Orthomoleculair kennisinstituut
Menu

Mangaan

In het kort
  • Mangaan is een van de meest voorkomende elementen in de aardkorst.
  • Het functioneert als een cofactor, een helper-molecuul voor enzymen, in diverse metabolische en enzymatische reacties.
  • Mangaan speelt onder andere een cruciale rol als essentiële voedingsstof die bijdraagt aan de normale celgroei en het opwekken van de immuunrespons.
  • Voedingsmiddelen zoals noten, peulvruchten, zaden, thee, volle granen en groene bladgroenten bevatten mangaan.
  • Mangaan zet men in bij een mangaantekort, osteoporose, bloedarmoede, PMS en als pijnstilling.
In het kort

Wat is mangaan?

Mangaan is een van de meest voorkomende elementen in de aardkorst. Het speelt een cruciale rol als essentiële voedingsstof die bijdraagt aan de normale celgroei, het opwekken van de immuunrespons, het reguleren van glucose en het stofwisselingsproces van koolhydraten, vetten en eiwitten. Mangaan functioneert als een cofactor, een helper-molecuul voor enzymen, in diverse metabolische en enzymatische reacties. Het kan worden gevonden in een verscheidenheid aan voedingsmiddelen zoals noten, peulvruchten, zaden, thee, volle granen en groene bladgroenten. Mangaan is tevens betrokken bij het metabolisme van aminozuren, cholesterol en koolhydraten. Mangaan-gebaseerde enzymen omvatten onder andere arginase, glutaminesynthetase en fosfoenolpyruvaatdecarboxylase.

Wat is mangaan?

Gebruik

Mangaan kan zowel oraal als intraveneus worden toegediend om een tekort aan dit mineraal te voorkomen en te behandelen. Hoewel de prevalentie van mangaangebrek niet uitgebreid is gedocumenteerd, is er wel bekend dat voor mensen die langdurig afhankelijk zijn van parenterale voeding thuis, er een limiet is aan de hoeveelheid mangaan die veilig kan worden toegediend. Voor volwassenen geldt een specifieke dagelijkse hoeveelheid, en voor kinderen een specifieke hoeveelheid per kilogram lichaamsgewicht, tenzij klinisch anders aangegeven. Er is aangetoond in klinische studies dat bij jonge kinderen met een tekort aan mangaan, het innemen van mangaan naast andere vitamines en mineralen de groei kan bevorderen.

Mangaan wordt niet alleen gebruikt om tekorten te behandelen. Het wordt ook ingezet bij de behandeling van aandoeningen zoals osteoporose, bloedarmoede en premenstrueel syndroom (PMS). Bovendien wordt het in sommige gevallen gebruikt om bijwerkingen van antipsychotica te verminderen of om de bloedsuikerspiegel te helpen reguleren bij mensen met diabetes.

Gebruik

Werking

Pijnstillende effecten

Een verminderde inname van mangaan is bij patiënten die lijden aan het premenstrueel syndroom (PMS) geassocieerd met stemmingswisselingen en een toename in pijn.

Ontstekingseffecten

Er lijkt een direct verband te zijn tussen de hoeveelheid mangaan die men consumeert via de voeding en de niveaus van ontstekingsbiomarkers in het bloed. voorlopige gegevens blijkt dat mensen met een hoge mangaaninname aanzienlijk hogere niveaus van de onstekingsmarkers IL-1-beta, IL-6-beta en IL-8-beta hebben dan mensen met lage innames mangaan.

Neurologische/CZS-effecten

Het lijkt erop dat een opeenhoping van mangaan betrokken kan zijn bij de symptomen van ziekten zoals Parkinson en encefalopathie gerelateerd aan chronische leveraandoeningen. Wanneer er hoge hoeveelheden mangaan in de hersenen zijn, kan dit interfereren met de functie van de mitochondriën. Dit leidt tot oxidatie en het opraken van dopamine, en belemmert de overdracht van dopaminerge signalen. Mangaan kan met ijzer concurreren voor transport door transferrine in de hersenen, waardoor ijzer verdrongen wordt en er een toename ontstaat van ongebonden ijzer in de hersenvloeistof. Dit ijzer kan zich ophopen in neuronen, wat kan leiden tot oxidatieve stress en schade aan de neuronen. De globus pallidus en substantia nigra, delen van de hersenen die gekoppeld zijn aan het extrapiramidale systeem, hebben een hoge concentratie transferrinereceptoren, wat kan resulteren in een ophoping van mangaan. Bovendien bindt mangaan zich aan acetylcholinesterase, wat kan leiden tot een ophoping van acetylcholine en een overstimulatie van zijn receptoren.

Skeleteffecten

Wetenschappers vermoeden dat mangaan een significante rol kan hebben bij de ontwikkeling van osteoporose. Een verlaagd mangaangehalte in het bloedplasma is gelinkt aan osteoporose, en er zijn aanwijzingen dat de botmineraaldichtheid kan toenemen wanneer sporenelementen, zoals mangaan, worden toegevoegd aan calciumsupplementen.

Werking

Veiligheid

Bij oraal en correct gebruik lijkt mangaan veilig te zijn als het wordt ingenomen in doseringen onder de aanvaardbare bovengrens voor volwassenen van negentien jaar en ouder. Bij parenteraal en correct gebruik zijn mangaanchloride en mangaansulfaat veilige receptproducten die goedgekeurd zijn door de FDA.

Bij oraal gebruik in hoge doseringen kan mangaan aanzienlijke bijwerkingen veroorzaken. Bij langdurig parenteraal gebruik in matige of hoge doseringen zijn er gevallen van neurotoxiciteit en Parkinson-achtige symptomen gemeld bij parenterale voeding met hogere mangaandoses. Voor volwassenen die langdurige parenterale voeding krijgen, wordt aanbevolen mangaan te krijgen in doseringen van niet meer dan een bepaalde hoeveelheid per dag.

Bij inademing in gematigde doseringen en over een langere periode. Blootstelling aan grotere hoeveelheden mangaanstof of dampen is gelinkt aan toxiciteit van het centrale zenuwstelsel, Parkinson-achtige symptomen en een slechte gezondheid van de botten.

Kinderen

Waarschijnlijk veilig bij oraal en correct gebruik. Mangaan is veilig bij kinderen bij gebruik in dagelijkse doseringen die lager zijn dan de aanvaardbare bovengrens. Mogelijk onveilig bij oraal gebruik in te hoge doseringen. Dagelijkse doseringen hoger dan de aanvaardbare bovengrens gaan gepaard met een groter risico op toxiciteit. Waarschijnlijk onveilig bij inademing in matige doseringen over een langere periode. Blootstelling aan grote hoeveelheden mangaanstof is gelinkt aan toxiciteit van het centrale zenuwstelsel en Parkinson-achtige symptomen.

Zwangerschap en borstvoeding

Waarschijnlijk veilig bij oraal en correct gebruik. Mangaan is veilig bij gebruik in doseringen onder de aanvaardbare bovengrens tijdens zwangerschap of borstvoeding voor personen van negentien jaar of ouder. Mensen jonger dan negentien jaar moeten echter de dosis beperken tot minder dan een bepaalde hoeveelheid per dag. Mogelijk onveilig bij oraal gebruik in te hoge doseringen. Doseringen boven de aanvaardbare bovengrens gaan gepaard met een groter risico op toxiciteit. Verder suggereert onderzoek dat volwassenen met een hoger mangaangehalte in het bloed een grotere kans hebben op het krijgen van een baby met een laag geboortegewicht of een kleine zwangerschapsduur voor mannelijke, maar niet voor vrouwelijke baby’s. Waarschijnlijk onveilig bij inademing in matige doses over een langere periode. Mangaanzouten kunnen de placenta passeren en dieronderzoek suggereert dat grote hoeveelheden mangaan teratogeen kunnen zijn.

Veiligheid

Interacties

Medicijnen

In theorie zou het gelijktijdig gebruik van antipsychotica het risico op toxiciteit door mangaan kunnen verhogen. Er zijn gevallen gemeld waarbij hallucinaties en gedragsveranderingen optraden bij een patiënt met leverproblemen die haloperidol en mangaan gebruikte. Wetenschappers veronderstellen dat het innemen van mangaan in combinatie met haloperidol, fenothiazinederivaten of andere antipsychotische medicijnen het risico op toxiciteit door mangaan kan verhogen bij sommige patiënten.

Het is ook mogelijk dat mangaan de absorptie van chinolon-antibiotica kan verminderen. Mangaan is een meervoudig geladen ion. Er zijn interacties gemeld tussen chinolonen en andere meervoudig geladen ionen, zoals calcium en ijzer, die resulteren in verminderde absorptie van chinolonen.

Daarnaast zou mangaan theoretisch de opname van tetracycline-antibiotica kunnen verminderen. Mangaan is een meervoudig geladen ion. Er zijn interacties gemeld tussen tetracyclines en andere meervoudig geladen ionen, zoals calcium en ijzer, die hebben geleid tot een verminderde opname van tetracyclines.

Supplementen

Het consumeren van mangaan samen met calcium kan de absorptie van mangaan verlagen, wat mogelijk de effectiviteit ervan kan verminderen. Wetenschappelijk onderzoek wijst uit dat wanneer mangaan en calcium tegelijkertijd worden ingenomen, de absorptie van mangaan kan dalen.

De inname van mangaan in combinatie met IP-6 kan ook de opname van mangaan verminderen, wat de effecten ervan kan verminderen. IP-6, dat aanwezig is in supplementen en voedingsmiddelen zoals granen, noten en bonen, kan de absorptie van mangaan verlagen. IP-6 vormt complexen met meervoudig geladen metaalionen in het maagdarmkanaal en voorkomt hun absorptie.

Het consumeren van mangaan samen met ijzer kan eveneens de opname van mangaan verlagen, waardoor de effectiviteit ervan mogelijk kan afnemen. Wetenschappelijk onderzoek wijst uit dat de absorptie van mangaan kan afnemen wanneer mangaan en ijzer gelijktijdig worden ingenomen.

Tegelijkertijd kan het gebruik van mangaan met zink de opname van mangaan verhogen, waardoor zowel de effecten als de bijwerkingen kunnen toenemen. Klinisch onderzoek heeft aangetoond dat de absorptie van mangaan en de plasmaspiegels kunnen toenemen bij gelijktijdige toediening van mangaan en zink.

Theoretisch kunnen mangaanspiegels zich ophopen en toxische effecten veroorzaken bij patiënten met een chronische leveraandoening. Totdat er meer bekend is, voorzichtig gebruiken bij deze patiënten. Verschillende gevallen van verhoogde mangaanspiegels en bijbehorende toxiciteit zijn gemeld bij patiënten met een leveraandoening.

Interacties

Dosering

Volwassen – oraal

Het onderzoek naar het individuele gebruik van mangaan is niet uitgebreid; er is geen standaard dosering beschikbaar. Echter, bij gebruik in combinatie met andere ingrediënten wordt mangaan doorgaans geconsumeerd in doseringen van een kleine tot middelmatige hoeveelheid per dag voor een periode van maximaal enkele maanden.

De Adequate inname (AI) mangaan is vastgesteld op 3 milligram per dag voor volwassenen. Deze AI geldt ook voor zwangere vrouwen en voor vrouwen die borstvoeding geven.

Het consumeren van mangaan samen met melk en/of voedsel dat vet bevat, kan de absorptie van mangaan verhogen. Het klinische belang van dit effect is echter onduidelijk.

Intraveneus/intramusculair

Voor de profylaxe van mangaantekort bij volwassenen is totale parenterale voeding gebruikt die tot 200 mcg elementair mangaan per dag bevat. De aanbevolen dagelijkse dosis is niet meer dan 55 mcg per dag.

Kinderen – oraal

Bij zuigelingen en kinderen zijn de Adequate inname (AI) -niveaus voor mangaan als volgt gebaseerd op de leeftijd: 0,02-0,5 mg voor 6-11 maanden; 0,5 mg voor 1-3 jaar; 1 mg voor 4-6 jaar; 1,5 mg voor 7-10 jaar; 2 mg voor 11-14 jaar; 3 mg voor 14-17 jaar.

Intraveneus/intramusculair

Voor de profylaxe van mangaangebrek bij kinderen is een totale parenterale voeding gebruikt die dagelijks 1 mcg/kg (maximaal 50 mcg) of 2-10 mcg elementair mangaan bevat.

Dosering
Referenties

Referenties opvraagbaar.

Sluiten