Vitamine K

Wat is Vitamine K?

Vitamine K is een essentiële, in vet oplosbare vitamine die een belangrijke rol speelt in de bloedstolling en botgezondheid. Het is een verzamelnaam voor een groep verbindingen die bekend staan als 2-methyl-1,4-naftoquinonen. De twee belangrijkste vormen zijn vitamine K1 (fylloquinon) en vitamine K2 (menaquinonen).

Vitamine K1 komt vooral voor in groene bladgroenten zoals spinazie, broccoli, boerenkool en spruitjes. Dit type wordt voornamelijk gebruikt in vitamine K-supplementen. Vitamine K2, dat door bacteriën in de darmen wordt geproduceerd, komt in kleinere hoeveelheden voor in vlees en gefermenteerde voedingsmiddelen, zoals natto (gefermenteerde sojabonen).

Opname
Hoofdzakelijk krijgen we vitamine K1 binnen via voeding ook al wordt vitamine K1 minder efficiënt opgenomen dan vitamine K2. Dit komt omdat het eerst in de lever moet worden omgezet in de actieve vorm. Dit proces is niet altijd efficiënt, waardoor een groot deel van de K1 niet optimaal wordt benut door het lichaam.

Vitamine K2 kan het lichaam veel efficiënter opnemen en verwerken. Het wordt rechtstreeks naar de weefsels geleid, waar het zijn rol speelt in zowel de bloedstolling als de botgezondheid. Vitamine K2 heeft daarom een breder scala aan voordelen en wordt effectiever gebruikt door het lichaam. Vitamine K2 bestaat uit verschillende vormen: MK-4, MK-6, MK-7, MK-8, en MK-9.¹

Gebruik

Mogelijk effectief

Suppletie voor baby’s (neonataal)
Vitamine K-suppletie is vooral belangrijk voor pasgeboren baby’s, omdat ze in de eerste maanden van hun leven nog niet zelf voldoende vitamine K kunnen aanmaken.² Dit kan leiden tot vitamine K-tekort, wat bloedingen kan veroorzaken.² Een tekort kan ook ontstaan door onvoldoende vitamine K-opslag of vitamine K tekort in de moedermelk.²

Bij volwassenen komt een vitamine K-tekort zelden voor, omdat het lichaam in staat is om vitamine K uit voeding en via de bacteriën in de dikke darm aan te maken.

Bloedstolling
Vitamine K is essentieel voor een goed functionerend bloedstollingssysteem. Pasgeborenen hebben een verhoogd risico op bloedingen, omdat ze bij de geboorte weinig vitamine K hebben opgeslagen en moedermelk vaak onvoldoende bevat. Daarom wordt vaak suppletie geadviseerd.

Bij volwassenen speelt vitamine K ook een cruciale rol bij het behoud van een normale bloedstolling. Er is een verband tussen de inname van vitamine K via de voeding en het behoud van een normale bloedstolling, wat suggereert dat een adequate vitamine K-voorziening belangrijk is voor een goed functionerend stollingssysteem.

Botgezondheid
Er lijkt een toename in botmineraaldichtheid op te treden bij suppletie met vitamine K, vooral doordat het de snelheid van botverlies bij ouderen afremt. Hoewel meta-analyses een significant effect aantonen, blijft de uitkomst wisselend en niet altijd betrouwbaar. Suppletie kan bijdragen aan een betere botgezondheid, vooral bij ouderen.

Observationele studies laten zien dat een lage inname van vitamine K en lage vitamine K-waarden in het bloed samenhangen met een lagere botmineraaldichtheid. Hoewel meta-analyses aantonen dat vitamine K-suppletie bepaalde botgezondheidsmarkers, zoals botmineraaldichtheid, kan beïnvloeden, blijft het bewijs over de invloed op het risico op botbreuken niet eenduidig.

Werking

Vitamine K1 en K2 hebben verschillende functies en manieren van opname in het lichaam. Vitamine K1 speelt een belangrijke rol in de bloedstolling door het activeren van stollingsfactoren, terwijl vitamine K2 daarnaast ook betrokken is bij de botgezondheid door de mineralisatie van botten te ondersteunen en de opname van calcium te ondersteunen.

Bloedstolling
In het bloedstollingsproces activeert vitamine K zeven stollingsfactoren via γ-carboxylatie. Dit mechanisme zorgt ervoor dat bloed op de juiste manier kan stollen.

Botopbouw en botgezondheid
Op het gebied van botgezondheid draagt vitamine K bij aan de activatie van osteocalcine, een eiwit dat helpt calcium in de botten vast te leggen. Dit helpt botafbraak te verminderen en draagt bij aan een sterkere botstructuur.

Vitamine K en vitamine D
Vitamine K en vitamine D werken samen om de calciumhuishouding in het lichaam te reguleren. Vitamine D zorgt ervoor dat calcium uit de voeding wordt opgenomen in de darmen en beschikbaar komt in het bloed. Vitamine K, vooral K2, helpt vervolgens om dit calcium naar de botten te transporteren en daar vast te leggen³

Veiligheid

Vitamine K1 en vitamine K2 wordt als veilig beschouwd volgens diverse onderzoeken. Vitamine K1 tot 10 mg per dag en vitamine K2 tot 45 mg per dag zijn veilig gebruikt in klinische onderzoeken die tot 2 jaar duren.

Vitamine K lijkt veilig te zijn wanneer het wordt ingenomen in de aanbevolen hoeveelheid van 90 mcg per dag voor volwassenen van 19 jaar en ouder.

Interacties

Medicijnen
Vitamine K kan de effecten van warfarine verminderen. Vitamine K helpt het lichaam namelijk het bloed te stollen en warfarine vertraagd juist het stollen van bloed. Schommelende inname van vitamine K kan de effectiviteit van bloedverdunners verstoren. Een plotselinge verhoging van vitamine K kan de bloedstolling verhogen, wat het risico op trombose vergroot. Aan de andere kant kan een te lage inname het risico op bloedingen verhogen. Daarom is het belangrijk om vitamine K consistent in te nemen.

Dosering

De huidige ADH van vitamine k is 70 µg per dag. In specifieke situaties, zoals bij een verhoogde behoefte aan botondersteuning, kunnen hogere doseringen vitamine K2 worden overwogen.