Vitamine B6
- Vitamine B6, ook bekend als pyridoxine, is een wateroplosbare vitamine die essentieel is voor o.a. het metabolisme van aminozuren, koolhydraten en vetten.
- Het komt voor in veel voedingsmiddelen, zoals vlees, vis, noten, granen, peulvruchten en groenten.
- De Referentie Inname (RI) voor B6 is 1,4 mg per dag en de bovengrens (UL) is in Nederland vastgesteld op 21 mg
- Tekorten aan vitamine B6 zijn zeldzaam, maar kunnen leiden tot bloedarmoede, dermatitis, depressie, verwarring en verzwakte immuunfunctie.
- Pyridoxine wordt gebruikt voor de behandeling van pyridoxine-afhankelijke epilepsie, sideroblastische bloedarmoede en vitamine B6-tekort.
In het kort
- Vitamine B6, ook bekend als pyridoxine, is een wateroplosbare vitamine die essentieel is voor o.a. het metabolisme van aminozuren, koolhydraten en vetten.
- Het komt voor in veel voedingsmiddelen, zoals vlees, vis, noten, granen, peulvruchten en groenten.
- De Referentie Inname (RI) voor B6 is 1,4 mg per dag en de bovengrens (UL) is in Nederland vastgesteld op 21 mg
- Tekorten aan vitamine B6 zijn zeldzaam, maar kunnen leiden tot bloedarmoede, dermatitis, depressie, verwarring en verzwakte immuunfunctie.
- Pyridoxine wordt gebruikt voor de behandeling van pyridoxine-afhankelijke epilepsie, sideroblastische bloedarmoede en vitamine B6-tekort.
Wat is Vitamine B6?
Vitamine B6, ook bekend als pyridoxine, is een essentiële wateroplosbare vitamine die deel uitmaakt van de B-vitaminen. De biologisch actieve vorm in het lichaam wordt pyridoxal-5-fosfaat (p-5-p) genoemd. P-5-p, is een co-enzym die betrokken is bij meer dan 150 enzymatische reacties die het metabolisme van glucose, lipiden, aminozuren, DNA en neurotransmitters reguleren.1 Daarnaast speelt het de rol van antioxidant door de vorming van reactieve zuurstofsoorten (ROS) en geavanceerde glycatie-eindproducten (AGE’s) tegen te gaan.1 Het is ook essentieel bij de aanmaak van hemoglobine, het eiwit in rode bloedcellen dat zuurstof transporteert.2
Pyridoxine komt voor in veel voedingsmiddelen, zoals vlees, vis, noten, granen, peulvruchten en groenten. In voedingssupplementen wordt de vitamine vaak gecombineerd met andere B-vitamines, zoals foliumzuur en B12 of in combinatie met magnesium en zink voor de spieren. Het menselijk lichaam kan geen in water oplosbare vitamine B6 opslaan, en daarom is een regelmatige inname vereist.2
De aanbevolen dagelijkse hoeveelheid (ADH) voor vitamine B6 varieert per leeftijd en geslacht. Voor volwassenen is de ADH 1,3 mg per dag. Tekorten aan vitamine B6 zijn zeldzaam, maar kunnen ernstige symptomen veroorzaken zoals bloedarmoede, dermatitis, depressie, verwarring en een verzwakt immuunsysteem.3 Suppletie met pyridoxine wordt vaak ingezet voor de behandeling van specifieke aandoeningen zoals pyridoxine-afhankelijke epilepsie, sideroblastische bloedarmoede en vitamine B6-tekort.2,4
Gebruik
Pyridoxine-afhankelijke epilepsie
Intraveneuze pyridoxine is effectief voor het beheersen van pyridoxine-afhankelijke aanvallen bij pasgeborenen. Deze zeldzame aandoening reageert vaak niet op standaard medicatie met anticonvulsiva, maar aanvallen kunnen binnen enkele minuten onder controle worden gebracht na toediening van pyridoxine.4
Sideroblastische bloedarmoede
Orale pyridoxine is effectief voor de behandeling van erfelijke sideroblastische anemie, een aandoening waarbij het beenmerg niet in staat is om voldoende gezonde rode bloedcellen aan te maken. Vitamine B6 helpt bij het corrigeren van de defecte hemoglobinesynthese die deze vorm van bloedarmoede veroorzaakt. Bij patiënten die niet reageren op standaard pyridoxine, kan de actieve vorm, pyridoxaal-5-fosfaat, worden overwogen.2
Vitamine B6-tekort
Orale vitamine B6 is effectief voor het voorkomen en behandelen van vitamine B6-tekort. De symptomen van een Vitamine B6-tekort kan leiden tot bloedarmoede, depressie, verwarring en een verzwakte immuunfunctie.3 Suppletie met pyridoxine helpt deze symptomen te verlichten en te voorkomen, waardoor het algehele welzijn en de gezondheid worden verbeterd.
Werking
Metabolisme: aminozuren, koolhydraten en lipiden
Vitamine B6 is essentieel voor het aminozurenmetabolisme. Het fungeert als co-enzym bij enzymen die betrokken zijn bij de transaminering, deaminering en decarboxylering van aminozuren. Dit is cruciaal voor de synthese van neurotransmitters. Pyridoxine speelt ook een sleutelrol in het metabolisme van koolhydraten en vetten. Het helpt bij de omzetting van glycogeen naar glucose, wat essentieel is voor de energievoorziening van het lichaam. Daarnaast is het betrokken bij de synthese en afbraak van vetzuren, wat belangrijk is voor de productie van energie en celmembranen.5
Synthese van neurotransmitters
Vitamine B6 is betrokken bij de synthese van verschillende neurotransmitters, waaronder serotonine, noradrenaline, dopamine en GABA.6-8 Deze neurotransmitters zijn essentieel voor de regulatie van stemming, slaap, eetlust en andere neurologische functies.
Immuunsysteem
Vitamine B6 speelt een rol in het ondersteunen van het immuunsysteem. Het stimuleert de aanmaak van T-lymfocyten, T-helpercellen en T-suppressorcellen, die essentieel zijn voor de immuunrespons en het bestrijden van infecties.3 Daarnaast heeft vitamine B6 antioxidante eigenschappen die helpen bij het neutraliseren van vrije radicalen in het lichaam.1 Dit kan helpen bij het verminderen van oxidatieve stress en het voorkomen van celbeschadiging. Lage niveaus van vitamine B6 worden ook geassocieerd met verhoogde niveaus van C-reactief proteïne (CRP), een indicator van ontsteking.3,9
Synthese van hemoglobine
Pyridoxine is nodig voor de productie van hemoglobine, het eiwit in rode bloedcellen dat zuurstof van de longen naar de rest van het lichaam transporteert.2 Dit proces is essentieel voor het behoud van een goede gezondheid en energieproductie.10
Veiligheid
Aangezien er wereldwijd verschillende opvattingen zijn over wat een veilig niveau van vitamine B6 inname is, is er in Europa nog geen uniforme regelgeving vastgesteld. De Europese voedselveiligheidsautoriteit (EFSA) heeft in 2023 de veilige bovengrens verlaagd van 25 mg naar 12 mg per dag. Andere internationale instanties hanteren echter hogere waarden. Zo beschouwt het Amerikaanse Food and Nutrition Board een dagelijkse inname van 100 mg als veilig, net als de wereldwijde expertgroep IADSA, gespecialiseerd in voedingssupplementen.
In Nederland is de maximale toegestane hoeveelheid vitamine B6 in voedingssupplementen vastgesteld op 21 mg per dagdosering. In deze tekst volgen we de Nederlandse aanbevelingen.
Voor de meeste mensen zijn supplementen met een dosering van 21 mg of lager veilig. Echter, in uitzonderlijke gevallen kunnen sommige mensen zelfs bij lagere doseringen bijwerkingen ervaren. De meest voorkomende bijwerking van te veel vitamine B6 is neuropathie, wat zich kan uiten in tintelingen, gevoelloosheid of pijn in handen en voeten.11
Mocht je bijwerkingen ervaren na het innemen van vitamine B6 supplementen, dan is het raadzaam om te stoppen met de inname van het supplement en de bijwerkingen te melden.
Verschillende vormen van vitamine B6
Er bestaan verschillende vormen van vitamine B6. In voedingssupplementen worden twee vormen van vitamine B6 gebruikt: pyridoxine hydrochloride en pyridoxine-5-fosfaat (P-5-P). Tot op heden zijn er geen bijwerkingen gemeld bij het gebruik van producten die pyridoxine-5-fosfaat bevatten. P-5-P is de natuurlijke en actieve vorm van vitamine B6 en stapelt zich over het algemeen niet op in het bloed. Dit komt omdat P-5-P direct biologisch actief is en niet eerst hoeft te worden omgezet vanuit een andere vorm van vitamine B6, zoals pyridoxine. Hierdoor wordt het efficiënter gebruikt door het lichaam en vermindert het risico op stapeling.
Volwassenen
Vitamine B6 is waarschijnlijk veilig wanneer het oraal en op de juiste manier wordt gebruikt in doses die de toelaatbare bovengrens voor inname (UL) van 21 mg per dag niet overschrijden. Hogere doses kunnen neuropathie veroorzaken.
Kinderen
Kinderen hebben een lagere maximale dagdosering van vitamine B6 dan volwassenen. Omdat te veel vitamine B6 schadelijk kan zijn, is het belangrijk om de aanbevolen richtlijnen te volgen.
Hieronder vind je een overzicht van de maximale hoeveelheden vitamine B6 per leeftijd voor kinderen:
| Leeftijd | Maximale dagdosering (mg) |
|---|---|
| <1 jaar | 0 |
| 1-3 jaar | 3 |
| 4-10 jaar | 5 |
| 11-17 jaar | 7 |
Bij mensen waarbij de lever, de nieren of het enzym alkalinefosfatase niet goed werken kan vitamine B6 minder goed worden omgezet naar de actieve vorm. Dit verhoogt dan ook het risico op bijwerkingen en gebruik van B6-suppletie wordt afgeraden.
Interacties
Geneesmiddelinteracties kunnen leiden tot een vitamine B6-tekort.2 Zo zijn isoniazide, fenelzine, hydralazine, penicillamine, levodopa en sommige anticonvulsiva een paar medicijnen die kunnen leiden tot een tekort aan pyridoxine omdat ze het B6-metabolisme verstoren.2,11
Dosering
Hoeveel vitamine B6 die je per dag nodig hebt, hangt o.a. af van je leeftijd, geslacht en of je zwanger bent of borstvoeding geeft. Hieronder staat de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid (ADH) voor vitamine B6 in Nederland, die is vastgesteld door de Gezondheidsraad.
| Leeftijd | ADH (mg per dag) |
|---|---|
| Kinderen | |
| 6-11 maanden | 0,2 |
| 1-3 jaar | 0,4 |
| 4-8 jaar | 0,7 |
| 9-13 jaar | 1,1 |
| 14-17 jaar | 1,5 |
| Mannen | |
| 18 jaar en ouder | 1,8 |
| Vrouwen | |
| 18 jaar en ouder | 1,5 |
| Zwangere vrouwen | 1,8 |
| Vrouwen die borstvoeding geven | 1,9 |
Voor het schrijven van deze pagina is gebruik gemaakt van de professionele monografie van Natural Medicines (NatMed).
Aanvullende referenties:
- Mascolo, E., & Vernì, F. (2020). Vitamin B6 and diabetes: relationship and molecular mechanisms. International Journal of Molecular Sciences, 21(10), 3669.
- Brown, M. J., Ameer, M. A., Daley, S. F., & Beier, K. (2023, August 8). Vitamin B6 deficiency. StatPearls – NCBI Bookshelf.
- Office of Dietary Supplements – Vitamin B6. (n.d.).
- Mastrangelo, M., & Cesario, S. (2019). Update on the treatment of vitamin B6 dependent epilepsies. Expert Review of Neurotherapeutics, 19(11), 1135–1147.
- Bird, R. P. (2018). The emerging role of vitamin B6 in inflammation and carcinogenesis. In Advances in food and nutrition research (pp. 151–194).
- Bernstein, A. L. (1990). Vitamin B6 in clinical neurology. Annals of the New York Academy of Sciences, 585(1), 250–260.
- Miodownik, C., Lerner, V., Cohen, H., & Kotler, M. (2000). Serum Vitamin B6 in Schizophrenic and Schizoaffective Patients with and without Tardive Dyskinesia. Clinical Neuropharmacology, 23(4), 212–215.
- Kumrungsee, T., Zhang, N. P., Yanaka, N., Suda, T., & Kato, N. (2021). Emerging cardioprotective mechanisms of vitamin B6: a narrative review. European Journal of Nutrition, 61(2), 605–613.
- Elmadfa, I., & Meyer, A. L. (2019). The role of the status of selected micronutrients in shaping the immune function. Endocrine, Metabolic & Immune Disorders. Drug Targets, 19(8), 1100–1115.
- Cellini, B., Montioli, R., Oppici, E., Astegno, A., & Voltattorni, C. B. (2014). The chaperone role of the pyridoxal 5′-phosphate and its implications for rare diseases involving B6-dependent enzymes. Clinical Biochemistry, 47(3), 158–165.
- Muhamad, R., Akrivaki, A., Papagiannopoulou, G., Zavridis, P., & Zis, P. (2023). The role of Vitamin B6 in peripheral Neuropathy: a systematic review. Nutrients, 15(13), 2823.
