Drie oogziekten waarbij vitamine A ondersteuning biedt

Je ogen zijn complexe organen die veel verschillende vitamines en voedingsstoffen nodig hebben om goed te kunnen functioneren en oogziekten te voorkomen. De bekendste vitamine voor de ogen is toch wel vitamine A, of retinol. Vitamine A speelt namelijk een belangrijk rol bij verschillende lichaamsfuncties, waaronder het gezichtsvermogen en de gezondheid van de ogen.

Is gezondheid ook jouw passie en wil je meer leren over voeding en suppletie? Bekijk dan eens onze e-learning Orthomoleculair Adviseur Basis.

[advice]

Veelvoorkomende oogaandoeningen zoals (leeftijdsgebonden) maculadegeneratie, glaucoom en cataract (staar), kunnen verregaande invloed hebben op je ogen. Soms zelfs met blindheid als gevolg. Hoewel een verscheidenheid aan verschillende factoren deze aandoeningen veroorzaken, lijkt ook voeding op al deze aandoeningen invloed uit te oefenen. In dit artikel bespreken we de rol van vitamine A op oogziekten, zoals glaucoom en staar.

Het belang van vitamine A

Een tekort aan vitamine A, of retinol, is een van de meest voorkomende oorzaken van blindheid in de wereld.¹ Deze in vet oplosbare vitamine speelt een cruciale rol bij het gezichtsvermogen door zijn rol in het behoud van een gezond hoornvlies.

Daarnaast maakt vitamine A met het eiwit opsin het molecuul rodopsine. Rodopsine is nodig is voor kleurenzicht en het behoud van de lichtgevoelige cellen van je ogen, ook wel fotoreceptoren genoemd.² Het helpt ook bij het beschermen en onderhouden van het bindvlies, een dun membraan dat het oppervlak van je oog en de binnenkant van je oogleden bedekt.^3,4

Wanneer je niet genoeg vitamine A binnenkrijgt, kan dit leiden tot een ernstige aandoening, ook bekend als xeroftalmie. Dit is een progressieve oogziekte die begint met nachtblindheid. Als het vitamine A-tekort aanhoudt, kunnen je traanbuisjes en ogen uitdrogen. Uiteindelijk resulteert dit in een zachter hoornvlies, wat onomkeerbare blindheid tot gevolg heeft.^5,6

Vitamine A in voeding

Vitamine A komt alleen voor in dierlijke producten. De rijkste bronnen zijn lever, eidooiers en zuivelproducten. Je lichaam is echter ook in staat om vitamine A te maken vanuit carotenoïden, ook wel provitamine A genoemd.

Provitamine A komt in grote hoeveelheden voor in groenten en fruit, de bekendste vorm is bètacaroteen. Deze wordt in grote hoeveelheden aangetroffen in zoete aardappel, wortel en pompoen.⁷

Welke rol speelt voeding bij (het voorkomen van) oogziekten?

Hoewel genetica ook een rol kan spelen, gaat de gezondheid van jouw ogen hand in hand met je algehele gezondheid. Toch zijn er een aantal nutriënten die cruciaal zijn voor ooggezondheid. Zo kan vitamine A je ogen helpen beschermen tegen bepaalde oogziekten. Sommige onderzoeken suggereren dat een dieet rijk aan vitamine A geassocieerd kan worden met een verminderd risico op cataract (staar) en leeftijdsgebonden maculadegeneratie.^8,9,10,11

De veelvoorkomende oogziekten glaucoom, cataract en maculadegeneratie

Glaucoom, maculadegeneratie en staar zijn oog aandoeningen die verlies van het gezichtsvermogen kunnen veroorzaken en de ooggezondheid kunnen aantasten. Hoewel ze enkele symptomen en risicofactoren delen, hebben ze verschillende oorzaken.

Wat is glaucoom?

Glaucoom is een chronische aandoening waarbij er sprake is van een te hoge druk in het oog. Het voorste deel van je ogen is gevuld met een vloeistof dat kamervocht wordt genoemd. Je lichaam ververst dit vocht dagelijks door middel van een afvoersysteem.

Als de afvoer van het kamervocht niet goed werkt, kan de druk opbouwen in het oog. Na verloop van tijd kan deze druk de oogzenuw permanent beschadigen, wat het gezichtsvermogen aantast. Van glaucoom kennen we verschillende soorten: openhoek-, geslotenhoek-, congenitaal-, secundair- en normaal spanningsglaucoom.

Symptomen van glaucoom

We bespreken de symptomen van de twee meest voorkomende vormen van glaucoom:

• Openkamerhoek- of chronisch glaucoom
  Deze vorm heeft geen tekenen of symptomen, behalve geleidelijk verlies van het gezichtsvermogen. Dit verlies kan zo langzaam gaan dat je zicht onherstelbare schade kan oplopen voordat je de symptomen opmerkt.
• Geslotenkamerhoek- glaucoom of acuut glaucoom
  Als de afvoer van het kamervocht plotseling wordt geblokkeerd, kan de snelle ophoping een ernstige en pijnlijke drukverhoging veroorzaken. Symptomen van acuut glaucoom zijn: oogpijn, misselijkheid, hoofdpijn, harde en rode oogbal. Snelle behandeling is essentieel, onherstelbare schade kan al binnen één tot twee dagen ontstaan.

Oorzaken en risicofactoren voor glaucoom:¹²

• Leeftijd – komt voornamelijk voor bij mensen ouder dan zestig jaar
• Erfelijkheid – wanneer je een direct familielid met glaucoom hebt is de kans groter dat jij de ziekte ook ontwikkelt
• Bestaand oogletsel – bijvoorbeeld door chronische oogontsteking, dunne hoornvliezen of trauma aan het oog
• Afkomst – mensen van Afrikaanse afkomst hebben significant meer kans om glaucoom te ontwikkelen
• Ziekte – met name diabetici, mensen met hoge bloeddruk of hartaandoeningen
• Medicijngebruik – met name langdurig gebruik van corticosteroïden

Start nu met e-learning en ontvang tot wel 27.5% korting! E-learning

Bekijk e-learning

De rol van vitamine A bij glaucoom

Uit onderzoek is gebleken dat er een verband bestaat tussen hoge innames van vitamine A, bètacaroteen en vitamine B1 en een lager risico op openkamerhoekglaucoom (OKHG).¹³ Dit in vergelijking met lage innames van de genoemde nutriënten.

Het onderzoek vergeleek gegevens over de inname van onder andere vitamine A via de voeding en gevallen van OKHG. Dit deden zij onder 3.502 deelnemers van 55 jaar en ouder, gedurende een periode van gemiddeld 9,7 jaar.

De onderzoeksresultaten toonden aan dat deelnemers met een hoge inname van retinol, pro-vitamine A of vitamine B1 het risico op OKHG significant verlaagde. Dit in vergelijking met degenen met een lage inname van deze voedingsstoffen. Opvallend was dat het risico op OKHG bij mensen met een hoge inname van magnesium ook significant verminderde in vergelijking met diegenen met een lage inname.

Cataract of staar

Cataract (of staar) is een vertroebeling van de normaal heldere ooglens. Voor mensen met staar is het zien door troebele lenzen een beetje als kijken door een bevroren of beslagen raam. Staar ontwikkelt zich over het algemeen langzaam en zal zeker in het begin niet veel klachten geven. Vitamine A kan worden ingezet bij een cataract behandeling.

Cataract symptomen:

• Wazig zicht
• Nachtblindheid
• Vervagende kleuren
• Verhoogde gevoeligheid voor fel licht
• Halo’s rondom lichtbronnen zien
• Dubbel zien

Oorzaken en risicofactoren van staar:

• Oxidatieve stress
• Roken
• Bepaalde aandoeningen, waaronder diabetes
• Bestralingstherapie
• Oudere leeftijd
• Zwaarlijvigheid
• Hoge bloeddruk
• Alcoholisme
• Eerder oogletsel
• Familiegeschiedenis van staar

De rol van vitamine A bij een staar behandeling

Dat vitamine A belangrijk is voor de ooggezondheid mag duidelijk zijn. Maar wat soms nog over het hoofd wordt gezien is dat vitamine A, als antioxidant, ook van waarde is in een eerder stadium, namelijk staar voorkomen. Zo leveren meerdere studies bewijs van een verminderd risico op staar bij een verhoogde vitamine A inname.^14,15,16

Zo werd bij een case-control-onderzoek een verhoogde vitamine A-inname geassocieerd met een afname van 55 procent in corticale staar en een afname van 40 procent bij gemengde vertroebelingen.¹⁷

Maculadegeneratie

Maculadegeneratie is het gevolg van het afslijten van de macula, een deel van het netvlies aan de achterkant van het oog. Een gezonde macula zorgt voor een helder en scherp centraal zicht. Een beschadigde of versleten macula zorgt ervoor dat afzettingen zich ophopen en er soms nieuwe bloedvaten groeien. Hierdoor gaat het centrale zicht verloren en neemt de wazigheid toe.

Er zijn twee soorten maculadegeneratie:

• Droge maculadegeneratie
  Dit treft ongeveer 85 tot 90 procent van de mensen met de aandoening. Het treedt op als gevolg van kleine gele afzettingen, drusen genaamd, die zich onder de macula ontwikkelen.²
• Natte maculaire degeneratie
  Dit treft de overige 10 tot 15 procent. Het treedt op wanneer zich abnormale bloedvaten ontwikkelen onder het netvlies en de macula.¹⁸

Oorzaken en risicofactoren van maculadegenratie:

• Leeftijd – komt voornamelijk voor bij mensen ouder dan vijftig jaar.
• Erfelijkheid – wanneer je een familielid met maculadegeneratie hebt dan is de kans groter dat jij de ziekte ook ontwikkelt.
• Geslacht – bij vrouwen ouder dan 75 jaar neemt het risico snel toe. Dit heeft te maken met de afname van oestrogeen.
• Roken
• Veel alcohol drinken

Symptomen van maculadegeneratie

Maculadegeneratie is een progressieve ziekte en verergert met verloop van tijd.¹⁹

Tekenen en symptomen van droge maculadegeneratie:

• Vermindering van het centrale zicht
• Vervorming van rechte lijnen in het gezichtsveld
• Moeite met aanpassen aan weinig licht
• Wazig zien
• Schade aan het netvlies

Sommige symptomen van natte maculadegeneratie lijken op die van droge maculadegeneratie, zoals visuele vervormingen en verminderd centraal zicht.

Andere symptomen van natte maculadegeneratie zijn:

• Een wazige vlek in het gezichtsveld
• Een donkere vlek in het midden van je gezichtsveld
• Wazig zicht
• Snel verslechterende symptomen

Natte maculaire degeneratie verergert meestal sneller dan droge maculadegeneratie.

De rol van vitamine A bij maculadegeneratie

Een combinatie van vitamines en andere micronutriënten kan het risico op maculadegeneratie tot 25 procent verminderen.²⁰ Verschillende onderzoeken tonen aan dat bètacaroteen, samen met vitamine C, E en zink, de progressie van AMD kan helpen vertragen bij populaties met een hoog risico.

Een Koreaanse studie vond daarnaast een sterk verband tussen de inname van bètacaroteen en een verminderd risico op maculadegeneratie bij rokers.²¹

Tot slot

Van de vijf zintuigen is ons zicht toch wel het kostbaarst. En ondanks dat ons zicht ons veel waard is, worden gezonde ogen toch nog vaak als vanzelfsprekend gezien. Dit artikel leert ons dat oogziekten – zoals glaucoom – voorkomen kunnen worden of baat hebben bij voeding en suppletie rijk aan antioxidanten zoals vitamine A.

Is gezondheid ook jouw passie en wil je meer leren over voeding en suppletie? Volg dan onze opleiding Orthomoleculair Adviseur Basis.