Atherosclerose (aderverkalking)

Wat is atherosclerose (aderverkalking)?

Atherosclerose en arteriosclerose zijn termen die ten onrechte door elkaar worden gehaald. De meest frequente vorm van arteriosclerose is atherosclerose. Atherosclerose is een verharding die specifiek wordt veroorzaakt door een atheroomplaat of atherosclerotische plaque.

Atherosclerose (aderverkalking) is de belangrijkste oorzaak van hart- en herseninfarcten. Het is een sluipend ziekteproces waarbij er vetophoping en ontsteking plaatsvindt aan de binnenzijde van slagaders. Hierdoor ontstaat plaque en wordt de vaatwand langzaamaan dikker. Dit belemmert de bloeddoorstroming. Uiteindelijk raken slagaders vernauwd of zelfs volledig geblokkeerd.

We onderscheiden doorgaans verschillende stadia van aderverkalking:

Stadium 1: hierin vermindert de elasticiteit van de slagader. In eerste instantie is de plaque zacht door ophoping van LDL-cholesterol in endotheel van de slagader en infiltratie van ontstekingscellen. In dit stadium is de kans op een slagaderruptuur het grootst.

Stadium 2: In dit stadium verhard de plaque in de vaatwand en ontstaat er verkalking van de vaatwand (calciumafzetting). Dit biedt enige bescherming tegen het openscheuren van het bloedvat, maar vermindert in werkelijkheid de vaatelasticiteit verder.

In het begin merk je niets van slagaderverkalking. Symptomen treden meestal pas op in een laat stadium van de ziekte. Er ontstaat dan pijn op de borst of er vindt een hartinfarct of beroerte plaats. In dit stadium is de doorgang van de slagader vaak al met 50 procent of meer afgenomen. Symptomen ontstaan door zuurstoftekort van de weefsels, het openscheuren van een slagaderwand of het ontstaan van bloedklonters (trombose of embolie). Het openscheuren van een slagader kan komen door een verminderde vaatelasticiteit of een ruptuur in een plaque.

De beschadigingen aan de vaatwand en het ontstaan van een atherosclerotische plaque worden onder andere veroorzaakt door een te hoog homocysteïnegehalte in het bloed en oxidatieve stress. Stoffen die vrijkomen uit sigarettenrook blijkt een belangrijke veroorzaker te zijn. Andere risicofactoren zijn een te hoog LDL-cholesterol en hoge bloeddruk. Dit maakt aderverkalking voornamelijk een welvaartsziekte.

Symptomen

Gevolgen van aderverkalking symptomen hangen af van de slagader die is aangetast. Symptomen kunnen zijn:

• Pijn op de borst (angina pectoris). Als de kransslagader voor 70 procent is vernauwd ontstaat er pijn op de borst bij inspanning. Bij een vernauwing van 90 procent heeft men ook pijn op de borst in rust.
• Hoge bloeddruk (hypertensie). Met name een hoge systolische bloeddruk is een risicofactor.
• Benauwdheid
• Snel vermoeid
• Afname van de maximale loopafstand.
• Etalagebenen (claudicatio intermittens). Moe, stijfheid, krampen en temperatuurverschil in het been bij inspanning die verminderen in rust.

Daarnaast zijn er nog bijkomende aandoeningen die vaker voorkomen bij mensen met atherosclerose of die het ontstaan van aderverkalking in de hand werken. Voorbeelden zijn diabetes, atriumfibrilleren, COPD, chronische nierschade, auto-immuunziekten (reumatoïde artritis), inflammatoire darmziekten (ziekte van Crohn en collitis ulcerosa) en overgewicht.

Oorzaken

Risicofactoren voor het ontstaan van atherosclerose zijn:

• Atherosclerose komt vaker voor bij mannen ouder dan 40 en vrouwen na de menopauze
• Roken (ook meeroken)
• Verhoogd LDL-cholesterol
• Hoge bloeddruk (hypertensie)
• Overgewicht en een overschot aan buikvet
• Diabetes kan atherosclerose veroorzaken, versnellen en versterken
• Te weinig bewegen (minder dan 150 minuten matig intensieve inspanning per week)
• Meer dan acht uur per dag zitten
• Erfelijke aanleg, bijvoorbeeld familiaire hypercholesterolemie
• Chronische stress
• Ongezonde voeding. Het eten van weinig groente en fruit en een hoge consumptie van rood en bewerkt vlees, frisdrank, zout en slechte vetten staat in relatie tot verminderde kwaliteit van de vaten en algehele gezondheid.

Cardiovasculaire risicofactoren zoals hoog cholesterol, hypertensie en diabetes zorgen voor veranderingen in het bloed en bloedvatstelsel. Het bloed kan dikker worden, de stroomsnelheid kan veranderen en de rekbaarheid van de vaten verminderen. Hierdoor wordt het bloedvatendotheel van de slagaders geactiveerd. Dit verhoogt het risico op het ontstaan van een artherosclerotische plaque.

Verder spelen vrije radicalen en oxidatieve stress een belangrijke rol. Door overgewicht en andere chronische aandoeningen zoals diabetes en laaggradige ontsteking ontstaat er een verhoogde belasting met vrije radicalen. Het lichaamseigen antioxidantsysteem kan dan tekort schieten.

Voedingsadviezen

• Eet ontstekingsremmende voeding en voeding rijk aan anti-oxidanten. Een breedspectrum aan anti-oxidanten werkt beter dan suppletie met afzonderlijke nutriënten. Polyfenolen in plantaardige voeding en thee beschermen tegen hart- en vaatziekten. Voorbeelden van voedingspatronen die in klinische studies beschermende effecten op hart- en vaatziekten hebben laten zien zijn het Mediterraan dieet en het DASH-dieet (Dietary Approaches to Stop Hypertension).
• Zorg voor een juiste omega 6/3-balans in de voeding. Waar een gemiddeld Westers voedingspatroon een verhouding omega 6 en omega 3 bevat van 20:1, zou dit idealiter 4:1 zijn. Dit betekent dat de omega 6-consumptie verlaagt moet worden en de inname van omega 3 gestimuleerd wordt. Omega 6-rijke voedingsmiddelen zijn onder andere: vlees van soja- en maisgevoerde dieren, zonnebloemolie, sojaolie, pindaolie, maisolie en alle producten waar deze voedingsmiddelen in zitten. Omega 3 komt vooral voor in vette vis. Daarnaast is een hoge consumptie van omega 9, het mono-onverzadigde vetzuur oleïnezuur uit olijfolie, in verband gebracht met een vermindert risico op hart- en vaatziekten.
• Stimuleer de inname van vezels. Een hoge inname van fermenteerbare vezels, zoals fructo-oligosacchariden en resistent zetmeel, vermindert de kans op hart – en vaatziekten. Gebruik van psyllium kan het cholesterolgehalte verlagen.
• Probeer de bloedsuikerspiegel zo stabiel mogelijk te houden door het beperken van eetmomenten en de inname van geraffineerde koolhydraten te beperken.
• Zorg voor gewichtsreductie bij overgewicht.
• Beperk de inname van alcohol.

Opmerkingen

Vergevorderde aderverkalking kan niet worden genezen. De behandeling van atherosclerose in de reguliere praktijk bestaat uit het zo veel mogelijk beperken van risicofactoren door middel van het gebruik van cholesterolverlagers (statines), bloeddrukverlagers of antistollingsmiddelen (acetylsalicylzuur). Bij ernstige slagadervernauwing wordt er chirurgisch ingegrepen om de bloedvatvernauwing te verminderen (dotteren of het plaatsen van een stent) of een omleiding om de vernauwde plek te maken (bypass).

De orthomoleculaire behandeling richt zich op het beschermen van het cardiovasculaire systeem, het verbeteren van de doorbloeding en het verminderen van bijwerkingen door reguliere medicatie (bijvoorbeeld statines).