Progesteron tekort

Wat is progesteron tekort?

Progesteron is een vrouwelijk geslachtshormoon. Een juiste balans (homeostase) van de hormonen is noodzakelijk voor het goed functioneren van het hormonale systeem. Bij een progesteron tekort is er sprake van een (te) lage progesteronwaarde. Dit kan voorkomen bij zowel vrouwen als mannen. Met name vrouwen ondervinden vaak flinke klachten van een progesteron tekort.

Het vrouwelijke lichaam produceert progesteron vooral in de tweede helft van de menstruatiecyclus. Dit gebeurt na de ovulatie in de zogenoemde luteale fase, wat de baarmoeder voorbereidt op een zwangerschap. In deze fase is de balans tussen oestrogeen en progesteron van belang, waarbij oestrogeen laag dient te zijn en progesteron hoog. Een (relatief) progesteron tekort zorgt mogelijk voor een kortere luteale fase, waardoor de menstruatiecyclus verstoord raakt.

Progesteron zorgt onder andere voor een goede kwaliteit van het baarmoederlijmvlies, wat benodigd is voor de innesteling van een bevruchte eicel. Hiermee draagt het bij aan een goed verloop van de zwangerschap. Ook zorgt progesteron ervoor dat de baarmoeder zich niet gaat samentrekken, vanwege zijn verslappende werking.

Daarnaast brengt progesteron rust in ons systeem, omdat het invloed heeft op ons mentale welzijn. Het hormoon heeft namelijk een kalmerend effect op de hersenen. Het heeft daarmee een tegengesteld effect op het stresshormoon cortisol. Progesteron is echter ook een bouwstof voor cortisol en kan daardoor worden gebruikt voor de aanmaak van cortisol.

Symptomen

Progesteron tekort symptomen zijn:

• Onregelmatige menstruatie
• Uitblijvende menstruatie
• Heftige en pijnlijke menstruaties
• Onvruchtbaarheid
• Herhaalde miskramen
• PMS gerelateerde klachten
• Verhoogde stressgevoeligheid
• Prikkelbaarheid
• Slaapproblemen
• Hoofdpijn/migraine
• Vocht vasthouden
• Angst en depressieve gevoelens
• Pijnlijke borsten

Oorzaken

Oorzaken van progesteron tekort zijn:

• Stress
  Als we ons in een stresssituatie bevinden maakt ons lichaam cortisol aan. Wanneer er echter te vaak of langdurig sprake is van mentale of fysieke stress, maakt het lichaam teveel aanspraak op cortisol. Het lichaam gebruikt vervolgens progesteron voor het aanmaken van de benodigde extra cortisol.
• Leeftijd
  In de vruchtbare periode maakt het lichaam het meest progesteron aan. Na het 30^e levensjaar neemt de hoeveelheid progesteron al af. Richting de menopauze wordt dit substantieel minder.
• Oestrogeendominantie
  Oestrogeen en progesteron dienen in de juiste verhouding in het lichaam aanwezig te zijn. Wanneer oestrogeen laag is, is progesteron hoog en andersom. Ook kunnen hormoonverstorende stoffen die we binnenkrijgen zorgen voor oestrogeendominantie, waardoor in verhouding de hoeveelheid progesteron te laag wordt.
• Hormoonverstoorders
  De lever moet hormonen en toxinen afbreken. Vanwege een hoge belasting aan hormoonverstorende stoffen kan de lever onder druk komen te staan. Deze hormoonverstoorders zitten bijvoorbeeld in plastic, cosmetica, drinkwater, etc. Ook kan de hormoonhuishouding kan uit balans worden gebracht door leverbelastende stoffen in ons milieu. Denk hierbij aan gifstoffen, zware metalen en chemicaliën.
• Overgewicht
  Bij overgewicht is er sprake van meer vet, waarbij het lichaam als gevolg meer oestrogeen aanmaakt. Hierdoor treedt er een oestrogeendominantie op waardoor er een relatief progesteron tekort ontstaat.
• Ondergewicht
  We delen hormonen grofweg in twee categorieën in: steroïde hormonen en peptide hormonen. Progesteron valt onder de steroïde hormonen. Voor het aanmaken van deze hormonen is vet benodigd. Bij ondergewicht is er te weinig vet in het lichaam aanwezig, waardoor er onvoldoende bouwstof is voor de steroïde hormonen.
• Schildklierproblemen
  De schildklier draagt bij aan de productie van progesteron. Dit doet de schildklier omdat progesteron nodig is voor de productie van schildklierhormonen. Progesteron verhoogt de gevoeligheid van de receptoren van de schildklierhormonen. Bij een trage schildklier neemt de gevoeligheid voor progesteron af en bij een progesteron tekort neemt de productie van schildklierhormoon T4 af, wat de schildklier verder ontregelt.

Voedingsadviezen

Zorg voor een goed basispatroon in voeding, met zo min mogelijk belastende stoffen om de hormoonbalans niet te verstoren. Kies vooral voor verse en zelfbereide voeding en beperk blootstelling aan xeno-oestrogenen.

Gezonde basisvoeding bestaat uit:

• Eet circa 400-800 gram verse groenten en 2-3 stukken fruit per dag
• Kies volkoren rijst en graansoorten
• Varieer dagelijks door magere vleessoorten af te wisselen met vegetarische maaltijden
• Rood vlees met mate, maximaal 1 keer per week
• Volle zuivelproducten met mate
• Circa 25 gram (een handje) noten en zaden per dag
• Geraffineerde suikers, vruchtensappen en frisdranken vermijden
• Zoetstoffen met mate en alcohol het liefst vermijden

Voor een gezonde hormoonbalans is stressregulatie essentieel. Zorg daarom ook voor een gezonde leefstijl met voldoende ontspanning en minimaal 30 minuten (niet te intensieve) beweging per dag.

Opmerkingen

Een bloedonderzoek of urinetest kunnen de hoeveelheid progesteron meten. Hierbij dient rekening gehouden te worden in welke fase van de menstruatie er gemeten wordt. Reguliere progesteron tekort behandeling bestaat uit progesteron medicatie. Alternatief kan progesteron indirect via suppletie worden verhoogd, middels Vitex Agnus Castus. Dit kruid bevordert de progesteronproductie en zorgt voor een goede balans tussen oestrogeen en progesteron. Een ander alternatief is bio-identieke progesteroncrème.

Er kan tevens een progesteron tekort bij mannen optreden. Progesteron is een vrouwelijk geslachtshormoon, maar ook mannen hebben progesteron nodig. De testikels en bijnieren produceren progesteron (weliswaar in veel mindere mate dan bij vrouwen) als bouwstof voor testosteron. Een progesteron tekort bij mannen uit zich in onder andere prikkelbaarheid, depressieve klachten, erectiestoornissen, gewichtstoename en een laag libido.