Orthomoleculair kennisinstituut
Menu

Lactoferrine

In het kort
  • Lactoferrine is een eiwitsoort (glycoproteïne) dat zich bindt aan ijzer
  • Het wordt voornamelijk aangetroffen in lichaamsafscheidingen van mens en dier, zoals melk, tranen en speeksel
  • Het aan menselijk gelijkende lactoferrine kan worden geëxtraheerd uit rijst
  • Lactoferrine heeft een positieve invloed op de weerstand bij bijvoorbeeld infectieziekten.
  • Lactoferrine kan worden ingezet bij o.a. Covid, long Covid, griep, maagzweer en keelontsteking.
In het kort

Wat is lactoferrine?

Lactoferrine is een eiwitsoort (glycoproteïne) die zich bindt aan ijzer. Het wordt aangetroffen in colostrum, neus-, darm- en genitale afscheidingen van mens en dier, en in melk, tranen, speeksel. Het wordt ook uitgescheiden door neutrofielen.1,2,3,4 Lactoferrine kan worden geëxtraheerd uit menselijke of rundermelk. Het recombinante menselijke lactoferrine kan worden geëxtraheerd uit rijst.1,5

Lactoferrine is een ijzerbindend glycoproteïne in de transferrinefamilie. Het heeft een hogere affiniteit voor ijzer dan serumtransferrine. Lactoferrine wordt aangetroffen in verschillende lichaamsvloeistoffen, maar is het hoogst in biest en melk. In moedermelk is lactoferrine het belangrijkste wei-eiwit. Humaan colostrum (de eerste melk die na de bevalling wordt geproduceerd) bevat hoge niveaus van lactoferrine, tot 7 mg/ml. Rijpe melk heeft een lactoferrinegehalte van ongeveer 1 mg/ml. Lactoferrine wordt geproduceerd door exocriene klieren en wordt in hoge concentraties aangetroffen in mucosale afscheidingen, waaronder die van het oog, de neus, de keel, de luchtwegen en de vagina. Het zit ook in zaadvloeistof, speeksel en darmslijm. Lactoferrine wordt ook geproduceerd en opgeslagen in sommige neutrofiele korrels.4,6,7,8,9,10

Wat is lactoferrine?

Gebruik

Lactoferrine heeft een positieve invloed op de weerstand en het immuunsysteem. Hierdoor zet men het doorgaans in rondom de behandeling van infectieziekten. Bijvoorbeeld infecties rondom de luchtwegen, maagstreek of -slijmvlies, darmen, keel of huid. Ook kan het ingezet worden bij griep. Daarnaast verbetert lactoferrine de ijzerstatus in het lichaam, dankzij de ijzerbindende werking en het positieve effect op de ijzerhomeostase.

Gebruik

Werking

Antibacteriële effecten

Lactoferrine heeft antibacteriële activiteit via verschillende mechanismen. Het oefent een bacteriostatisch effect uit door zich aan ijzer te binden, en houdt zo de groei van bacteriële flora op een natuurlijk niveau. Lactoferrine heeft ook bacteriedodende effecten door zich te binden aan het lipide A-gedeelte van lipopolysaccharide (LPS) op bacteriële celoppervlakken en cellysis te veroorzaken. Het kan ook de adhesie en invasie van bacteriën in gastheercellen remmen. Ander voorlopig onderzoek suggereert dat een peptide in lactoferrine (LF-33) bacterieel endotoxine kan neutraliseren. Lactoferrine zou ook de bacteriële aggregatie en biofilmontwikkeling van Pseudomonas aeruginosa en Streptococcus mutans kunnen remmen.3,11,12,13 Er zijn aanwijzingen dat lactoferrine de aanhechting van Helicobacter pylori aan de maag zou kunnen voorkomen.11,14,15,16 Klinisch onderzoek naar het gebruik van lactoferrine voor de behandeling van Helicobacter pylori-infectie gaf geen duidelijke resultaten.

In vitro heeft lactoferricine B, een peptide afgeleid van lactoferrine, antibacteriële activiteit tegen een breed scala van gram-positieve en gram-negatieve bacteriën.17 Het lactoferrinebestanddeel, lactoferricine, is werkzaam tegen Escherichia coli, Helicobacter pylori en Staphylococcus aureus. Runderlactoferricine lijkt actiever te zijn dan lactoferricine van mensen, muizen of geiten.8 Men denkt dat de antibacteriële effecten van lactoferrine in diermodellen verband houden met de intestinale productie van lactoferricine B tijdens de spijsvertering.1

Lactoferrine is geëvalueerd in klinisch onderzoek voor de preventie van infecties, met gemengde resultaten. Voorlopig klinisch onderzoek bij volwassenen met mechanische ventilatoren toont aan dat het viermaal daags innemen van lactoferrine 500 mg gedurende maximaal 28 dagen geen infecties voorkomt of het aantal antibioticavrije dagen verhoogt in vergelijking met placebo.18 Bovendien blijkt uit voorlopig klinisch onderzoek bij gezonde volwassenen dat het innemen van 200-600 mg runderlactoferrine gedurende 12 weken de frequentie van infecties niet vermindert, maar de duur van infecties met 33% kan verminderen in vergelijking met placebo.19 Uit voorlopig klinisch onderzoek bij gezonde kinderen van 1-6 jaar blijkt ook dat het innemen van lactoferrine 48-100 mg 3-7 dagen per week gedurende maximaal 15 weken de symptomen van luchtweginfecties niet voorkomt, maar de symptomen van gastro-intestinale infecties kan verminderen in vergelijking met controle.20,21

Lactoferrine lijkt antibacteriële afweer te verlenen aan pasgeborenen die borstvoeding krijgen.6,22 Lactoferrine bevindt zich in het vruchtwater en neemt sterk toe bij intra-uteriene infectie.23

Antischimmeleffecten

Lactoferrine lijkt een antischimmelactiviteit te hebben. Voorlopig onderzoek suggereert dat het actief is tegen Candida- en Trichophyton-soorten.7

Ontstekingsremmende effecten

Lactoferrine wordt gebruikt voor huid- en darmontstekingsaandoeningen. Voorlopig onderzoek suggereert dat de dunne darm lactoferrine-receptoren heeft. Binding van lactoferrine aan zijn receptoren zou de productie van interleukine (IL)-18, interferon (IFN)-gamma en caspase-1 kunnen verhogen. Bij patiënten met hepatitis C wordt oraal runderlactoferrine geassocieerd met verhoogde spiegels van IL-18, IFN-gamma en IL-4.6 Bij oudere volwassenen verlaagt oraal recombinant humaan lactoferrine de niveaus van IL-6 of oplosbare TNF-receptor 1 niet.24 De productie van andere cytokinen, zoals TNF-alfa en IL-1 bèta, lijkt in laboratoriummodellen te worden gereguleerd door lactoferrine.2

Dieronderzoek suggereert dat lactoferrine het darmkanaal beschermt door ontstekingen te blokkeren. Er worden verschillende mechanismen voorgesteld, waaronder het vermogen van lactoferrine om ijzer te sekwestreren, bacterieel endotoxine te binden, de afgifte van cytokines te remmen en de productie van hydroxyradicalen te verminderen.1,25 Ander voorlopig onderzoek suggereert dat lactoferrine de dunne darm zou kunnen beschermen tegen methotrexaattoxiciteit door de proliferatie van epitheelcellen te remmen.15 Bij gezonde vrijwilligers lijkt oraal toegediende lactoferrine de door indomethacine geïnduceerde enteropathie te verminderen, mogelijk door een antioxiderend effect.26

Aangenomen wordt dat systemische ontstekingsremmende effecten van lactoferrine verband houden met veranderingen in de cytokineproductie in de darmwand. Deze cytokinen komen in de bloedsomloop en beïnvloeden de activiteit van witte bloedcellen.1

Antivirale effecten

Lactoferrine heeft antivirale activiteit tegen herpes simplex-virus (HSV) 1 en 2, cytomegalovirus, humaan immunodeficiëntievirus (HIV), humaan papillomavirus, hepatitis B-virus, hepatitis C-virus, respiratoir syncytieel virus, hantavirus, rotavirus, poliovirus, adenovirus en enterovirus 71.6,7,27,28,29

Dermatologische effecten

Er is belangstelling voor het gebruik van lactoferrine voor verschillende huidaandoeningen. Voorlopig klinisch onderzoek bij gezonde volwassenen toont aan dat het innemen van lactoferrine 200-600 mg per dag gedurende 12 weken de zelfgerapporteerde vocht- en textuurscores van de huid verbetert. Lactoferrine 600 mg per dag lijkt effectiever te zijn dan 200 mg per dag.30

Immuuneffecten

Lactoferrine speelt een rol bij de werking van het immuunsysteem. De productie ervan wordt opgereguleerd als reactie op ontstekingsstimuli. Het lijkt te binden met epitheelcellen op de plaats van infectie en remt de productie van inflammatoire cytokines.10,31 Voorlopig bewijs suggereert dat suppletie met lactoferrine de fagocytische activiteit van polymorfonucleaire leukocyten en het aandeel natuurlijke killercellen in het afweersysteem van de gastheer zou kunnen verhogen.32 Lactoferrine wordt geproduceerd en opgeslagen in sommige neutrofiele korrels. Het komt vrij tijdens activering en degranulatie van neutrofielen op plaatsen van infectie of ontsteking.7

De lactoferrinespiegels zijn lager in het serum van patiënten met een hiv-infectie.33 Een tekort aan lactoferrine is geassocieerd met veranderde neutrofiele functies, evenals terugkerende bacteriële infecties en auto-immuunziekten.33

Prebiotische effecten

Lactoferrine kan prebiotische effecten hebben, waardoor een omgeving wordt gecreëerd voor de groei van nuttige bacteriën. In één casus was Lactobacillus de belangrijkste bacterie in de vaginale flora na gebruik van lactoferrine 700 mg per dag oraal en 150 mg per dag vaginaal.34

Effect op slaap

Een klinisch onderzoek bij gezonde kinderen van 12-32 maanden laat zien dat het nemen van 48 mg runderlactoferrine gedurende 13 weken de ochtendsymptomen verbetert, maar niet de totale score of scores van andere subdomeinen van de Japanese Sleep Questionnaire for Preschoolers (JSQ-P)-enquête in vergelijking met placebo.35

Werking

Veiligheid

Lactoferrine is veilig bij oraal gebruik in hoeveelheden die gewoonlijk in voedingsmiddelen worden aangetroffen. Bovendien heeft Lactoferrine in de VS de status Algemeen beschouwd als veilig (GRAS).36

Daarnaast is Lactoferrine mogelijk veilig bij oraal gebruik in medicinale hoeveelheden. Runderlactoferrine is veilig gebruikt in doses tot 600 mg per dag gedurende maximaal 12 maanden.11,19,30,37,38,39,40,41 Recombinant humaan lactoferrine is met duidelijke veiligheid gebruikt in een dosis van 5 gram per dag gedurende maximaal 14 dagen.14,26,45 Er is onvoldoende betrouwbare informatie beschikbaar over de veiligheid van lactoferrine bij plaatselijk gebruik.

Kinderen

Lactoferrine is mogelijk veilig bij enteraal gebruik bij zuigelingen en kinderen tot 6 jaar. Lactoferrine is veilig gebruikt als onderdeel van enterale voeding bij premature zuigelingen in een dosis van 250 mg per dag of tot 300 mg/kg per dag gedurende maximaal 30 dagen.1,3,46,47,48 Formule verrijkt met runderlactoferrine 0,6 gram/L en rundermelkvetbolletjesmembraan 5 gram/L is ook veilig gebruikt bij zuigelingen tot 12 maanden.49 Runder- en recombinant humaan lactoferrine 1000 mg per dag gedurende maximaal 6 maanden is met duidelijke veiligheid gebruikt bij gespeende zuigelingen tot 18 maanden oud.1,3 Runderlactoferrine 336-500 mg per week is met duidelijke veiligheid gebruikt bij kinderen van 1-6 jaar gedurende 13-15 weken.20,21 Er is onvoldoende betrouwbare informatie beschikbaar over de veiligheid van lactoferrine bij kinderen ouder dan 6 jaar.

Zwangerschap

Lactoferrine is veilig tijdens de zwangerschap bij oraal gebruik in hoeveelheden die gewoonlijk in voedingsmiddelen worden aangetroffen. Het is mogelijk veilig bij oraal gebruik in medicinale hoeveelheden. Lactoferrine is schijnbaar veilig gebruikt tijdens het tweede of derde trimester van de zwangerschap in doses tot 250 mg per dag gedurende maximaal 8 weken.4,50 Ook is runderlactoferrine tijdens alle trimesters van de zwangerschap schijnbaar veilig gebruikt in doses tot 200 mg per dag.51

Er is onvoldoende betrouwbare informatie beschikbaar over de veiligheid van intravaginaal lactoferrine tijdens zwangerschap en borstvoeding. Vermijd daarom het gebruik in deze periode.

Veiligheid

Interacties

Er zijn geen interacties met lactoferrine bekend.

Interacties

Dosering

Lactoferrine wordt doorgaans gebruikt in doses van 100-400 mg per dag gedurende maximaal 12 weken.

Dosering
Referenties
  1. Pammi M, Suresh G. Enteral lactoferrin supplementation for prevention of sepsis and necrotizing enterocolitis in preterm infants. Cochrane Database Syst Rev. 2017;6:CD007137.
  2. Saraceno R, Gramiccia T, Chimenti S, Valenti P, Pietropaoli M, Bianchi L. Topical lactoferrin can improve stable psoriatic plaque. G Ital Dermatol Venereol. 2014;149(3):335-40.
  3. Ochoa TJ, Chea-Woo E, Baiocchi N, et al. Randomized double-blind controlled trial of bovine lactoferrin for prevention of diarrhea in children. J Pediatr. 2013;162(2):349-56.
  4. Abu Hashim H, Foda O, Ghayaty E. Lactoferrin or ferrous salts for iron deficiency anemia in pregnancy: A meta-analysis of randomized trials. Eur J Obstet Gynecol Reprod Biol. 2017;219:45-52.
  5. Bethell DR, Huang J. Recombinant human lactoferrin treatment for global health issues: iron deficiency and acute diarrhea. Biometals 2004;17:337-42.
  6. Kaito M. Use of lactoferrin for chronic hepatitis C. Hepatol Res 2005;32:200-1.
  7. Valenti P, Berlutti F, Conte MP, et al. Lactoferrin functions: current status and perspectives. J Clin Gastroenterol 2004;38:S127-9.
  8. Vorland LH, Ulvatne H, Andersen J, et al. Lactoferricin of bovine origin is more active than lactoferricins of human, murine and caprine origin. Scand J Infect Dis 1998;30:513-7.
  9. Farnaud S, Evans RW. Lactoferrin–a multifunctional protein with antimicrobial properties. Mol Immunol 2003;40:395-405.
  10. Conneely OM. Antiinflammatory activities of lactoferrin.J Am Coll Nutr 2001;20:389S-395S.
  11. Di Mario F, Aragona G, Dal Bo N, et al. Use of bovine lactoferrin for Helicobacter pylori eradication. Dig Liver Dis 2003;35:706-10.
  12. Valenti P, Berlutti F, Conte MP, et al. Lactoferrin functions: current status and perspectives. J Clin Gastroenterol 2004;38:S127-9.
  13. Zhang GH, Mann DM, Tsai CM. Neutralization of endotoxin in vitro and in vivo by a human lactoferrin-derived peptide. Infect Immun 1999;67:1353-8.
  14. Guttner Y, Windsor HM, Viiala CH, Marshall BJ. Human recombinant lactoferrin is ineffective in the treatment of human Helicobacter pylori infection. Aliment Pharmacol Ther 2003;17:125-9.
  15. van’t Land B, van Beek NM, van den Berg JJ, M’Rabet L. Lactoferrin reduces methotrexate-induced small intestinal damage, possibly through inhibition of GLP-2-mediated epithelial cell proliferation. Dig Dis Sci 2004;49:425-33.
  16. Dial EJ, Hall LR, Serna H, et al. Antibiotic properties of bovine lactoferrin on Helicobacter pylori. Dig Dis Sci 1998;43:2750-6.
  17. Bellamy W, Takase M, Wakabayashi H, et al. Antibacterial spectrum of lactoferricin B, a potent bactericidal peptide derived from the N-terminal region of bovine lactoferrin. J Appl Bacteriol 1992;73:472-9.
  18. Muscedere J, Maslove DM, Boyd JG, et al. Prevention of nosocomial infections in critically ill patients with lactoferrin: A randomized, double-blind, placebo-controlled study. Crit Care Med. 2018 Sep;46(9):1450-1456.
  19. Oda H, Wakabayashi H, Tanaka M, et al. Effects of lactoferrin on infectious diseases in Japanese summer: A randomized, double-blinded, placebo-controlled trial. J Microbiol Immunol Infect. 2020 Feb 26:S1684-1182(20)30038-4.
  20. Motoki N, Mizuki M, Tsukahara T, et al. Effects of lactoferrin-fortified formula on acute gastrointestinal symptoms in children aged 12-32 months: A randomized, double-blind, placebo-controlled trial. Front Pediatr. 2020 May 19;8:233.
  21. Tsukahara T, Fujimori A, Misawa Y, et al. The preventive effect of lactoferrin-containing yogurt on gastroenteritis in nursery school children-intervention study for 15 weeks. Int J Environ Res Public Health. 2020 Apr 7;17(7):2534.
  22. Sherman MP, Petrak K. Lactoferrin-enhanced anoikis: A defense against neonatal necrotizing enterocolitis. Med Hypotheses 2005 Jun 9.
  23. Pacora P, Maymon E, Gervasi MT, et al. Lactoferrin in intrauterine infection, human parturition, and rupture of fetal membranes. Am J Obstet Gynecol 2000;183:904-10.
  24. Laskow T, Langdon J, Abadir P, Xue QL, Walston J. Lactoferrin for the treatment of age-associated inflammation – A pilot study. Physiol Int 2021.
  25. Kruzel ML, Harari Y, Chen CY, Castro GA. The gut. A key metabolic organ protected by lactoferrin during experimental systemic inflammation in mice. Adv Exp Med Biol 1998;443:167-73.
  26. Troost FJ, Saris WH, Brummer RJ. Recombinant human lactoferrin ingestion attenuates indomethacin-induced enteropathy in vivo in healthy volunteers. Eur J Clin Nutr 2003;57:1579-85.
  27. Drobni P, Naslund J, Evander M. Lactoferrin inhibits human papillomavirus binding and uptake in vitro. Antiviral Res 2004;64:63-8.
  28. Harmsen MC, Swart PJ, de Bethune MP, et al. Antiviral effects of plasma and milk proteins: lactoferrin shows potent activity against both human immunodeficiency virus and human cytomegalovirus replication in vitro. J Infect Dis 1995;172:380-8.
  29. Puddu P, Borghi P, Gessani S, et al. Antiviral effect of bovine lactoferrin saturated with metal ions on early steps of human immunodeficiency virus type 1 infection. Int J Biochem Cell Biol 1998;30:1055-62.
  30. Oda H, Miyakawa M, Mizuki M, et al. Effects of lactoferrin on subjective skin conditions in winter: A preliminary, randomized, double-blinded, placebo-controlled trial. 2019 Dec 2;12:875-880.
  31. Zimecki M, Wlaszczyk A, Cheneau P, et al. Immunoregulatory effects of a nutritional preparation containing bovine lactoferrin taken orally by healthy individuals. Arch Immunol Ther Exp (Warsz) 1998;46:231-40.
  32. Yamauchi K, Wakabayashi H, Hashimoto S, et al. Effects of orally administered bovine lactoferrin on the immune system of healthy volunteers. Adv Exp Med Biol 1998;443:261-5.
  33. Defer MC, Dugas B, Picard O, Damais C. Impairment of circulating lactoferrin in HIV-1 infection. Cell Mol Biol (Noisy-le-grand) 1995;41:417-21.
  34. Otsuki K, Tokunaka M, Oba T, Nakamura M, Shirato N, Okai T. Administration of oral and vaginal prebiotic lactoferrin for a woman with a refractory vaginitis recurring preterm delivery: appearance of lactobacillus in vaginal flora followed by term delivery. J Obstet Gynaecol Res. 2014;40(2):583-5.
  35. Miyakawa M, Kubo S, Oda H, et al. Effects of Lactoferrin on Sleep Conditions in Children Aged 12-32 Months: A Preliminary, Randomized, Double-Blind, Placebo-Controlled Trial. Nat Sci Sleep 2020;12:671-677.
  36. Food and Drug Administration, CFSAN/Office of Food Additive Safety. Agency Response Letter GRAS Notice No. GRN 000130. 2003.
  37. Ishibashi Y, Takeda K, Tsukidate N, et al. Randomized placebo-controlled trial of interferon alpha-2b plus ribavirin with and without lactoferrin for chronic hepatitis C. Hepatol Res 2005;32:218-23.
  38. Hirashima N, Orito E, Ohba K, et al. A randomized controlled trial of consensus interferon with or without lactoferrin for chronic hepatitis C patients with genotype 1b and high viral load. Hepatol Res 2004;29:9-12
  39. Di Mario F, Aragona G, Bo ND, et al. Use of lactoferrin for Helicobacter pylori eradication. Preliminary results. J Clin Gastroenterol 2003;36:396-8.
  40. Zullo A, De Francesco V, Scaccianoce G, et al. Quadruple therapy with lactoferrin for Helicobacter pylori eradication: A randomised, multicentre study. Dig Liver Dis 2005;37:496-500.
  41. Iwasa M, Kaito M, Ikoma J, et al. Lactoferrin inhibits hepatitis C virus viremia in chronic hepatitis C patients with high viral loads and HCV genotype 1b. Am J Gastroenterol 2002;97:766-7.
  42. Ishii K, Takamura N, Shinohara M, et al. Long-term follow-up of chronic hepatitis C patients treated with oral lactoferrin for 12 months. Hepatol Res 2003;25:226-233.
  43. Okada S, Tanaka K, Sato T, et al. Dose-response trial of lactoferrin in patients with chronic hepatitis C. Jpn J Cancer Res 2002;93:1063-9.
  44. Vitetta L, Coulson S, Beck SL, Gramotnev H, Du S, Lewis S. The clinical efficacy of a bovine lactoferrin/whey protein Ig-rich fraction (Lf/IgF) for the common cold: a double blind randomized study. Complement Ther Med. 2013;21(3):164-71.
  45. Troost FJ, Saris WH, Brummer RJ. Orally ingested human lactoferrin is digested and secreted in the upper gastrointestinal tract in vivo in women with ileostomies. J Nutr 2002;132:2597-600.
  46. Tarnow-Mordi WO, Abdel-Latif ME, Martin A, et al. The effect of lactoferrin supplementation on death or major morbidity in very low birthweight infants (LIFT): a multicentre, double-blind, randomised controlled trial. Lancet Child Adolesc Health. 2020 Jun;4(6):444-454.
  47. ELFIN trial investigators group. Enteral lactoferrin supplementation for very preterm infants: a randomised placebo-controlled trial. Lancet. 2019 Feb 2;393(10170):423-433. doi: 10.1016/S0140-6736(18)32221-9.
  48. Kaufman DA, Berenz A, Itell HL, et al. Dose escalation study of bovine lactoferrin in preterm infants: Getting the dose right. Biochem Cell Biol. 2020 Aug 26.
  49. Li F, Wu SS, Berseth CL, et al. Improved neurodevelopmental outcomes associated with bovine milk fat globule membrane and lactoferrin in infant formula: A randomized, controlled trial. J Pediatr. 2019 Dec;215:24-31.e8.
  50. Darwish AM, Fouly HA, Saied WH, Farah E. Lactoferrin plus health education versus total dose infusion (TDI) of low-molecular weight (LMW) iron dextran for treating iron deficiency anemia (IDA) in pregnancy: a randomized controlled trial. J Matern Fetal Neonatal Med. 2019 Jul;32(13):2214-2220.
  51. Lepanto MS, Rosa L, Cutone A, Conte MP, Paesano R, Valenti P. Efficacy of lactoferrin oral administration in the treatment of anemia and anemia of inflammation in pregnant and non-pregnant women: An interventional study. Front Immunol. 2018 Sep 21;9:2123.
Sluiten