Vitamine B3

Wat is Vitamine B3?

Vitamine B3, ook wel bekend als niacine, is een wateroplosbare vitamine die een belangrijke rol speelt in het omzetten van voedsel in energie en de aanmaak van vetzuren. Ook is deze vitamine essentieel voor de huid, het zenuwstelsel en de hersenen. Bij een ernstig tekort kan pellagra ontstaan, waarbij huidproblemen, dementie en diarree op kunnen treden.  Doordat vitamine B3 betrokken is bij de productie van serotonine

Waar zit vitamine B3 in?

Vlees en volkoren graanproducten zijn de belangrijkste bronnen van B3. Daarnaast vinden we het ook terug in vis, groente, pinda’s en aardappelen en kan het lichaam B3 aanmaken uit het aminozuur tryptofaan. Ook gist en tarwezemelen zijn zeer rijk aan B3 maar deze worden vaak niet in grote hoeveelheden geconsumeerd.

Flush door vitamine B3?

Vitamine B3 komt voor in twee vormen: nicotinezuur en niacinamide (ook wel nicotinamide). Beide vormen kunnen in het lichaam omgezet worden in nicotinamide-adenine-dinucleotide (NAD), een co-enzym dat betrokken is bij veel biochemische processen, zoals de productie van energie in de cellen en de aanmaak van vetzuren.

Een belangrijk verschil tussen deze vormen is het effect op de bloedvaten. Nicotinezuur werkt namelijk bloedvatverwijdend, waardoor een zogenaamde flush kan ontstaan. Hierbij worden gezicht, armen en borst rood. Dit effect is onschadelijk maar kan onprettig zijn.

Gebruik

Effectief

Een B3 tekort kan pellagra veroorzaken, het innemen van niacine in doses van 500-1000 mg per dag kan dan de symptomen van pellagra binnen een week verhelpen. Nicotinamide heeft soms de voorkeur boven niacine, voor deze indicatie, omdat het niet de vaatverwijdende effecten van nicotinezuur heeft.

Waarschijnlijk effectief

Een gel of crème met vitamine B3 is waarschijnlijk effectief in de behandeling van acne.¹ Mogelijk komt dit doordat B3 ontstekingsremmend kan werken. Een studie vond dat een gel met B3 bij mensen met een vette huid meer effect had dan een gel met clindamycine, een antibioticum die bij acne wordt ingezet. Bij mensen met een niet-vette huid was dit echter niet het geval, en had clindamycine juist meer effect. Ook lijkt vitamine B3 licht positieve effecten te hebben op de huid bij onder andere huidveroudering en hyperpigmentatie.

Mogelijk effectief

Er is een verband gevonden tussen de vitamine B3 inname en artrose.² Ook bleek in een kleine studie dat hele hoge doseringen artroseklachten konden verlichten. Helaas is hier sindsdien geen onderzoek meer naar gedaan, en werden doseringen ver boven de aanvaardbare hoeveelheid gebruikt. Het is dus nog onduidelijk of B3 ingezet kan worden bij artrose.

Werking

Cholesterol

Niacine kan in zeer hoge doseringen het totale cholesterol, LDL-cholesterol, lipoproteïne(a) en triglyceriden verlagen, en HDL-cholesterol verhogen. Dit gebeurt door het remmen van vetzuurafgifte uit vetweefsel, het verminderen van de leverproductie van LDL en VLDL, en het verhogen van de snelheid van chylomicron triglyceride verwijdering uit plasma. Deze boven UL

Vitamine B3 kan, bij doseringen van 250-500 mg, de opname van fosfaat verminderen. B3 vermindert de intestinale expressie van de natrium-afhankelijke fosfaatcotransporter-2b (NaPiIIb), wat verantwoordelijk is voor de meeste fosfaatabsorptie.^4,5

Veiligheid

Volwassenen

De dosering van vitamine B3 die veilig gebruikt kan worden hangt af van de vorm. Voor niacinamide geldt een aanvaardbare inname van 900 mg per dag. Doordat nicotinezuur vaatverwijdende effecten kan hebben ligt deze aanvaardbare inname met 10 mg per dag een stuk lager.

Medicatie gebaseerd op vitamine B3 werd ingezet voor het verlagen van het slechte cholesterol. In 2014 werden deze medicijnen echter van de markt gehaald omdat een grote studie vond dat deze medicatie geen extra voordelen bood als aanvulling op het gebruik van statines, en dat bijwerkingen juist verergerden.³ Ook bleek later dat deze behandeling het risico op het krijgen van diabetes kon verhogen.⁶

Kinderen 

De aanvaardbare inname ligt lager voor kinderen, afhankelijk van hun leeftijd en de gebruikte vorm.

Interacties

Vitamine B3 kan mogelijk interacties hebben met verschillende medicijnen en kruiden:

• Alcohol: alcohol kan de flush-effecten versterken. Ook zijn er zorgen dat de combinatie van vitamine B3 met alcohol het risico op leverschade kan verhogen.
• Jichtmedicatie: hoge doseringen vitamine B3 kunnen jicht verergeren en de werking van allopurinol, probenecide en  sulfinpyrazone verminderen.
• Antidiabetesmedicatie: hoge doseringen niacine kunnen de bloedsuikerspiegel verhogen.
• Vitamine B3  kan de bloeddruk verlagen. In combinatie met bloeddrukverlagende medicijnen of kruiden kan dit voor een te lage bloeddruk zorgen.
• Cholesterolverlagende medicatie: gebruik van vitamine B3 kan de kans op bijwerkingen van statines en gemfibrozil verhogen.
• In hoge doseringen kan vitamine B3 schadelijk zijn voor de lever. Vitamine B3 kan zo het risico op leverschade van hepatotoxische medicatie en kruiden verhogen
• Bloedverdunners: vitamine B3 kan bloedverdunnend werken. Samen met bloedverdunnende medicijnen kan dit de kans op bloedingen en blauwe plekken verhogen.
• Schildklierhormoon: hoge doseringen nicotinezuur kunnen de productie van schildklierhormoon verminderen.
• Nicotinepleisters kunnen, net als vitamine B3, flushing en duizeligheid veroorzaken. Gelijktijdig gebruik verhoogt dit risico.
• Hoge doseringen aspirine kunnen de klaring van vitamine B3 verminderen.
• Galzuurbinders kunnen de opname van vitamine B3 verminderen.
• Selenium, vitamine C en E zouden de gunstige effecten van niacine op het HDL-cholesterol (high-density lipoprotein) kunnen verminderen.
• Theoretisch zou het gelijktijdig gebruik van vitamine B3 en zink het risico op aan niacine gerelateerde bijwerkingen kunnen verhogen. Zink lijkt de omzetting van tryptofaan in niacine te verhogen bij mensen die ondervoed zijn en een tekort aan niacine hebben, zoals bij chronisch alcoholgebruik.

Dosering

De vitamine B3 behoefte hangt af van verschillende factoren, zoals leeftijd, geslacht en de hoeveelheid calorieën die je op een dag eet. In onderzoek zijn echter ook veel hogere doseringen gebruikt.