Collageen is een eiwit dat de afgelopen jaren aan wetenschappelijk onderbouwing wint. Dit lichaamseigen eiwit speelt namelijk een belangrijke rol bij stevigheid van huid en haar.1,3 Maar brengt suppletie ook risico’s met zich mee? En bestaan er symptomen van teveel collageen?
Is gezondheid ook jouw passie en wil je meer leren over voeding en suppletie? Bekijk dan eens onze e-learning Orthomoleculair Adviseur Basis.
Collageen in het lichaam
Collageen is de meest voorkomende eiwitsoort in het menselijk lichaam, die bijdraagt aan stevigheid en structuur in ons lijf. Hoewel het veelal in de huid zit, komt het ook voor in diverse andere delen van het lichaam, zoals pezen, gewrichtsbanden, kraakbeen, bloedvaten en spierweefsel.1
Collageen is samengesteld uit ongeveer 1.300 tot 1.400 aminozuren en vormt een veerkrachtige structuur.2 Tijdens de ontwikkeling en groei worden collagenen constant afgezet in de extracellulaire matrix. Dit is een structuur die deel uitmaakt van biologische weefsels, maar zich buiten de cellen bevindt. Hierdoor kan het als het ware een ‘frame’ kan vormen voor cellen en weefsels, bijvoorbeeld in de huid.3,4 Maar daarnaast blijkt uit wetenschappelijk onderzoek dat deze structurele eiwitstructuren multifunctioneel zijn.5 Naast structuur en stevigheid zorgen ze onder andere ook voor weefselherstel, celmigratie (de gereguleerde beweging van cellen naar specifieke locaties in het lichaam) en de vorming van nieuwe bloedvaten (angiogenese).2
Er bestaan tientallen soorten collageen in het lichaam, maar de meest voorkomende zijn collageen type I, II en II.3 Echter neemt de aanmaak van collageen met het vorderen van de leeftijd snel af. Dat begint over het algemeen al vroeg, tussen het 25e en 30e levensjaar.3 Verminderde collageenaanmaak is kenmerkend voor de verouderde huid.
Daarnaast blijkt eveneens uit wetenschappelijk onderzoek dat collageen inzetbaar is bij aandoeningen rondom de botten en gewrichten, zoals artrose en osteoporose. Hierover lees je meer in ons blog Ervaringen met collageen poeder: huid, spieren, artrose en osteoporose.
Collageen in poedervorm
Collageen in supplementvorm is doorgaans afkomstig uit dierlijke restproducten, zoals de huiden, botjes en weefsels. Denk aan dieren zoals rund, maar ook varken en vis. Deze restproducten worden verwerkt en gescheiden, waardoor alleen de collageen overblijft. Dit proces noemt men hydrolyse, waarbij de dierlijke restproducten door middel van enzymatische splitsing kleiner worden gemaakt. Natuurlijke enzymen knippen hierbij de lange aminozuurketens op in kleinere stukken, waardoor het menselijk lichaam het vele malen beter opneemt.6 Dit maakt geydrolyseerd collageen – ook wel collageen peptiden of collageen hydrolysaat genoemd – een populaire supplementvorm.
Bestaat vegan collageen?
Alleen dieren en mensen kunnen collageen aanmaken. Er bestaat dus officieel niet zo iets als vegan collageen. Over het algemeen bevat vegan collageen nutriënten die de collageenproductie in het lichaam stimuleren, zoals zink, zwavel en vitamine C. Hierbij past dan ook beter de benaming “collageen booster”. Het aminozuurprofiel van humaan collageen kan nagebootst worden met plantaardige aminozuren. Het beste resultaat is te behalen met een combinatie van de juiste aminozuren en nutriënten die bijdragen aan de lichaamseigen collageenaanmaak.
Gehydrolyseerd collageen: waarschuwingen of bijwerkingen
Is collageen drinken gevaarlijk wanneer je het structureel inneemt, of zijn er collageen bijwerkingen bekend? Gelukkig kunnen we dit wetenschappelijk ontkrachten. Er zijn namelijk vrijwel geen bijwerkingen bekend, ook bij diverse studies zijn geen gevaren of risico’s vermeld. Het enige wat we konden vinden is dat enkele mensen lichte misselijkheid of een opgeblazen gevoel hadden gemeld, maar deze effecten konden niet direct herleid worden tot het nemen van het collageen supplement.7 Daarnaast zou collageen mogelijk een vol gevoel kunnen veroorzaken.8
Ondanks dat de bijwerkingen gering zijn, raden we wel altijd aan om niet de dagdosering van je collageensupplement te overschrijden. Bij de meeste klinische onderzoeken ligt de dosering tussen de 5 en 10 gram per dag.8,9,10
Symptomen teveel collageen
Er zijn dus weinig eenduidige symptomen van teveel collageen gemeld, behalve mogelijk een vol of opgeblazen gevoel. Al kunnen dit soort bijwerkingen ook te maken kan hebben met bepaalde toevoegingen aan het supplement, zoals kunstmatige kleur- of smaakstoffen. Er zijn namelijk ook mensen die hier juist gevoelig voor zijn. In dat geval raden we aan om voor een zo’n ‘schoon’ mogelijk collageensupplement te kiezen, zonder kunstmatige toevoegingen.
Mogelijk risico collageen: allergie
Wat natuurlijk wel kan, is dat je allergisch bent voor vis. In vis zitten namelijk bepaalde allergene eiwitten waar je allergisch voor kunt zijn, en deze zijn ook nog eens zeer hittebestendig. Dit betekent dat bakken of koken geen effect heeft op deze eiwitten, waardoor ze allergeen blijven. En dus nog steeds een allergische reactie kunnen veroorzaken. De belangrijkste symptomen hiervan bestaan uit vochtophopingen (angio-oedeem), maagdarmklachten, luchtwegklachten, huidklachten of een snelle systemische allergische reactie die mogelijk shock kan veroorzaken (anafylaxie).
In dat geval adviseren we om niet te kiezen voor een collageensupplement op basis van vis, maar op basis van bijvoorbeeld rund. Bekijk dus altijd de aanwezige allergenen in het product, deze staan genoemd op het etiket.
Ben je allergisch voor beide, of eet je geen dierlijke producten? Dan kun je er voor kiezen om de natuurlijke collageenproductie van je lichaam te stimuleren, bijvoorbeeld met vitamine C. Deze weerstandsvitamine heeft namelijk een sterke werking op lichaamseigen aanmaak van collageen.12
Aankomen door collageen, is dat mogelijk?
Kun je aankomen door collageen? Het antwoord is nee, hier zijn geen geverifieerde meldingen van bekend. Sterker nog: collageen lijkt eerder gewichtsverlies of afvallen te bevorderen.11 Zo kan het juist zorgen voor een vol of verzadigd gevoel, wat in verband met gewichtsverlies gunstig kan zijn. Ook staan eiwitten al langer bekend als bevorderlijk bij het afvalproces, aangezien het een positieve invloed heeft op het energiemetabolisme, de eetlust en de energie-inname.11 Daarnaast is er een placebo-gecontroleerde studie uit 2015 die laat zien dat collageenpeptiden een gunstig potentieel hebben bij de vermindering van lichaamsvet bij volwassenen met overgewicht.10 Zij zagen een significante verbetering in het percentage lichaamsvet en lichaamsvetmassa bij hun proefpersonen die dagelijks collageen innamen.
Tot slot
Kortom: collageen is voor de meeste mensen veilig te gebruiken. Er zijn zeer weinig bijwerkingen gemeld, en deze zijn over het algemeen zeer mild. Sterker nog, het gemelde effect dat collageeninname zou kunnen leiden tot een vol en verzadigd gevoel, wat positief kan zijn wanneer je bezig bent met afvallen. Daarnaast zijn er onderzoeken die laten zien dat collageen aan gewichtsverlies kan bijdragen. We raden wel aan om niet meer collageen in te nemen dan de dagdosering van je supplement voorschrijft. Zo weet je zeker dat je niet teveel binnenkrijgt.
[advice]
- Ricard-Blum, S. (2011). The collagen family. Cold Spring Harbor perspectives in biology, 3(1), a004978.
- Kadler, K. E., Baldock, C., Bella, J., & Boot-Handford, R. P. (2007). Collagens at a glance. Journal of Cell Science, 120(12), 1955-1958.
- Anderson, K. L. (2020). Clinical Evidence of the Anti-Aging Effects of a Collagen Peptide Nutraceutical Drink on the Skin. Journal of Drugs in Dermatology, 19, s5-s10.
- Mays, P. K., McANULTY, R. J., Campa, J. S., & Laurent, G. J. (1991). Age-related changes in collagen synthesis and degradation in rat tissues. Importance of degradation of newly synthesized collagen in regulating collagen production. Biochemical Journal, 276(2), 307-313.
- Trackman, P. C. (2005). Diverse biological functions of extracellular collagen processing enzymes. Journal of Cellular Biochemistry, 96(5), 927-937.
- León-López, A., Morales-Peñaloza, A., Martínez-Juárez, V. M., Vargas-Torres, A., Zeugolis, D. I., & Aguirre-Álvarez, G. (2019). Hydrolyzed collagen—Sources and applications. Molecules, 24(22), 4031.
- Porfírio, E., & Fanaro, G. B. (2016). Collagen supplementation as a complementary therapy for the prevention and treatment of osteoporosis and osteoarthritis: a systematic review. Revista Brasileira de Geriatria e Gerontologia, 19, 153-164.
- König, D., Oesser, S., Scharla, S., Zdzieblik, D., & Gollhofer, A. (2018). Specific collagen peptides improve bone mineral density and bone markers in postmenopausal women—a randomized controlled study. Nutrients, 10(1), 97.
- Benito-Ruiz, P., Camacho-Zambrano, M. M., Carrillo-Arcentales, J. N., Mestanza-Peralta, M. A., Vallejo-Flores, C. A., Vargas-López, S. V., … & Zurita-Gavilanes, L. A. (2009). A randomized controlled trial on the efficacy and safety of a food ingredient, collagen hydrolysate, for improving joint comfort. International journal of food sciences and nutrition, 60(sup2), 99-
- Tak, Y. J., Kim, Y. J., Lee, J. G., Yi, Y. H., Cho, Y. H., Kang, G. H., & Lee, S. Y. (2019). Effect of oral ingestion of low-molecular collagen peptides derived from skate (Raja Kenojei) skin on body fat in overweight adults: A randomized, double-blind, placebo-controlled trial. Marine drugs, 17(3), 157.
- Leidy, H. J., Clifton, P. M., Astrup, A., Wycherley, T. P., Westerterp-Plantenga, M. S., Luscombe-Marsh, N. D., … & Mattes, R. D. (2015). The role of protein in weight loss and maintenance. The American Journal of Clinical Nutrition, 101(6), 1320S-1329S.
- Boyera, N., Galey, I., & Bernard, B. A. (1998). Effect of vitamin C and its derivatives on collagen synthesis and cross‐linking by normal human fibroblasts. International journal of cosmetic science, 20(3), 151-158.
