Vitamine E

Wat is Vitamine E?

Vitamine E (tocoferol) is een essentiële, in vet oplosbare vitamine die een belangrijke rol speelt in het beschermen van cellen tegen oxidatieve schade. Het komt van nature voor in veel voedingsmiddelen, waaronder plantaardige oliën, granen, vlees, gevogelte, eieren, fruit en groenten.

Vitamine E is eigenlijk een verzamelnaam voor acht verschillende vormen, verdeeld over twee hoofdgroepen: tocoferolen en tocotriënolen. Binnen deze groepen vind je onder andere alfa-, bèta-, gamma- en delta-tocoferol. In voedingsmiddelen komt voornamelijk gamma-tocoferol voor, terwijl vitamine E-supplementen meestal alfa-tocoferol bevatten. Dat komt omdat deze vorm de hoogste biologische beschikbaarheid heeft en het meest wordt gebruikt in voedingsaanbevelingen.

Vitamine E kan worden gebruikt voor het verbeteren van de vruchtbaarheid, gewrichtsproblemen, beschermen van hart en bloedvaten. Daarnaast wordt vitamine E ook wordt gebruikt voor de huid bij littekens en wondgenezing. Maar het bewijs voor deze toepassingen is niet altijd sterk of consistent.

Vitamine E wordt doorgaans uitgedrukt in Internationale Eenheden (IE) of milligrammen (mg). Hierbij komt 1 IE ongeveer overeen met 0,67 mg natuurlijke alfa-tocoferol of 0,45 mg synthetische alfa-tocoferol.

Gebruik

Mogelijk effectief

Alzheimer
Vitamine E-supplementen met α-tocoferol lijken het tempo van cognitieve achteruitgang bij mensen met matige tot ernstige Alzheimer te kunnen vertragen. Het lijkt echter het ontstaan van de ziekte van Alzheimer niet te voorkomen.

Twee grote, placebogecontroleerde onderzoeken tonen aan dat suppletie met vitamine E (alfa-tocoferol) mogelijk de progressie van Alzheimer afremt. Het eerste onderzoek richtte zich op patiënten met matig ernstige Alzheimer en liet zien dat behandeling met vitamine E (2000 IU per dag) de achteruitgang mogelijk kan vertragen. Het tweede onderzoek onderzocht patiënten met milde tot matige Alzheimer en vond dat vitamine E mogelijk zorgde voor een tragere functionele achteruitgang.

Deze resultaten suggereren dat vitamine E, door zijn antioxidatieve werking, kan helpen bij het verminderen van oxidatieve schade in de hersenen en zo bijdraagt aan het behoud van cognitieve functies.

Menstruatiepijn
Uit onderzoek blijkt dat vrouwen die 200 tot 500 IE vitamine E per dag innamen, vanaf twee dagen voor de menstruatie tot en met de eerste drie dagen van de bloeding, minder pijn en een kortere pijnduur ervoeren.

Daarnaast liet een ander onderzoek zien dat vitamine E niet alleen pijn mogelijk verlicht, maar ook het bloedverlies kan verminderen.

Levergezondheid
Verschillende studies wijzen uit dat vitamine E de leverenzymen (ALT en AST) kan verlagen en de schade aan de lever kan verminderen. Alanine aminotransferase (ALT) komt voornamelijk voor in de lever. Het speelt een rol in de omzetting van aminozuren, vooral bij het metabolisme van eiwitten. Een verhoogd ALT-niveau kan duiden op leverbeschadiging of ontsteking, omdat ALT uit de levercellen vrijkomt wanneer deze beschadigd raken. Aspartaat aminotransferase (AST) komt niet alleen in de lever voor, maar ook in andere organen zoals het hart, de spieren en de nieren. Hoewel het ook betrokken is bij de stofwisseling van aminozuren, wordt een verhoogd AST-niveau vaak geassocieerd met orgaanbeschadiging. Als zowel AST als ALT verhoogd zijn, kan dit wijzen op leverproblemen.

Bij mensen met niet-alcoholische leververvetting (NAFLD) kan suppletie met meer dan 300 mg vitamine E gedurende zes maanden leiden tot een aanzienlijke daling van zowel ALT. Bij gezonde personen heeft vitamine E daarentegen geen merkbaar effect op deze enzymen.

Daarnaast is vitamine E een krachtige antioxidant die kan helpen bij het neutraliseren van vrije radicalen en oxidatieve stress. Een dosis van 500 mg of meer vitamine E lijkt mogelijk bij te dragen aan het verminderen van oxidatieve schade.

Immuun gezondheid
Vitamine E kan een rol spelen in de immuunfunctie, vooral bij ouderen. Onderzoek suggereert dat suppletie met vitamine E de cellulaire immuunrespons kan verbeteren door de productie van belangrijke cytokinen, zoals interleukine-2, te verhogen. Bij ouderen die vaak een verminderde immuunreactie hebben, kan dit mogelijk de afweer versterken en bijdragen aan een betere respons op vaccinaties.

Werking

Vitamine E is vooral bekend om zijn krachtige antioxidatieve werking. Het werkt door vrije radicalen te neutraliseren, wat helpt bij het voorkomen van schade aan cellen, weefsels en DNA. Vitamine E concentreert zich in celmembranen en beschermt vetzuren tegen oxidatie, wat belangrijk is voor de integriteit van cellen, vooral in vetrijke weefsels zoals de hersenen en huid.

Daarnaast speelt vitamine E een rol in het immuunsysteem door de productie van interleukine-2 te bevorderen, wat T-cellen activeert om infecties te bestrijden.

Veiligheid

Vitamine E is in het algemeen veilig voor de meeste mensen wanneer het wordt gebruikt binnen de aanbevolen doseringen. Dit betekent minder dan 1000 mg per dag, wat overeenkomt met 1100 IE synthetische vitamine E (all-rac-alpha-tocoferol) of 1500 IE natuurlijke vitamine E (RRR-alpha-tocoferol).

Tijdens de zwangerschap is vitamine E mogelijk veilig bij de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid. Later in de zwangerschap is de maximale aanbevolen hoeveelheid 800 mg voor vrouwen van 14-18 jaar en 1000 mg voor vrouwen ouder dan 18 jaar. Ook tijdens het geven van borstvoeding is vitamine E waarschijnlijk veilig binnen deze grenzen, maar hogere doses kunnen mogelijk onveilig zijn.

Voor kinderen geldt dat vitamine E waarschijnlijk veilig is zolang de dagelijkse bovengrenzen niet worden overschreden. Deze grenzen liggen op 300 IE voor kinderen van 1-3 jaar, 450 IE voor 4-8 jaar, 900 IE voor 9-13 jaar en 1200 IE voor 14-18 jaar.

Extra voorzichtigheid is geboden bij bepaalde gezondheidsproblemen. Zo kan vitamine E bij mensen met bloedingsstoornissen het risico op bloedingen vergroten.

Interacties

Gebruik vitamine E met voorzichtigheid als je medicijnen gebruikt. Vitamine E kan namelijk invloed hebben op de werking van bepaalde middelen, waaronder:

• Cyclosporine
• Cytochroom P450-substraten
• Bloedverdunners, zoals warfarine
• Selumetinib

Dosering

Een aanbevolen dagelijkse hoeveelheid voor vitamine E is 15 mg, 15 mg tijdens de zwangerschap en 19 mg bij borstvoeding. Ouderen die vitamine E nemen ter ondersteuning van het immuunsysteem, wordt aangeraden een dosis tussen 50-200 mg te gebruiken.

Wat betreft de bovengrens:

Doses boven 268 mg vitamine E worden op korte termijn goed verdragen. Toch is dit de laagste dosis waarbij mogelijke langetermijneffecten zijn waargenomen. Voor dagelijks gebruik zonder specifieke reden (bijvoorbeeld als onderdeel van een multivitamine) wordt een bovengrens van 150 mg als verstandig beschouwd.