Vitex Agnus Castus

In het kort
  • Vitex Agnus Castus, ook bekend als monnikspeper of kuisboom, is een kruid dat al duizenden jaren in gebruik is om zijn gezondheidsbevorderende eigenschappen.
  • De belangrijkste werkzame stoffen van het kruid zijn de agnuside en aucubine (iridoïden glycosides).
  • Vitex Agnus Castus biedt ondersteuning bij de menstruatie, draagt bij aan de hormoonhuishouding, ondersteunt het overgangsproces en biedt weerstand tegen stress.
  • Door interactie met oestrogeen- en progesteronreceptoren wordt het ongemak tijdens de menstruatie beperkt.
  • Vitex Agnus Castus kan worden ingezet bij o.a.: Premenstrueel syndroom (PMS), de menopauze, pijnlijke borsten (mastalgie).
In het kort

Wat is Vitex Agnus Castus?

Vitex Agnus Castus, oftewel monnikspeper of kuisboom, is een botanisch kruid dat zijn oorsprong vindt in het Middellands Zeegebied, Centraal-Azië en Noord-Amerika. De belangrijkste werkzame stoffen van het kruid zijn de agnuside en aucubine, beter bekend als iridoïden glycosides. Deze krachtige chemicaliën worden door planten geproduceerd als afweersysteem.1 De gedroogde, rijpe vruchten afkomstig van de Vitex Agnus Plant is al sinds de tijd van de oude Grieken in gebruik als middel ter bevordering van de vrouwelijke gezondheid.2

De werking van monnikspeper schrijven we toe aan de werkzame stoffen agnuside en aucubine. Onderzoek heeft aangetoond dat agnuside door interactie met oestrogeen- en progesteronreceptoren verschillende ongemakken van zowel voor als tijdens de menstruatie (PMS) en menopauze zoveel mogelijk kan beperken.3 Aucubine kan daarnaast ingezet worden bij uiteenlopende lichamelijke klachten vanwege zijn werking als anti-allergeen. Deze actieve verbinding is vooral werkzaam in het vrouwelijk lichaam.4

De delen van de plant waar we de therapeutische toepassingen aan toe kennen zijn de vrucht en het zaad. De actieve bestandsdelen van de monnikspeper bessen zijn de iridoïden glycosides, essentiële oliën, flavonoïden en diterpenen.

Wat is Vitex Agnus Castus?

Gebruik

Premenstrueel syndroom (PMS)
Onderzoek heeft aangetoond dat monnikspeper ontoereikende progesteronwaarden kan corrigeren. Naast dat het kruid is in te zetten ter ondersteuning van een normale menstruatie, is het door de regulerende werking op het neuro- en endocriene systeem inzetbaar bij stress en spanning.5 Deze werking is toe te schrijven aan de stimulerende werking van het kruid op het GABA-systeem. Gamma-aminoboterzuur is de belangrijkste remmende neurotransmitter in ons centrale zenuwstelsel en heeft een ontspannende werking op het gemoed.6

De menopauze
Onderzoek naar het effect van Vitex Agnus Castus op overgang-gerelateerde ongemakken heeft aangetoond dat het kruid zorgt voor een afname van deze klachten.7 Volgens de onderzoekers heeft dit te maken met het effect van botanicals op de hormonen. Uit verschillende studies is bijvoorbeeld naar voren gekomen dat essentiële plantaardige componenten zoals flavonoïden een directe invloed uitoefenen op de hypofyse (de regulator van de hormoonproducerende klieren). Dit geldt vooral voor de klier die het luteïniserend hormoon afscheidt. Dit hormoon verhoogt het progesterongehalte en reguleert onregelmatigheden veroorzaakt door een verlaging van de hormoonspiegel.8

Pijnlijke borsten (mastalgie)
Klinisch onderzoek toont aan dat monnikspeper de vrouwelijke geslachtshormonen oestrogeen en progesteron in balans brengt. Zo is monnikspeper instaat om via de dopaminereceptoren de hormoon- prolactinespiegels te reguleren.9 In vitro studies tonen aan dat deze hormoonregulerende eigenschappen kunnen bijdragen aan het verminderen van ongemakken, zoals pijnlijke borsten (mastalgie), tijdens en rondom de menstruatie.10,11,12

Gebruik

Veiligheid

Vitex Agnus Castus is veilig wanneer het oraal wordt gebruikt. Het werkingsmechanisme is vaak pas na drie maanden gebruik merkbaar.13,14,15              

Veiligheid

Interacties

Medicijnen

Anti psychotische medicijnen
Vitex Agnus Castus kan de werking van dopamine-antagonisten zoals antipsychotica verstoren vanwege de dopamine-agonistische effecten.16,17

Oestrogeen medicatie
Door het hormoon regulerende effect van Vitex Agnus Castus kan de werkzaamheid mogelijk hormoonvervangingstherapie verstoren.16,18

Anticonceptiepil
Monnikspeper zou oestrogene werking kunnen hebben. Theoretisch zou het daardoor interactie kunnen hebben met medicijnen die de hormoonhuishouding beïnvloeden, zoals de anticonceptiepil.18

Dopamine-agonisten
Vitex Agnus Castus kan de werking van dopamine-agonisten versterken vanwege mogelijke dopamine versterkende effecten.19

Metoclopramide
Monnikspeper kan de werking van dopamine-antagonisten zoals metoclopramide verstoren vanwege de mogelijke dopamine versterkende effecten.16,17

Supplementen

Er zijn geen interacties met supplementen bekend.

Aandoeningen/ziekten

Parkinson
In vitro onderzoek suggereert dat monnikspeper de werking van dopamine-agonisten zou kunnen bevorderen vanwege de dopamine versterkende effecten.19 In theorie zou het ook de therapie voor de ziekte van Parkinson kunnen beïnvloeden.

Schizofrenie
In theorie zou Vitex Agnus Castus de werking van dopamine antagonisten zoals antipsychotica kunnen verstoren door de dopamine versterkende effecten.16,17 Theoretisch zou het de therapie voor schizofrenie of andere psychotische stoornissen kunnen beïnvloeden.

Hormoongevoelige aandoeningen

Door de invloed van Vitex Agnus Castus op de hormoonhuishouding en het effect op de oestrogeenspiegels is het verstandig voor patiënten met hormoongevoelige aandoeningen om het kruid te vermijden.20 Sommige van deze aandoeningen omvatten borst-, baarmoeder- en eierstokkanker, endometriose en vleesbomen. 

Interacties

Dosering

De meeste Vitex Agnus Castus doseringen zijn gestandaardiseerd en bevatten 0,5 procent agnuside en 0,4 procent aucubine in een capsule van 100 mg. De therapeutische werking is geregeld pas na drie maanden merkbaar.21

Dosering
Referenties
  1. Xue CS, Xu J, Li CP, Wang Y, Liu MC, Xia GQ. (2018). Research progress on metabolism and pharmacological activities of several iridoid glycosides. Zhongguo Zhong Yao Za Zhi, 43(1), 39-45.
  2. Wuttke W, Jarry H, Christoffel V, Spengler B, and Seidlová-Wuttke D. (2003). Chaste tree (Vitex agnus-castus)–pharmacology and clinical indications. Phytomedicine, 10, 348–357.
  3. Chang IM. (1998). Liver-protective activities of aucubin derived from traditional oriental medicine. Research Communications in Molecular Pathology, 102(2), 189-204.
  4. Zeng, X. (2019). A review of the pharmacology and toxicology of aucubin. Fitoterapia, 140(3).
  5. Carmichael AR. (2008). Can Vitex Agnus Castus be Used for the Treatment of Mastalgia? What is the Current Evidence?. Evidence-based Complementary and Alternative Medicine, 5(3), 247-250.
  6. De Leon AS, Tadi P. (2021). Biochemistry, Gamma Aminobutyric Acid. StatPearls, Treasure Island.
  7. Naseri R, Farnia V, Yazdchi K, Alikhani M, Basanj B, Salemi S. (2019). Comparison of Vitex agnus-castus Extracts with Placebo in Reducing Menopausal Symptoms: A Randomized Double-Blind Study. Korean Journal of Family Medicine, 40(6), 362-367.
  8. Delaram M, Sadeghiyan Z. (2010). The effect of echinophora-platyloba extract on primary of dysmenorrhea. Arak University of Medical Sciences, 13, 61–67.
  9. Tamagno G. (2009). Are changes of prolactin levels the effectors of vitex agnus castus beneficial effects on the pre-menstrual syndrome? Maturitas, 63, 369.
  10. Girman A, Lee R, and Kligler B. (2003). An integrative medicine approach to premenstrual syndrome. American Journal of Obstetrics and Gynecology,188, 56–65.
  11. Lloyd KB & Hornsby LB. (2009). Complementary and alternative medications for women’s health issues. Nutrition in Clinical Practice, 24, 589–608.
  12. Carmichael AR. (2008). Can Vitex Agnus Castus be Used for the Treatment of Mastalgia? What is the Current Evidence?. Evidence-based Complementary and Alternative Medicine, 5(3), 247-250.
  13. Schellenberg R. (2001). Treatment for the premenstrual syndrome with agnus castus fruit extract: prospective, randomised, placebo controlled study. British Medical Journal, 322(7279), 134-137.
  14. Lauritzen CH, Reuter HD, Repges R, et al. (1997). Treatment of premenstrual tension syndrome with Vitex agnus castus: Controlled-double blind versus pyridoxine. Phytomedicine, 4, 183-189.
  15. Gerhard II, Patek A, Monga B, et al. (1998). Mastodynon for female infertility. Forsch Komplementarmed, 5, 272-278.
  16. Wuttke W. (1996). Dopaminergic action of extracts of Agnus Castus. Forschende Komplementarmedizen, 3, 329-330.
  17. Jarry H, Leonhardt S, Gorkow C, Wuttke W. (1994). In vitro prolactin but not LH and FSH release is inhibited by compounds in extracts of Agnus castus: direct evidence for a dopaminergic principle by the dopamine receptor assay. Experimental and Clinical Endocrinology, 102(6), 448-454.
  18. Liu J, Burdette JE, Xu H, Gu C, van Breemen RB, Bhat KP, Booth N, Constantinou AI, Pezzuto JM, Fong HH, Farnsworth NR, Bolton JL. (2001). Evaluation of estrogenic activity of plant extracts for the potential treatment of menopausal symptoms. Journal of Agricultural and Food Chemistry, 49(5), 2472-2479.
  19. Meier B, Berger D, Hoberg E, Sticher O, Schaffner W. (2000). Pharmacological activities of Vitex agnus-castus extracts in vitro. Phytomedicine, 7(5), 373-381.
  20. Eagon PK, Elm MS, Hunter DS, et al. (2000). Medicinal herbs: modulation of estrogen action. Era of Hope Mtg, Dept Defense. Breast Cancer Research Program.
  21. Vitex agnus-castus. (2009). Monograph. Alternative Medicine Review, 14(1), 67-71.
Sluiten