Vetmalabsorptie

Wat is vetmalabsorptie?

Bij vetmalabsorptie gaat er iets mis in het proces van het opnemen en verteren van vetten uit voedsel. Normaal gesproken worden vetten in de dunne darm afgebroken en vervolgens opgenomen in het bloed en getransporteerd naar verschillende organen en weefsels. Bij vetmalabsorptie worden deze vetten niet volledig afgebroken en opgenomen, waardoor ze onverteerd door het spijverteringskanaal gaan en uiteindelijk in de ontlasting terechtkomen.

De vertering van vetten vindt normaal gesproken plaats door de afbraak van vetten met behulp van galzouten en spijsverteringsenzymen in de dunne darm. Wanneer er sprake is van een tekort aan gal, geblokkeerde galwegen, beschadigingen aan de darmwand, een tekort aan spijsverteringsenzymen of een tekort aan maagzuur, raakt de vertering van vetten verstoord.

Vetmalabsorptie kan veroorzaakt worden door verschillende aandoeningen, zoals coeliakie, de ziekte van Crohn, lekkende darm, prikkelbare darm syndroom, cystische fibrose, parasitaire darminfectie, chronische alvleesklierontsteking en galblaas- of leverziekte. Vetten worden ook slecht opgenomen door het malabsorptiesyndroom, een aandoening waarbij het lichaam niet in staat is om verschillende soorten voedingsstoffen op te nemen.

De malabsorptie van vetten kan leiden tot verschillende complicaties, zoals:

• (Vet)diarree: door een verminderde opname van vetten in het spijsverteringskanaal komt er te veel vet in de ontlasting terecht. De ontlasting is daardoor vettig, glanzend en moeilijk weg te spoelen.
• Gewichtsverlies en ondervoeding: wanneer vetten niet goed worden opgenomen kan er gewichtsverlies plaatsvinden, zelfs bij het eten van voldoende calorieën.
• Tekort aan vetoplosbare vitaminen: vitaminen A, D, E en K worden alleen goed opgenomen in combinatie met vet waardoor er bij vetmalabsorptie een tekort optreedt.
• Verhoogd risico op osteoporose: een tekort aan vitamine D en calcium door vetmalabsorptie kan leiden tot osteoporose (botontkalking).
• Verhoogd risico op galstenen: omdat gal nodig is voor de vertering van vetten, hebben mensen met vetmalabsorptie een verhoogd risico op de vorming van galstenen.
• Verhoogd risico op hart- en vaatziekten: hoewel vetmalabsorptie leidt tot een laag cholesterolgehalte in het bloed, kan het ook leiden tot een verhoogd risico op hart- en vaatziekten vanwege de afwezigheid van beschermende effecten van gezonde vetten.

Symptomen

• Veranderingen in de ontlasting, zoals olieachtige of vettige ontlasting en frequente diarree
• Gewichtsverlies en/of ondervoeding door het niet goed kunnen opnemen van voedingsstoffen, met name vetoplosbare vitaminen (A, D, E, K) en essentiële vetzuren (omega 3 en 6)
• Buikpijn, een opgeblazen gevoel en winderigheid
• Vermoeidheid en algemene zwakte
• Huidproblemen, zoals droge huid en broze nagels
• Spierzwakte en spierkrampen
• Verminderde botdichtheid en botproblemen
• Verminderde concentratie en cognitieve problemen, zoals geheugenverlies en moeite met probleemoplossing.

Oorzaken

Vetmalabsorptie kan verschillende oorzaken hebben. Een veelvoorkomende oorzaak is een tekort aan gal, een vloeistof die door de lever wordt geproduceerd en nodig is voor de vertering van vetten. Wanneer er onvoldoende gal beschikbaar is, worden vetten niet goed afgebroken en opgenomen door de darmwand. Dit kan veroorzaakt worden door een galstenen, galblaasverwijdering en leverziektes.

Een andere oorzaak van vetmalabsorptie is beschadiging aan de darmwand, zoals bij het lekkende darm syndroom. De darmwand is bedekt met kleine uitstulpingen genaamd villi, die zorgen voor een groot oppervlak voor de opname van voedingsstoffen. Beschadiging aan deze villi belemmert de opname van vetten en andere voedingsstoffen. Dit kan het gevolg zijn van de ziekte van Crohn, coeliakie, colitis ulcerosa, parasitaire infectie of een operatie aan de darmen.

Een tekort aan spijsverteringsenzymen, zoals lipase, kan ook leiden tot vetmalabsorptie. Lipase is een enzym dat vetten afbreekt zodat ze opgenomen kunnen worden door de darmwand. Als er niet genoeg lipase aanwezig is, worden vetten niet goed afgebroken en opgenomen. Dit wordt onder andere veroorzaakt door aandoeningen zoals alvleesklierontsteking en cystische fibrose.

Een tekort aan maagzuur kan ook bijdragen aan vetmalabsorptie. Maagzuur is nodig om de voedselbrij te verteren en de afgifte van gal en spijsverteringsenzymen te stimuleren. Als er onvoldoende maagzuur aanwezig is, leidt dit tot een verminderde afbraak van vetten en andere voedingsstoffen. De oorzaken hiervan zijn onder andere chronische gastritis, H. pylori infectie, maagchirurgie en ouderdom.

Voedingsadviezen

• Voldoende gezonde vetten: onverzadigde vetten uit noten, zaden, avocado, kokosolie, olijfolie en vette vis zijn essentieel voor de gezondheid. Vermijd voedingsmiddelen met veel verzadigd vet, zoals gefrituurd voedsel, fastfood, vette vleeswaren en volle zuivelproducten.
• Beperk de inname van vezels: vezels kunnen een probleem zijn bij vetmalabsorptie omdat ze de darmbewegingen vertragen.
  • Vermijd vezelrijke voedingsmiddelen die gasvorming en een opgeblazen gevoel kunnen veroorzaken, zoals bonen, kool, uien, prei en andere groenten uit de kruisbloemigenfamilie.
  • Kies voor vezelrijke voedingsmiddelen die licht verteerbaar zijn, zoals witte rijst en gekookte groenten zonder schil.
• Verhoog de inname van eiwitten: eiwitten stimuleren de maaglediging en darmperistaltiek, waardoor voedsel sneller door het maagdarmkanaal beweegt en minder tijd heeft om in de darm te blijven en te worden gemetaboliseerd.
  • Eiwitrijke voeding met een laag vetgehalte zijn kip, kalkoen, vis, eieren, tofu en peulvruchten.
• Vitamine A, D, E en K: eet voeding rijk aan de vetoplosbare vitaminen, zoals eieren, avocado, noten en zaden, groene bladgroenten en oranje en gele groenten en fruit.
  • Ook voedingsmiddelen zoals lever, boter, kaas en vette vis zijn rijk aan de vetoplosbare vitaminen, maar zijn wellicht moeilijk te verteren bij een vetmalabsorptie.
  • Tekorten aan vetoplosbare vitaminen kunnen ook aangevuld worden met supplementen.
• Gebruik kokosolie bij het koken: kokosolie bestaat uit middellange keten vetzuren (MCT’s). Deze zijn beter op te nemen door het lichaam dan lange keten vetzuren in andere vetten en oliën.
• Kruiden: verschillende kruiden stimuleren de galproductie en verbeteren de galstroom, wat bijdraagt aan een betere vertering. Enkele voorbeelden zijn paardenbloem, artisjok, kurkuma en mariadistel.

Overige adviezen:

• Neem voldoende rust en slaap: stress vertraagt de spijsvertering en beïnvloedt de opname van voedingsstoffen, inclusief vetten en vetoplosbare vitaminen.
• Vermijd alcohol en roken: beide beïnvloeden de spijsvertering en de opname van voedingsstoffen, inclusief vetten en vetoplosbare vitaminen, negatief.
• Medicijngebruik: sommige medicijnen verminderen de opname van voedingsstoffen, waaronder vetten en vetoplosbare vitaminen. Overleg altijd met een arts over alternatieve medicijnen.
• Spijsverteringsenzymen: sommige mensen met vetmalabsorptie hebben baat bij het gebruik van spijsverteringsenzymen. Het enzym lipase helpt bij het afbreken van vetten.

Opmerkingen

Het is belangrijk om vetmalabsorptie op te lossen omdat het kan leiden tot tekorten aan belangrijke voedingsstoffen, zoals vetoplosbare vitaminen en essentiële vetzuren, die nodig zijn voor de gezondheid van het lichaam. Deze tekorten leiden tot verschillende gezondheidsproblemen, waaronder osteoporose, bloedarmoede, nachtblindheid, huidproblemen en problemen met het immuunsysteem.

Er zijn verschillende onderzoeken die worden uitgevoerd om vetmalabsorptie te achterhalen. Een van de meest gebruikte tests is de fecale vettest, waarbij de hoeveelheid vet in de ontlasting wordt gemeten. Andere tests die worden uitgevoerd zijn bloedtesten om het niveau van vetoplosbare vitaminen en mineralen te meten en darmbiopsieën om te kijken naar de structuur van de darmwand.

Nutriënten