Orthomoleculair kennisinstituut
Menu

DHA

In het kort
  • Docosahexaeenzuur (DHA) is een essentieel omega 3-vetzuur.
  • DHA is in zeer hoge concentraties te vinden in de hersenen en ogen.
  • Het omega 3-vetzuur is onmisbaar voor de gezondheid van de hersenen, het hart- en vaatstelsel en het immuunsysteem.
  • DHA is ook belangrijk voor de ontwikkeling van de hersenen en ogen van (ongeboren) baby’s.
  • Uitstekende voedingsbronnen zijn vis en schaal- en schelpdieren.
In het kort

Wat is DHA?

Docosahexaeenzuur (DHA) is een omega-3 vetzuur, vaak aangetroffen in vis (zoals zalm of tonijn) en zeedieren (zoals zeehond). Dit vetzuur zit in dezelfde familie als het omega-3 vetzuur eicosapentaeenzuur (EPA), een ander vetzuur dat gewoonlijk wordt aangetroffen in vis en mariene producten. Het zit ook in dezelfde familie als alfa-linoleenzuur (ALA), dat vaak wordt aangetroffen in plantaardig voedsel zoals vlas, soja en walnoten. In het menselijk lichaam is DHA aanwezig in lagere concentraties in het bloed, maar in zeer hoge concentraties in de hersenen, retina en zaadcellen. DHA kan in ons lichaam ook gemaakt worden uit ALA, maar dit levert maar een kleine hoeveelheid DHA op.1

Wat is DHA?

Gebruik

Hyperlipidemie: DHA is mogelijk effectief bij hyperlipidemie. De meeste onderzoeken laten zien dat het innemen van orale DHA alleen of in combinatie met EPA de triglycerideniveaus in het bloed enigszins verlaagt. Echter, DHA verlaagt het totale cholesterol niet en kan de niveaus van LDL cholesterol verhogen.

Vroeggeboorte: DHA is mogelijk effectief in het verlagen van het risico op een vroeggeboorte. Een groot onderzoek toonde aan dat dagelijks 1000 mg DHA tijdens de zwangerschap het risico op vroeggeboorte verminderde in vergelijking met 200 mg DHA per dag. Deze verbetering was vooral zichtbaar bij vrouwen met lage DHA-niveaus aan het begin van de zwangerschap. Een ander onderzoek vond bij het gebruik 800 mg DHA geen significante vermindering in het risico op vroeggeboorte.

Een ander onderzoek waarbij 800 mg DHA per dag werd gebruikt vond dat omega-3 suppletie vroeggeboorte verminderde bij vrouwen met een omega-3 status onder de 4,1% maar dat het het risico juist verhoogde bij een status boven de 4.9%. Er werd hier geen effect gevonden op vroeggeboorte voor de 37e week van de zwangerschap.

Deze verschillende uitkomsten kunnen te wijten zijn aan de omega-3 status aan het begin van de zwangerschap of het gebruik van algen- of visolie als bron van DHA.

Het gebruik van DHA is ook voor verschillende andere indicaties onderzocht, zoals cognitieve achteruitgang, Alzheimer, ADHD, bronchopulmonale dysplasie, cognitieve functie, depressie en macrosomie. Tot nu toe wijst het onderzoek er echter op dat DHA mogelijk niet effectief is bij deze indicaties.

Gebruik

Werking

Immuunsysteem
In laboratoriumonderzoek werden verschillende mechanismen gevonden die voor ontstekingsremmende effecten van DHA zouden kunnen zorgen. Zo zouden resolvines, metabolieten van DHA, effect kunnen hebben op ontstekingscellen en cytokinen. Ook werd gevonden dat de omzetting van DHA naar 17-HDohE in de huid anti-inflammatoire effecten had.

Verder zou DHA de afgifte van vetzuren kunnen verlagen. Deze vetzuren zijn nodig voor het aanmaken van eicosanoïden, die een belangrijke rol spelen bij ontstekingsprocessen. Hierdoor zou DHA ontstekingsprocessen kunnen remmen. In een meta-analyse van klinische onderzoeken werd gevonden dat DHA de CRP niveaus verlaagde, wat erop wijst dat de ontstekingsprocessen verlaagd waren.

Bij mensen verlaagde het nemen van een DHA-rijke olie de activering van T-lymfocyten en mononucleaire cellen en verlaagde het de niveaus van ontstekingsmediatoren. Bij mensen kan het innemen van een DHA-rijke olie de activatie van T-lymfocyten en mononucleaire cellen verminderen en de niveaus van ontstekingsmediatoren verlagen. In ander onderzoek verhoogde DHA rijke visolie echter de activiteit van neutrofielen en monocyten. De immuunveranderende effecten van DHA worden mogelijk veroorzaakt door de samenstelling van het celmembraan te beïnvloeden, of door resolvines. De verschillende bevindingen van onderzoek kunnen mogelijk te wijten zijn aan verschillende supplementen die werden gebruikt in onderzoek, of aan de uitkomst die gemeten werd.

Anti-agressie-effecten
Voorlopig klinisch onderzoek suggereert dat DHA agressie bij gezonde mannen kan verminderen, mogelijk door norepinefrine te verminderen en de verhouding van epinefrine tot norepinefrine te verhogen.

Cardiovasculaire effecten
DHA zou via verschillende mechanismen invloed kunnen hebben op het cardiovasculaire mortaliteitsrisico. De resultaten op bloedlipiden zijn echter gemengd. DHA lijkt serumtriglyceriden te verlagen. DHA verhoogt echter niet het totale hoge-dichtheid lipoproteïne (HDL) cholesterol in de meeste onderzoeken. Het zou wel het HDL-2 cholesterol kunnen verhogen. Ook lijkt DHA het totale cholesterol niet te verlagen en het kan zelfs het lipoproteïne met lage dichtheid (LDL) cholesterol verhogen.

DHA verlaagt ook de viscositeit van het bloed en verhoogt de vervormbaarheid van de rode bloedcellen, wat zou kunnen beschermen tegen trombose. Ook bij humaan onderzoek verhoogde DHA-suppletie de activiteit van plasminogeen-activator-inhibitor type 1 (PAI-1), een component van het stollingssysteem dat de fibrinolyse in circulatie neerwaarts reguleert. Ook zijn er aanwijzingen dat DHA de aggregatie van bloedplaatjes remt, vooral bij vrouwen. De meeste onderzoeken suggereren echter dat DHA geen significante invloed heeft op de bloedplaatjesfunctie, stollingsfactoren, fibrinogeenconcentraties, plasminogeenactivatorinhibitor-1 of weefsel plasminogeenactivator activiteit.

In klinische onderzoeken verlaagde DHA bloeddruk. Hoewel het mechanisme nog niet duidelijk is, lijkt DHA de verwijding van bloedvaten bij hyperlipidemische mannen te verbeteren, maar niet bij gezonde jonge volwassenen. Ook had DHA in dieronderzoeken effect op hartslag en bloeddruk door opname in de hartlipiden en het veranderen van de hartfunctie.

Effecten op de ontwikkeling van baby’s
DHA is van nature aanwezig in menselijke moedermelk. In de EU is het ook wettelijk verplicht dat zuigelingenvoeding DHA bevat. Zuigelingen die formules krijgen die geen DHA bevatten, hebben lagere DHA-niveaus in het plasma en de cerebrale cortex dan zuigelingen die borstvoeding krijgen.

Er zijn aanwijzingen dat baby’s die geen DHA uit moedermelk of zuigelingenvoeding verkrijgen, een vertraagde ontwikkeling van de gezichtsscherpte hebben in vergelijking met degenen die wel voldoende DHA krijgen. DHA wordt ook geacht belangrijk te zijn voor de normale neurale functie en zou een sleutelrol kunnen spelen bij de structurele ontwikkeling van neurale en synaptische membranen.

Er is voorlopig bewijs dat DHA de, visuele, leer- en geheugenfunctie kan beïnvloeden. Tijdens het derde trimester en de vroege postnatale periode bouwt DHA zich snel op in het brein, wat leidt tot snelle ontwikkeling en groei van hersenweefsel. Onvoldoende beschikbaarheid van meervoudig onverzadigde vetzuren zoals DHA tijdens de ontwikkeling van de foetus en de baby wordt beschouwd als een factor bij de ontwikkeling van gedrags-, functionele en neurologische aandoeningen. Hogere plasma DHA-spiegels bij vrouwen tijdens de geboorte kunnen ook in verband worden gebracht met een grotere volwassenheid van het centrale zenuwstelsel bij pasgeborenen, op basis van slaap-waakpatronen.

Neurologische effecten
Ook bij oudere kinderen en volwassenen is DHA onderzocht vanwege mogelijke neurologische effecten. Bij gezonde jongens verhoogde DHA de activatie van de prefrontale cortex tijdens aanhoudende aandacht. Het innemen van DHA in visolie lijkt ook de verwerking van informatie door de hersenen tijdens cognitieve taken te verbeteren. Echter, bij kinderen van 7-12 jaar had het innemen van DHA geen effect op de niveaus van serumneurotransmitters, dopamine, serotonine of adrenocorticotroop hormoon.

In dieronderzoek bleek een DHA injectie na een ruggenmergletsel neuroptrotectieve effecten te hebben. In ander dieronderzoek bleek DHA, gecombineerd met uridine en choline, de niveaus van synaptische membranen en dendritische uitlopers in de hersenen te verhogen.

Laboratoriumonderzoek suggereert dat neuroprotectin D1, een metaboliet van DHA, de ontstekingsignalering en neuronale disfunctie verbetert, die verband houden met de neurobiologie van het beta-amyloïd precursor-eiwit en het amyloïd-beta peptide.

DHA kan de werking van het zenuwstelsel beschermen door de fosfolipide-vetzuurniveaus van het membraan te veranderen. Laboratorium- en dieronderzoek suggereert ook dat DHA-spiegels in de hersenen de opname van hersenglucose reguleren door glucosetransporters te beïnvloeden.

Werking

Veiligheid

Volwassenen

Waarschijnlijk veilig

DHA is waarschijnlijk veilig, indien oraal en gepast gebruikt. DHA is veilig gebruikt in studies die tot 4 jaar duurden. Visolie-supplementen met DHA zijn ook veilig gebruikt in studies die tot 7 jaar duurden.

Terwijl in sommige klinische onderzoeken doses van DHA tot 4 gram oraal per dag veilig zijn gebruikt, is er enige bezorgdheid dat een hoge inname van omega-3-vetzuren zoals DHA het risico op bloedingen zou kunnen verhogen. Om deze reden beveelt de Amerikaanse Food and Drug Administration (FDA) consumenten aan om de inname van DHA + EPA, te beperken tot 3 gram per dag, met niet meer dan 2 gram dagelijks in de vorm van een voedingssupplement.

De European Food Safety Authority (EFSA) deelt deze zorgen niet. Zij ziet bij suppletie van 5 gram DHA + EPA geen aanwijzingen voor zorgen over de veiligheid. Voor DHA zonder EPA geldt dit tot 1 gram per dag. Doseringen van 2-4 gram DHA per dag zouden een verhoging in LDL-cholesterol kunnen veroorzaken, wat waarschijnlijk geen nadelig effect heeft op het risico op hart- en vaatziekten.

Mogelijk veilig

DHA is mogelijk veilig bij intraveneuze en gepaste toediening, in combinatie met eicosapentaeenzuur (EPA), op korte termijn. Dagelijkse infusies met een op omega-3 vetzuur gebaseerde lipide-emulsie (Omegavenous 10%, Fresenius Aktiengesellschaft) die 4,2 gram / dag DHA en EPA levert, is veilig gebruikt gedurende 14 dagen.

Mogelijk veilig bij orale toediening in hoge doses.

Kinderen

Waarschijnlijk veilig

DHA is waarschijnlijk veilig bij mondeling en gepast gebruik. DHA is een bestanddeel van zuigelingenvoeding. Bij kinderen van 7 jaar en ouder is DHA 30 mg/kg per dag veilig gebruikt gedurende maximaal 4 jaar. Ook wordt dagelijks DHA 0,4-1 gram veilig gebruikt bij kinderen van 4 jaar en ouder gedurende maximaal 1 jaar.

Mogelijk onveilig

Het is mogelijk onveilig bij orale toediening aan te vroeg geboren baby’s <29 weken zwangerschap. Suppletie met een enterale emulsie die DHA 60 mg/kg per dag bevat, kan het risico op het ontwikkelen of verergeren van bronchopulmonale dysplasie verhogen in vergelijking met controlemulsie.

Zwangerschap en lactatie

DHA is waarschijnlijk veilig indien oraal en op de juiste manier gebruikt. DHA wordt vaak gebruikt tijdens zwangerschap en borstvoeding en is een onderdeel van sommige prenatale vitamines. DHA is een normaal bestanddeel van moedermelk. Wanneer ingenomen als een prenataal supplement, verhoogt DHA het DHA-gehalte in moedermelk.

Doses van DHA, variërend van 300-600 mg per dag beginnend tijdens het eerste trimester van de zwangerschap, zijn veilig gebruikt in klinisch onderzoek; het aanvaardbare bovenste inname niveau van DHA tijdens zwangerschap of borstvoeding is echter niet vastgesteld.

Veiligheid

Interacties

DHA zou mogelijk interactie kunnen hebben met bloedverdunnende medicijnen, medicijnen tegen hoge bloeddruk en met diabetes medicatie. Ook kruiden die bloedverdunnend of bloeddrukverlagend werken zouden interactie kunnen hebben met DHA.

Interacties

Dosering

Volwassen

Oraal

De Gezondheidsraad raadt aan dat volwassenen 200 mg omega-3 vetzuren uit vis binnen krijgen. Voor zwangere vrouwen is het advies om 2 keer per week vis te eten, of als dat niet lukt, om dagelijks omega 3 met 250-450 mg DHA te suppleren.

Ook bij hart en vaatziekten wordt aangeraden om iets meer vis te eten, namelijk 1 tot 2 keer per week.

DHA is doorgaans gebruikt in doseringen van 400-800 mg per dag, tot een duur van 6 maanden.

Kinderen

Oraal

DHA bij baby’s gebruikt in doseringen van 0,1% – 0,96% van het totale vetgehalte, voor de eerste 12 maanden van hun leven. In de EU moet er 20-50 mg DHA per 100 kcal in zuigelingenvoeding zitten.

Voor oudere kinderen is onderzoek beperkt, er is geen typische dosering beschikbaar.

Dosering
Referenties

Voor het schrijven van deze pagina is gebruik gemaakt van de professionele monografie van Natural Medicines (NatMed).

Aanvullende referenties:

  1. Voedingscentrum. Omega 3.
Sluiten