Ashwagandha (extract)

Wat is ashwagandha (extract)?

Ashwagandha extract is afkomstig van het kruid van de wortel van de withania somnifera struik die voorkomt in droge gebieden van India en het Midden-Oosten, evenals in delen van Afrika.^1,2 Ashwagandha wordt gebruikt in de traditionele geneeskunde, meestal als adaptogeen kruid.^1,3,4,5  Adaptogenen helpen het lichaam weerstand te bieden tegen fysiologische en psychologische stress. In de Indische geneeskunde, de Ayurveda wordt het kruid beschreven als “Indiase ginseng”.

De toepasselijke delen van ashwagandha zijn de wortel en de bes. Ashwagandha bevat verschillende actieve bestanddelen, waaronder alkaloïden (isopelletierine, anaferine), steroïde lactonen (withanoliden, withaferins) en saponinen.^6,7 Sommige van de withanoliden zijn qua structuur vergelijkbaar met ginsenosiden – die het afweermechanisme vormen – van ginseng.¹

Gebruik

Ashwagandha wortelextract is beschikbaar in poedervorm, gedroogde vorm of als verse wortel. Hoewel vrijwel alle onderdelen van de Ashwagandha plant bruikbaar zijn, worden de wortels het meest gebruikt. Ashwagandha kan zowel inwendig als uitwendig gebruikt worden. Het extract wordt gebruikt als voedingssupplement en als functioneel ingrediënt in voeding en dranken.

De typische aanbevolen dagelijkse dosis van onbewerkte, gedroogde ashwagandhawortel voor volwassenen varieert doorgaans tussen de 3 en 6 gram per dag. Dit komt overeen met een ashwagandha-extract dosering van ongeveer 300-600 mg per dag bij een extractie verhouding van 10:1. Het is veilig om tijdelijk (tot 3 maanden) ashwagandha-extract in te nemen tot een dosis van 1200 mg per dag.

Orale inname van ashwagandha kan de slaap verbeteren bij patiënten met slapeloosheid of niet-herstellende slaap. Een kleine meta-analyse bij patiënten met slapeloosheid en gezonde patiënten toont aan dat het nemen van een specifiek ashwagandha-wortelextract (50-600 mg per dag) of een specifiek wortel- en bladextract (120 mg per dag) voor 6-12 weken de algehele slaap verbetert, evenals de slaapkwaliteit, slaaplatentie, totale slaaptijd, wektijd na het begin van de slaap en slaapefficiëntie, in vergelijking met placebo.

De effecten waren meer uitgesproken bij personen met slapeloosheid, met doseringen van minimaal 600 mg per dag en met een behandelingsduur van ten minste 8 weken.¹⁰ Bij patiënten met een slaapstoornis blijkt uit klinisch onderzoek dat het nemen van een specifiek ashwagandha-extract 125 mg per dag gedurende 6 weken de slaapkwaliteit met 72% verhoogt, vergeleken met een verbetering van 29% bij patiënten die placebo gebruiken. Kleine tot matige verbeteringen traden ook op in totale slaaptijd, slaaplatentie en het aantal keren wakker worden.¹¹

Ashwagandha wordt ook gebruikt bij artritis, vermoeidheid, tuberculose en chronische leveraandoeningen.^44,59 Het kruid helpt daarnaast bij geestelijke druk, stress, is gunstig voor een goede geestelijke balans en draagt bij aan mentale prestaties.¹³

Bij volwassenen met chronische stress blijkt uit klinisch onderzoek dat het nemen van specifieke ashwagandha-wortelextracten met een dosering van 240 mg per dag of 300 mg tweemaal per dag (gedurende 60 dagen), de waargenomen stressniveaus met 30% tot 44% verlaagt. Daarnaast zag men dat de cortisolspiegel met 22% tot 28% verlaagde in vergelijking met mensen die geen ashwagandha extract kregen. Deze verbeteringen bleven significant in vergelijking met de veranderingen die werden waargenomen bij patiënten die werden behandeld met een placebo.^12,13,14,15

Er is klinisch onderzoek gedaan naar volwassenen die matige tot hoge stress niveaus lieten zien. Het bleek dat ashwagandha-extract (300 mg) per dag gedurende 90 dagen de waargenomen stressscores en cortisolspiegels verlaagden vergeleken met placebo.¹⁶

Ashwagandha extract wordt daarnaast gebruikt voor immuunmodulerende effecten, vermindering van inflammatie, ter preventie van het verouderingsproces en om de vruchtbaarheid van zowel mannen als vrouwen te verbeteren.⁴⁰ Een hoge dosering ashwagandha wortel (meer dan 5 gram per dag) verlaagde de oxidatieve stress en verbeterde het zaad kwaliteit en het testosteron. Echter was de hoeveelheid zaad grotendeels hetzelfde gebleven in het onderzoek.⁵⁸

Werking

Anticonvulsieve effecten

Ashwagandha kan een anticonvulsieve werking (het onderdrukken van centraal zenuwstelsel) hebben door zich te binden aan de gamma-aminoboterzuur (GABA)-receptor.⁹

Antidiabetische effecten

Bij mensen en in diabetische diermodellen verlaagt het ashwagandha-extract de bloedglucose en geglyceerde hemoglobine (HbA1c). In vitro verhoogt ashwagandha-extract de opname van glucose in adipocyten (vetcellen) en spiercellen.²²

Ontstekingsremmend

In dieronderzoek had ashwagandha ontstekingsremmende effecten in de blaas.²³

Antioxidant

Onderzoek uit diermodellen suggereert dat ashwagandha een verscheidenheid aan farmacologische effecten heeft, waaronder antioxiderende effecten.^24,25,26,27

Antistress-effecten

Sommige onderzoekers denken dat ashwagandha als zogenaamde ‘anti-stressor’ werkt.²⁸ Voorlopig onderzoek suggereert dat ashwagandha door stress veroorzaakte verhogingen van dopaminereceptoren in het corpus striatum van de hersenen onderdrukt.⁹ Het lijkt ook de door stress veroorzaakte verhogingen van plasma-corticosteron, bloedureumstikstof en bloedmelkzuur te verminderen.⁷

Angstverlagende effecten

Ashwagandha lijkt angstverlagende effecten te hebben in laboratoriumonderzoek, mogelijk door vergelijkbaar optreden als gamma-aminoboterzuur (GABA).^6,9 Dierstudies tonen aan dat ashwagandha de serotonerge transmissie kan versterken door modulatie van de postsynaptische serotonine (5-HT) receptoren.²⁹

Effecten op de bloeddruk

In dierproeven verlaagde ashwagandha de bloeddruk.³⁰

Immunologische effecten

Ashwagandha en zijn bestanddelen lijken immunomodulerende effecten te hebben. De withanoliden en sito-indosides lijken een mobilisatie van macrofagen, fagocytose en lysosomale enzymen te veroorzaken.⁷ Bij gezonde volwassenen is aangetoond dat een ethanolisch extract van ashwagandha-wortel en -blad de productie van immunoglobulinen, interferon-gamma, interleukine-4 en T-cellen, B-cellen en natuurlijke killercellen verhoogt in vergelijking met de uitgangswaarde.³¹

Dieronderzoek suggereert ook dat ashwagandha door cyclofosfamide geïnduceerde immunosuppressie en leukopenie zou kunnen verminderen.^23,32,33, Ashwagandha lijkt ook het aantal beenmergcellen en witte bloedcellen te verhogen bij met straling behandelde dieren.²³ Het blijft echter onduidelijk welk netto-effect hele ashwagandha-preparaten hebben op het immuunsysteem.^9,23

Effecten van leverenzymen

In vitro-onderzoeken met menselijke levermicrosomen tonen aan dat de water-, ethanol-, methanol- en ethylacetaatextracten van ashwagandha-wortel cytochroom P450 (CYP) 3A4-enzymen kunnen induceren. De ethanol- en methanolextracten kunnen ook CYP2B6 remmen.³⁴

Geheugeneffecten

In dierlijk en menselijk onderzoek verbeterde ashwagandha de geheugenfunctie.^35,36 Werkingsmechanismen kunnen betrekking hebben op het herstel van pre- en postsynapsen in axonen en dendrieten van corticale neuronen, verhoogde axonale dichtheid of verhoogde myeline van het perifere zenuwstelsel.³⁷ Ook hebben de withanoliden aangetoond dat ze cholinesterase (acetylcholine-afbrekend enzym in de lever) remmend vermogen hebben in laboratoriumonderzoek.^38,39

Voortplantingseffecten

In klinisch onderzoek lijkt ashwagandha het aantal zaadcellen en de beweeglijkheid bij volwassen mannen te verbeteren. Deze effecten lijken verband te houden met verbeterde niveaus van testosteron, luteïniserend hormoon (LH), follikelstimulerend hormoon (FSH) en prolactine.⁴⁰

Ademhalingseffecten

Ashwagandha lijkt de ademhalingsfunctie te stimuleren.⁹

Kalmerende effecten

In dieronderzoek waar muizen bleek dat wanneer muizen ashwagandha extract toegediend kregen, beter presteerden in een zwemprestatietest vergeleken met de controle muizen zonder ashwagandha extract. De muizen met het toegediende extract verdubbelden hun zwemtijd.²⁵ Ze suggereerden dat ashwagandha een verhoogde weerstand veroorzaakt tijdens stress. Meerdere onderzoeken kwamen tot hetzelfde resultaat.

Effecten op glad spierweefsel

Glad spierweefsel komt voor in de wanden van bloedvaten, spijsverteringskanaal en luchtwegen. Deze specifieke spieren kunnen we niet zelf aansturen en krijgen prikkels vanuit het zenuwstelsel waar ze op reageren. Ashwagandha lijkt deze gladde spieren te ontspannen.⁹

Effecten op de schildklier

Ashwagandha lijkt de synthese en/of secretie van de schildklier te stimuleren.⁹ In klinisch en dieronderzoek is gemeld dat ashwagandha de schildklierfunctie stimuleert, de serumtrijoodthyronine- (T3) en thyroxine (T4)-concentraties verhoogt en de serumthyroïdstimulerend hormoon (TSH)-spiegels verlaagt.^41,42,43

Veiligheid

Volwassenen

Voor de meeste mensen is Ashwaganda veilig wanneer het oraal op de juiste manier wordt ingenomen. Ashwagandha is waarschijnlijk veilig gebruikt in doseringen tot 1250 mg per dag gedurende maximaal 6 maanden.^{7,9,43,44,47,48,49,50,51,52,53}

Er zijn zeer zeldzame gevallen bekend waarbij leverproblemen optraden tijdens gebruik van Ashwagandha. Het verband hiertussen is nog niet wetenschappelijk aangetoond, maar mogelijk zou er sprake kunnen zijn van een zeer zeldzame overgevoeligheid voor Ashwagandha. Ook is het nog onduidelijk of er in deze gevallen andere factoren in het spel waren zoals medicijngebruik of medische aandoeningen.

Zwangerschap en borstvoeding

Bij zwangerschap is het onveilig bij oraal gebruik. Ashwagandha kan namelijk abortieve effecten veroorzaken.⁵⁴ Voor lactatie is er onvoldoende betrouwbare informatie beschikbaar. Gebruik wordt daarom afgeraden.

Interacties

Raadpleeg bij gebruik van antidepressiva, schildklierhormonen en een lever- of schildklieraandoening eerst een arts of apotheker. Neem ook contact op met de behandelaar bij twijfel over interacties met medicijnen, of vraag een veiligheidscheck aan bij een gespecialiseerd apotheker.

Medicijnen

Het nemen van ashwagandha met antidiabetesgeneesmiddelen kan het risico op hypoglykemie verhogen. Er is voorlopig klinisch bewijs dat suggereert dat ashwagandha de bloedglucosespiegels zou kunnen verlagen. Ashwagandha zou bijkomende effecten kunnen hebben bij gebruik in combinatie met antidiabetesmedicijnen en het risico op hypoglykemie verhogen.^55,56,57

Ashwagandha kan de effecten en bijwerkingen van schildklierhormoon versterken. Gelijktijdig gebruik van ashwagandha en schildklierhormonen kan bijkomende therapeutische en bijwerkingen veroorzaken. Voorlopig klinisch onderzoek en dierstudies suggereren dat ashwagandha de synthese en secretie van schildklierhormoon stimuleert.^41,42,43 In één klinisch onderzoek verhoogde ashwagandha de triiodothyronine- (T3) en thyroxine (T4)-spiegels met respectievelijk 41,5% en 19,6% en verlaagde de serum-TSH-spiegels met 17,4% bij volwassenen met subklinische hypothyreoïdie (langzaam werkende schildklier).⁴³

Kruiden en supplementen

Dieronderzoek suggereert dat ashwagandha de bloeddruk zou kunnen verlagen.³⁰ Het combineren van ashwagandha met andere kruiden en supplementen met hypotensieve effecten kan het risico op hypotensie verhogen.

Ashwagandha zou een kalmerend effect kunnen hebben. Theoretisch zou het gelijktijdig gebruik van kruiden met kalmerende eigenschappen de therapeutische en nadelige effecten kunnen versterken.⁷

Dosering

Volwassenen

Oraal

Ashwagandha is het vaakst gebruikt in doseringen tot 1000 mg per dag gedurende maximaal 12 weken. Het extract is vaak gestandaardiseerd op het withanolide-gehalte, met concentraties van 1,5% tot 35%.^{4,12,31,36,44}

Kinderen

Oraal

Onderzoek is beperkt; typische dosering is niet beschikbaar.