Vermoeidheid (moeheid)

Wat is vermoeidheid (moeheid)?

Bij vermoeidheid maakt het lichaam niet voldoende energie aan. Het is geen aandoening, maar een symptoom. Het is daarom belangrijk de oorzaak van de vermoeidheidsklacht te achterhalen. Het doel van de behandeling is de balans tussen de belasting en belastbaarheid te herstellen.

Belasting: het lichaam wordt gedurende de dag belast door psychische en lichamelijk stressoren. Denk aan ongezonde voeding, een drukke baan, giftige stoffen en een slechte nachtrust.

Belastbaarheid: de mate waarin we het lichaam kunnen belasten kan verminderd zijn door onder andere een tekort aan voedingsstoffen, onderliggende aandoeningen, te weinig beweging of medicijngebruik.

Wanneer het lichaam teveel belast wordt of de belastbaarheid is verminderd, kan het lichaam niet voldoende energie aanmaken. Het aanmaken van energie (ATP) gebeurt in onze cellen. Bijna alle cellen in het lichaam hebben een eigen ‘energiecentrale’, dit zijn de mitochondriën. De mitochondriën zetten voedingsstoffen om in energie voor het lichaam. Wanneer dit proces verstoord is, raakt het lichaam vermoeid. De oorzaken voor deze verstoring zijn uiteenlopend. Ook de symptomen zijn verschillend. De vermoeidheid kan zich via zowel via lichamelijke (bijvoorbeeld spierzwakte) als geestelijke klachten (bijvoorbeeld lusteloosheid) uiten. Vermoeidheid door corona en vermoeidheid na corona komt ook veel voor. Raadpleeg bij twijfel ook de pagina Covid-19 en long-COVID.

Wanneer de vermoeidheid langer dan 6 maanden aanhoudt, spreken we van chronische vermoeidheid.

Symptomen

• Geheugen- of concentratieproblemen
• Verminderd reactievermogen
• Algehele malaise
• Spierzwakte of spierpijn
• Duizeligheid
• Gapen
• Lusteloosheid
• Verlaagd libido
• Spierzwakte
• Geen zin om iets te ondernemen
• Te kort slapen
• Te lang slapen
• Verminderde weerstand
• Prikkelbaar of overspannen zijn

Oorzaken

• Langdurige stress
  Bij langdurige stress blijft het lichaam continu in staat van paraatheid en dat kost veel energie. Vermoeidheid kan hierdoor lang aanhouden en ook kan extreme vermoeidheid ontstaan. Het is dan een grote uitdaging om normaal te blijven functioneren, met mogelijk een burn-out als gevolg.
• Laaggradige ontstekingen
  Chronische laaggradige ontstekingen zorgen voor een continue activiteit van het immuunsysteem. Dit kost ontzettend veel energie.
• Een slechte nachtrust
  Tijdens de nacht reinigt het brein zich. Het ontdoet het zich van gif- en afvalstoffen om zo weer fris en fruitig aan een nieuwe dag te kunnen beginnen¹. Bij onvoldoende slaap, of het ontbreken van diepe slaap, raakt dit proces verstoord.
• Tekort aan voedingsstoffen
  Mensen halen energie uit voeding. Om energie (ATP) aan te maken heeft het lichaam de juiste vitamines en mineralen nodig. Wanneer deze ontbreken zal vermoeidheid optreden.
• Ongezonde voeding
  Bij een voedingspatroon met veel geraffineerde koolhydraten kan het lichaam insulineresistent worden. Dat betekent dat glucose niet meer in de cellen terecht komt, waardoor de mitochondriën Veel minder energie aan kunnen maken.
• Medicijngebruik
  Medicijnen kunnen zorgen voor vermoeidheid. Zo blokkeren statines bijvoorbeeld de aanmaak van Q10. Dit co-enzym maakt het lichaam zelf aan, voornamelijk voor de energieproductie in de cellen.
• Ziekte
  Bijna alle ziektes zijn een gevolg van een verstoring in de energieverdeling. Dit is dan ook vaak de onderliggende oorzaak van vermoeidheid.
• Toxines
  Giftige stoffen die we binnenkrijgen door bijvoorbeeld roken, luchtvervuiling of pesticiden hebben een negatieve invloed op de functie van de mitochondriën.
• Alcohol
  Het drinken van (veel) alcohol zorgt voor een verstoring van de nachtrust. Het afbreken van alcohol door de lever kost ook veel energie.
• Zwangerschap
  Vermoeidheid tijdens de zwangerschap komt veel voor. Het lichaam heeft veel energie nodig voor de groei van het kindje en ook hormonale veranderingen spelen een grote rol. Een dalende bloeddruk richting de 20 weken zwangerschap (mid pregnancy drop) kan ook een oorzaak zijn van vermoeidheid.
• Achteruitgang van het immuunsysteem
  Een aangetast immuunsysteem kan zorgen voor (chronische) vermoeidheid.
• Hormonale disbalans
  Een disbalans in de werking van hormonen (bijvoorbeeld door een trage schildklier) heeft veel invloed op de energiebalans.
• Verstoorde darmflora
  Een darmflora met onvoldoende goede bacteriën zorgt onder andere voor onvoldoende opname en aanmaak van vitamines en mineralen, wat vermoeidheid als gevolg heeft.
• Gordelroos
  Gordelroos is een virusinfectie die gepaard gaat met pijnlijke en jeukende uitslag op de huid. Het immuunsysteem bestrijdt deze virusinfectie en dat kost veel energie.

Voedingsadviezen

• Eet gezond en gevarieerd
  • Eet voldoende groenten (circa 400 – 800 gram) en fruit (2 tot 3 stukken, zoet fruit met mate).
  • Eet 2 á 3 keer per week verse, wildgevangen vette vis (o.a. kabeljauw, zalm, tonijn, haring). Haal bij een vegetarisch of veganistisch voedingspatroon de vetzuren uit algenolie, spirulina, chlorella en kiemgroenten (o.a. alfalfa, taugé, broccolikiemen, bietencress).
  • Neem circa 25 gram (een handje) ongebrande noten en zaden per dag voor de gezonde, onverzadigde vetzuren.
  • Vermijd geraffineerde suikers en neem zoetstoffen met mate.
  • Drink geen alcohol
• Zorg voor voeding rijk aan antioxidanten
  Vitamine C en vitamine E bevatten veel antioxidanten. Vitamine C zit onder andere in peterselie, paprika, spruitjes en zwarte bessen. Vitamine E kan het beste uit meervoudig onverzadigde oliën, zaden, noten en granen gehaald worden.
• Eet voeding rijk aan magnesium
  Magnesium is betrokken bij heel veel lichamelijke processen, waaronder de energiehuishouding en vergroten van de glucosetolerantiefactor. Magnesium vind je onder andere in: volkoren graanproducten, vette vis, noten, fruit, kelp en cacao en cacaoproducten.
• Slaap voldoende
  Zorg voor minimaal 8 uur slaap per nacht. Voor een optimale nachtrust is het van belang om rond 22.30 uur te gaan slapen.
• Zorg voor voldoende beweging
  Ook bij vermoeid is het belangrijk om te blijven bewegen. Zorg voor minimaal een half uur per dag matig intensief bewegen.

Opmerkingen

Het is ook mogelijk om de vermoeidheid te verminderen door meer te ontspannen. Muziek luisteren, wandelen in de natuur en ademhalingsoefeningen helpen om het lichaam weer in balans te brengen.

In het boek Het Energie Herstelplan van Marijke de Waal Malefijt lees je hoe je door het kiezen van de juiste voedingsmiddelen de energiebalans weer kan herstellen.