Orthomoleculair kennisinstituut
Menu

Zwangerschap

In het kort
  • Een zwangerschap begint bij de bevruchting van een eicel en eindigt met de bevalling. Deze periode duurt gemiddeld 40 weken.
  • De bevruchting vindt plaats wanneer een zaadcel een eicel binnendringt en de eicel zich innestelt in het slijmvlies van de baarmoederwand.
  • Veelvoorkomende symptomen van de zwangerschap zijn het uitblijven van de menstruatie, misselijkheid, gevoelige borsten en vermoeidheid.
  • Een zwangerschap wordt opgedeeld in drie trimesters.
  • Een gezond voedingspatroon tijdens de zwangerschap bevat voldoende foliumzuur, omega-3 vetzuren, ijzer en choline.
  • Foliumzuur (folaat) is essentieel voor de ontwikkeling van het ongeboren kind en verkleint de kans op aangeboren afwijkingen.
In het kort

Wat is zwangerschap?

Een zwangerschap begint wanneer een zaadcel een eicel bevrucht. Dit gebeurt meestal rond twee weken na de eerste dag van de laatste menstruatie. De bevruchte eicel – de zygote – begint zich direct te delen: eerst in twee cellen, daarna vier, acht, enzovoort. Tijdens deze delingen reist de zygote via de eileider naar de baarmoeder, waar het zich ontwikkelt tot een blastocyst, een hol bolletje van cellen.

Ongeveer 8 à 9 dagen na de bevruchting nestelt de blastocyst zich in het slijmvlies van de baarmoederwand. Dit proces heet de innesteling. De buitenste cellen van de blastocyst vormen later de placenta, terwijl de binnenste cellen uitgroeien tot het embryo.

Een zwangerschap duurt gemiddeld 40 weken (9 maanden), gerekend vanaf de eerste dag van de laatste menstruatie. Deze manier van tellen is gekozen omdat de precieze bevruchtingsdatum vaak onbekend is, terwijl de menstruatiedatum meestal wél bekend is. Hierdoor worden ook de eerste twee weken van de cyclus, waarin er nog geen bevruchting is geweest, meegerekend. De feitelijke duur van de zwangerschap – vanaf de bevruchting – is dus gemiddeld 38 weken.

Dit zijn de drie trimesters van een zwangerschap:

  • Het eerste trimester: dit zijn de eerste 12 weken van de zwangerschap. De eicel groeit uit tot een embryo van acht centimeter. Het maagdarmkanaal, het ruggenmerg, het hart en de hersenen zijn de eerste organen die zich ontwikkelen. De placenta groeit en ook de geslachtsorganen zijn gevormd. Aan het einde van het eerste trimester zijn alle belangrijke organen en lichaamssystemen aanwezig. Symptomen tijdens dit trimester zijn onder andere: misselijkheid, grotere borsten en vermoeidheid.
  • Het tweede trimester: deze fase loopt van week 13 tot en met week 27 van de zwangerschap. Het embryo wordt een foetus van 25 tot 30 centimeter lang. De moeder kan de bewegingen van de baby gaan voelen. Het middenoor ontwikkelt zich en de alvleesklier en lever worden sterker. Vanaf 24 weken is er de kans dat het kind het overleeft bij een vroeggeboorte. Symptomen zijn onder andere een groeiende buik, dalende bloeddruk en hogere hartslag.
  • Het derde trimester: loopt van week 28 tot de bevalling. De longen ontwikkelen zich nu volledig. Het lichaam en de foetus bereiden zich voor op de bevalling. Tijdens de laatste weken groeit de foetus hard en bij 36 weken is de foetus volledig ontwikkeld. De baby kan vanaf dan ‘veilig’ geboren worden. Wordt de baby vóór 37 weken geboren? Dan spreken we van een vroeggeboorte. Krampen, bekkeninstabiliteit, rugpijn, harde buiken (Braxton-Hicks contracties), urineverlies, vermoeidheid, vocht vasthouden, brandend maagzuur en moeite met slapen zijn veelgehoorde klachten.

De bevalling

Aan het einde van de zwangerschap komt de baby via het geboortekanaal of met een keizersnede ter wereld. De meeste vrouwen bevallen tussen week 37 en 42. Een baby past door het geboortekanaal doordat het hormoon relaxine de banden en het kraakbeen verslapt en flexibeler maakt. Ook oxytocine speelt een belangrijke rol: het stimuleert de samentrekkingen van de baarmoeder en wekt de weeën op. Prostaglandine maakt de baarmoedermond zachter en elastischer, en oestrogeen zorgt dat de weeën sterker worden. Tijdens de bevalling komen ook adrenaline en endorfine vrij: adrenaline houdt het lichaam alert, endorfine werkt als natuurlijke pijnstiller.

Wanneer de baby via het geboortekanaal komt, krijgt hij of zij de darmflora van de moeder mee. Dit is belangrijk voor een goede start van het microbioom – het geheel aan bacteriën en micro-organismen in het lichaam, vooral in de darmen. Een gezond microbioom is van groot belang voor de spijsvertering, de ontwikkeling van het immuunsysteem en de bescherming tegen ziekmakende bacteriën. Via de natuurlijke geboorte krijgt de baby dus een eerste ‘dosis’ goede bacteriën, wat belangrijk is voor de gezondheid op lange termijn. Ook worden tijdens de geboorte antistoffen van de moeder doorgegeven.

Bij een keizersnede mist de baby dit contact met de vaginale flora. Soms wordt het kindje daarom na de geboorte langs de vaginale uitgang geveegd, zodat het alsnog in aanraking komt met deze bacteriën.

Er zijn aanwijzingen dat het geven van probiotica na de geboorte kan helpen om het microbioom van deze baby’s te ondersteunen.1,2

Wat is zwangerschap?

Symptomen

De symptomen van een zwangerschap kunnen sterk variëren per persoon én per zwangerschap. Niet iedereen ervaart dezelfde klachten, en sommige vrouwen hebben nauwelijks symptomen terwijl anderen er veel last van hebben. Ook kunnen de symptomen verschillen per zwangerschap en tussen de eerste, tweede en derde trimester.

Eerste trimester:

  • Uitblijven van de menstruatie
  • Misselijkheid
  • Vermoeidheid
  • Stemmingswisselingen
  • Gevoelige borsten
  • Grotere borsten
  • Groter tepelhof
  • Hogere lichaamstemperatuur
  • Hogere hartslag
  • Vaak plassen
  • Verandering van geur
  • Voedsel cravings
  • Obstipatie
  • Een lichte dalende bloeddruk

Tweede trimester:

  • Groeiende buik
  • Gewichtstoename
  • Huidpigmentatie
  • Donkerdere tepels
  • Aambeien
  • Spataderen
  • Striae
  • Anemie

Derde trimester:

  • Rugpijn
  • Bekkeninstabiliteit
  • Ademtekort
  • Opgezwollen enkels
Symptomen

Voedingsadviezen

Aanbevolen voeding tijdens de zwangerschap

  • Foliumzuur (Folaat). Foliumzuur, ook wel bekend als vitamine B11, is belangrijk bij de neurale buisvorming van het ongeboren kind. Het is de synthetische vorm van vitamine B11 en wordt veel gebruikt in supplementen. Folaat is daarentegen de natuurlijke, actieve vorm van foliumzuur en heeft een aanzienlijk hogere biologische beschikbaarheid dan foliumzuur. Slik tijdens en bij voorkeur al vóór de zwangerschap (bij voorkeur drie maanden ervoor) extra folaat om de kans op afwijkingen in de begin van de zwangerschap te voorkomen.3
  • IJzer. Tijdens de zwangerschap heeft je lichaam extra ijzer nodig omdat je 40% meer bloed aanmaakt om het groeiende kindje van voldoende zuurstof en voedingsstoffen te voorzien. Dit extra bloed wordt naar de placenta gestuurd, waar het helpt bij het zuurstoftransport naar de baby. De verhoogde behoefte aan ijzer voorkomt ook bloedarmoede bij zowel de moeder als het kind. Na de bevalling blijft de behoefte aan ijzer vaak verhoogd, omdat er tijdens de bevalling bloed verloren gaat en je via de borstvoeding ook ijzer aan je baby doorgeeft. Daarom is het belangrijk om gedurende en na de zwangerschap voldoende ijzer binnen te krijgen.
  • Visolie of vette vis. Vanwege omega-3-vetzuren, die belangrijk zijn voor de neuro-ontwikkeling van de foetus.4 Deze vetzuren spelen namelijk een belangrijke rol in de van de hersenen en de ogen.5 Daarnaast helpen omega-3-vetzuren ook bij het ondersteunen van de bloeddruk van de moeder.
  • Vitamine D. Draagt mogelijk bij aan de groei van de baby en het verkleinen van het risico op complicaties zoals vroeggeboorte, zwangerschapsdiabetes tijdens de zwangerschap.6 Daarnaast is vitamine D van belang voor de gezondheid van botten en tanden. Na de geboorte blijft voldoende vitamine D belangrijk, omdat je het via de borstvoeding aan de baby doorgeeft.
  • Choline speelt een rol in de ontwikkeling van de hersenen van de baby. Daarnaast werkt choline samen met folaat en is het ook belangrijk bij de vorming van de neurale buisvorming.7

Let op met het gebruik van de volgende producten tijdens de zwangerschap

  • Rauw vlees zoals filet americain, carpaccio of tartaar, vanwege het risico op schadelijke parasieten.8
  • Rauwe en ongewassen groenten en fruit kunnen besmet zijn met bacteriën of parasieten.8
  • Rauwe vis of schelpdieren kunnen besmet zijn met schadelijke bacteriën.9
  • Vis hoog in kwik zoals zwaardvis, tonijn en makreel.10
  • Kant en klaar maaltijden (sterk bewerkt voedsel)11
  • Rauwe eieren kunnen besmet zijn met salmonella.10
  • Lever bevat hoge concentraties vitamine A, wat in grote hoeveelheden schadelijk kan zijn voor de baby.12
Voedingsadviezen

Opmerkingen

Aanvullende tips tijdens de zwangerschap:

  • Zorg voor voldoende beweging.13
  • Zwangerschapsyoga of een mindfulness cursus hebben mogelijk een positief effect op de gemoedstoestand.14,15
  • Stop met roken.16
  • Drink geen alcohol en gebruik geen drugs.17
  • Blijf goed gehydrateerd
  • Luister naar je lichaam – rust nemen is net zo belangrijk als actief blijven. Vermoeidheid is normaal, zeker in het eerste en derde trimester.
  • Slaap voldoende – probeer 7–9 uur slaap per nacht te krijgen, eventueel met korte dutjes overdag als dat nodig is.
Opmerkingen
Referenties
  1. Martín-Peláez, S., Cano-Ibáñez, N., Pinto-Gallardo, M., & Amezcua-Prieto, C. (2022). The Impact of Probiotics, Prebiotics, and Synbiotics during Pregnancy or Lactation on the Intestinal Microbiota of Children Born by Cesarean Section: A Systematic Review. Nutrients, 14(2), 341.
  2. Yang, W., Tian, L., Luo, J., & Yu, J. (2020). Ongoing Supplementation of Probiotics to Cesarean-Born Neonates during the First Month of Life may Impact the Gut Microbial. American Journal of Perinatology, 38(11), 1181–1191.
  3. World Health Organization, De-Regil, L. M., Peña-Rosas, J. P., Gulmezoglu, M., Martines, J., Mathai, M., Rogers, L., & Alberto March. (2012). Daily iron and folic acid supplementation in pregnant women. World Health Organization.
  4. Omega-3 Fatty Acid supplementation during pregnancy.
  5. Hodge, W., Barnes, D., Schachter, H., Pan, Y., Lowcock, E., Zhang, L., Sampson, M., Morrison, A., Tran, K., Miguelez, M., & Lewin, G. (2005, July 1). Effects of omega-3 fatty acids on eye health: Summary. AHRQ Evidence Report Summaries – NCBI Bookshelf.
  6. Pérez-López, F. R., Pilz, S., & Chedraui, P. (2020). Vitamin D supplementation during pregnancy: an overview. Current Opinion in Obstetrics & Gynecology, 32(5), 316–321.
  7. Jaiswal, A., Dewani, D., Reddy, L. S., & Patel, A. (2023). Choline supplementation in pregnancy: Current evidence and implications. Cureus.
  8. Preventing congenital toxoplasmosis. (2000, March 31). PubMed.
  9. Taylor, M., & Galanis, E. (2010, August 1). Food safety during pregnancy.
  10. Tam, C., Erebara, A., & Einarson, A. (2010, April 1). Food-borne illnesses during pregnancy: Prevention and treatment.
  11. Tamada, H., Ebara, T., Matsuki, T., Kato, S., Sato, H., Ito, Y., Saitoh, S., Kamijima, M., & Sugiura-Ogasawara, M. (2022). Impact of Ready-Meal Consumption during Pregnancy on Birth Outcomes: The Japan Environment and Children’s Study. Nutrients, 14(4), 895.
  12. Dibley, M. J., & Jeacocke, D. A. (2001). Safety and toxicity of vitamin A supplements in pregnancy. Food and Nutrition Bulletin, 22(3), 248–266.
  13. Cooper, D. B., & Yang, L. (2023, April 17). Pregnancy and exercise. StatPearls – NCBI Bookshelf.
  14. Corrigan, L., Moran, P., McGrath, N., Eustace-Cook, J., & Daly, D. (2022). The characteristics and effectiveness of pregnancy yoga interventions: a systematic review and meta-analysis. BMC Pregnancy and Childbirth, 22(1).
  15. Dhillon, A., Sparkes, E., & Duarte, R. V. (2017). Mindfulness-Based Interventions During Pregnancy: a Systematic Review and Meta-analysis. Mindfulness, 8(6), 1421–1437.
  16. Avşar, T. S., McLeod, H., & Jackson, L. (2021). Health outcomes of smoking during pregnancy and the postpartum period: an umbrella review. BMC Pregnancy and Childbirth, 21(1).
  17. Chiriboga, C. A. (2003). Fetal alcohol and drug effects. The Neurologist, 9(6), 267–279.
Sluiten