Orthomoleculair kennisinstituut
Menu

Selenium

In het kort
  • Selenium is een essentieel sporenmineraal dat voorkomt in de aarde, het water en verschillende voedingsmiddelen.
  • Het spoorelement werkt als antioxidant, helpt de cellen beschermen tegen beschadiging en ondersteunt het immuunsysteem.
  • Selenium is nodig voor de aanmaak van testosteron, de vorming en ontwikkeling van sperma, en de synthese van de schildklierhormonen.
  • Voor zowel volwassenen als kinderen is seleniuminname veilig bij kortdurend, oraal gebruik in doseringen onder de aanvaardbare bovengrens.
  • Het mineraal kan onder andere ingezet worden bij een seleniumtekort, de ziekte van Hashimoto, virussen, laag libido en vruchtbaarheidsproblemen.
In het kort

Wat is selenium?

Selenium is een essentieel sporenmineraal dat voorkomt in de aarde, het water en sommige voedingsmiddelen.1,2 Bij de mens functioneert selenium als een cofactor voor de antioxiderende enzymen, waaronder glutathionperoxidase, waarvan de belangrijkste rol is om organismen te beschermen tegen oxidatieve schade, en sommige thioredoxine-reductasen, die essentieel zijn voor celgroei en overleving.3

Selenium is een metaalachtige stof die beschikbaar is in verschillende chemische verbindingen. Vaak is selenium gehecht aan een aminozuur, zoals selenocysteïne en selenomethionine. In planten zoals broccoli, knoflook en uien wordt het aangetroffen als se-methylselenocysteïne of selenocystathionine.3,4 In voedingssupplementen wordt selenium vaak geleverd als selenomethionine of in de vorm van seleniet of selenaatzout.6 Vaak wordt selenium aangeleverd als seleniumgist. Hierbij is de selenium afkomstig uit gistcellen gekweekt in een medium rijk aan selenium.7 Na inname als selenaatzout, selenietzout of als een van de organische vormen, moet selenium worden gereduceerd of gemetaboliseerd om waterstofselenide te vormen, een belangrijke tussenvorm. Selenide is essentieel voor de activiteit van selenoproteïnen, zoals het glutathionperoxidase-enzym (GSH-Px). De primaire organische vormen van selenium zijn de op aminozuren gebaseerde selenocysteïne en selenomethionine. Selenomethionine wordt rechtstreeks in eiwitten opgenomen, omdat RNA het niet onderscheidt van methionine.5,8 Selenomethionine dient als opslagvorm, waarbij selenium vrijkomt wanneer de eiwitten die het bevatten worden gekataboliseerd.8,9

Wat is selenium?

Gebruik

Seleniumtekort

Orale seleniumsuppletie is effectief voor het omkeren van de symptomen van een seleniumtekort en voor het voorkomen van de ontwikkeling van een seleniumtekort.1,10

Auto-immuun thryreoïditis

Orale inname van selenium lijkt auto-immuun thryreoïditis (ziekte van Hashimoto) bij volwassenen te verbeteren, maar niet bij kinderen.

Klinisch onderzoek bij volwassenen met thryreoïditis toonde aan dat het dagelijks innemen van 200 mcg selenium in combinatie met levothyroxine na 3-12 maanden behandeling de schildklierperoxidase-antistoffen met ongeveer 6% tot 30% meer verminderde dan bij een placebo.11,12,13,14,15,16,17,18,19 Selenium lijkt ook de kwaliteit van leven te verbeteren.12 Doses van minder dan 200 mcg per dag zijn mogelijk niet zo effectief;14 selenomethionine is mogelijk effectiever dan natriumseleniet.18 Sommige onderzoeken tonen aan dat selenium effectiever zou kunnen zijn bij patiënten met een ernstigere ziekteactiviteit en minder effectief bij patiënten met slechts matige ziekteactiviteit.13,15,16 Het is ook mogelijk dat selenium de auto-antilichamen van de schildklier niet vermindert bij patiënten die pas gediagnosticeerd zijn met thryreoïditis en niet gelijktijdig levothyroxine krijgen.18 Er is geen betrouwbaar bewijs over het effect van selenium op de schildklierfunctie of schildkliermorfologie.

Ondanks positieve bevindingen bij volwassenen, suggereert klinisch onderzoek bij kinderen dat het dagelijks innemen van 50-200 mcg selenium gedurende 3-12 maanden de schildklierperoxidase-antilichamen, thyroglobuline-antilichamen of echogeniciteit van de schildklier niet significant verbetert.20,21

Kashin-Beck ziekte

Selenium lijkt de ziekte van Kashin-Beck te helpen voorkomen, maar verbetert de symptomen niet bij patiënten met een bestaande ziekte.

Een vierjarige meta-analyse uitgevoerd in China toonde aan dat het toevoegen van met selenium verrijkt zout aan het dieet van gezonde kinderen de kans op het ontwikkelen van de ziekte van Kashin-Beck met 84% verminderde in vergelijking met het gebruik van jodiumzout. Bovendien kan bij kinderen met de ziekte van Kashin-Beck het toevoegen van met selenium verrijkt zout aan het dieet helpen bij het genezen van metafyseale laesies.22 Selenium lijkt de symptomen echter niet te verbeteren bij mensen met een bestaande ziekte. Een klinisch onderzoek bij kinderen met de ziekte van Kashin-Beck toonde aan dat suppletie met selenium de gewrichtspijn of mobiliteit niet verbeterde in vergelijking met een placebo.23

Pre-eclampsie

Orale inname van selenium kan het risico op pre-eclampsie bij zwangere patiënten verminderen.

Een meta-analyse van drie klinische onderzoeken bij zwangere patiënten toonde aan dat het dagelijks innemen van 60-100 mcg selenium gedurende 6 maanden het risico op pre-eclampsie met 72% verminderde in vergelijking met een placebo. Bovendien is uit een meta-analyse van bevolkingsonderzoek gebleken dat het risico op pre-eclampsie groter is bij zwangere patiënten met een laag seleniumgehalte. Seleniumspiegels waren ongeveer 6,5 mcg/L lager bij degenen die pre-eclampsie ontwikkelden in vergelijking met degenen die dat niet deden.24

Gebruik

Veiligheid

Selenium is waarschijnlijk veilig bij oraal en correct gebruikt. Het lijkt veilig te zijn wanneer het op korte termijn wordt ingenomen in hoeveelheden onder het aanvaardbare bovengrens van 400 mcg per dag.1,3,6,11,12,13,14,15,16,17,18,53,60,67,68,69,70 Er bestaat echter bezorgdheid dat langdurig gebruik van selenium mogelijk niet veilig is. Er zijn aanwijzingen dat het consumeren van een dieet dat meer dan de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid (ADH) selenium bevat, namelijk 55 mcg per dag voor de meeste volwassenen, geassocieerd is met een verhoogd risico op het ontwikkelen van diabetes type 2.71 Er zijn ook aanwijzingen dat het nemen van een seleniumsupplement van 200 mcg per dag gedurende gemiddeld 3-8 jaar het risico op het ontwikkelen van diabetes type 2 verhoogt.71,72 Hogere serumspiegels van selenium worden ook geassocieerd met een verhoogd risico op het ontwikkelen van diabetes en verhoogde mortaliteit.71,73

Selenium is waarschijnlijk veilig bij intraveneus gebruik. Selenium, als seleniumzuur, is een door de FDA goedgekeurd medicijn. Natriumseleniet intraveneuze infusies tot 1000 mcg per dag zijn veilig gebruikt gedurende maximaal 28 dagen.74,75

Kinderen

Bij kinderen is orale inname van selenium mogelijk veilig bij kortdurend gebruik in doses onder de aanvaardbare bovengrens van 45 mcg per dag voor zuigelingen tot 6 maanden, 60 mcg per dag voor zuigelingen van 7 tot 12 maanden, 40-90 mcg per dag voor kinderen van 1 tot 3 jaar, 100-150 mcg per dag voor kinderen van 4 tot 8 jaar, 200-280 mcg per dag voor kinderen van 9 tot 13 jaar en 400 mcg per dag voor kinderen van 14 jaar en ouder.1,76 Er bestaat echter enige bezorgdheid dat langdurig gebruik mogelijk niet veilig is. Selenium is mogelijk veilig bij gebruik via een neussonde bij te vroeg geboren baby’s.77,78

Zwangerschap en borstvoeding

Bij zwangerschap en tijdens de lactatieperiode is orale inname van selenium mogelijk veilig bij kortdurend gebruik in hoeveelheden die de aanvaardbare bovengrens van 400 mcg per dag niet overschrijden.1,85,86,87,88,89

Veiligheid

Interacties

Medicijnen

Antistollingsmiddelen

Selenium kan plaatjesaggregatieremmende effecten hebben en kan het risico op bloedingen verhogen bij het gebruik van anticoagulantia of plaatjesaggregatieremmers.

Klinisch onderzoek suggereert dat het innemen van 10 mcg/kg/dag selenium de bloedingstijd kan verlengen door de productie van prostacycline te verhogen, wat de bloedplaatjesactiviteit remt.84 Ander klinisch onderzoek suggereert dat het dagelijks innemen van 75 mcg selenium, in combinatie met 600 mg ascorbinezuur, 300 mg alfa-tocoferol en 27 mg bètacaroteen, de bloedplaatjesaggregatie vermindert.85

Barbituraten

Selenium zou de kalmerende effecten van barbituraten kunnen verlengen.

Laboratoriumonderzoek suggereert dat selenium het levermetabolisme van barbituraten kan remmen.86,87 Selenium lijkt het kalmerende effect van pentobarbital in diermodellen te verlengen.86

Contraceptiemiddelen

Anticonceptiva kunnen de seleniumspiegels verhogen, hoewel de klinische betekenis van dit effect onduidelijk is.

Sommige onderzoeken suggereren dat vrouwen die orale anticonceptiva gebruiken hogere seleniumwaardes hebben; ander onderzoek laat echter geen verandering in het seleniumgehalte zien.88,89,90,91 Er wordt gesuggereerd dat een toename het gevolg zou kunnen zijn van verhoogde dragereiwitten, wat eerder wijst op een herverdeling van selenium dan op een verandering in het totale lichaamsselenium.89

Goudpreparaten

Goudpreparaten kunnen de seleniumactiviteit in weefsels verstoren.

Goud vormt complexen met selenium, waardoor de weefselverdeling verandert. Theoretisch zou dit de normale activiteit van selenium kunnen verhinderen en effecten kunnen veroorzaken die vergelijkbaar zijn met een tekort.92,93

Immunosuppressiva

Theoretisch kan suppletie met selenium de effectiviteit van immunosuppressieve therapie verminderen.

In-vitro onderzoek en voorlopig klinisch bewijs suggereert dat selenium het immuunsysteem kan stimuleren.94,95

Niacine

Selenium zou de gunstige effecten van niacine op het HDL-cholesterol kunnen verminderen.

Een combinatie van niacine en simvastatine (Zocor) verhoogt effectief het HDL-cholesterolgehalte bij patiënten met coronaire aandoeningen en lage HDL-waarden. Klinisch onderzoek toont aan dat het nemen van een combinatie van antioxidanten (vitamine C, vitamine E, bètacaroteen en selenium) samen met niacine en simvastatine (Zocor) deze stijging van HDL, met name de fracties HDL-2 en apolipoproteïne A1, met meer dan 10% vermindert; 50% bij patiënten met coronaire aandoeningen.96,97 Het is niet bekend of dit nadelige effect te wijten is aan een enkele antioxidant zoals selenium, of aan de combinatie. Het is ook niet bekend of het bij andere patiëntenpopulaties zal voorkomen.

Warfarine (Coumarine)

Theoretisch zou selenium de activiteit van warfarine kunnen verstoren.

Dieronderzoek suggereert dat selenium de activiteit van warfarine kan verhogen. Selenium kan interageren met warfarine door het te verdringen van albuminebindingsplaatsen, het metabolisme in de lever te verminderen of door de productie van vitamine K-afhankelijke stollingsfactoren te verminderen.98 Selenium kan ook de bloedingstijd bij mensen verlengen door de productie van prostacycline te verhogen, wat de bloedplaatjesactiviteit remt.84

Kruiden en supplementen

Kruiden en supplementen met antistollingseffecten

Selenium kan plaatjesaggregatieremmende effecten hebben.

Het combineren van selenium met andere producten die antistollings-/plaatjesaggregatieremmende effecten hebben, kan het risico op bloedingen vergroten. Er zijn aanwijzingen dat selenium de aggregatie van bloedplaatjes kan remmen.84,85

Astragalus

Gelijktijdig gebruik van selenium met astragalus kan de inname van selenium verhogen.

Sommige soorten astragalus nemen grote hoeveelheden selenium op, vooral wanneer ze worden gekweekt in seleniumrijke bodems.99 Theoretisch zou het consumeren van preparaten van deze planten samen met seleniumsupplementen toxiciteit kunnen veroorzaken. De meeste Astragalus-supplementen bevatten echter Astragalus membranaceus, wat geen seleniumaccumulator is.

Koper

Theoretisch kan selenium het kopergehalte verlagen.

Voorlopig onderzoek suggereert dat suppletie met selenium het kopermetabolisme kan veranderen of de koperuitscheiding kan verhogen.100,101

Omega 3-vetzuren

Omega 3-vetzuren kunnen het seleniumgehalte verlagen.

Voorlopig klinisch bewijs suggereert dat omega 3-vetzuren de opname van selenium kunnen verminderen.102

Vitamine C

Vitamine C kan de opname van selenium verhogen of verlagen, hoewel dit waarschijnlijk niet significant is.

Er zijn aanwijzingen dat vitamine C anorganisch selenium, zoals seleniet, selenaatzouten en seleniumcitraat, chemisch kan reduceren tot elementair selenium. Deze gereduceerde vorm van selenium wordt slecht geabsorbeerd uit het maagdarmkanaal.43,103 Klinisch onderzoek op hoog niveau suggereert echter dat vitamine C de biologische beschikbaarheid van natriumseleniet verbetert en geen invloed heeft op organische vormen van selenium zoals selenomethionine en seleniumgist. 43,103,104 Daarom is het onwaarschijnlijk dat er een klinisch significante interactie is tussen vitamine C en selenium.

Zink

Theoretisch zou zink de opname van selenium kunnen verminderen.

Voorlopig bewijs suggereert dat zink de seleniumabsorptie zou kunnen verminderen, mogelijk door de vorming van zinkselenietcomplexen, die slecht worden geabsorbeerd.105,106

Ziekten

Auto-immuunziekten

Theoretisch zou selenium auto-immuunziekten kunnen verergeren door de ziekteactiviteit te stimuleren. Selenium kan immunostimulerende effecten hebben.94,95 Patiënten met auto-immuunziekten zoals multiple sclerose, systemische lupus erythematodes (SLE) en reumatoïde artritis (RA) worden geadviseerd om het gebruik van seleniumsupplementen te vermijden.

Hemodialyse

Seleniumspiegels kunnen laag zijn bij patiënten die chronische hemodialyse ondergaan. Bij patiënten met een laag seleniumgehalte kan een dialyse-oplossing met selenium het gehalte enigszins verhogen, maar de concentraties blijven onvoldoende. Suppletie met selenium kan nodig zijn voor sommige patiënten die dialyse ondergaan.107,108

Hypothyreoïdie

Selenium kan hypothyreoïdie verergeren bij patiënten met een jodiumtekort. Selenium heeft echter geen significant effect op de schildklierfunctie wanneer de inname van jodium voldoende is.1,54 Mensen die jodium- en seleniumdeficiënt zijn, mogen geen seleniumsupplementen krijgen zonder gelijktijdig jodium, omdat dit hypothyreoïdie verder zou kunnen verergeren. Bij deze patiënten zal selenium de omzetting van T4 naar T3 verhogen, maar de schildklier mist jodium om meer T4 te synthetiseren.54,55,56,57,109

Perioperatief

Theoretisch kan selenium overmatig bloeden veroorzaken als het perioperatief wordt gebruikt. Selenium heeft antibloedplaatjeseffecten.84,85 Patiënten moeten ten minste 2 weken voor een geplande chirurgische ingreep stoppen met selenium.

Interacties

Dosering

Volwassen

Oraal:

De dagelijks aanbevolen dagelijkse hoeveelheid (ADH) voor selenium is: 55 mcg voor alle volwassenen van 19 jaar en ouder, 60 mcg voor zwangere vrouwen, 70 mcg voor vrouwen die borstvoeding geven. Gebruikelijke doses in voedingssupplementen variëren van 50 tot 200 mcg per dag.17,82,111,112

Het volgen van het vetrijke, koolhydraatarme ketogeen dieet kan leiden tot seleniumtekort.10

Kinderen

Oraal:

De dagelijks aanbevolen dagelijkse hoeveelheden (ADH) van selenium zijn gebaseerd op leeftijd en zijn als volgt: 15 mcg voor 0-6 maanden oud; 20 mcg gedurende 6 maanden tot 3 jaar; 30 mcg voor 4-8 jaar; 40 mcg voor 9-13 jaar; en 55 mcg voor 14-18 jaar. Adequate inname voor zuigelingen is 2,1 mcg/kg per dag gedurende 0-6 maanden en 2,2 mcg/kg per dag gedurende 7-12 maanden.1

Standaardisatie en formulering

In klinisch onderzoek is selenium gebruikt als ingrediënt in een multivitamine of als een op zichzelf staand supplement.113

Dosering
Referenties
  1. Krinsky, N. I., Beecher, G. R., Burk, R. F., Chan, A. C., Erdman, J. J., Jacob, R. A., … & Traber, M. G. (2000). Dietary reference intakes for vitamin C, vitamin E, selenium, and carotenoids. Institute of Medicine, 19, 95-185.
  2. Apostolidis, N. S., Panoussopoulos, D. G., Stamou, K. M., Kekis, P. B., Paradellis, T. P., Karydas, A. G., … & Manouras, A. J. (2002). Selenium metabolism in patients on continuous ambulatory peritoneal dialysis. Peritoneal dialysis international, 22(3), 400-404.
  3. Schrauzer, G. N. (2001). Nutritional selenium supplements: product types, quality, and safety. Journal of the American College of Nutrition, 20(1), 1-4.
  4. Finley, J. W., Davis, C. D., & Feng, Y. (2000). Selenium from high selenium broccoli protects rats from colon cancer. The Journal of nutrition, 130(9), 2384-2389.
  5. Shiobara, Y., Yoshida, T., & Suzuki, K. T. (1998). Effects of dietary selenium species on Se concentrations in hair, blood, and urine. Toxicology and applied pharmacology, 152(2), 309-314.
  6. Shen, C. L., Song, W., & Pence, B. C. (2001). Interactions of selenium compounds with other antioxidants in DNA damage and apoptosis in human normal keratinocytes. Cancer Epidemiology Biomarkers & Prevention, 10(4), 385-390.
  7. Trafikowska, U., Zachara, B. A., Wiacek, M., Sobkowiak, E., & Czerwionka‐Szaflarska, M. (1996). Selenium supply and glutathione peroxidase activity in breastfed Polish infants. Acta Paediatrica, 85(10), 1143-1145.
  8. Combs, G. F. (2001). Selenium in global food systems. British journal of nutrition, 85(5), 517-547.
  9. Schrauzer, G. N. (2000). Selenomethionine: a review of its nutritional significance, metabolism and toxicity. The Journal of nutrition, 130(7), 1653-1656.
  10. Sirikonda, N. S., Patten, W. D., Phillips, J. R., & Mullett, C. J. (2012). Ketogenic diet: rapid onset of selenium deficiency-induced cardiac decompensation. Pediatric cardiology, 33(5), 834-838.
  11. Gärtner, R., Gasnier, B. C., Dietrich, J. W., Krebs, B., & Angstwurm, M. W. (2002). Selenium supplementation in patients with autoimmune thyroiditis decreases thyroid peroxidase antibodies concentrations. The Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism, 87(4), 1687-1691.
  12. Duntas, L. H., Mantzou, E., & Koutras, D. A. (2003). Effects of a six month treatment with selenomethionine in patients with autoimmune thyroiditis. European journal of endocrinology, 148(4), 389-393.
  13. Gärtner, R., & Gasnier, B. C. (2003). Selenium in the treatment of autoimmune thyroiditis. Biofactors, 19(3‐4), 165-170.
  14. Turker, O., Kumanlioglu, K., Karapolat, I., & Dogan, I. (2006). Selenium treatment in autoimmune thyroiditis: 9-month follow-up with variable doses. Journal of endocrinology, 190(1), 151-156.
  15. Mazokopakis, E. E., Papadakis, J. A., Papadomanolaki, M. G., Batistakis, A. G., Giannakopoulos, T. G., Protopapadakis, E. E., & Ganotakis, E. S. (2007). Effects of 12 months treatment with L-selenomethionine on serum anti-TPO Levels in Patients with Hashimoto’s thyroiditis. Thyroid, 17(7), 609-612.
  16. Toulis, K. A., Anastasilakis, A. D., Tzellos, T. G., Goulis, D. G., & Kouvelas, D. (2010). Selenium supplementation in the treatment of Hashimoto’s thyroiditis: a systematic review and a meta-analysis. Thyroid, 20(10), 1163-1173.
  17. Balázs, C., & Fehér, J. (2009). The effect of selenium therapy on autoimmune thyroiditis. Clinical and Experimental Medical Journal, 3(2), 269-277.
  18. Wichman, J., Winther, K. H., Bonnema, S. J., & Hegedüs, L. (2016). Selenium supplementation significantly reduces thyroid autoantibody levels in patients with chronic autoimmune thyroiditis: a systematic review and meta-analysis. Thyroid, 26(12), 1681-1692.
  19. Tian, X., Li, N., Su, R., Dai, C., & Zhang, R. (2020). Selenium supplementation may decrease thyroid peroxidase antibody titer via reducing oxidative stress in euthyroid patients with autoimmune thyroiditis. International Journal of Endocrinology, 2020.
  20. Bonfig, W., Gäertner, R., & Schmidt, H. (2010). Selenium supplementation does not decrease thyroid peroxidase antibody concentration in children and adolescents with autoimmune thyroiditis. TheScientificWorldJOURNAL, 10, 990-996.
  21. Onal, H., Keskindemirci, G., Adal, E., Ersen, A., & Korkmaz, O. (2012). Effects of selenium supplementation in the early stage of autoimmune thyroiditis in childhood: an open-label pilot study. Journal of Pediatric Endocrinology and Metabolism, 25(7-8), 639-644.
  22. Yu, F. F., Han, J., Wang, X., Fang, H., Liu, H., & Guo, X. (2016). Salt-rich selenium for prevention and control children with Kashin–Beck disease: A meta-analysis of community-based trial. Biological trace element research, 170(1), 25-32.
  23. Moreno-Reyes, R., Mathieu, F., Boelaert, M., Begaux, F., Suetens, C., Rivera, M. T., … & Vanderpas, J. (2003). Selenium and iodine supplementation of rural Tibetan children affected by Kashin-Beck osteoarthropathy. The American journal of clinical nutrition, 78(1), 137-144.
  24. Xu, M., Guo, D., Gu, H., Zhang, L., & Lv, S. (2016). Selenium and preeclampsia: a systematic review and meta-analysis. Biological trace element research, 171(2), 283-292.
  25. Yoshizawa, K., Willett, W. C., Morris, S. J., Stampfer, M. J., Spiegelman, D., Rimm, E. B., & Giovannucci, E. (1998). Study of prediagnostic selenium level in toenails and the risk of advanced prostate cancer. JNCI: Journal of the National Cancer Institute, 90(16), 1219-1224.
  26. Nomura, A. M., Lee, J., Stemmermann, G. N., & Combs Jr, G. F. (2000). Serum selenium and subsequent risk of prostate cancer. Cancer Epidemiology Biomarkers & Prevention, 9(9), 883-887.
  27. Brooks, J. D., Metter, E. J., Chan, D. W., Sokoll, L. J., Landis, P., Nelson, W. G., … & Carter, H. B. (2001). Plasma selenium level before diagnosis and the risk of prostate cancer development. The Journal of urology, 166(6), 2034-2038.
  28. Stewart, M. S., Spallholz, J. E., Neldner, K. H., & Pence, B. C. (1999). Selenium compounds have disparate abilities to impose oxidative stress and induce apoptosis. Free Radical Biology and Medicine, 26(1-2), 42-48.
  29. Liu, S., Shia, D., Liu, G., Chen, H., Liu, S., & Hu, Y. (2000). Roles of Se and NO in apoptosis of hepatoma cells. Life Sciences, 68(6), 603-610.
  30. Li, H., Stampfer, M. J., Giovannucci, E. L., Morris, J. S., Willett, W. C., Gaziano, J. M., & Ma, J. (2004). A prospective study of plasma selenium levels and prostate cancer risk. Journal of the National Cancer Institute, 96(9), 696-703.
  31. Milde, D., Novák, O., Stuzka, V., Vyslouzil, K., & Machácek, J. (2001). Serum levels of selenium, manganese, copper, and iron in colorectal cancer patients. Biological trace element research, 79(2), 107-114.
  32. Rao, C. V., Wang, C. Q., Simi, B., Rodriguez, J. G., Cooma, I., El-Bayoumy, K., & Reddy, B. S. (2001). Chemoprevention of colon cancer by a glutathione conjugate of 1, 4-phenylene bis (methylene) selenocyanate, a novel organoselenium compound with low toxicity. Cancer research, 61(9), 3647-3652.
  33. Dias, M. F., Sousa, E., Cabrita, S., Patrício, J., & Oliveira, C. F. (2000). Chemoprevention of DMBA‐induced mammary tumors in rats by a combined regimen of alpha‐tocopherol, selenium, and ascorbic acid. The breast journal, 6(1), 14-19.
  34. Finley, J. W., Ip, C., Lisk, D. J., Davis, C. D., Hintze, K. J., & Whanger, P. D. (2001). Cancer-protective properties of high-selenium broccoli. Journal of Agricultural and Food Chemistry, 49(5), 2679-2683.
  35. Navarrete, M., Gaudry, A., Revel, G., Martinez, T., & Cabrera, L. (2001). Urinary selenium excretion in patients with cervical uterine cancer. Biological Trace Element Research, 79, 97-105.
  36. Song, M., Kumaran, M. N., Gounder, M., Gibbon, D. G., Nieves-Neira, W., Vaidya, A., … & Rodriguez-Rodriguez, L. (2018). Phase I trial of selenium plus chemotherapy in gynecologic cancers. Gynecologic oncology, 150(3), 478-486.
  37. Clark, L. C., Combs, G. F., Turnbull, B. W., Slate, E. H., Chalker, D. K., Chow, J., … & Taylor, J. R. (1996). Effects of selenium supplementation for cancer prevention in patients with carcinoma of the skin: a randomized controlled trial. Jama, 276(24), 1957-1963.
  38. El-Bayoumy, K. (2001). The protective role of selenium on genetic damage and on cancer. Mutation Research/Fundamental and Molecular Mechanisms of Mutagenesis, 475(1-2), 123-139.
  39. Fleshner, N. E., & Kucuk, O. (2001). Antioxidant dietary supplements: Rationale and current status as chemopreventive agents for prostate cancer. Urology, 57(4), 90-94.
  40. Baum, M. K., Miguez-Burbano, M. J., Campa, A., & Shor-Posner, G. (2000). Selenium and interleukins in persons infected with human immunodeficiency virus type 1. The Journal of infectious diseases, 182(Supplement_1), S69-S73.
  41. Venkateswaran, V., Fleshner, N. E., & Klotz, L. H. (2004). Synergistic effect of vitamin E and selenium in human prostate cancer cell lines. Prostate cancer and prostatic diseases, 7(1), 54-56.
  42. Sieja, K., & Talerczyk, M. (2004). Selenium as an element in the treatment of ovarian cancer in women receiving chemotherapy. Gynecologic oncology, 93(2), 320-327.
  43. Flodin, N. W. (1990). Micronutrient supplements: toxicity and drug interactions. Progress in Food & Nutrition Science, 14(4), 277-331.
  44. Aaseth, J., Haugen, M., & Førre, Ø. (1998). Rheumatoid arthritis and metal compounds—perspectives on the role of oxygen radical detoxification. Analyst, 123(1), 3-6.
  45. Zapletal, C., Heyne, S., Golling, M., Kraus, T., Gebhard, M. M., & Herfarth, C. (2001). Influence of selenium therapy on liver microcirculation after warm ischemia/reperfusion: an intravital microscopy study. In Transplantation proceedings (Vol. 33, No. 1-2, pp. 974-975).
  46. Üstündag, Y., Boyacioglu, S., Haberal, A., Demirhan, B., & Bilezikçi, B. (2001). Plasma and gastric tissue selenium levels in patients with Helicobacter pylori infection. Journal of clinical gastroenterology, 32(5), 405-408.
  47. Nève, J. (1996). Selenium as a risk factor for cardiovascular diseases. European Journal of Cardiovascular Prevention & Rehabilitation, 3(1), 42-47.
  48. Rayman, M. P. (2000). The importance of selenium to human health. The lancet, 356(9225), 233-241.
  49. Zadeh, A. A., Arab, D., Kia, N. S., Heshmati, S., & Amirkhalili, S. N. (2019). The role of Vitamin E–Selenium-Folic Acid Supplementation in Improving Sperm Parameters After Varicocelectomy: A Randomized Clinical Trial. Urology journal, 16(5), 495-500.
  50. Dawson, E. B., Albers, J. H., & McGanity, W. J. (2000). The apparent effect of iron supplementation on serum selenium levels in teenage pregnancy. Biological Trace Element Research, 77(3), 209-217.
  51. Karamali, M., Dastyar, F., Badakhsh, M. H., Aghadavood, E., Amirani, E., & Asemi, Z. (2020). The effects of selenium supplementation on gene expression related to insulin and lipid metabolism, and pregnancy outcomes in patients with gestational diabetes mellitus: a randomized, double-blind, placebo-controlled trial. Biological trace element research, 195(1), 1-8.
  52. Nève, J. (2000). New approaches to assess selenium status and requirement. Nutrition reviews, 58(12), 363-369.
  53. Sher, L. (2002). Role of selenium depletion in the etiopathogenesis of depression in patient with alcoholism. Medical hypotheses, 59(3), 330-333.
  54. Arnaud, J., Malvy, D., Richard, M. J., Faure, H., & Chaventré, A. (2001). Selenium status in an iodine deficient population of the West Ivory Coast. Journal of physiological anthropology and applied human science, 20(2), 81-84.
  55. Contempre, B., JE, D., Bebe, N. G. O., CH, T., AT, D., & Vanderpas, J. (1991). Effect of selenium supplementation in hypothyroid subjects of an iodine and selenium deficient area: the possible danger of indiscriminate supplementation of iodine-deficient subjects with selenium. The Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism, 73(1), 213-215.
  56. Vanderpas, J. B., Contempre, B., Duale, N. L., Deckx, H., Bebe, N., Longombé, A. O., … & Dumont, J. E. (1993). Selenium deficiency mitigates hypothyroxinemia in iodine-deficient subjects. The American journal of clinical nutrition, 57(2), 271S-275S.
  57. Hofbauer, L. C., Spitzweg, C., Magerstädt, R. A., & Heufelder, A. E. (1997). Selenium-induced thyroid dysfunction. Postgraduate medical journal, 73(856), 103-104.
  58. Berger, M., Reymond, M., Shenkin, A., Rey, F., Wardle, C., Cayeux, C., … & Chioléro, R. (2001). Influence of selenium supplements on the post-traumatic alterations of the thyroid axis: a placebo-controlled trial. Intensive care medicine, 27(1), 91-100.
  59. Rashidi, B. H., Mohammad Hosseinzadeh, F., Alipoor, E., Asghari, S., Yekaninejad, M. S., & Hosseinzadeh-Attar, M. J. (2020). Effects of selenium supplementation on asymmetric dimethylarginine and cardiometabolic risk factors in patients with polycystic ovary syndrome. Biological trace element research, 196(2), 430-437.
  60. Constans, J., Delmas-Beauvieux, M. C., Sergeant, C., Peuchant, E., Pellegrin, J. L., Pellegrin, I., … & Conri, C. (1996). One-year antioxidant supplementation with β-carotene or selenium for patients infected with human immunodeficiency virus: a pilot study. Clinical infectious diseases, 654-656.
  61. Schrauzer, G. N., & Sacher, J. (1994). Selenium in the maintenance and therapy of HIV-infected patients. Chemico-Biological Interactions, 91(2-3), 199-205.
  62. Baeten, J. M., Mostad, S. B., Hughes, M. P., Overbaugh, J., Bankson, D. D., Mandaliya, K., … & Kreiss, J. K. (2001). Selenium deficiency is associated with shedding of HIV-1–infected cells in the female genital tract. Journal of acquired immune deficiency syndromes (1999), 26(4), 360-364.
  63. Beck, M. A., Nelson, H. K., Shi, Q., Van Dael, P., Schiffrin, E. J., Blum, S., … & Levander, O. A. (2001). Selenium deficiency increases the pathology of an influenza virus infection. The FASEB Journal, 15(8), 1481-1483.
  64. Varikasuvu, S. R., Prasad V, S., Kothapalli, J., & Manne, M. (2019). Brain selenium in Alzheimer’s disease (BRAIN SEAD Study): a systematic review and meta-analysis. Biological Trace Element Research, 189(2), 361-369.
  65. Kryscio, R. J., Abner, E. L., Caban-Holt, A., Lovell, M., Goodman, P., Darke, A. K., … & Schmitt, F. A. (2017). Association of antioxidant supplement use and dementia in the prevention of Alzheimer’s disease by vitamin E and selenium trial (PREADViSE). JAMA neurology, 74(5), 567-573.
  66. DeKosky, S. T., & Schneider, L. S. (2017). Preventing Dementia: Many Issues and Not Enough Time. JAMA neurology, 74(5), 508-510.
  67. Wuyi, W., Linsheng, Y., Shaofan, H., Jian’an, T., & Hairong, L. (2001). Prevention of endemic arsenism with selenium. Current Science, 1215-1218.
  68. You, W. C., Brown, L. M., Zhang, L., Li, J. Y., Jin, M. L., Chang, Y. S., … & Gail, M. H. (2006). Randomized double-blind factorial trial of three treatments to reduce the prevalence of precancerous gastric lesions. Journal of the National Cancer Institute, 98(14), 974-983.
  69. Goossens, M. E., Zeegers, M. P., Van Poppel, H., Joniau, S., Ackaert, K., Ameye, F., … & Buntinx, F. (2016). Phase III randomised chemoprevention study with selenium on the recurrence of non-invasive urothelial carcinoma. The SELEnium and BLAdder cancer Trial. European Journal of Cancer, 69, 9-18.
  70. Almanza-Monterrubio, M., Garnica-Hayashi, L., Dávila-Camargo, A., & Nava-Castañeda, Á. (2021). Oral selenium improved the disease activity in patients with mild Graves’ orbitopathy. Journal Français d’Ophtalmologie, 44(5), 643-651.
  71. Vinceti, M., Filippini, T., & Rothman, K. J. (2018). Selenium exposure and the risk of type 2 diabetes: a systematic review and meta-analysis. European journal of epidemiology, 33(9), 789-810.
  72. Thompson, P. A., Ashbeck, E. L., Roe, D. J., Fales, L., Buckmeier, J., Wang, F., … & Lance, P. (2016). Selenium supplementation for prevention of colorectal adenomas and risk of associated type 2 diabetes. JNCI: Journal of the National Cancer Institute, 108(12).
  73. Bleys, J., Navas-Acien, A., & Guallar, E. (2008). Serum selenium levels and all-cause, cancer, and cardiovascular mortality among US adults. Archives of internal medicine, 168(4), 404-410.
  74. Kong, Z., Wang, F., Ji, S., Deng, X., & Xia, Z. (2013). Selenium supplementation for sepsis: a meta-analysis of randomized controlled trials. The American Journal of Emergency Medicine, 31(8), 1170-1175.
  75. Huang, T. S., Shyu, Y. C., Chen, H. Y., Lin, L. M., Lo, C. Y., Yuan, S. S., & Chen, P. J. (2013). Effect of parenteral selenium supplementation in critically ill patients: a systematic review and meta-analysis. PloS one, 8(1), e54431.
  76. Carcillo, J. A., Dean, J. M., Holubkov, R., Berger, J., Meert, K. L., Anand, K. J. S., … & Eunice Kennedy Shriver National Institute of Child Health. (2012). The randomized comparative pediatric critical illness stress-induced immune suppression (CRISIS) prevention trial. Pediatric Critical Care Medicine, 13(2), 165-173.
  77. Bogye, G., Alfthan, G., Machay, T., & Zubovics, L. (1998). Enteral yeast–selenium supplementation in preterm infants. Archives of Disease in Childhood-Fetal and Neonatal Edition, 78(3), F225-F226.
  78. Bogye, G., Alftham, G., & Machay, T. (1998). Bioavailability of enterai yeast—selenium in preterm infants. Biological trace element research, 65(2), 143-151.
  79. Reid, S. M., Middleton, P., Cossich, M. C., & Crowther, C. A. (2010). Interventions for clinical and subclinical hypothyroidism in pregnancy. Cochrane Database of systematic reviews, (7).
  80. Kupka, R., Mugusi, F., Aboud, S., Msamanga, G. I., Finkelstein, J. L., Spiegelman, D., & Fawzi, W. W. (2008). Randomized, double-blind, placebo-controlled trial of selenium supplements among HIV-infected pregnant women in Tanzania: effects on maternal and child outcomes. The American journal of clinical nutrition, 87(6), 1802-1808.
  81. Han, L., & Zhou, S. M. (1994). Selenium supplement in the prevention of pregnancy induced hypertension. Chinese medical journal, 107(11), 870-871.
  82. Negro, R., Greco, G., Mangieri, T., Pezzarossa, A., Dazzi, D., & Hassan, H. (2007). The influence of selenium supplementation on postpartum thyroid status in pregnant women with thyroid peroxidase autoantibodies. The Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism, 92(4), 1263-1268.
  83. Kumpulainen, J., Salmenperä, L., Siimes, M. A., Koivistoinen, P., & Perheentupa, J. (1985). Selenium status of exclusively breast-fed infants as influenced by maternal organic or inorganic selenium supplementation. The American journal of clinical nutrition, 42(5), 829-835.
  84. Schiavon, R., Freeman, G. E., Guidi, G. C., Perona, G., Zatti, M., & Kakkar, V. V. (1984). Selenium enhances prostacyclin production by cultured endothelial cells: possible explanation for increased bleeding times in volunteers taking selenium as a dietary supplement. Thrombosis research, 34(5), 389-396.
  85. Salonen, J. T., Salonen, R., Seppänen, K., Rinta-Kiikka, S., Kuukka, M., Korpela, H., … & Schalch, W. (1991). Effects of antioxidant supplementation on platelet function: a randomized pair-matched, placebo-controlled, double-blind trial in men with low antioxidant status. The American journal of clinical nutrition, 53(5), 1222-1229.
  86. Debski, B., & Milner, J. A. (2004). Dietary selenium supplementation prolongs pentobarbital induced hypnosis. The Journal of Nutritional Biochemistry, 15(9), 548-553.
  87. Ishikawa, M., Sasaki, M., Koiwai, K., Ozaki, M., Takayanagi, Y., & Sasaki, K. (1992). Inhibition of hepatic mixed-function oxidase enzymes in mice by acute and chronic treatment with selenium. Journal of pharmacobio-dynamics, 15(8), 377-385.
  88. Heese, H. de V., Lawrence, MA, Dempster, WS & Pocock, F. (1988). Reference concentrations of serum selenium and manganese in healthy nulliparas. South African Medical Journal, 73(3), 163-165.
  89. Lloyd, B., Lloyd, R. S., & Clayton, B. E. (1983). Effect of smoking, alcohol, and other factors on the selenium status of a healthy population. Journal of Epidemiology & Community Health, 37(3), 213-217.
  90. Capel, I. D., Jenner, M., Williams, D. C., & Nath, A. (1981). The effect of prolonged oral contraceptive steroid use on erythrocyte glutathione peroxidase activity. Journal of steroid biochemistry, 14(8), 729-732.
  91. Fallah, S., Sani, F. V., & Firoozrai, M. (2009). Effect of contraceptive pill on the selenium and zinc status of healthy subjects. Contraception, 80(1), 40-43.
  92. Gregus, Z., Gyurasics, A., & Csanaky, I. (2000). Effects of arsenic-, platinum-, and gold-containing drugs on the disposition of exogenous selenium in rats. Toxicological Sciences, 57(1), 22-31.
  93. Dillard, C. J., & Tappel, A. L. (1986). Are some major in vivo effects of gold related to microenvironments of decreased selenium?. Medical Hypotheses, 20(4), 407-420.
  94. Kiremidjian-Schumacher, L., Roy, M., Wishe, H. I., Cohen, M. W., & Stotzky, G. (1994). Supplementation with selenium and human immune cell functions. Biological trace element research, 41(1), 115-127.
  95. Peretz, A., Neve, J., Desmedt, J., Duchateau, J., Dramaix, M., & Famaey, J. P. (1991). Lymphocyte response is enhanced by supplementation of elderly subjects with selenium-enriched yeast. The American journal of clinical nutrition, 53(5), 1323-1328.
  96. Brown, B. G., Zhao, X. Q., Chait, A., Fisher, L. D., Cheung, M. C., Morse, J. S., … & Albers, J. J. (2001). Simvastatin and niacin, antioxidant vitamins, or the combination for the prevention of coronary disease. New England Journal of Medicine, 345(22), 1583-1592.
  97. Cheung, M. C., Zhao, X. Q., Chait, A., Albers, J. J., & Brown, B. G. (2001). Antioxidant supplements block the response of HDL to simvastatin-niacin therapy in patients with coronary artery disease and low HDL. Arteriosclerosis, thrombosis, and vascular biology, 21(8), 1320-1326.
  98. Davila, J. C., Edds, G. T., Osuna, O., & Simpson, C. F. (1983). Modification of the effects of aflatoxin B1 and warfarin in young pigs given selenium. American Journal of Veterinary Research, 44(10), 1877-1883.
  99. Sors, T. G., Ellis, D. R., Na, G. N., Lahner, B., Lee, S., Leustek, T., … & Salt, D. E. (2005). Analysis of sulfur and selenium assimilation in Astragalus plants with varying capacities to accumulate selenium. The Plant Journal, 42(6), 785-797.
  100. Kies, C., & Harms, J. M. (1989). Copper absorption as affected by supplemental calcium, magnesium, manganese, selenium and potassium. Copper bioavailability and metabolism, 45-58.
  101. Huston, R. K., Jelen, B. J., & Vidgoff, J. (1991). Selenium supplementation in low‐birthweight premature infants: relationship to trace metals and antioxidant enzymes. Journal of Parenteral and Enteral Nutrition, 15(5), 556-559.
  102. Meltzer, H. M., Folmer, M., Wang, S., Lie, Ø., Maage, A., Mundal, H. H., & Ydersbond, T. A. (1997). Supplementary selenium influences the response to fatty acid-induced oxidative stress in humans. Biological trace element research, 60(1), 51-68.
  103. Ip, C. (1986). Interaction of vitamin C and selenium supplementation in the modification of mammary carcinogenesis in rats. Journal of the National Cancer Institute, 77(1), 299-303.
  104. Mutanen, M., & Mykkänen, H. M. (1985). Effect of ascorbic acid supplementation on selenium bioavailability in humans. Human Nutrition. Clinical Nutrition, 39(3), 221-226.
  105. Schrauzer, G. N. (2000). Anticarcinogenic effects of selenium. Cellular and Molecular Life Sciences CMLS, 57(13), 1864-1873.
  106. House, W. A., & Welch, R. M. (1989). Bioavailability of and interactions between zinc and selenium in rats fed wheat grain intrinsically labeled with 65Zn and 75Se. The Journal of nutrition, 119(6), 916-921.
  107. Krizek, M., Senft, V., & Motan, J. (2000). Influence of hemodialysis on selenium blood levels. Sbornik Lekarsky, 101(3), 241-248.
  108. Berger, M. M., Shenkin, A., Revelly, J. P., Roberts, E., Cayeux, M. C., Baines, M., & Chioléro, R. L. (2004). Copper, selenium, zinc, and thiamine balances during continuous venovenous hemodiafiltration in critically ill patients. The American journal of clinical nutrition, 80(2), 410-416.
  109. Olivieri, O., Girelli, D., Azzini, M., Stanzial, A. M., Russo, C., Ferroni, M., & Corrocher, R. (1995). Low selenium status in the elderly influences thyroid hormones. Clinical Science, 89(6), 637-642.
  110. Duffield-Lillico, A. J., Slate, E. H., Reid, M. E., Turnbull, B. W., Wilkins, P. A., Combs Jr, G. F., … & Clark, L. C. (2003). Selenium supplementation and secondary prevention of nonmelanoma skin cancer in a randomized trial. Journal of the National Cancer Institute, 95(19), 1477-1481.
  111. Morgia, G., Russo, G. I., Voce, S., Palmieri, F., Gentile, M., Giannantoni, A., … & Pareo, R. M. (2014). Serenoa repens, lycopene and selenium versus tamsulosin for the treatment of LUTS/BPH. An Italian multicenter double‐blinded randomized study between single or combination therapy (PROCOMB trial). The Prostate, 74(15), 1471-1480.
  112. Vincent, J. L., & Forceville, X. (2008). Critically elucidating the role of selenium. Current Opinion in Anesthesiology, 21(2), 148-154.
  113. Lippman, S. M., Klein, E. A., Goodman, P. J., Lucia, M. S., Thompson, I. M., Ford, L. G., … & Coltman, C. A. (2009). Effect of selenium and vitamin E on risk of prostate cancer and other cancers: the Selenium and Vitamin E Cancer Prevention Trial (SELECT). Jama, 301(1), 39-51.
Vind een orthomoleculaire therapeut bij jou in de buurt
Sluiten