Orthomoleculair kennisinstituut
Menu

Omega 3 vetzuren

In het kort
  • Omega 3-vetzuren zijn een groep van meervoudig, onverzadigde vetzuren die vooral in vissen voorkomen.
  • De lange keten omega 3-vetzuren DHA (docosahexaeenzuur) en EPA (eicosapentaeenzuur) zijn van groot belang voor onze gezondheid. Om voldoende DHA en EPA te vormen heeft ons lichaam voldoende van het essentiële vetzuur alfa-linoleenzuur nodig.
  • Omega 3-vetzuren dragen bij aan de gezondheid van het hart, de triglyceridengehalte in het bloed, de bloeddruk, het gezichtsvermogen en de hersenen. DHA draagt gedurende de zwangerschap bij tot een goede ontwikkeling van de ogen van de foetus en bij zuigelingen die borstvoeding krijgen.
  • Door de grote hoeveelheid omega 6-vetzuren in onze voeding is de inname van voldoende omega 3 van belang voor een goede vetzuurbalans.
  • Omega 3 kan worden ingezet bij o.a. stress, eczeem, trombose, migraine en depressie.
In het kort

Wat zijn omega 3 vetzuren?

Omega 3-vetzuren zijn vooral aanwezig in vissen. Deze meervoudige en onverzadigde vetzuren spelen echter een belangrijke rol bij de menselijke gezondheid. Omega 3 beschouwt men – samen met omega 6 – namelijk als een essentieel vetzuur. Dit omdat ons lichaam niet in staat is om deze vetzuren aan te maken en het daarom afhankelijk is om dit uit voeding te halen.

Omega 3-vetzuren omvatten het alfa-linoleenzuur met lange keten (ALA), eicosapentaeenzuur (EPA) en docosahexaeenzuur (DHA).1  Deze lange keten vetzuren zijn belangrijk voor ons gestel. Waar het westerse dieet genoeg omega 6-vetzuren bevat door het grote aanbod linoleenzuur in bijvoorbeeld zonnebloemolie, is er maar een kleine deel omega 3 dat door dagelijkse vetinname uit voedingsbronnen verkregen wordt.

Er is dus sprake van een verstoorde verhouding tussen omega 3 en -6 wat voor een groot deel aan omega 3 valt toe te schrijven. Om belemmering voor ons lichaam te voorkomen zouden onze weefsels voor 40 procent omega 6 moeten bestaan, tegenover 60 procent omega  2 .

Vette vis is de meest geconcentreerde bron van EPA en DHA. 3 Ons dieet zou daarom een verhouding van 2:1 moeten hebben: twee derde omega 6 in verhouding tot een derde omega 3. Deze verhouding valt in Nederland met 20:1 ongezond en scheef uit. 4

Alfa-linoleenzuur vormt een metabolische voorloper van de omega 3-vetzuren EPA en DHA. Het omzettingsproces van alfa-linoleenzuur naar EPA en DHA verloopt echter moeizaam. Voor een ideale verhouding zou de gemiddelde linoleenzuurinname namelijk gehalveerd moeten worden en de dagelijkse EPA en DPA inname rond de 750 mg moeten zitten.2

Wanneer de omega 6 inname niet verlaagt dan zou de EPA en DHA consumptie rond de 1950 mg moeten liggen. Een onrealistische opgave gezien het aantal aanwezige gifstoffen in vette vis. Een omega 3 supplement biedt in veel gevallen uitkomst.

Omega 3-vetzuren dragen onder andere bij aan:

  • De gezondheid van het hart
  • De triglyceridengehalte in het bloed
  • De bloeddruk
  • Het gezichtsvermogen
  • De hersenen
  • De ontwikkeling van de foetus gedurende de zwangerschap

Vegan omega 3/DHA vegan/EPA vegan

Voor vegetariërs en veganisten is het niet vanzelfsprekend dat ze voldoende omega 3 vetzuren binnenkrijgen. Dit geldt ook wanneer er voldoende ALA-rijke producten zoals zaden en noten aan het dieet zijn toegevoegd. Hoewel ons lichaam ALA kan omzetten naar EPA en DHA, is de hoeveelheid dusdanig klein dat de hoeveelheden die het lichaam omzet verwaarloosbaar zijn. Wanneer een voedingspatroon geen dierlijke voeding kent, is rekening houden met voldoende omega 3 inname dus van belang. Een diervriendelijk alternatief zijn specifieke algenstammen met daarin een geconcentreerde hoeveelheid DHA en eventueel EPA.

Wat zijn omega 3 vetzuren?

Gebruik

Het gebruik van omega 3-vetzuren is gangbaar gedurende de zwangerschap. Inname gebeurt veelal oraal in de vorm van visolie supplementen.

Gebruik

Veiligheid

Waarschijnlijk veilig

Bij oraal en adequaat gebruik. DHA is veilig gebruikt in studies die tot 4 jaar duurden.73,74,75 Visolie-supplementen met DHA zijn ook veilig gebruikt in studies die tot 7 jaar duurden.73 Terwijl doses van DHA tot 4 gram oraal per dag veilig zijn gebruikt in sommige klinische onderzoeken is er enige bezorgdheid dat een hoge inname van omega-3-vetzuren zoals DHA het risico op bloedingen zou kunnen verhogen. Om deze reden beveelt de Amerikaanse Food and Drug Administration (FDA) consumenten aan om de inname van DHA plus eicosapentaeenzuur (EPA), een ander omega-3 vetzuur dat ook in visolie wordt aangetroffen, te beperken tot 3 gram per dag, met niet meer dan 2 gram dagelijks in de vorm van een voedingssupplement.76

Bij oraal en juist is gebruik is ook EPA veilig in gebruik. EPA bevattende visolie is tot 7 jaar lang veilig in gebruik gebleken.77,78 Hoewel de voorgeschreven dosering EPA (Vascepa, voorheen ARM101, Amarin) volkomen veilig is gebruikt in dosering tot een gram per dag bestaat er enige bezorgdheid dat een hoge inname van omega-3 vetzuren zoals EPA het risico op bloedingen kan verhogen.79,80,81 Om deze reden beveelt de Amerikaanse Food and Rugd Administration (FDA) aan dat consumenten de inname van EPA in combinatie met DHA beperken tot 3 gram per dag, met niet meer dan 2 gram dagelijks uit een voedingssupplement.82

Mogelijk veilig

Bij intraveneuze en geschikte toediening, in combinatie met eicosapentaeenzuur (EPA), op korte termijn. Dagelijkse infusies met een op omega-3 vetzuur gebaseerde lipide-emulsie (Omegavenous 10 procent, Fresenius Aktiengesellschaft) die 4,2 gram per dag DHA en EPA levert, is veilig gebruikt gedurende 14 dagen.83

Mogelijk onveilig

Bij orale toediening in hoge doses. Doses van meer dan 3 gram per dag kunnen de aggregatie van bloedplaatjes verminderen en het risico op bloedingen vergroten. De Amerikaanse Food and Drug Administration (FDA) beveelt aan dat consumenten de inname van DHA plus EPA beperken tot 3 gram per dag, met niet meer dan 2 gram per dag uit een voedingssupplement.

Kinderen: waarschijnlijk veilig

Bij oraal en passend gebruik. DHA is een bestanddeel van zuigelingenvoeding.84,85,86,87 Bij kinderen van 7 jaar en ouder is DHA 30 mg/kg per dag veilig gebruikt gedurende maximaal 4 jaar.88Ook wordt dagelijks DHA 0,4-1 gram veilig gebruikt bij kinderen van 4 jaar en ouder gedurende maximaal 1 jaar.

Mogelijk onzuiver

Bij orale toediening aan te vroeg geboren baby’s: minder dan 29 weken zwangerschap. Suppletie met een enterale emulsie die 60 mg/kg DHA per dag bevat, kan het risico op het ontwikkelen of verergeren van bronchopulmonale dysplasie verhogen in vergelijking met controlemulsie.89

Zwangerschap en lactatie: waarschijnlijk veilig

Indien oraal en op de juiste manier gebruikt. DHA wordt vaak gebruikt tijdens zwangerschap en borstvoeding en is een onderdeel van sommige prenatale vitamines. DHA is een normaal bestanddeel van moedermelk.90,91,92  Wanneer ingenomen als een prenataal supplement, verhoogt DHA het DHA-gehalte in moedermelk.93 Doses van DHA, variërend van 300-600 mg per dag, beginnend tijdens het eerste trimester van de zwangerschap, zijn veilig gebruikt in klinisch onderzoek; het aanvaardbare bovenste inname niveau van DHA tijdens zwangerschap of borstvoeding is echter niet vastgesteld. De meeste deskundigen bevelen aan dat vrouwen dagelijks 200-300 mg DHA krijgen tijdens de zwangerschap en borstvoeding.94,95

Veiligheid

Interacties

Medicijnen

Anticoagulant/antiplatelet medicijnen

Hoewel er enig klinisch bewijs is dat DHA de door collageen gestimuleerde aggregatie van bloedplaatjes en de afgifte van tromboxaan zou kunnen verminderen, suggereert het meeste klinische bewijs dat DHA alleen de bloedstolling niet beïnvloedt. Echter, in combinatie met EPA, als visolie, zou gelijktijdig gebruik met anticoagulantia of antibloedplaatjesgeneesmiddelen (waaronder aspirine) het risico op bloedingen verhogen.96,97,98  Sommige anticoagulantia of plaatjesaggregatieremmers omvatten aspirine, clopidogrel (Plavix), dalteparine (Fragmin), enoxaparine (Lovenox), heparine, ticlopidine (Ticlid), warfarine (Coumadin) en andere.

Theoretisch kan gelijktijdig gebruik van EPA met anticoagulantia of geneesmiddelen tegen bloedplaatjes, waaronder aspirine, het risico op bloedingen verhogen.99 Sommige antistollingsmiddelen of geneesmiddelen tegen bloedplaatjes zijn aspirine, clopidogrel (Plavix), dalteparine (Fragmin), enoxaparine (Lovenox), heparine, ticlopidine (Ticlid), warfarine (Coumadin) en anderen.

Diabetes medicijnen

Bij mensen met type 2-diabetes, waaronder diabetespatiënten die orale, hypoglycemische medicatie nemen, lijkt DHA de bloedglucosespiegel bij vasten te verhogen. Theoretisch kan DHA interfereren met de effecten van geneesmiddelen tegen diabetes en de effecten ervan verminderen. Sommige antidiabetica omvatten glimepiride (Amaryl), glyburide (DiaBeta, Glynase PresTab, Micronase), insuline, metformine (glucofaag), pioglitazon (Actos), rosiglitazon (Avandia) en andere.

Anti hypertensieve medicijnen

Visolie die DHA bevat, kan de bloeddruk verlagen en kan additieve effecten hebben bij patiënten die worden behandeld met antihypertensiva; voorzichtig gebruiken. Sommige antihypertensiva omvatten captopril (Capoten), enalapril (Vasotec), losartan (Cozaar), valsartan (Diovan), diltiazem (Cardizem), amlodipine (Norvasc), hydrochloorthiazide (HydroDIURIL), furosemide (Lasix) en vele anderen.101,102,103,104

Kruiden en supplementen

Anticoagulant / antiplatelet kruiden en supplementen

Hoewel er enig klinisch bewijs is dat DHA de door collageen gestimuleerde aggregatie van bloedplaatjes en tromboxaanafgifte zou kunnen verminderen, suggereert het meeste klinische bewijs dat DHA alleen de bloedstolling niet beïnvloedt.105,106,107 Wanneer het echter in combinatie met EPA als visolie wordt gegeven, kan gelijktijdig gebruik met kruiden die de bloedplaatjesaggregatie beïnvloeden, theoretisch het risico op bloedingen bij sommige mensen verhogen. Deze kruiden omvatten engelwortel, danshen, knoflook, gember, ginkgo, rode klaver, kurkuma, wilg en anderen.

Theoretisch kan gelijktijdig gebruik van EPA met anticoagulantia of geneesmiddelen tegen bloedplaatjes, waaronder aspirine, het risico op bloedingen verhogen. Sommige antistollingsmiddelen of geneesmiddelen tegen bloedplaatjes zijn aspirine, clopidogrel (Plavix), dalteparine (Fragmin), enoxaparine (Lovenox), heparine, ticlopidine (Ticlid), warfarine (Coumadin) en anderen.

Het gelijktijdig gebruik van kruiden met bestanddelen die de bloedplaatjesaggregatie kunnen beïnvloeden zou theoretisch het risico op bloedingen bij sommige mensen kunnen verhogen.108 Deze kruiden omvatten engelwortel, kruidnagel, danshen (rode salie), knoflook, gember, ginkgo, Panax ginseng, rode klaver, kurkuma en anderen.

Antihypertensieve medicijnen

Visolie die EPA bevat, kan de bloeddruk verlagen en kan additieve effecten hebben bij patiënten die worden behandeld met antihypertensiva.110,111,112Voorzichtig gebruik is in deze situatie het advies. Sommige antihypertensiva omvatten captopril (Capoten), enalapril (Vasotec), losartan (Cozaar), valsartan (Diovan), diltiazem (Cardizem), amlodipine (Norvasc), hydrochloorthiazide (HydroDIURIL), furosemide (Lasix) en vele anderen.

Kruiden en supplementen met hypoglycemisch potentieel

DHA wordt verondersteld hypotensieve effecten te hebben. Theoretisch kan het combineren van DHA met andere kruiden of supplementen met hypotensieve effecten het risico op hypotensie verhogen. Sommige van deze kruiden en supplementen omvatten andrographis, caseïnepeptiden, kattenklauw, co-enzym Q-10, visolie, L-arginine, lycium, brandnetel, theanine en anderen.113,114

Interacties

Dosering

Dosering
Referenties
  1. Nettleton JA. Omega-3 Fatty Acids and Health. New York: Springer (formerly Chapman & Hall); 1995. [Google Scholar]
  2. Hibbeln, J. R., Nieminen, L. R., Blasbalg, T. L., Riggs, J. A., & Lands, W. E. (2006). Healthy intakes of n− 3 and n− 6 fatty acids: estimations considering worldwide diversity. The American journal of clinical nutrition, 83(6), S1483-1493S.
  3. Surette ME. The science behind dietary omega-3 fatty acids. Can Med Assoc J. 2008;178:177–180. [PMC free article] [PubMed] [Google Scholar]
  4. Zárate R et al. ‘Significance of long chain polyunsaturated fatty acids in human health.’, Clin Transl Med. 2017; 6 (1):25.
  5. Calder PC. N-3 polyunsaturated fatty acids, inflammation and immunity: pouring oil on troubled waters or another fishy tale? Nutr Res 2001;21:309-41.
  6. Mayser P, Mrowietz U, Arenberger P, et al. Omega-3 fatty acid-based lipid infusion in patients with chronic plaque psoriasis: results of a double-blind, randomized, placebo-controlled, multicenter trial. J Am Acad Dermatol 1998;38:539-47.
  7. Ballantyne CM, Bays HE, Kastelein JJ, Stein E, Isaacsohn JL, Braeckman RA, Soni PN. Efficacy and safety of eicosapentaenoic acid ethyl ester (AMR101) therapy in statin-treated patients with persistent high triglycerides (from the ANCHOR study). Am J Cardiol. 2012 Oct 1;110(7):984-92.
  8. Doi M, Nosaka K, Miyoshi T, Iwamoto M, Kajiya M, Okawa K, Nakayama R, Takagi W, Takeda K, Hirohata S, Ito H. Early eicosapentaenoic acid treatment after percutaneous coronary intervention reduces acute inflammatory responses and ventricular arrhythmias in patients with acute myocardial infarction: a randomized, controlled study. Int J Cardiol. 2014 Oct 20;176(3):577-82.
  9. Sánchez-Lara K, Turcott JG, Juárez-Hernández E, Nuñez-Valencia C, Villanueva G, Guevara P, De la Torre-Vallejo M, Mohar A, Arrieta O. Effects of an oral nutritional supplement containing eicosapentaenoic acid on nutritional and clinical outcomes in patients with advanced non-small cell lung cancer: randomised trial. Clin Nutr. 2014 Dec;33(6):1017-23.
  10. Calder, P. C. The relationship between the fatty acid composition of immune cells and their function. Prostaglandins Leukot.Essent.Fatty Acids 2008;79(3-5):101-108.
  11. Guo XF, Li KL, Li JM, Li D. Effects of EPA and DHA on blood pressure and inflammatory factors: a meta-analysis of randomized controlled trials. Crit Rev Food Sci Nutr. 2019;59(20):3380-3393.
  12. Mickleborough, T. D., Tecklenburg, S. L., Montgomery, G. S., and Lindley, M. R. Eicosapentaenoic acid is more effective than docosahexaenoic acid in inhibiting proinflammatory mediator production and transcription from LPS-induced human asthmatic alveolar macrophage cells. Clin Nutr 2009;28(1):71-77.
  13. Phang M, Lincz LF, Garg ML. Eicosapentaenoic and docosahexaenoic acid supplementations reduce platelet aggregation and hemostatic markers differentially in men and women. J Nutr. 2013 Apr;143(4):457-63.
  14. Hosogoe N, Ishikawa S, Yokoyama N, Kozuma K, Isshiki T. Add-on Antiplatelet Effects of Eicosapentaenoic Acid With Tailored Dose Setting in Patients on Dual Antiplatelet Therapy. Int Heart J. 2017;58(4):481-485. doi: 10.1536/ihj.16-430.
  15. Finnegan YE, Howarth D, Minihane AM, et al. Plant and marine derived (n-3) polyunsaturated fatty acids do not affect blood coagulation and fibrinolytic factors in moderately hyperlipidemic humans. J Nutr 2003;133:2210-3.
  16. Kurita A, Takashima H, Ando H, Kumagai S, Waseda K, Gosho M, Amano T. Effects of eicosapentaenoic acid on peri-procedural (type IVa) myocardial infarction following elective coronary stenting. J Cardiol. 2015 Aug;66(2):114-9.
  17. Doi M, Nosaka K, Miyoshi T, Iwamoto M, Kajiya M, Okawa K, Nakayama R, Takagi W, Takeda K, Hirohata S, Ito H. Early eicosapentaenoic acid treatment after percutaneous coronary intervention reduces acute inflammatory responses and ventricular arrhythmias in patients with acute myocardial infarction: a randomized, controlled study. Int J Cardiol. 2014 Oct 20;176(3):577-82.
  18. Watanabe T, Ando K, Daidoji H, Otaki Y, Sugawara S, Matsui M, et al; CHERRY study investigators. A randomized controlled trial of eicosapentaenoic acid in patients with coronary heart disease on statins. J Cardiol. 2017;70(6):537-544.
  19. Grimsgaard S, Bonaa KH, Hansen JB, Nordoy A. Highly purified eicosapentaenoic acid and docosahexaenoic acid in humans have similar triacylglycerol-lowering effects but divergent effects on serum fatty acids. Am J Clin Nutr 1997;66:649-59.
  20. Agren JJ, Hanninen O, Julkunen A, et al. Fish diet, fish oil and docosahexaenoic acid rich oil lower fasting and postprandial plasma lipid levels. Eur J Clin Nutr 1996;50:765-71.
  21. Mori TA, Burke V, Puddey IB, et al. Purified eicosapentaenoic and docosahexaenoic acids have differential effects on serum lipids and lipoproteins, LDL particle size, glucose, and insulin in mildly hyperlipidemic men. Am J Clin Nutr 2000;71:1085-94.
  22. Theobald, H. E., Chowienczyk, P. J., Whittall, R., Humphries, S. E., and Sanders, T. A. LDL cholesterol-raising effect of low-dose docosahexaenoic acid in middle-aged men and women. Am.J.Clin.Nutr. 2004;79(4):558-563.
  23. Kimura S, Tamayama M, Minami M, et al. Docosahexaenoic acid inhibits blood viscosity in stroke-prone spontaneously hypertensive rats. Res Commun Mol Pathol Pharmacol 1998;100:351-61
  24. Leng GC, Smith FB, Fowkes FG, et al. Relationship between plasma essential fatty acids and smoking, serum lipids, blood pressure and haemostatic and rheological factors. Prostaglandins Leukot Essent Fatty Acids 1994;51:101-8.
  25. Phang M, Lincz LF, Garg ML. Eicosapentaenoic and docosahexaenoic acid supplementations reduce platelet aggregation and hemostatic markers differentially in men and women. J Nutr. 2013 Apr;143(4):457-63.
  26. Hansen, J., Grimsgaard, S., Nordoy, A., and Bonaa, K. H. Dietary supplementation with highly purified eicosapentaenoic acid and docosahexaenoic acid does not influence PAI-1 activity. Thromb.Res. 4-15-2000;98(2):123-132.
  27. Mori, T. A., Watts, G. F., Burke, V., Hilme, E., Puddey, I. B., and Beilin, L. J. Differential effects of eicosapentaenoic acid and docosahexaenoic acid on vascular reactivity of the forearm microcirculation in hyperlipidemic, overweight men. Circulation 9-12-2000;102(11):1264-1269.
  28. Daly JM, Lieberman MD, Goldfine J, et al. Enteral nutrition with supplemental arginine, RNA, and omega-3 fatty acids in patients after operation: immunologic, metabolic and clinical outcome. Surgery 1992;112:56-67.
  29. Kemen M, Senkal M, Homann HH, et al. Early postoperative enteral nutrition with arginine-omega-3 fatty acids and ribonucleic acid-supplemented diet vs placebo in cancer patients: an immunologic evaluation of impact. Crit Care Med 1995;23:652-9.
  30. Senkal M, Kemen M, Homann HH, et al. Modulation of postoperative immune response by enteral nutrition with a diet enriched with arginine, RNA, and omega-3 fatty acids in patients with upper gastrointestinal cancer. Eur J Surg 1995;161:115-22.
  31. Tepaske R, Velthuis H, Oudemans-van Straaten HM, et al. Effect of preoperative oral immune-enhancing nutritional supplement on patients at high risk of infection after cardiac surgery: a randomised placebo-controlled trial. Lancet 2001;358:696-701.
  32. Thies F, Nebe-von-Caron G, Powell JR, et al. Dietary supplementation with eicosapentaenoic acid, but not with other long-chain n-3 or n-6 polyunsaturated fatty acids, decreases natural killer cell activity in healthy subjects aged >55 y. Am J Clin Nutr 2001;73:539-48.
  33. De, Caterina R., Liao, J. K., and Libby, P. Fatty acid modulation of endothelial activation. Am J Clin Nutr 2000;71(1 Suppl):213S-223S.
  34. Kew, S., Mesa, M. D., Tricon, S., Buckley, R., Minihane, A. M., and Yaqoob, P. Effects of oils rich in eicosapentaenoic and docosahexaenoic acids on immune cell composition and function in healthy humans. Am J Clin Nutr 2004;79(4):674-681.
  35. Gorjao, R., Verlengia, R., Lima, T. M., Soriano, F. G., Boaventura, M. F., Kanunfre, C. C., Peres, C. M., Sampaio, S. C., Otton, R., Folador, A., Martins, E. F., Curi, T. C., Portiolli, E. P., Newsholme, P., and Curi, R. Effect of docosahexaenoic acid-rich fish oil supplementation on human leukocyte function. Clin Nutr 2006;25(6):923-938.
  36. 48226Mebarek, S., Ermak, N., Benzaria, A., Vicca, S., Dubois, M., Nemoz, G., Laville, M., Lacour, B., Vericel, E., Lagarde, M., and Prigent, A. F. Effects of increasing docosahexaenoic acid intake in human healthy volunteers on lymphocyte activation and monocyte apoptosis. Br J Nutr 2009;101(6):852-858.
  37. Calder, P. C. The relationship between the fatty acid composition of immune cells and their function. Prostaglandins Leukot.Essent.Fatty Acids 2008;79(3-5):101-108.
  38. Mori TA, Burke V, Puddey IB, et al. Purified eicosapentaenoic and docosahexaenoic acids have differential effects on serum lipids and lipoproteins, LDL particle size, glucose, and insulin in mildly hyperlipidemic men. Am J Clin Nutr 2000;71:1085-94.
  39. Erkkila AT, Lehto S, Pyorala K, Uusitupa MI. n-3 Fatty acids and 5-y risks of death and cardiovascular disease events in patients with coronary artery disease. Am J Clin Nutr 2003;78:65-71.
  40. Woodman RJ, Mori TA, Burke V, et al. Effects of purified eicosapentaenoic and docosahexaenoic acids on glycemic control, blood pressure, and serum lipids in type 2 diabetic patients with treated hypertension. Am J Clin Nutr 2002;76:1007-15..
  41. Zuijdgeest-Van Leeuwen SD, Dagnelie PC, Wattimena JL, et al. Eicosapentaenoic acid ethyl ester supplementation: in cachectic cancer patients and healthy subjects: effects on lipolysis and lipid oxidation. Clin Nutr 2000;19:417-23.
  42. Emsley R, Myburgh C, Oosthuizen P, van Rensburg SJ. Randomized, placebo-controlled study of ethyl-eicosapentaenoic acid as supplemental treatment in schizophrenia. Am J Psychiatry 2002;159:1596-8.
  43. Nemets B, Stahl Z, Belmaker RH. Addition of omega-3 fatty acid to maintenance medication treatment for recurrent unipolar depressive disorder. Am J Psychiatry 2002;159:477-9.
  44. Yao JK, Magan S, Sonel AF, et al. Effects of omega-3 fatty acid on platelet serotonin responsivity in patients with schizophrenia. Prostaglandins Leukot Essent Fatty Acids 2004;71:171-6.
  45. Su KP, Yang HT, Chang JP, Shih YH, et al. Eicosapentaenoic and docosahexaenoic acids have different effects on peripheral phospholipase A2 gene expressions in acute depressed patients. Prog Neuropsychopharmacol Biol Psychiatry. 2018;80(Pt C):227-233.
  46. Sublette, M. E., Ellis, S. P., Geant, A. L., and Mann, J. J. Meta-analysis of the effects of eicosapentaenoic acid (EPA) in clinical trials in depression. J.Clin.Psychiatry 2011;72(12):1577-1584.
  47. McNamara, R. K., Able, J., Jandacek, R., Rider, T., Tso, P., Eliassen, J. C., Alfieri, D., Weber, W., Jarvis, K., DelBello, M. P., Strakowski, S. M., and Adler, C. M. Docosahexaenoic acid supplementation increases prefrontal cortex activation during sustained attention in healthy boys: a placebo-controlled, dose-ranging, functional magnetic resonance imaging study. Am J Clin Nutr 2010;91(4):1060-1067.
  48. Michael-Titus, A. T. Omega-3 fatty acids and neurological injury. Prostaglandins Leukot.Essent.Fatty Acids 2007;77(5-6):295-300.
  49. Bazan, N. G. Neuroprotectin D1-mediated anti-inflammatory and survival signaling in stroke, retinal degenerations, and Alzheimer’s disease. J Lipid Res 2009;50 Suppl:S400-S405.
  50. Lukiw, W. J. and Bazan, N. G. Docosahexaenoic acid and the aging brain. J Nutr 2008;138(12):2510-2514.
  51. O’Brien, D. M., Kristal, A. R., Jeannet, M. A., Wilkinson, M. J., Bersamin, A., and Luick, B. Red blood cell delta15N: a novel biomarker of dietary eicosapentaenoic acid and docosahexaenoic acid intake. Am J Clin Nutr 2009;89(3):913-919.
  52. Hassan, I. R. and Gronert, K. Acute changes in dietary omega-3 and omega-6 polyunsaturated fatty acids have a pronounced impact on survival following ischemic renal injury and formation of renoprotective docosahexaenoic acid-derived protectin D1. J Immunol. 3-1-2009;182(5):3223-3232.
  53. Horrocks, L. A. and Farooqui, A. A. Docosahexaenoic acid in the diet: its importance in maintenance and restoration of neural membrane function. Prostaglandins Leukot.Essent.Fatty Acids 2004;70(4):361-372.
  54. Hamazaki, T., Sawazaki, S., Nagasawa, T., Nagao, Y., Kanagawa, Y., and Yazawa, K. Administration of docosahexaenoic acid influences behavior and plasma catecholamine levels at times of psychological stress. Lipids 1999;34 Suppl:S33-S37.
  55. van den Ham EC, van Houwelingen AC, Hornstra G. Evaluation of the relation between n-3 and n-6 fatty acid status and parity in nonpregnant women from the Netherlands. Am J Clin Nutr 2001;73:622-7.
  56. Larque, E., Krauss-Etschmann, S., Campoy, C., Hartl, D., Linde, J., Klingler, M., Demmelmair, H., Cano, A., Gil, A., Bondy, B., and Koletzko, B. Docosahexaenoic acid supply in pregnancy affects placental expression of fatty acid transport proteins. Am J Clin Nutr 2006;84(4):853-861.
  57. Koletzko, B., Larque, E., and Demmelmair, H. Placental transfer of long-chain polyunsaturated fatty acids (LC-PUFA). J Perinat.Med 2007;35 Suppl 1:S5-11.
  58. Hanebutt, F. L., Demmelmair, H., Schiessl, B., Larque, E., and Koletzko, B. Long-chain polyunsaturated fatty acid (LC-PUFA) transfer across the placenta. Clin Nutr 2008;27(5):685-693.
  59. Sanjurjo P, Ruiz-Sanz JI, Jimeno P, et al. Supplementation with docosahexaenoic acid in the last trimester of pregnancy: maternal-fetal biochemical findings. J Perinat Med 2004;32:132-6.
  60. Malcolm CA, McCulloch DL, Montgomery C, et al. Maternal docosahexaenoic acid supplementation during pregnancy and visual evoked potential development in term infants: a double blind, prospective, randomised trial. Arch Dis Child Fetal Neonatal Ed 2003;88:F383-90.
  61. Montgomery C, Speake BK, Cameron A, et al. Maternal docosahexaenoic acid supplementation and fetal accretion. Br J Nutr 2003;90:135-45.
  62. Decsi T, Koletzko B. N-3 fatty acids and pregnancy outcomes. Curr Opin Clin Nutr Metab Care 2005;8:161-6.
  63. Haggarty, P. Effect of placental function on fatty acid requirements during pregnancy. Eur J Clin Nutr 2004;58(12):1559-1570.
  64. Hawkes JS, Bryan DL, Makrides M, et al. A randomized trial of supplementation with docosahexaenoic acid-rich tuna oil and its effects on the human milk cytokines interleukin 1 beta, interleukin 6, and tumor necrosis factor alpha. Am J Clin Nutr 2002;75:754-60.
  65. Innis, S. M., Gilley, J., and Werker, J. Are human milk long-chain polyunsaturated fatty acids related to visual and neural development in breast-fed term infants? J Pediatr 2001;139(4):532-538.
  66. Lucas A, Stafford M, Morley R, et al. Efficacy and safety of long-chain polyunsaturated fatty acid supplementation of infant-formula milk: a randomized trial. Lancet 1999;354:1948-54.
  67. Gibson RA. Long-chain polyunsaturated fatty acids and infant development (editorial). Lancet 1999;354:1919.
  68. Moriguchi T, Greiner RS, Salem N Jr. Behavioral deficits associated with dietary induction of decreased brain docosahexaenoic acid concentration. J Neurochem 2000;75:2563-73.
  69. Wainwright P. Nutrition and behaviour: the role of n-3 fatty acids in cognitive function. Br J Nutr 2000;83:337-9.
  70. Cheruku SR, Montgomery-Downs HE, Farkas SL, et al. Higher maternal plasma docosahexaenoic acid during pregnancy is associated with more mature neonatal sleep-state patterning. Am J Clin Nutr 2002;76:608-13.
  71. Dijck-Brouwer DA, Hadders-Algra M, Bouwstra H, et al. Lower fetal status of docosahexaenoic acid, arachidonic acid and essential fatty acids is associated with less favorable neonatal neurological condition. Prostaglandins Leukot Essent Fatty Acids 2005;72:21-8.
  72. Jamilian M, Samimi M, Mirhosseini N, Afshar Ebrahimi F, Aghadavod E, Talaee R, Jafarnejad S, Hashemi Dizaji S, Asemi Z. The influences of vitamin D and omega-3 co-supplementation on clinical, metabolic and genetic parameters in women with polycystic ovary syndrome. J Affect Disord. 2018 Oct 1;238:32-38.
  73. Saynor R, Gillott T. Changes in blood lipids and fibrinogen with a note on safety in a long term study on the effects of n-3 fatty acids in subjects receiving fish oil supplements and followed for seven years. Lipids 1992;27:533-8.
  74. Hamazaki T, Sawazaki S, Itomura M, et al. The effect of docosahexaenoic acid on aggression in young adults. A placebo-controlled double-blind study. J Clin Invest 1996;97:1129-33.
  75. Merz-Demlow BE, Duncan AM, Wangen KE, et al. Soy isoflavones improve plasma lipids in normocholesterolemic, premenopausal women. Am J Clin Nutr 2000;71:1462-9.
  76. FDA announces qualified health claims for omega-3 fatty acids. Available at: https://www.fda.gov/Food/LabelingNutrition/ucm072756.htm. Accessed April 15 2019.
  77. Tepaske R, Velthuis H, Oudemans-van Straaten HM, et al. Effect of preoperative oral immune-enhancing nutritional supplement on patients at high risk of infection after cardiac surgery: a randomised placebo-controlled trial. Lancet 2001;358:696-701.
  78. Yokoyama M, Origasa H, Matsuzaki M, et al. Effects of eicosapentaenoic acid on major coronary events in hypercholesterolaemic patients (JELIS): a randomised open-label, blinded endpoint analysis. Lancet 2007;369:1090-8.
  79. Ballantyne CM, Bays HE, Kastelein JJ, Stein E, Isaacsohn JL, Braeckman RA, Soni PN. Efficacy and safety of eicosapentaenoic acid ethyl ester (AMR101) therapy in statin-treated patients with persistent high triglycerides (from the ANCHOR study). Am J Cardiol. 2012 Oct 1;110(7):984-92.
  80. Bays HE, Ballantyne CM, Kastelein JJ, Isaacsohn JL, Braeckman RA, Soni PN. Eicosapentaenoic acid ethyl ester (AMR101) therapy in patients with very high triglyceride levels (from the Multi-center, plAcebo-controlled, Randomized, double-blINd, 12-week study with an open-label Extension [MARINE] trial). Am J Cardiol. 2011 Sep 1;108(5):682-90.
  81. Bhatt DL, Steg PG, Miller M, et al; REDUCE-IT Investigators. Cardiovascular Risk Reduction with Icosapent Ethyl for Hypertriglyceridemia. N Engl J Med. 2018 Nov 10. doi: 10.1056/NEJMoa1812792.
  82. FDA announces qualified health claims for omega-3 fatty acids. Available at: https://www.fda.gov/Food/LabelingNutrition/ucm072756.htm. Accessed April 15 2019.
  83.  Mayser P, Mrowietz U, Arenberger P, et al. Omega-3 fatty acid-based lipid infusion in patients with chronic plaque psoriasis: results of a double-blind, randomized, placebo-controlled, multicenter trial. J Am Acad Dermatol 1998;38:539-47.
  84. Lucas A, Stafford M, Morley R, et al. Efficacy and safety of long-chain polyunsaturated fatty acid supplementation of infant-formula milk: a randomized trial. Lancet 1999;354:1948-54.
  85. Carlson SE, Werkman SH. A randomized trial of visual attention of preterm infants fed docosahexaenoic acid until two months. Lipids 1996;31:85-90.
  86. Stordy BJ. Dark adaptation, motor skills, docosahexaenoic acid, and dyslexia. Am J Clin Nutr 2000;71:323S-6S.
  87. Birch EE, Garfield S, Hoffman DR, et al. A randomized controlled trial of early dietary supply of long-chain polyunsaturated fatty acids and mental development in term infants. Dev Med Child Neurol 2000;42:174-81.
  88.  Hughbanks-Wheaton DK, Birch DG, Fish GE, Spencer R, Pearson NS, Takacs A, Hoffman DR. Safety assessment of docosahexaenoic acid in X-linked retinitis pigmentosa: the 4-year DHAX trial. Invest Ophthalmol Vis Sci. 2014 Jul 11;55(8):4958-66.
  89.  Collins CT, Makrides M, McPhee AJ, Sullivan TR, Davis PG, Thio M, et al. Docosahexaenoic acid and bronchopulmonary dysplasia in preterm infants. N Engl J Med. 2017 Mar 30;376(13):1245-1255. doi: 10.1056/NEJMoa1611942.
  90. Malcolm CA, McCulloch DL, Montgomery C, et al. Maternal docosahexaenoic acid supplementation during pregnancy and visual evoked potential development in term infants: a double blind, prospective, randomised trial. Arch Dis Child Fetal Neonatal Ed 2003;88:F383-90.
  91. Sanjurjo P, Ruiz-Sanz JI, Jimeno P, et al. Supplementation with docosahexaenoic acid in the last trimester of pregnancy: maternal-fetal biochemical findings. J Perinat Med 2004;32:132-6.
  92. Montgomery C, Speake BK, Cameron A, et al. Maternal docosahexaenoic acid supplementation and fetal accretion. Br J Nutr 2003;90:135-45.
  93. Imhoff-Kunsch B, Stein AD, Villalpando S, Martorell R, Ramakrishnan U. Docosahexaenoic acid supplementation from mid-pregnancy to parturition influenced breast milk fatty acid concentrations at 1 month postpartum in Mexican women. J Nutr. 2011 Feb;141(2):321-6.
  94. Breastfeeding and the use of human milk. Section on Breastfeeding. Pediatrics. 2012;129(3):e827-41.
  95. Zhang Z, Fulgoni VL, Kris-Etherton PM, Mitmesser SH. Dietary Intakes of EPA and DHA Omega-3 Fatty Acids among US Childbearing-Age and Pregnant Women: An Analysis of NHANES 2001-2014. Nutrients. 2018;10(4).
  96. Leng GC, Smith FB, Fowkes FG, et al. Relationship between plasma essential fatty acids and smoking, serum lipids, blood pressure and haemostatic and rheological factors. Prostaglandins Leukot Essent Fatty Acids 1994;51:101-8.
  97. Nelson GJ, Schmidt PS, Bartolini GL, et al. The effect of dietary docosahexaenoic acid on platelet function, platelet fatty acid composition, and blood coagulation in humans. Lipids 1997;32:1129-36.
  98. Woodman, R. J., Mori, T. A., Burke, V., Puddey, I. B., Barden, A., Watts, G. F., and Beilin, L. J. Effects of purified eicosapentaenoic acid and docosahexaenoic acid on platelet, fibrinolytic and vascular function in hypertensive type 2 diabetic patients. Atherosclerosis 2003;166(1):85-93.
  99. Terano T, Hirai A, Hamazaki T, et al. Effect of oral administration of highly purified eicosapentaenoic acid on platelet function, blood viscosity and red cell deformability in healthy human subjects. Atherosclerosis 1983;46:321-31
  100. Woodman RJ, Mori TA, Burke V, et al. Effects of purified eicosapentaenoic and docosahexaenoic acids on glycemic control, blood pressure, and serum lipids in type 2 diabetic patients with treated hypertension. Am J Clin Nutr 2002;76:1007-15.
  101. Prisco D, Paniccia R, Bandinelli B, et al. Effect of medium-term supplementation with a moderate dose of n-3 polyunsaturated fatty acids on blood pressure in mild hypertensive patients. Thromb Res 1998;1:105-12.
  102. Toft I, Bonaa KH, Ingebretsen OC, et al. Effects of n-3 polyunsaturated fatty acids on glucose homeostasis and blood pressure in essential hypertension. A randomized, controlled trial. Ann Intern Med 1995;123:911-8.
  103. Sacks FM, Hebert P, Appel LJ, et al. Short report: the effect of fish oil on blood pressure and high-density lipoprotein-cholesterol levels in phase I of the trials of hypertension prevention. J Hypertens 1994;12:209-13.
  104. Vandongen R, Mori TA, Burke V, et al. Effects on blood pressure of omega 3 fats in subjects at increased risk of cardiovascular disease. Hypertension 1993;22:371-9.
  105. Leng GC, Smith FB, Fowkes FG, et al. Relationship between plasma essential fatty acids and smoking, serum lipids, blood pressure and haemostatic and rheological factors. Prostaglandins Leukot Essent Fatty Acids 1994;51:101-8.
  106. Nelson GJ, Schmidt PS, Bartolini GL, et al. The effect of dietary docosahexaenoic acid on platelet function, platelet fatty acid composition, and blood coagulation in humans. Lipids 1997;32:1129-36.
  107.  Hughbanks-Wheaton DK, Birch DG, Fish GE, Spencer R, Pearson NS, Takacs A, Hoffman DR. Safety assessment of docosahexaenoic acid in X-linked retinitis pigmentosa: the 4-year DHAX trial. Invest Ophthalmol Vis Sci. 2014 Jul 11;55(8):4958-66.
  108. Terano T, Hirai A, Hamazaki T, et al. Effect of oral administration of highly purified eicosapentaenoic acid on platelet function, blood viscosity and red cell deformability in healthy human subjects. Atherosclerosis 1983;46:321-31
  109. Terano T, Hirai A, Hamazaki T, et al. Effect of oral administration of highly purified eicosapentaenoic acid on platelet function, blood viscosity and red cell deformability in healthy human subjects. Atherosclerosis 1983;46:321-31.
  110. Prisco D, Paniccia R, Bandinelli B, et al. Effect of medium-term supplementation with a moderate dose of n-3 polyunsaturated fatty acids on blood pressure in mild hypertensive patients. Thromb Res 1998;1:105-12.
  111. Toft I, Bonaa KH, Ingebretsen OC, et al. Effects of n-3 polyunsaturated fatty acids on glucose homeostasis and blood pressure in essential hypertension. A randomized, controlled trial. Ann Intern Med 1995;123:911-8.
  112. Sacks FM, Hebert P, Appel LJ, et al. Short report: the effect of fish oil on blood pressure and high-density lipoprotein-cholesterol levels in phase I of the trials of hypertension prevention. J Hypertens 1994;12:209-13.
  113. Mori, T. A., Bao, D. Q., Burke, V., Puddey, I. B., and Beilin, L. J. Docosahexaenoic acid but not eicosapentaenoic acid lowers ambulatory blood pressure and heart rate in humans. Hypertension 1999;34(2):253-260.
  114. Phang M, Lincz LF, Garg ML. Eicosapentaenoic and docosahexaenoic acid supplementations reduce platelet aggregation and hemostatic markers differentially in men and women. J Nutr. 2013 Apr;143(4):457-63.
Vind een orthomoleculaire therapeut bij jou in de buurt
Sluiten