Acne (puistjes)

Wat is acne (puistjes)?

Acne is een verzamelnaam voor verschillende huidaandoeningen, daarvan is jeugdpuistjes (acne vulgaris) de bekendste vorm. Men gebruikt de termen ‘acne’ en ‘jeugdpuistjes’ ten onrechte door elkaar. Acne is de overkoepelende naam voor verschillende huidaandoeningen, waarvan het ontstaan van puistjes het bekendste symptoom is. Daarnaast gaat het vaak gepaard met mee-eters (comedonen), rode bultjes (papels) en soms onderhuidse ontstekingen (noduli).

Acne ontwikkelt zich het vaakst tijdens de pubertijd. Grofweg hebben de meeste mensen er last van tussen hun 15^e en 25^e levensjaar, waarbij het op den duur vanzelf verdwijnt. Bij een deel van de volwassenen houden de klachten aan. Zowel mannen als vrouwen krijgen hiermee te maken. Doorgaans ontstaan klachten bij vrouwen vaker op latere leeftijd.

Acne hangt vaak samen met de mate van talgproductie. Dit wordt weer beïnvloed door de aanmaak mannelijke hormonen (androgenen). Dit is het geval bij zowel jongens als meisjes, al is het bij jongens vaak erger. Vandaar dat zij in de pubertijd acne vaak heftiger ervaren. Hierom worden jeugdpuistjes ook wel vaak hormonale acne genoemd. De puistjes ontstaan voornamelijk op de plekken waar zich veel talgklieren bevinden, zoals de rug, schouders en het gezicht. Probeer altijd zo veel mogelijk van puistjes af te blijven, want wrijven en peuteren kan acne verergeren.

Soorten acne

Er zijn verschillende soorten acne, daarvan is acne vulgaris – ook wel jeugdpuistjes genoemd – de bekendste. Daarnaast bestaan er nog andere vormen die over het algemeen minder vaak voorkomen, zoals:

• Acne conglobata: dit is een zwaardere vorm die voornamelijk voorkomt bij mannen. Deze vorm kan ook ontstaan wanneer acne onbehandeld blijft en zo dus verergert.
• Acne tarda: het woord ‘tarda’ staat voor laat, wat deze vorm kenmerkt. Het komt namelijk pas op latere leeftijd voor, meestal na het 25^e In tegenstelling tot acne vulgaris hebben vrouwen een grotere kans op acne tarda.
• Acne fulminans: dit is een heftige en vaak pijnlijke variant van acne, die doorgaans zelden voorkomt. Het gaat vaak gepaard met koorts en grote abcessen.
• Pityrosporum folliculitis: deze vorm wordt ook wel gistpuistjes of gistbultjes genoemd. Het lijkt op hormonale acne of bacteriële acne, alleen ontstaat het door een teveel aan gist rondom de haarzakjes. Hoewel acne vulgaris doorgaans niet jeukt, heb je daar bij gistpuistjes vaak wel last van.

Een andere huidaandoening die vaak voor acne wordt aangezien is rosacea. Het is een veelvoorkomende aandoening die zorgt voor rode vlekken in het gezicht, die soms gepaard gaat met pukkels en puistjes. Daarom wordt de variant ook wel acne rosacea genoemd, hoewel het dus officieel niet tot de acne soorten behoort.

Symptomen

• Puisten/jeugdpuistjes (pustels)
• Mee-eters (comedonen)
• Bultjes (papels)
• Onderhuidse ontstekingen (noduli)
• Rode en geïrriteerde huid
• Jeuk
• Door acne kun je ook onzekere en sombere gevoelens ontwikkelen

Oorzaken

Acne kan verschillende oorzaken hebben, maar de belangrijkste oorzaak is doorgaans hormonale acne. Vandaar dat acne voornamelijk voorkomt tijdens de pubertijd, wanneer de hormoonhuishouding grote veranderingen ondergaat. Daarnaast kunnen andere factoren ook een rol spelen:

• Genen: wanneer ouders last hadden van acne, is de kans groter dat hun kinderen er ook meer last van hebben. Hierdoor is het dus erfelijk.
• Tekorten aan voedingsstoffen: voeding kan van invloed zijn op zowel de hormoonhuishouding als op de huid. Zo brengen we bepaalde tekorten aan voedingsstoffen in verband met acne.
• Stress: stress hangt samen met zowel de hormoonhuishouding als het immuunsysteem en kan dus ook een uitwerking hebben op de huid
• Cosmetica: bepaalde cosmetica kunnen de huid afdekken, wat van invloed kan zijn als je last hebt van verstopte talgklieren.
• Zeepproducten: als je last hebt van een onzuivere huid, is het belangrijk om de huid elke dag goed te reinigen. Doe dit echter met natuurlijke producten. Meer agressieve zeepproducten met alcohol kunnen een tegenstrijdig effect hebben op de huid. Dit kan zorgen voor irritatie en uitdroging.
• Medicatie: er zijn enkele medicijnen die acne kunnen verergeren, zoals sommige steroïden, anti-epileptica en antidepressiva.

Hormonale acne

Hormonen spelen vaak een essentiële rol bij de ontwikkeling van acne, omdat ze de talgproductie van de huid beïnvloeden. Om deze reden wordt de anticonceptiepil vaak voorgeschreven als reguliere oplossing, evenals het heftige middel Roacutane.

Talgklieren vind je over het hele lichaam, maar het meest op het gezicht, de schouders en de rug. Ze helpen de huid soepel te houden door de aanmaak van talg, een vettige stof. Als het lichaam onder invloed van hormonen teveel talg produceert, kan dit gaan ophopen. Hierdoor raakt de talgklier verstopt en ontstaan er mee-eters. Uiteindelijk kunnen deze verstoppingen gaan ontsteken onder invloed van bacteriën – waaronder de bekendste bacterie P.acnes – waardoor er puistjes ontstaan. Daarnaast kunnen puistjes door stress ontstaan. Stress heeft namelijk een grote invloed op de hormonen in het lichaam. Sterker nog: bij stress produceert het lichaam onder andere het hormoon cortisol, wat op zijn beurt de talgklieren beïnvloedt.

Voedingsadviezen

• Vermijd voeding met een hoge glycemische index, oftewel producten met veel snelle suikers. Bloedsuikerschommelingen bevorderen namelijk de talgproductie.
• Laat ‘witte’ producten staan, zoals witte suiker, brood en rijst
• Kies voor volkoren producten, zoals volkoren brood, pasta en peulvruchten
• Probeer veel vezelrijke voeding te eten, zoals havermout en linzen
• Vermijd zuivelproducten zoals melk, yoghurt en kaas: hier zitten van nature veel hormonen in die acne kunnen stimuleren. Kies eerder voor plantaardige alternatieven zoals sojayoghurt en havermelk
• Let ook op producten waarin melk verwerkt zit, zoals melkpoeder of lactose.
• Kies voor pure chocolade in plaats van witte of melkchocolade. Hier zit veel minder melk en suiker in
• Voedingsmiddelen met fyto-oestrogenen (een plantaardig hormoon) kunnen juist een balancerend effect hebben op de hormoonspiegel. Voorbeelden hiervan zijn borage olie, hop, soja isoflavonen, zilverkaars en angelica sinensis.
• Kies voor voeding met veel antioxidanten, zoals donker fruit en bessen
• Gebruik lever-ondersteunende voedingsmiddelen zoals ui, knoflook en broccoli

Opmerkingen

Acne littekens

Je kunt aan acne littekens overhouden, al is dit voor de meeste mensen niet het geval. Doorgaans gaat lichte acne vanzelf over en herstelt de huid weer helemaal. Alleen als je een ernstigere vorm van acne hebt die onbehandeld blijft of op de verkeerde manier behandeld wordt, blijven er na acne littekens op de huid zichtbaar. Dit gebeurt bijvoorbeeld eerder bij een zwaardere vorm van acne, zoals acne conglobata. Ook als je veel peutert of zelf de puistjes uitknijpt, neemt het risico op littekens toe. Er zijn verschillende soorten huidtherapie die de littekens van acne kunnen verhelpen, zoals lasertherapie. Benader hiervoor altijd een gespecialiseerde huidtherapeut of arts.

Nutriënten