Vitamine K en baby’s: essentieel voor de bloedstolling

Is gezondheid ook jouw passie en wil je meer leren over voeding en suppletie? Bekijk dan eens onze e-learning Orthomoleculair Adviseur Basis.

[advice]

Aanbevolen door de Gezondheidsraad

Extra vitamine K is cruciaal voor pasgeborenen. En dat zeggen we niet zomaar, want de Gezondheidsraad raadt het aan. Een advies dat verloskundigen overigens ook aanhouden.¹ Niet voor niets krijgt iedere baby direct na de geboorte 1.000 mcg vitamine K van de verloskundige.² Dat is genoeg voor de eerste week, maar vanaf dag 8 raadt de Gezondheidsraad suppletie aan van 150 mcg per dag. Deze dosis wordt niet meer door de verloskundige gegeven, maar door de moeder zelf.

Maar tot wanneer is het geven van vitamine K nodig? Het suppletieadvies geldt voor de eerste vier maanden. Er is echter een uitzondering voor kinderen die meer dan 500 ml flesvoeding krijgen; hier is namelijk al voldoende vitamine K aan toegevoegd.

Maar waarom geldt er zo’n sterk suppletieadvies voor de relatief onbekende vitamine K? Wat is vitamine K precies?

Wat is vitamine K?

De letter K in vitamine K is ontleend aan het Germaanse woord voor stolling: koagulation. Zo’n driekwart eeuw geleden werd namelijk ontdekt dat deze vetoplosbare vitamine een positief effect heeft op de bloedstolling. Lange tijd was dit de enige wetenschappelijk onderbouwde functie, maar inmiddels weten we dat de stollingsvitamine ook een sleutelrol speelt in verschillende andere processen. Zo is vitamine K belangrijk voor het behoud van sterke botten, sterke bloedvaten, het gewrichtskraakbeen, de activiteit van weefseleiwit GLA en het calciumtransport in het lichaam.³

Vitamine K1 en vitamine K2 in voeding

Vitamine K omvat een groep van structureel verwante verbindingen genaamd fylloquinonen (vitamine K1) en menaquinonen (vitamine K2). K3 is een synthetische variant en komt in de natuur niet voor. Er bestaan verschillende vormen van menaquinonen (MK), zijnde MK-4 tot MK-14. Het cijfer is een aanduiding is voor het aantal isoprenyl-zijketens.

Vitamine K1 is het best vertegenwoordigd in onze westerse voeding. Je vindt het vooral terug in plantaardige bronnen zoals groene bladgroenten maar ook in sommige oliën.⁴ Vitamine K2, ook wel menaquinon genoemd, ontstaat aan de hand van bacteriën en is in summiere hoeveelheden te vinden in zuivel, vlees en eieren.^5,6 Bovendien maken we in de darmen onder invloed van de darmflora kleine hoeveelheden vitamine K2 aan. Deze hebben echter maar een beperkte opneembaarheid in het lichaam.⁷

De grootste hoeveelheden van de vetoplosbare vitamine vinden we voornamelijk in gefermenteerde voeding, zoals het Japanse natto, wat bestaat uit gefermenteerde sojabonen.⁸ Vitamine K2 is ondervertegenwoordigd in ons westerse dieet, omdat wij relatief weinig gefermenteerd voedsel eten.

Onderlinge verschillen

De verschillen tussen K1 en K2 liggen vooral in het transport. K1 wordt meer naar de lever getransporteerd, terwijl K2 daarnaast ook andere weefsels, zoals botten, bloedvaten en nieren bereikt. Er zijn echter ook enkele nieuwe onderzoeken die andere verschillen aantonen. Uit een studie uit 2003 bleek dat K2 de calcificatie van bloedvaten terugdrong, terwijl dat voor K1 niet zo bleek te zijn.³ Recenter onderzoek toonde aan dat een supplement met K2 een positieve rol had in algemene bot- en hartgezondheid.⁹ Voor K1 werden er echter geen significante effecten gevonden.¹⁰

Start nu met e-learning en ontvang tot wel 27.5% korting! E-learning

Bekijk e-learning

Vitamine K & baby’s: waarom hebben ze het nodig?

Er zijn verschillende redenen waarom baby’s extra vitamine K nodig hebben. Waar volwassenen deze vitamine nog voor een klein deel zelf in de darmen aanmaken, zijn baby’s daar nog niet toe in staat. Hiervoor bezitten pasgeborenen namelijk nog niet de juiste darmflora.¹¹ De logische vervolgvraag is dan: krijgen ze niet genoeg binnen via de moedermelk? Het antwoord daarop is nee, want er zijn helaas slechts hele lage concentraties vitamine K in de borstvoeding aanwezig.

Bovendien is er tijdens de zwangerschap maar een beperkte overdracht van de stollingsvitamine via de placenta.¹² Hierdoor hebben baby’s bij de geboorte al zeer lage vitamine K-voorraden.¹³ Een directe aanvulling is daardoor nodig. Want juist bij zuigelingen kunnen ernstige aandoeningen ontstaan bij een te laag gehalte vitamine K. Baby’s kunnen sneller blauwe plekken krijgen en ze kunnen bloed verliezen via de urine en ontlasting.¹⁴

Bloedingen bij pasgeborenen

Vitamine K speelt dus een essentiële rol bij de bloedstolling, zowel voor volwassenen als voor baby’s. Echter kunnen de lage voorraden van deze stollingsvitamine leiden tot ernstige bloedingen bij pasgeborenen.¹³ Dit kan levenslange gevolgen hebben, met name wanneer deze bloedingen in de hersenen plaatsvinden. Het toedienen van druppels vitamine K bij baby’s kan dit voorkomen.

Bovendien blijkt uit de gegevens van de Gezondheidsraad dat er in Nederland relatief gezien meer bloedingen voorkwamen dan in andere landen.¹ Hierbij is er een specifieke risicogroep aan te merken: deze bloedingen komen namelijk het vaakst voor bij borstgevoede zuigelingen met een verstoorde vetopname.

Vitamine K is een vetoplosbare vitamine, dus bij een slechtere vetopname is de opname in het lichaam ook minder. Dat leidt vervolgens tot een nog grotere kans op een vitamine K-tekort. Dit is ook de reden geweest voor de Gezondheidsraad om de aangeraden dagelijkse dosis voor pasgeborenen flink te verhogen, van 25 mcg naar de huidige aanbeveling van 150 mcg.

Samenwerking vitamine K en vitamine D

Naast vitamine K raadt de Gezondheidsraad ook extra suppletie met vitamine D aan. Net zoals de stollingsvitamine maakt een pasgeborene zelf nog niet genoeg vitamine D aan. Dat terwijl vitamine D zorgt voor een voor een verhoogde calciumopname, wat nodig is voor de groei en ontwikkeling van de botten en het skelet, met name bij (jonge) kinderen.^15,16

Ook vitamine K speelt een essentiële rol in dit proces: beiden zorgen namelijk voor het behoud van een goede calciumhuishouding.¹⁷ Waar vitamine D zorgt voor een hogere calciumopname, regelt vitamine K de calciumdistributie door het lichaam. Oftewel: het zorgt ervoor dat het terechtkomt op de plekken waar het calcium nodig is, zoals de botten en de tanden.^18,19

Deze samenwerking is dus van wezenlijk belang om bijvoorbeeld atherosclerose (aderverkalking) te voorkomen. Vitamine K voorkomt immers de ophoping van calcium in de aderen door het te her-distribueren. Als we kijken naar specifieke kinderziektes, is vitamine K naast vitamine D cruciaal bij het voorkomen van rachitis. Dit is een botaandoening die ook wel de Engelse ziekte wordt genoemd, en ontstaat door een tekort aan calcium. Rachitis doet zich voornamelijk voor bij jonge kinderen omdat in deze periode de botten het snelste groeien, en voldoende calcium dus broodnodig is.²⁰

Tot slot

Volgens het Nationale advies hebben zuigelingen naast vitamine D ook extra vitamine K nodig. Deze vetoplosbare vitamine is misschien minder bekend, maar niet minder belangrijk in het menselijk lichaam. De voornaamste functie speelt vitamine K bij de bloedstolling, iets wat bij pasgeborenen essentieel is om bloedingen te voorkomen.

Daarnaast werkt de stollingsvitamine ook samen met vitamine D. Waar de zonnevitamine de calciumopname verhoogt, zorgt vitamine K ervoor dat het op de plekken in het lichaam terechtkomt waar het nodig is. Zo ondersteunen beide nutriënten de gezonde bot- en skeletgroei van de baby. Want we willen natuurlijk allemaal dat onze kinderen groot en sterk worden!

Is gezondheid ook jouw passie en wil je meer leren over voeding en suppletie? Bekijk dan eens onze Orthomoleculair Adviseur Basis.