Een zware bevalling en de nieuwe verantwoordelijkheden die komen kijken bij het ouderschap kunnen een grote stempel drukken op het dagelijks leven. De roze wolk van een zwangerschap kan dan ook na de bevalling ineens donker kleuren. Is het de baby blues of schuilt er meer achter zoals een postnatale depressie? En welke nutriënten spelen hierbij een rol?
Is gezondheid ook jouw passie en wil je meer leren over hoe voeding en suppletie aan je gezondheid kunnen bijdragen? Bekijk dan onze e-learning Orthomoleculair Adviseur Basis of Orthomoleculair Adviseur Gevorderd.
Wat is een postnatale depressie?
Een zwangerschap en bevalling zijn ingrijpende gebeurtenissen die een grote impact hebben op lichaam en geest. Veel vrouwen ervaren stemmingswisselingen en depressieve klachten in de weken en maanden na de bevalling.
Zo’n 50 tot 80% van de pas bevallen vrouwen ervaart kort na de bevalling de baby blues of kraamtranen.1 Hierbij ervaren ze symptomen zoals huilbuien, geïrriteerdheid en slapeloosheid. Binnen twee weken is deze rollercoaster aan emoties vaak weer voorbij.
Wanneer de klachten meer dan twee weken aanhouden, kan er sprake zijn van een postpartum of postnatale depressie. Dit komt bij 10 tot 15% van de pas bevallen vrouwen voor, maar waarschijnlijk ligt dit cijfer hoger omdat het vaak onopgemerkt blijft.1 Een postnatale depressie kan ook bij mannen voorkomen.
Symptomen postnatale depressie
De symptomen van een postnatale depressie komen overeen met die van een algemene depressie. We benoemen hier een aantal van:
- Somberheid en angst
- Weinig interesse en plezier hebben in dagelijkse activiteiten
- Vermoeidheid en prikkelbaarheid
- Moeite met concentreren en besluiten nemen
- Lichamelijke klachten zoals eetlustveranderingen, slapeloosheid, vermoeidheid, hoofdpijn en misselijkheid
- Negatieve gedachten en gevoelens zoals schuld, schaamte, onzekerheid en piekeren
De gevolgen van een depressie na de bevalling
De gevolgen van een postpartum depressie zijn groot. Het heeft een grote impact op de hechting tussen moeder en kind en de groei en de ontwikkeling van het kind. In zeldzame gevallen kunnen psychotische symptomen zoals wanen en hallucinaties optreden.
Hoe ontstaat een postpartum depressie?
Er is geen één duidelijke oorzaak aan te wijzen dat het ontstaan van een postpartum depressie verklaard. Vaak is het een samenloop van meerdere (risico)factoren:2,3,4
- Biologische en fysieke factoren: genen oftewel het hebben van ouders met een (postnatale) depressie, veranderingen in de hormoonhuishouding, het hebben van overgewicht, een chronische ziekte of een tekort aan vitaminen en mineralen zoals vitamine D en ijzer.
- Psychische factoren: een laag zelfvertrouwen, het hebben van depressieve klachten in het verleden of tijdens de zwangerschap, stress en ingrijpende levensgebeurtenissen.
- Sociale factoren: het hebben van een laag inkomen, relationele problemen en te weinig sociale steun vanuit de partner, familie of vriendenkring.
- Factoren rondom de zwangerschap en bevalling: zwangerschapscomplicaties als zwangerschapsdiabetes en bloedarmoede, een (spoed)keizersnede, negatieve ervaringen tijdens de bevalling, vroeggeboorte en een laag geboortegewicht van de baby.
- Leefstijlfactoren: ongezonde voedingsgewoonten, te weinig beweging en slecht slapen.
Een kwestie van hormonen?
Bij het ontstaan van een postpartum depressie kan een veranderde hormoonhuishouding een grote rol spelen. Waar het lichaam tijdens de zwangerschap veel hormonen aanmaakt, daalt de aanmaak van oestrogeen en progesteron na de bevalling aanzienlijk. Dit zorgt bijvoorbeeld voor een verminderde aanmaak en afgifte van neurotransmitters zoals serotonine, dopamine en GABA.
Serotonine heeft onder andere invloed op onze stemming, slaap en eetlust. Dopamine zorgt voor een tevreden en plezierig gevoel en GABA (gamma-aminoboterzuur) is betrokken bij het verminderen van stress en angst.
Bekijk ook ons ander blog hoe je een serotonine tekort herkent en herstelt
Welke nutriënten spelen een rol bij een depressie na de zwangerschap?
Wat je eet kan invloed hebben op hoe jij je voelt. Nutriënten die nodig zijn voor een goede mentale gezondheid zijn vitamine C, B1, B6, B12, foliumzuur, zink, selenium, ijzer en magnesium.5 Daarnaast is het aminozuur tryptofaan belangrijk, de voorloper van serotonine. Maar ook andere voedingsstoffen spelen een rol bij het ontwikkelen van een postnatale depressie. We lichten een aantal hiervan toe.
Geraffineerde koolhydraten en suikers
Sterk bewerkte producten die hoog zijn in geraffineerde koolhydraten en suikers zoals koek, snoep en witte graanproducten kunnen gevoelens van depressie en angst verergeren.6 Een hoge inname hiervan lijkt voor een verstoring van het serotoninegehalte te zorgen maar ook voor veel schommelingen in de bloedsuikerspiegel wat je minder gevoelig kan maken voor insuline.
Tijdens het tweede trimester van de zwangerschap is de insulinegevoeligheid al verminderd waardoor er een groter risico is op het ontwikkelen van zwangerschapsdiabetes. Deze zwangerschapscomplicatie wordt geassocieerd met een postnatale depressie.7
Omega 3-vetzuren
Onderzoek toont een mogelijk verband tussen een laag omega 3-gehalte tijdens de zwangerschap en een verhoogd risico op een postnatale depressie.8
Een meta-analyse suggereert dat de inname van omega 3, met name EPA, voordelige effecten kan hebben op milde tot matige depressie tijdens en na de zwangerschap. EPA heeft een ontstekingsremmend effect en kan de productie van ontstekingsstoffen verminderen die gelinkt worden aan een depressie.9 Meer onderzoek is echter nodig om dit effect te bevestigen en optimale doseringen te achterhalen.
Vitamine D
In meerdere onderzoeken worden lage vitamine D niveaus tijdens de zwangerschap en de bevalling in verband gebracht met een postnatale depressie.10 Vitamine D beïnvloedt de productie van neurotransmitters en speelt daarmee een rol in het reguleren van de stemming.
Lees ook ons blog vitamine D tekort of niet?
Vezels en het darmmicrobioom
Een verstoring in de samenstelling van darmbacteriën, ook wel ons darmmicrobioom, lijkt een sleutelrol te spelen in het ontstaan van een postpartum depressie.11 Darmbacteriën hebben onder andere invloed op de productie van neurotransmitters en hormonen zoals progesteron en oestrogeen. Zo wordt ruim 90% van de serotonine in de darmen aangemaakt.12 Onze darmen worden ook wel het tweede brein genoemd.
Vezels houden het darmmicrobioom gezond doordat ze een goede voedingsbron vormen voor de goede bacteriën in de darmen. Deze darmbacteriën zetten vezels om in korte-keten-vetzuren zoals butyraat die bijvoorbeeld een belangrijke rol spelen bij onstekingen.11
Flavonoïden
Het dagelijks consumeren van voeding rijk aan flavonoïden kan de mentale gezondheid ondersteunen.1 Flavonoïden zijn polyfenolen, een soort antioxidanten, en vind je in voedingsproducten als bessen, citrusvruchten, groente, cacao en groene thee.
Onderzoek bij dieren suggereert dat flavonoïden voor een betere overdracht van neurotransmitters zoals GABA zorgen en zo symptomen van angst kunnen verlichten. Ook in een studie onder vrouwen die in de afgelopen 12 maanden moeder waren geworden, werden angstklachten vermindert met een dieet hoog in flavonoïden gedurende 2 weken.1 Moeders die hun normale dieet bleven volgen lieten geen verandering in angst zien.
De rol van andere leefstijlfactoren
Naast gezonde voeding spelen andere leefstijlfactoren ook een rol in het ontwikkelen van een postnatale depressie. We bespreken hieronder een aantal van deze factoren.
Stress
Het hebben van langdurige stress na de bevalling kan in verband worden gebracht met de ontwikkeling van een postpartum depressie.13 Wanneer we stress ervarne, komt het hormoon cortisol vrij. Dit kan voor veranderingen in het darmmicrobioom zorgen, wat op zijn beurt onze stemming kan beïnvloeden.11 De precieze invloed van cortisol bij een depressie na de bevalling is nog niet helemaal duidelijk. Meer onderzoek hiernaar is nodig.14
Beweging
Beweging kan depressieve symptomen verminderen. Het zorgt voor de aanmaak en afgifte van serotonine, dopamine en endorfinen wat een positief effect heeft op de mentale gezondheid.4,15 Endorfinen zijn opioïden die zorgen voor gevoelens geluk en euforie, en verbeteren het zelfvertrouwen en probleem oplossend vermogen.
Zonlicht
Zonlicht is niet alleen belangrijk voor de aanmaak van vitamine D in onze huid, maar zorgt ook voor de aanmaak van serotonine. Deze aanmaak wordt geactiveerd wanneer daglicht op het netvlies terechtkomt. Ook zou de aanmaak van serotonine via de huid kunnen worden gestimuleerd.16
Slaap
Door chronisch slaaptekort raakt je serotoninebalans verstoord wat stemmingswisselingen en vermoeidheid tot gevolg heeft.17 Een goede nachtrust is essentieel om je weer beter te voelen. Hoewel het met een baby vaak moeilijk is om voldoende slaap te pakken, is het van belang om te kijken naar wat wel mogelijk is.
Tot slot: laat het zonnetje weer schijnen
Een postnatale depressie heeft een grote impact op het dagelijks functioneren en de zorg voor je pasgeboren kindje. Het is daarom van groot belang dat je depressieve klachten serieus neemt en daarvoor professionele hulp zoekt. Daarnaast vormen de juiste nutriënten de basis voor een goede mentale gezondheid. Herstel van darmklachten is daarbij een must. Zorg ook voor vermindering van stress, meer beweging, meer blootstelling aan daglicht en een goede nachtrust. Het totaal pakket zal het verschil gaan maken en het zonnetje weer laten schijnen!
- Barfoot, K. L., Forster, R., & Lamport, D. J. (2021). Mental health in new mothers: a randomised controlled study into the effects of dietary flavonoids on mood and perceived quality of life. Nutrients, 13(7), 2383.
- Agrawal, I., Mehendale, A., & Malhotra, R. (2022). Risk factors of postpartum depression. Cureus, 14(10), e30898.
- Zhao, X., & Zhang, Z. (2020). Risk factors for postpartum depression: an evidence-based systematic review of systematic reviews and meta-analyses. Asian Journal of Psychiatry, 53, 102353.
- Mughal, S., Azhar, Y., & Siddiqui, W. (2022). Postpartum depression. StatPearls Publishing.
- LaChance, L. R., & Ramsey, D. (2018). Antidepressant foods: an evidence-based nutrient profiling system for depression. World Journal of Psychiatry, 8(3), 97.
- Hecht, E. M., Rabil, A., Steele, E. M., et al. (2022). Cross-sectional examination of ultra-processed food consumption and adverse mental health symptoms. Public Health Nutrition, 1-24.
- Guintivano, J., Aberg, K. A., Clark, S. L., et al. (2022). Transcriptome-wide association study for postpartum depression implicates altered B-cell activation and insulin resistance. Molecular Psychiatry, 27(6), 2858-2867.
- Hoge, A., Tabar, V., Donneau, A., et al. (2019). Imbalance between omega-6 and omega-3 polyunsaturated fatty acids in early pregnancy is predictive of postpartum depression in a Belgian cohort. Nutrients, 11(4), 876.
- Zhang, M., Zou, Y., Li, S., et al. (2020). The efficacy and safety of omega-3 fatty acids on depressive symptoms in perinatal women: a meta-analysis of randomized placebo-controlled trials. Translational Psychiatry, 10, 193.
- Prijadi, S. M., Kusuma, C. F., & Puspitasari, I. M. (2023). The association between Vitamin D levels and postpartum depression: a review. Pharmacia, 70(1), 21-26.
- Zhang, S., Lu, B., & Wang, G. (2023). The role of gut microbiota in the pathogenesis and treatment of postpartum depression. Annals of General Psychiatry, 22, 36.
- Berger, M., Gray, J. A., & Roth, B. L. (2009). The expanded biology of serotonin. Annual Review of Medicine, 60, 355–366.
- Stickel, S., Eickhoff, S. B., Habel, U., et al. (2021). Endocrine stress response in pregnancy and 12 weeks postpartum – exploring risk factors for postpartum depression. Psychoneuroendocrinology, 125, 105122.
- Seth, S., Lewis, A. J., & Galbally, M. (2016). Perinatal maternal depression and cortisol function in pregnancy and the postpartum period: a systematic literature review. BMC Pregnancy and Childbirth, 16, 124.
- Lin, T. W., & Kuo, Y. M. (2013). Exercise benefits brain function: the monoamine connection. Brain Sciences, 3(1), 39-53..
- Sansone, R. A., & Sansone, L. A. (2013). Sunshine, serotonin, and skin: a partial explanation for seasonal patterns in psychopathology? Innovations in Clinical Neuroscience, 10(7-8), 20.
- Bhat, A., Pires, A. S., Tan, V., Babu Chidambaram, S., & Guillemin, G. J. (2020). Effects of sleep deprivation on the tryptophan metabolism. International Journal of Tryptophan Research, 13, 1178646920970902.
