Samengesteld om ons lekker te laten ruiken, onze ogen te benadrukken en onze wimpers te verlengen. Cosmetica en verzorgingsproducten zijn ontworpen om onze natuurlijke schoonheid te accentueren. Het overgrote deel van de cosmetica-industrie verbergt echter een lelijke waarheid: de meeste producten zijn doorspekt met gifstoffen die onze gezondheid ondermijnen.
Is gezondheid ook jouw passie en wil je meer leren over voeding en suppletie? Bekijk dan eens onze e-learning Orthomoleculair Adviseur Basis.
[advice]
De huid is ons grootste orgaan en hoewel het fungeert als een fysieke barrière om ons te beschermen, is het geen ondoordringbaar schild. Wanneer je zonnebrandcrème, shampoo, bodylotion en make-up gebruikt, dringen ingrediënten gemakkelijk door de huid en komen zo in je bloedbaan terecht. Een bijzonder uitdagend probleem wanneer deze producten ingrediënten bevatten die ongezond zijn. Vooral omdat velen van ons zich iedere dag wassen met zeep, insmeren met lotions, make-up dragen en parfum opspuiten.
Meest gebruikte schadelijke stoffen in verzorgingsproducten en cosmetica
Zware metalen
Zware metalen kunnen aanzienlijke schade aanrichten en zich ophopen in onze weefsels. Bij hogere concentraties kunnen zware metalen hersenbeschadiging, kanker en orgaanfalen veroorzaken. Bij lagere doses kunnen ze bijdragen aan ontstekingen, vermoeidheid en vroegtijdige huidveroudering.1
Veel make-upproducten (waaronder oogschaduw, lippenstift en lipgloss) bevatten zware metalen zoals aluminium, lood, cadmium, nikkel, kwik en chroom. Uit een onderzoek van Safe Cosmetics blijkt bijvoorbeeld dat meer dan 60% van de onderzochte lippenstift het giftige zware metaal lood bevat.
Parfum
Parfum is een veel gebruikt en geaccepteerd ingrediënt. Veel producten vermelden enkel ‘parfum’ op het etiket, terwijl parfum over het algemeen een cocktail van honderden chemische stoffen is.
Zo zijn er meer dan 3.000 geuringrediënten door de International Fragrance Association (IFRA) vastgesteld die als geurstoffen kunnen worden gebruikt.2 Deze lijst bevat:3,4
- Kankerverwekkende stoffen zoals styreen, methyleugenol, pyridine en BHA;
- Hormoonverstorende stoffen zoals ftalaten, lilial en nonylfenol;
- Neurotoxische stoffen zoals xylenen en fenol;
- Huidallergenen zoals linalool, hexyl cinnamal, geraniol en HICC.
Deze, en tal van andere, chemische geuringrediënten zijn aangetroffen bij het onderzoeken en testen van geparfumeerde producten. Geurstoffen vinden we natuurlijk niet alleen terug in parfums, maar ook in geparfumeerde lotions, crèmes, make-up, shampoo, allesreiniger, roomsprays, wasmiddel of elk ander product met parfum als ingrediënt.
Toch geparfumeerde producten of parfum gebruiken? Probeer dan producten te kiezen met parfum op basis van biologische etherische oliën, of spray de parfum op je kleding en voorkom dat het in aanraking komt met je huid.
Ftalaten
Ftalaten behoren tot de meest voorkomende chemische stoffen in het milieu. Ze worden onder andere gebruikt als weekmakers in plastics (zoals PVC), als oplos- en fixatiemiddel in cosmetica en als geleidingsstof voor geuren. Ze zorgen er onder ander voor dat parfum langer blijft ‘hangen’.
Ftalaten zijn aangetoond hormoonverstorend en talrijke onderzoeken hebben ftalaten in verband gebracht met geboorteafwijkingen, borstkanker, een verlaagd IQ, obesitas, autisme en neurologische problemen.5,6,7
Ftalaten worden op het etiket vaak vermeld onder de noemers:
- Di-2-ethylhexyl phthalate (DEHP)
- Di-isononyl phthalate (DINP)
- Dibutyl phthalate (DBP)
- Diethyl phthalate (DEP)
Conserveermiddelen die formaldehyde bevatten en afgeven
Veel schoonheidsproducten bevatten conserveermiddelen die na verloop van tijd formaldehyde vrijgeven. Deze conserveermiddelen vertragen en voorkomen bederf in verzorgingsproducten en cosmetica. Formaldehyde is een vluchtige organische stof (VOS of VOC) waarvan bekend is dat het kanker, astma en schade aan DNA en eiwit veroorzaakt.8,9,10 Deze conserveermiddelen in cosmetica staan op etiketten ook wel als;
- 2-Bromo-2-nitropropane-1,3-diol
- Diazolidinyl urea
- DMDM hydantoin
- Imidazolidinyl urea
- Quaternium-15
- Dehydroacetic acid
- Sodium hydroxymethylglycinate
- 5-Bromo-5-nitro-1,3-dioxane.
Diverse cosmetica zoals mascara, foundation, nagellak, crèmes en haarverzorgingsproducten bevatten dergelijke conserveermiddelen.
Parabenen
Parabenen zijn een groep chemicaliën die sinds de jaren 1920 veel worden gebruikt in cosmetica en verzorgingsproducten onder de namen:
- Propylparabeen (E216), ook bekend als propyl-4-hydroxybenzoaat
- Isopropylparabeen
- Butylparabeen, ook bekend als butyl-4-hydroxybenzoaat
- Isobutylparabeen
- Methylparabeen (E218), ook bekend als o.a. methyl-4-hydroxybenzoaat en para-hydroxybenzoëzuur
- Ethylparabeen (E215), ook bekend als ethyl-4-hydroxybenzoaat en natriumzout
Parabenen zijn kunstmatige conserveermiddelen die worden toegevoegd om de groei van schadelijke bacteriën en schimmels te voorkomen of te verminderen en daarmee de houdbaarheid te verlengen. Parabenen komen dus in diverse variaties voor en worden in een breed scala aan dagelijkse producten toegevoegd:
- Shampoo en conditioner
- Huidverzorgingsproducten zoals crèmes, gezichtsreinigers, deodorant, scheergel
- Tandpasta
- Make-up
- Douche- en badzeep
- Schoonmaakmiddel
Wetenschappelijke studies suggereren dat parabenen hormonen, zoals oestrogeen, kunnen verstoren en een negatief effect kunnen hebben op de vruchtbaarheid en voortplantingsorganen. Daarnaast kunnen ze het risico op kanker verhogen.11 En van langdurige blootstelling aan parabenen is aangetoond dat het een rol kan spelen bij de groei van borstkankercellen bij vrouwen.12
Onderzoek heeft daarnaast aangetoond dat parabenen gemakkelijk geabsorbeerd worden door de huid en continue blootstelling kan ervoor zorgen dat parabenen zich in je systeem ophopen.
SLS
SLS, ook wel sodiumlaurylsulfaat of natriumlaurylsulfaat genoemd, is een oppervlakte-actieve stof en schuimmiddel. De oppervlakte-actieve eigenschappen verlagen de oppervlaktespanning van water, hierdoor kan olie, vuil en roet zich er gemakkelijker mee vermengen zodat het weggespoeld kan worden. SLS is een veelgebruikt ingrediënt in persoonlijke verzorging. Zo vinden we SLS onder andere terug in zeep, douchegel, gezichtsreiniger, shampoo, tandpasta en huishoudelijke schoonmaakmiddelen. Het probleem met SLS is dat het een heel krachtig detergent is. Het verwijdert niet alleen vuil maar tast ook de opperhuid aan, droogt de huid uit en beschadigt de huid.
Volgens een rapport van NIH kunnen sodiumlaurylsulfaat concentraties van meer dan 2% huid- en oogirritatie en misselijkheid veroorzaken. De concentratie van SLS in huishoudelijke schoonmaakmiddelen varieert echter van 1 tot 30 procent, in verzorgingsproducten (zoals badzeep en douchegel) kunnen SLS-concentraties zelfs nog hoger zijn.
Ingrediëntenlijsten kunnen SLS ook vermelden als natriumlaurylsulfaat, natriumdodecylsulfaat, zwavelzuur (sulfuric acid), monododecylester, natriumzout (sodium salt), natriumzoutzwavelzuur (sodium salt sulfuric acid), natriumdodecylsulfaat, aquarex me of aquarex methyl. SLS wordt veel verward met sodiumlaurethsulfaat, of SLES, dat een hoger schuimend vermogen heeft en iets minder irriterend is dan SLS. Ammoniumlaurylsulfaat, of ALS, is vergelijkbaar met SLS en brengt vergelijkbare risico’s met zich mee.
Polyethyleenglycolen (PEG’s)
PEG staat voor polyethylene glycol. De afkorting wordt meestal gevolgd door een nummer (bijv. PEG 2, PEG 40 etc.). Het zijn op aardolie gebaseerde verbindingen en worden gebruikt als emulgator, stabilisator en weekmaker.13 Deze verbindingen zorgen onder andere voor de romige textuur die we zo fijn vinden in cosmetica en het zorgt dat andere ingrediënten beter door de huid worden opgenomen. We vinden ze dan ook vaak terug in producten zoals haarmousse, tandpasta, bodylotions, foundation, maskers, crèmes, etc. PEG’s zijn vaak verontreinigd met zware metalen, ethyleenoxide en 1,4-dioxaan. Van deze stoffen wordt vermoed dat ze carcinogeen zijn, het zenuwstelsel kunnen schaden en de menselijke ontwikkeling kunnen verstoren.14
BHT & BHA
Butylated hydroxyanisole (BHA) en butylated hydroxytoluene (BHT) worden veel gebruikt als antioxidant (conserveermiddel) en smaakversterker. Je treft ze aan in bewerkte voedingsmiddelen (BHT als E-nummer E321) en cosmetica en verzorgingsproducten. Talrijke onderzoeken hebben aangetoond dat deze twee chemicaliën verband houden met kanker, hormoonontregeling, orgaanschade en reproductieve schade.15,16,17,18 Net als zware metalen en parabenen kunnen ze zich ophopen in het lichaam, wat na verloop van tijd tot grotere problemen kan leiden.
Siliconen of siloxanen
Siloxanen zijn op siliconen gebaseerde chemicaliën die vaak in cosmetica worden gebruikt om te verzachten, glad te maken en te bevochtigen. Om deze reden zijn ze vaak toegevoegd in deodorant, conditioner, foundation en vocht inbrengende crèmes. Daarnaast zie je ze veel in haarproducten om het haar sneller te laten drogen.
Afhankelijk van hoe ze in het laboratorium zijn aangepast, zijn er aanwijzingen dat siloxanen je hormonen kunnen verstoren, het immuunsysteem kunnen beschadigen en de vruchtbaarheid kunnen verminderen.19 Let bij het lezen van de ingrediënten op alles dat eindigt op siloxane of methicone.
Minerale Oliën (petrolatum, petroleum, paraffinum liquidum)
Deze stoffen zijn afkomstig uit de petrochemische industrie en staan ook wel bekend onder de namen vaseline en paraffine. De oliën worden veel gebruikt in lip- en babyproducten.
Minerale oliën kunnen fotosensitiviteit (overgevoeligheid voor licht) veroorzaken en ontregelen het vochtregulerend vermogen van de huid. Doordat de oliën de huid volledig afsluiten kan er geen zuurstof meer bijkomen en voorkomt het tevens dat de huid afvalstoffen kan afvoeren. Het gebruik van petrolatum leidt op den duur dan ook tot een ongezonde en uitgedroogde huid.
Omdat petrolatum vaak vervuild is met PAH (polycyclic aromatic hydrocarbons – gerelateerd aan borstkanker) staat het inmiddels op de lijst van de European Union’s Dangerous Substances Directive (UNECE 2004) als een mogelijk carcinogeen.20 Binnen Europa mag het sinds september 2004 alleen gebruikt worden in cosmetica als aangetoond kan worden dat de substantie waaruit het geproduceerd is, niet carcinogeen was.
Petrolatum is tevens een xeno-oestrogeen en kan daardoor bijdragen aan oestrogeendominantie.
Octinoxaat of Oxybenzone (benzofenon, benzophenone-3 of BP-3)
Octinoxaat of oxybenzone is een UV-filter die snel door de huid kan worden opgenomen. Het is een veelgebruikt ingrediënt in zonnebrandcrèmes. Hoewel de stof goedgekeurd is voor gebruik bestaat er al jaren discussie over. En dat is ook niet zo gek gezien de resultaten van meerdere wetenschappelijke onderzoeken.
Zo is het aangetroffen in menselijke urine, bloed en borstvoeding, wat erop wijst dat wij systemisch worden blootgesteld aan deze stoffen.21,22 Oxybenzone wordt in verschillende cosmetica gebruikt, waaronder in veel zonnebrandproducten als zonnefilter: het beschermt tegen UVB straling en tegen een deel van de UVA straling. Daarnaast vinden we het ook terug in cosmetica zoals moisturizers, lippenbalsem, bodylotion, nagellak en shampoo. In deze producten gebruikt men het onder andere om geur en kleur te versterken en het product te stabiliseren.
Oxybenzone is een hormoonverstorende stof en wordt in verband gebracht met orgaantoxiciteit en reproductieve schade.23 Bovendien lijkt het erop dat oxybenzone zich in het lichaam kan opstapelen en dat kinderen meer moeite hebben om deze stof af te breken.
P-fenyleendiamine (PPD)
Deze chemische stof kan allergische reacties op de huid veroorzaken en het DNA van je cellen beschadigen. Na verloop van tijd kan cellulaire DNA-schade ervoor zorgen dat cellen muteren in kankercellen.24 P-fenyleendiamine is een veelgebruikt ingrediënt in haarverf. Wetenschappers hebben dan ook een verband gelegd tussen het gebruik van haarverf en meerdere vormen van kanker zoals eierstok-, borst- en blaaskanker.25,26,27
Tot slot
Tsja, als je bovenstaand zo leest dan zul je waarschijnlijk de moed wel hebben verloren. We kunnen stellen dat cosmetica en verzorgingsproducten allerminst zijn samengesteld om onze natuurlijke schoonheid of gezondheid te ondersteunen. Maar laat dit het moment zijn waarop je duurzamere en gezondere keuzes gaat maken. Het aanbod van 100 procent natuurlijke en biologische cosmetica en verzorgingsproducten is de afgelopen jaren namelijk verveelvoudigd! Het lezen van een ingrediëntenlijst is wellicht niet eenvoudig, maar als je weet waar je op moet letten, kan je je gezondheid de ondersteuning geven die het verdient. Tijd om eens flink met de (voorjaars)bezem door onze badkamerkastjes heen te gaan dus. Doe je mee?
Is gezondheid ook jouw passie en wil je meer leren over voeding en suppletie? Bekijk dan eens onze Orthomoleculair Adviseur Basis.
- Järup, L. (2003). Hazards of heavy metal contamination. British medical bulletin, 68(1), 167-182.
- IFRA https://ifrafragrance.org/safe-use/library
- Nudelman, J., & Engel, C. (2018). Right To Know. Exposing toxic fragrance chemicals in beauty, personal care and cleaning products. Breast Cancer Prevention Partners and Campaign For Safe Cosmetics.
- Dodson, R. E., Nishioka, M., Standley, L. J., Perovich, L. J., Brody, J. G., & Rudel, R. A. (2012). Endocrine disruptors and asthma-associated chemicals in consumer products. Environmental health perspectives, 120(7), 935-943.
- López-Carrillo, L., Hernández-Ramírez, R. U., Calafat, A. M., Torres-Sánchez, L., Galván-Portillo, M., Needham, L. L., … & Cebrián, M. E. (2010). Exposure to phthalates and breast cancer risk in northern Mexico. Environmental health perspectives, 118(4), 539-544..
- PHTHALATES, C. H. A. P. O. (2014). Report to the US Consumer Product Safety Commission by the chronic hazard advisory panel on phthalates and phthalate alternatives.
- https://www.niehs.nih.gov/research/supported/assets/docs/j_q/phthalates_the_everywhere_chemical_handout_508.pdf
- Ortega-Atienza, S., Rubis, B., McCarthy, C., & Zhitkovich, A. (2016). Formaldehyde is a potent proteotoxic stressor causing rapid heat shock transcription factor 1 activation and Lys48-linked polyubiquitination of proteins. The American Journal of Pathology, 186(11), 2857-2868.
- https://www.lung.org/clean-air/at-home/indoor-air-pollutants/formaldehyde
- https://www.cancer.gov/about-cancer/causes-prevention/risk/substances/formaldehyde/formaldehyde-fact-sheet
- Engeli, R. T., Rohrer, S. R., Vuorinen, A., Herdlinger, S., Kaserer, T., Leugger, S., … & Odermatt, A. (2017). Interference of paraben compounds with estrogen metabolism by inhibition of 17β-hydroxysteroid dehydrogenases. International journal of molecular sciences, 18(9), 2007.
- Lillo, M. A., Nichols, C., Perry, C., Runke, S., Krutilina, R., Seagroves, T. N., … & Krum, S. A. (2017). Methylparaben stimulates tumor initiating cells in ER+ breast cancer models. Journal of Applied Toxicology, 37(4), 417-425.
- https://davidsuzuki.org/queen-of-green/dirty-dozen-peg-compounds-contaminants/
- https://www.ewg.org/skindeep/search/?utf8=%E2%9C%93&search=Polyethylene+Glycols
- Labrador, V., Fernández Freire, P., Perez Martin, J. M., & Hazen, M. J. (2007). Cytotoxicity of butylated hydroxyanisole in Vero cells. Cell biology and toxicology, 23(3), 189-199.
- Vikis, H. G., Gelman, A. E., Franklin, A., Stein, L., Rymaszewski, A., Zhu, J., … & You, M. (2012). Neutrophils are required for 3‐methylcholanthrene‐initiated, butylated hydroxytoluene‐promoted lung carcinogenesis. Molecular carcinogenesis, 51(12), 993-1002.
- https://www.ewg.org/skindeep/ingredients/700741-BHT/
- https://www.ewg.org/skindeep/ingredients/700740-BHA/
- https://davidsuzuki.org/queen-of-green/dirty-dozen-siloxanes/
- https://echa.europa.eu/nl/substance-information/-/substanceinfo/100.029.428
- Axelstad, M., Boberg, J., Hougaard, K. S., Christiansen, S., Jacobsen, P. R., Mandrup, K. R., … & Hass, U. (2011). Effects of pre-and postnatal exposure to the UV-filter octyl methoxycinnamate (OMC) on the reproductive, auditory and neurological development of rat offspring. Toxicology and applied pharmacology, 250(3), 278-290.
- Darbre, P. D. (2006). Environmental oestrogens, cosmetics and breast cancer. Best practice & research clinical endocrinology & metabolism, 20(1), 121-143.
- Kerdivel, G., Le Guevel, R., Habauzit, D., Brion, F., Ait-Aissa, S., & Pakdel, F. (2013). Estrogenic potency of benzophenone UV filters in breast cancer cells: proliferative and transcriptional activity substantiated by docking analysis. PLoS One, 8(4), e60567.
- Chong, H. P., Reena, K., Ng, K. Y., Koh, R. Y., Ng, C. H., & Chye, S. M. (2016). Para-phenylenediamine containing hair dye: An overview of mutagenicity, carcinogenicity and toxicity. J Environ Anal Toxicol, 6(5), 403.
- Tzonou, A., Polychronopoulou, A., Hsieh, C. C., Trichopoulos, D., Rebelakos, A., & Karakatsani, A. (1993). Hair dyes, analgesics, tranquilizers and perineal talc application as risk factors for ovarian cancer. International journal of cancer, 55(3), 408-410.
- Shore, R. E., Pasternack, B. S., Thiessen, E. U., Sadow, M., Forbes, R., & Albert, R. E. (1979). A case-control study of hair dye use and breast cancer. Journal of the National Cancer Institute, 62(2), 277-283.
- Gago‐Dominguez, M., Castelao, J. E., Yuan, J. M., Yu, M. C., & Ross, R. K. (2001). Use of permanent hair dyes and bladder‐cancer risk. International journal of cancer, 91(4), 575-579.
