- Wat is Rhodiola rosea?
- Rhodiola als adaptogeen
- Invloed van rhodiola op stress
- Verlaagde afgifte van cortisol
- Effect van rhodiola bij depressie
Stress is tegenwoordig moeilijk te vermijden. In de oertijd kreeg je stress als je werd aangevallen door een leeuw of als er geen eten meer was. Nu zijn er veel meer factoren die stress kunnen veroorzaken. Af en toe spanning kan geen kwaad, maar langdurige stress kan nadelig zijn voor de lichamelijke en geestelijke gezondheid. Adaptogenen zijn planten met eigenschappen die hierbij kunnen ondersteunen. Ze kunnen het lichaam helpen zich aan te passen aan extreme omstandigheden, zoals fysieke of emotionele stress.
Een van de meest populaire adaptogenen die stress helpt tegengaan is Rhodiola rosea.1 Deze natuurlijke rustgever wordt al eeuwen gebruikt in de traditionele geneeskunde in Europese en Aziatische landen.2,3 Wat is rhodiola precies en hoe kan dit kruid helpen bij stress?
Is gezondheid ook jouw passie en wil je meer leren over voeding en suppletie? Bekijk dan eens onze e-learning Orthomoleculair Adviseur Basis.
[advice]
Wat is Rhodiola rosea?
Rhodiola is een plant die voorkomt in koude, bergachtige gebieden in Noord-Amerika, Europa en Azië (vooral in Siberië).2 De eigenschappen van de plant die zorgen voor weerstand tegen de extreme omstandigheden waarin deze groeit, maken de plant ook een krachtig en effectief adaptogeen. De werkzame stoffen gaan stress tegen en helpen de fysieke en mentale weerstand te verhogen.
Er zijn meer dan 200 soorten rhodiola en zeker 20 variaties worden als medicijn gebruikt in traditionele geneeswijzen. De bekendste is Rhodiola rosea, ook wel rozewortel genoemd. De plant is herkenbaar aan de gele bloemen, maar dankt zijn naam aan de wortels die een sterke rozengeur hebben. Het zijn ook de wortels die de gezondheidsbevorderende eigenschappen bevatten en de plant tot een nuttig adaptogeen maken. De belangrijkste werkzame bestanddelen zijn rosavines en salidroside.
Uit veel onderzoeken blijkt dat rhodiola als adaptogeen kan helpen bij het verbeteren van de stemming, mentale weerbaarheid, algehele vitaliteit en het uithoudingsvermogen. Vanwege deze eigenschappen noemen we rhodiola ook wel de ginseng van de 21e eeuw.
Rhodiola als adaptogeen
Een adaptogeen is een stof die de weerstand verhoogt en de energie, het zenuwstelsel en het immuunsysteem in evenwicht brengt. Adaptogene kruiden zoals rhodiola, mucuna pruriens en ashwagandha gaan stressoren tegen en helpen het lichaam zich aan te passen aan fysieke en mentale belasting. Deze effecten hebben geen invloed op de natuurlijke fysiologische werking van het lichaam en veroorzaken weinig of geen bijwerkingen. Dit voorkomt veel ongewenste nadelige effecten. De specifieke eigenschap van het adaptogeen rhodiola is dat het kalmerend werkt bij stress en stimulerend bij vermoeidheid.
Rhodiola helpt het lichaam om met allerlei soorten stress om te gaan. Een zware fysieke training kan zorgen voor stress, maar ook overwerk, vermoeidheid of verdriet kunnen onze gemoedstoestand verstoren. Het kruid kan bij de symptomen van stress helpen en kan chronische en stressgerelateerde complicaties voorkomen.4 Ook zorgt het voor een verbetering van de algehele stemming.5
De adaptogene werking van rhodiola heeft te maken met het regulerende effect op de neurotransmitters serotonine, dopamine en noradrenaline.6,7,8,9 Voor een prettige gemoedstoestand is de balans hiertussen essentieel. Ook de wetenschap erkent de regulerende werking van rhodiola. Zo hebben verschillende studies uitgewezen dat rhodiola-extract de hoeveelheid noradrenaline en dopamine in de cerebrale cortex en hersenstam kan verlagen, terwijl het serotoninegehalte juist verhoogde.10,11
Invloed van rhodiola op stress
Stress is een mechanisme waarmee het lichaam zich voorbereidt op een gevaarlijke situatie. Het sympathische zenuwstelsel neemt het over en zorgt voor de aanmaak van adrenaline. Hierdoor versnelt de hartslag en de ademhaling, gaat de bloeddruk omhoog en stijgt de bloedsuikerspiegel. Dit brengt ons in een staat van paraatheid en zorgt ervoor dat we goed met de situatie om kunnen gaan. Als het gevaar geweken is, zorg het parasympathische zenuwstelsel vervolgens voor rust en herstel.
Tegenwoordig zijn er veel meer factoren die voor stress kunnen zorgen dan in de oertijd, zoals zoetstoffen, e-nummers en additieven in voeding, drugs, mentale stress, angst, slaaptekort en exorfinen. Wat de oorzaak van de stress is maakt voor het lichaam niet uit. Op elke stressprikkel reageert het met dezelfde vecht- of vluchtreactie.
Als er langere tijd te veel stresshormonen in het bloed circuleren, ontstaan er verschillende gezondheidsproblemen. Denk aan hormonale disbalans, tekorten aan vitaminen en mineralen en een verzwakt immuunsysteem. Andere mogelijke problemen zijn een minder goed geheugen, mentale instabiliteit en depressie. Het is dus belangrijk dat het parasympathische en het sympatische zenuwstelsel in balans zijn. Rhodiola herstelt deze balans.
Rhodiola-extract helpt daarnaast bij het omgaan met symptomen die stress veroorzaakt, zoals vermoeidheid, angst, vermoeidheid, hoofdpijn, prikkelbaarheid, slechte prestaties of slaapstoornissen.4 Rhodiola wordt dan ook beschouwd als een van de beste medicinale kruiden om stress te verminderen.
Verlaagde afgifte van cortisol
Hoe zorgt rhodiola voor minder stress? Bij langdurige stress raakt de HPA-as overbelast. HPA staat voor Hypothalamus Pituitary Adrenal Gland. In het Nederlands is dit Hypothalamus – Hypofyse – Bijnierschors. Bij stress produceert de hypothalamus CRH (Cortisol Releasing Hormone). CRH zorgt dat de hypofyse ACTH (Adrenocorticotroop hormoon) aanmaakt, een hormoon dat op zijn beurt de bijnierschors stimuleert tot de aanmaak van cortisol. Cortisol is een van de belangrijkste stresshormonen. Rhodiola verlaagt de afgifte van overmatige hoeveelheid cortisol door de bijnieren. De werking van rhodiola heeft voornamelijk effect op de hypothalamus in plaats van op de bijnieren, waardoor de reactie van het lichaam op stresstriggers normaliseert. Dit maakt je in staat om beter om te gaan met spanningen.
Beter herstel na langdurige stress
Een andere eigenschap van rhodiola is dat het bijdraagt tot herstel na stress. Terwijl rhodiola het cortisolgehalte verlaagt, verbetert het energiemetabolisme van het lichaam. Dit komt doordat rhodiola bijdraagt aan de ATP-productie in mitochondriën en herstellende energieprocessen na intensieve inspanning stimuleert.12 Zo zorgt het kruid voor meer energie en helpt het bij de vermoeidheid die kan ontstaan na een lange periode met stress.
Effect van rhodiola bij depressie
Voor een stabiele emotionele toestand zonder ups en downs is een adequaat neurotransmittergehalte essentieel. Bij voldoende serotonine hebben we een gevoel van voldoening en gemoedsrust. Maar te veel of te weinig serotonine staat in verband met verschillende mentale problemen, zoals depressie. Rhodiola-extract is erg effectief om milde tot matige depressies te behandelen, omdat het de productie van neurotransmitters zoals serotonine en dopamine stimuleert. De actieve bestanddelen van rhodiola, rosavines en salidroside, stimuleren het transport van serotonineprecursoren (tryptofaan en 5-HTP) naar de hersenen. En verminderen door de remmende werking van MAO de afbraak van neurotransmitters die de stemming verbeteren.
De antidepressieve eigenschappen van rhodiola zijn vergelijkbaar met die van het medicijn sertraline. Rhodiola heeft een iets minder sterke werking, maar heeft geen bijwerkingen en kan zo bijdragen aan een verbetering van de kwaliteit van leven.13,14,15
Rhodiola rosea, het is een plant met bijzondere eigenschappen die veelvuldig zijn onderzocht. Zo ondersteunt dit kruid met de adaptogene werking het vermogen om fysieke en emotionele stress te beheersen. En na een stressvolle periode zorgt het voor een beter herstel. Rhodiola draagt ook bij tot meer mentale stabiliteit. Dat is iets waar we allemaal baat bij hebben, want voor een gelukkig leven is een goede gemoedstoestand essentieel. Een leven zonder periodes van stress is nu eenmaal niet realistisch. Maar de wetenschap dat er een plant is die ons daarbij helpen, biedt gelukkig al verlichting.
Is gezondheid ook jouw passie en wil je meer leren over voeding en suppletie? Bekijk dan eens onze Orthomoleculair Adviseur Basis.
- L Mattioli 1, C Funari, M Perfumi. Effects of Rhodiola rosea L. extract on behavioural and physiological alterations induced by chronic mild stress in female rats. J Psychopharmacol. 2009 Mar;23(2):130-42. doi: 10.1177/0269881108089872. Epub 2008 May 30. PMID: 18515456
- De Sanctis, R., De Bellis, R., Scesa, C., Mancini, U., Cucchiarini, L., and Dacha, M. In vitro protective effect of Rhodiola rosea extract against hypochlorous acid-induced oxidative damage in human erythrocytes. Biofactors 2004;20(3):147-159.
- Blumenthal M, ed. The Complete German Commission E Monographs: Therapeutic Guide to Herbal Medicines. Trans. S. Klein. Boston, MA: American Botanical Council, 1998.
- Ion-George Anghelescu, David Edwards, Erich Seifritz, Siegfried Kasper. Stress management and the role of Rhodiola rosea: a review. Int J Psychiatry Clin Pract. 2018 Nov;22(4):242-252. doi: 10.1080/13651501.2017.1417442. Epub 2018 Jan 11. PMID: 29325481
- Mark Cropley, Adrian P Banks, Julia Boyle. The Effects of Rhodiola rosea L. Extract on Anxiety, Stress, Cognition and Other Mood Symptoms. Phytother Res. 2015 Dec;29(12):1934-9. doi: 10.1002/ptr.5486. Epub 2015 Oct 27. PMID: 26502953
- Bocharov, E. V., Ivanova-Smolenskaya, I. A., Poleshchuk, V. V., Kucheryanu, V. G., Il’enko, V. A., & Bocharova, O. A. (2010). Therapeutic effi cacy of the neuroprotective plant adaptogen in neurodegenerative disease (Parkinson’s disease as an example). Bulletin of experimental biology and medicine, 149(6), 682-684.
- Chen, Q. G., Zeng, Y. S., Qu, Z. Q., Tang, J. Y., Qin, Y. J., Chung, P., … & Hägg, U. (2009). The eff ects of Rhodiola rosea extract on 5-HT level, cell proliferation and quantity of neurons at cerebral hippocampus of depressive rats. Phytomedicine, 16(9), 830-838.
- Van Diermen, D., Marston, A., Bravo, J., Reist, M., Carrupt, P. A., & Hostettmann, K. (2009). Monoamine oxidase inhibition by Rhodiola rosea L. roots. Journal of ethnopharmacology, 122(2), 397-401.
- Zhang, L., Yu, H., Sun, Y., Lin, X., Chen, B., Tan, C., … & Wang, Z. (2007). Protective eff ects of salidroside on hydrogen peroxide-induced apoptosis in SH-SY5Y human neuroblastoma cells. European journal of pharmacology, 564(1-3), 18-25.
- Ahumada, F., Trincado, M. A., Arellano, J. A., Hancke, J., & Wikman, G. (1991). Eff ect of certain adaptogenic plant extracts on drug-induced narcosis in female and male mice. Phytotherapy Research, 5(1), 29-31.
- Panossian, A., & Wagner, H. (2005). Stimulating eff ect of adaptogens: an overview with particular reference to their effi cacy following single dose administration. Phytotherapy Research, 19(10), 819-838.
- M Abidov, F Crendal, S Grachev, R Seifulla, T Ziegenfuss. Effect of extracts from Rhodiola rosea and Rhodiola crenulata (Crassulaceae) roots on ATP content in mitochondria of skeletal muscles. Bull Exp Biol Med. 2003 Dec;136(6):585-7. doi: 10.1023/b:bebm.0000020211.24779.15. PMID: 15500079
- Jun J Mao, Sharon X Xie, Jarcy Zee, Irene Soeller, Qing S Li, Kenneth Rockwell, Jay D Amsterdam. Rhodiola rosea versus sertraline for major depressive disorder: A randomized placebo-controlled trial. Phytomedicine. 2015 Mar 15;22(3):394-9. doi: 10.1016/j.phymed.2015.01.010. Epub 2015 Feb 23. PMID: 25837277
- Lili Gao, Chenghan Wu, Yuansheng Liao, Jinmin Wang. Antidepressants effects of Rhodiola capsule combined with sertraline for major depressive disorder: A randomized double-blind placebo-controlled clinical trial. J Affect Disord. 2020 Mar 15;265:99-103. doi: 10.1016/j.jad.2020.01.065. Epub 2020 Jan 15. PMID: 32090788
- Jay D Amsterdam, Alexander G Panossian. Rhodiola rosea L. as a putative botanical antidepressant. Phytomedicine. 2016 Jun 15;23(7):770-83. doi: 10.1016/j.phymed.2016.02.009. Epub 2016 Feb 24. PMID: 27013349
