Burn-out

Wat is burn-out?

Een burn-out kenmerkt zich door mentale, fysieke en emotionele uitputting veroorzaakt door langdurige stress. Een burn-out zorgt ervoor dat iemand zijn dagelijkse werkzaamheden niet meer uit kan voeren door een energietekort.

• Bij aanhoudende stress staat het lichaam in constante staat van paraatheid. Daar zijn veel voedingsstoffen voor nodig. Wanneer er onvoldoende voedingsstoffen binnenkomen, ontstaan eenvoudig tekorten aan B-vitamines, vitamine C, magnesium en zink. Wanneer alle reserves op zijn, kan het lichaam niet meer functioneren zoals het eerder deed.
• Bij grote mate van stress is de vraag naar cortisol en adrenaline door de bijnieren (te) hoog. Het gevolg is dat er te weinig dopamine en/of serotonine en melatonine beschikbaar zijn, omdat alle cofactoren gebruikt worden om adrenaline aan te maken. Als gevolg ontstaan slaapproblemen, een neerslachtig gevoel en een gebrek aan initiatief willen nemen.

Mensen die een burn-out krijgen zijn vaak perfectionistisch en hebben een te groot verantwoordelijkheidsgevoel. Vaak gaat dit gepaard met onzekerheid en angst om te falen. Dit uit zich in controledrang en moeilijk grenzen kunnen aangeven.

Veelvoorkomende symptomen van een burn-out zijn concentratieverlies, constante moeheid en gevoel van uitputting. Deze klachten ontstaat niet van de ene op de andere dag. Een burn-out kenmerkt zich door aanhoudende klachten langer dan zes maanden. Een burn-out onderscheidt zich van overspannenheid door de duur, het gevoel van uitputting en overheersende mentale moeheid. Meestal zijn mensen met een burn-out genoodzaakt om te stoppen met werken.

Burn-out herstel
Om te herstellen van een burn-out is het van belang om stress weg te nemen en voedingstekorten aan te vullen. Het achterhalen van de oorzaak is hierbij heel belangrijk. Er zijn allerlei technieken om hier achter te komen. Gezonde en gevarieerde basevormende voeding, met een verminderde inname van suikers en transvetten helpen het lichaam te versterken. Ook is het belangrijk E-nummers, additieven en allergenen te vermijden en zoveel mogelijk vers en zelfbereide gerechten te eten. Hiermee ondersteun je de neurotransmitter aanmaak in de hersenen.

Symptomen

Burn-out symptomen bestaan uit psychische en lichamelijke klachten. Hieronder noemen we de belangrijkste symptomen.

Psychische burn-out symptomen

• Angst- en paniekklachten
• Neerslachtigheid
• Concentratieverlies
• Besluiteloosheid
• Geheugenproblemen
• Jezelf snel ergeren
• Gevoel van machteloosheid
• Opgejaagd gevoel
• Agressiviteit
• Gevoel van wantrouwen
• Nergens zin in hebben
• Gevoelens van onzekerheid
• Emotionele uitputting
• Piekeren
• Prikkelbaarheid (weinig prikkels kunnen verwerken)
• Gevoel van onmacht om de situatie te veranderen

Lichamelijk symptomen burn-out

• Constante moeheid
• Slapeloosheid
• Gevoel van uitputting
• Nek-, schouder- en spierpijn
• Spanning rondom de buikstreek (maagklachten, misselijkheid)
• Hoge ademhaling (neiging tot hyperventilatie)
• Benauwdheid (gevoel weinig lucht te hebben)
• Verminderd libido
• Hartkloppingen
• Hoge bloeddruk
• Hoofdpijn
• Snel moe of grieperig
• Spijsverteringsproblemen

Oorzaken

Veel voorkomende oorzaken van een burn-out zijn:

• Langdurige stress
• Hoge werkdruk
• Teveel verplichtingen
• Tekort aan voedingsstoffen
• Over je grenzen heen gaan
• Perfectionisme
• Financiële problemen
• Onzekerheid
• Een negatief zelfbeeld
• Teveel hooi op de vork nemen
• Aanhoudende angst
• Geen ‘nee’ kunnen
• Niet naar de signalen van je lichaam luisteren
• Klachten van overspannenheid negeren (te lang hiermee doorlopen)

Voedingsadviezen

• Zorg voor gezonde basisvoeding. Kies voor een voedingspatroon rijk aan groenten en fruit, gezonde vetten, voldoende eiwitten, volkoren granen, verse en zelfbereide producten. Eet veel natuurlijke voeding, zoals (blad)groenten, fruit, noten, zaden en peulvruchten (sojabonen met mate), ongezouten noten, zaden, vette wildgevangen vis en eieren. Eet ook regelmatig gefermenteerde voeding zoals zuurkool, miso, kimchi en tempeh. Deze ondersteunen de productie van GABA. Dit is een belangrijke neurotransmitter die signalen in de hersenen remt of blokkeert en een kalmerend effect heeft.
• Herstel de zuur base balans. Stress zorgt voor verzuring van het lichaam. Ook werkt stress vaak slechte gewoontes in de hand waardoor het lichaam nog meer verzuurd. Een overschot aan zuren levert allerlei problemen op voor het lichaam. Om verzuring tegen te gaan is de juiste voeding, voldoende lichaamsbeweging en een goed darmmilieu van essentieel belang. Daarnaast kan een supplement dat het zuur base evenwicht herstelt hierbij helpen.
• Vermijd geraffineerde suikers, lightproducten, zoetstoffen, e-nummers en additieven en exorfinen zoveel mogelijk. Beperk de hoeveelheid koffie; cafeïne kan een gejaagd gevoel versterken. Drink geen alcohol. De negatieve invloed van alcohol op het lichaam kan stress verergeren.
• Vermijd ook exorfinen. Dit zijn stofjes uit gluten, zuivel, soja, spinazie en sommige schimmels. Ze geven een tijdelijk rustgevend en plezierig gevoel, vaak gevolgd door een snelle daling in het geluksgevoel. Dit remt de werking van de lichaamseigen endorfine af.
• Maak gebruik van kruiden in de voeding en suppletie om de neurotransmitteraanmaak te bevorderen. Adaptogene kruiden zoals ashwagandha, rhodiola, shatavari en maca ondersteunen de bijnieren in de weerstand tegen stress. Maak een keuze van één of twee adaptogene kruiden.
• Zorg voor voldoende eetmomenten, maar niet te veel. Een overmaat aan eetmomenten heeft een negatieve invloed op de bloedsuikerspiegel en kan zo klachten als vermoeidheid verergeren.
• Beweeg minimaal een half uur per dag matig intensief, liefst in de buitenlucht. Overmatige inspanning kan stress verergeren. Zorg daarom ook voor voldoende ontspanning.

Opmerkingen

Het Nederlands Huisartsen Genootschap stelt dat er sprake van een burn-out als voldaan is aan alle drie onderstaande criteria:¹

1. Er is sprake van overspanning
2. De klachten zijn meer dan 6 maanden geleden begonnen.
3. Gevoelens van moeheid en uitputting staan sterk op de voorgrond.

Het is vooral belangrijk om de signalen van een burn-out zelf te herkennen en te leren naar je lichaam te luisteren. Een burn-out test kan soms ook opheldering geven of er sprake is van een burn-out. Een toegankelijk manier om een stress test te doen is via het internet; verschillende websites bieden een gratis test aan. De digitale Bravermantest kan bijvoorbeeld inzicht geven in welke neurotransmitters er tekorten zijn.