Long COVID (post-COVID syndroom)

Wat is Long COVID (post-COVID syndroom)?

Bij patiënten met Long COVID is er sprake van een langdurig ziekteherstel na het doormaken van een besmetting met SARS-CoV-2. Waar de meeste mensen na 4 weken herstellen van corona, houden bij sommige patiënten de COVID symptomen langer aan.⁸ We spreken in dat geval van long COVID, oftewel het post-COVID-syndroom. Long staat hier voor ‘langdurig’, de periode dat de klachten aanhouden.

De exacte definitie van long COVID luidt: ‘tekenen en symptomen die zich tijdens of na een COVID-19 infectie ontwikkelen, langer dan vier weken aanhouden en niet door een alternatieve diagnose kunnen worden verklaard.’⁵

We rekenen long COVID tot het zogenoemd Post-Viraal-Syndroom. Hierbij houdt de patiënt na het doormaken van een infectie langdurige klachten. Dit komt voornamelijk voor bij een heftige virale infectie, waaronder besmetting met SARS-CoV-2. Het gaat om een breed scala aan nieuwe, terugkerende en voortdurende klachten. Long COVID klachten variëren van benauwdheid tot concentratieproblemen en slaapproblemen. De meest gehoorde klacht is ‘extreme vermoeidheid’.

Een deel van de klachten komt niet primair door het virus, maar ontstaat ten gevolge van de schade die is ontstaan door de cytokinestorm. Tijdens deze zogenoemde ontstekingsstorm, kan het immuunsysteem zichzelf niet meer beheersen. Gezonde cellen worden aangevallen, vaatwanden vernield, er treedt vochtstapeling op in de longen, bloed gaat klonteren en de bloeddruk daalt. Tijdens dit proces ervaart de patiënt ernstige symptomen.

Long COVID herstel

De ernst en aard van de klachten verschilt per persoon. Dit brengt veel onzekerheid met zich mee, omdat er ook geen garantie zit op wanneer de patiënt herstelt. De condities kunnen weken aanhouden, maanden tot zelfs jaren. Om het post-COVID herstel zo goed mogelijk te ondersteunen geniet een complementaire aanpak de voorkeur.

Long COVID na vaccinatie

Er is onderzoek gedaan naar de prevalentie van long COVID na vaccinatie. Hieruit is gebleken dat het risico van het oplopen van long COVID na vaccinatie afneemt. Anderzijds kan vaccinatie ook post-COVID gerelateerde symptomen veroorzaken, waaronder ‘brainfog’ en in ernstige gevallen diepe veneuze trombose.³

Symptomen

Klachten van long COVID lopen erg uiteen. Dit komt omdat alle weefsels die ACE-2 receptoren bevatten betrokken kunnen zijn, denk aan longblaasjes, hart, nieren, alvleesklier, darm, zenuwen, schildklier, eierstokken, bijnieren en endotheelcellen van de darm.

Twee-derde van de patiënten heeft schade aan één orgaan. Een kwart van de patiënten heeft schade aan twee organen. Door het multi-orgaan effect kan de patiënt ook nieuwe gezondheidsproblemen ontwikkelen, waaronder diabetes, hartproblemen en neurologische aandoeningen.

Long COVID symptomen ontwikkelen zich doorgaans bij personen die erg ziek zijn geweest door COVID-19. Het ziektebeeld kan zich echter ook ontwikkelen bij mensen die een mild verloop van de ziekte hadden of mensen die geen symptomen ontwikkelden.

Meest gehoorde symptomen long COVID:

• (Extreme) vermoeidheid
• Benauwdheid/kortademigheid
• Gewrichtspijn
• Beklemmend gevoel op de borst (druk)
• Hoesten
• Reukverlies
• Syndroom van Sjögren
• Loopneus
• Rode ogen
• Smaakverlies
• Hoofdpijn
• Verhoogde sputumproductie
• Verminderde eetlust
• Keelpijn
• Vertigo
• Hartkloppingen
• Spierpijn
• Concentratieproblemen
• Diarree
• Algehele malaise
• Angst
• Psychische klachten
• Huiduitslag
• Verergering van symptomen na fysieke of mentale inspanning (PEM, Post-exertionele malaise)

De meest gehoorde klacht ‘extreme vermoeidheid’ kent drie mogelijke verklaringen:

• Achtergebleven besmettelijke ziektekiemen in een orgaanreservoir
• Niet besmettelijke reststukjes van het virus die een immuunreactie veroorzaken
• Het immuunsysteem blijft overactief na het overmeesteren van het virus (zoals ook bij Pfeiffer het geval is, het virus blijft dan latent aanwezig).

Oorzaken

Mogelijke risicofactoren voor het oplopen van een COVID-19 infectie en de ontwikkeling van long COVID zijn:

• Veroudering
• Geslacht
• Coronaire hartziekten
• (Auto-)immuniteit
• Overgewicht
• Diabetes
• Nierziektes
• Hoge bloeddruk (hypertensie)
• Voedingstekorten
• Stress (waaronder ook luchtvervuiling)
• Bloedgroep (bloedgroep A kent mogelijk een hoger risico)⁵

Voedingsadviezen

De orthomoleculaire long COVID behandeling legt de focus op ontstekingsremming, energie, de darmflora, eiwitten, vetzuren, koolhydraten en suppletie.

• Pas een gezond basisvoedingspatroon toe met grote hoeveelheden (biologische) groenten en fruit. Voeg daarbij extra inname van essentiële vitaminen en mineralen toe. Drink voldoende water. Zorg voor voldoende beweging in de buitenlucht voor de opbouw van een goede weerstand.
• Kies voor ontstekingsremmende voeding. De ontsteking heeft veel schade aangericht. Ontstekingsremmende voeding vermindert deze schade.
  • Voeding laag in linolzuur (het plantaardige omega 6).
  • Voeding laag in arachidonzuur (het dierlijke omega 6).
  • Voeding hoog in ALA (lijnzaad en chiazaad).
  • Voeding hoog in DHA en EPA (vis, schelp- en schaaldieren, biologisch en mager vlees).
  • Ontstekingsremmende suppletie: Visolie, algenolie, curcuma en glutathion.
• Voorzie het lichaam van voldoende energie. Bij overgewicht dient er niet zozeer gekeken te worden naar een calorietekort, maar naar de kwaliteit van voeding. Bij ondergewicht of normaal gewicht kan er hypercalorisch gegeten worden.
• Stimuleer de darmflora:
  • Consumeer voldoende vezels. Deze zetten darmbacteriën aan om het immuunsysteem te kalmeren. Denk aan peulen, bessen en courgettes.
  • Korteketen-vetzuren stimuleren de darmen tot de aanmaak van butyraat (een ontstekingsremmer in de longen). Denk aan kokosolie.^{2, 10.}
• Consumeer de juiste vetzuren:
  • Omega 3-vetzuren zijn ontstekingsremmend en dragen bij aan COVID-19 herstel.
  • Omega 3-vetzuren kunnen trombosevorming tegengaan. Ze blokkeren de functie en receptor van PAF (Platelet Activating Factor).
• Consumeer de juiste koolhydraten:
  • Kies voor complexe koolhydraten, zoals vezels (zie hierboven).
  • Vermijd enkelvoudige ‘snelle’ koolhydraten.

Opmerkingen

Onderzoek naar long COVID is nog in volle gang. De verscheidenheid aan symptomen maakt het tot een lastig te definiëren ziektebeeld. Daarnaast tonen symptomen vaak veel overlap met andere ziektebeelden, waardoor de diagnose lastiger te stellen is. De diagnose wordt doorgaans gesteld op basis van het ziekte-verleden van de patiënt en of hij of zij in het verleden positief is getest op corona.

Er zijn studies die suggereren dat een percentage van 30 procent van de COVID patiënten langdurige klachten ervaart. Recentere studies tonen aan dat dit percentage rond de 7 procent ligt. Gemiddeld wordt gesproken over een prevalentie van 13 procent.

Nutriënten