Kurkuma is het veelzijdige en heilige kruid die niet alleen bekend staat als kleur- en smaakstof van je exotische gerechten. Je kunt kurkuma namelijk op talloze manieren innemen. De belangrijkste ingrediënten curcumine, bisdemethoxy curcumine en demethoxy curcumine spelen een rol in de werkzaamheid. Maar heeft dit prachtige gele kruid naast geneeskrachtige eigenschappen ook bijwerkingen?
Is gezondheid ook jouw passie en wil je meer leren over voeding en suppletie? Bekijk dan eens onze e-learning Orthomoleculair Adviseur Basis.
[advice]
Kurkuma is een specerij gewonnen uit de wortel van de Curcuma longa – oftewel de kurkumaplant. We kennen kurkuma vooral als kruid uit de kerriemix en bij het gebruik in currygerechten. Vanwege de karakteristieke gele kleur is het ook bekend als kleurstof.
Curcumine is het kleurende pigment van kurkuma. Je verkrijgt het door selectieve extractie van de wortelstokken van de Curcuma longa wat het ook de heldere gele teint geeft. Naast de kleurfactor heeft curcumine een heel scala aan gezondheidsbevorderende eigenschappen.
Wat doet kurkuma voor je lijf?
Benieuwd naar de werking en vooral de voordelen van kurkuma? Het fytonutriënt heeft een krachtige anti-inflammatoire werking. De ontstekingsremmende eigenschap biedt ondersteuning bij een aandoening als artritis. Dit komt doordat curcuminoïden sterke antioxidanten zijn die vrije radicalen bestrijden. Vrije radicalen zijn op hun beurt weer agressieve stofjes die cellen en weefsel kunnen beschadigen. Deze vrije radicalen kunnen onder meer kanker, alzheimer en hart- en vaatziekten veroorzaken.1
Naast de waardering in de keuken is het kruid ook jaren in gebruik bij de behandeling van lever- en galblaasproblemen en algemene problemen met de spijsvertering.
De krachtige werking van curcumine
Het zijn vooral de drie soorten curcuminoïden waaronder curcumine, bisdemethoxy curcumine en demethoxy curcumine die verantwoordelijk zijn voor de gunstige effecten. Met betrekking tot het werkingsmechanisme van curcumine zijn de afgelopen jaren vele wetenschappelijke studies verricht naar de medische toepassingen.
In honderden in vitro en dierexperimentele studies zijn de helende eigenschappen van curcumine ontdekt; verschillende studies beschrijven de cellulaire, moleculaire en biochemische werkingsmechanismen van deze stof.2 In het kort komt het erop neer dat curcumine de volgende eigenschappen bezit:
- Antioxidant
- Ontstekingsremmend
- Immunomodulerend (het terugbrengen van het immuunsysteem naar de oorspronkelijke staat)
- Antimutageen (mutagene stoffen zijn stoffen die langzaam het DNA in de celkern veranderen, waardoor ze ook kankerverwekkend kunnen zijn)
- Wondgenezend
- Cholesterol verlagend
- Ontgiftend
- Neuroprotectief (beschermen van hersencellen tegen schade)
- Krampstillend
- Anti-angiogenese (tumorgroei tegengaan door de vorming van nieuwe bloedvaten te verhinderen)
- Antimicrobieel (tegengaan van infecties die veroorzaakt zijn door micro-organismen als bacteriën, virussen en schimmels)
- Hepatoprotectief (beschermen van de lever)
Met bovenstaande eigenschappen in je achterhoofd kun je volledig opgaan in de wereld van het gele goud. Het verrijken van je gerechten, smoothie of golden latte met dit fytonutriënt klinkt toch veelbelovend.
Er zit echter een kanttekening aan het verhaal. Dit betreft de hoeveelheid curcumonoïden die uiteindelijk worden opgenomen na inname van kurkuma waarbij de vorm van inname een grote rol speelt. Lees meer over de werking van kurkuma in ons blog Alles over curcuma.
Biologische beschikbaarheid van kurkuma
De biologische beschikbaarheid van curcuminoïden is gering na orale inname waardoor het lichaam relatief weinig van de eerdergenoemde curcuminoïden opneemt. Het gedeelte dat wel in de bloedstroom komt, wordt relatief snel afgebroken en uitgescheiden via de ontlasting.
Wetenschappers hebben zich gebogen over het verbeteren van de absorptie en biologische beschikbaarheid van kurkuma. Zo ontwikkelden ze specifieke curcumine-samenstellingen waarbij wetenschappelijk is bevestigd dat ze tot een significant grotere orale biologische beschikbaarheid leiden.3
Meer informatie hierover vind je in ons blog Curcuma: van specerij naar therapeutisch inzetbaar product.
Curcumine en Kurkuma: bijwerkingen en nadelen
Het gebruik van kurkuma-extract met een zeer hoog curcumine gehalte (90-95%) heeft duidelijk een groter effect dan het gebruik van onverwerkte kurkuma (curcumine 2-9%). Afhankelijk van het beoogde effect verschilt de therapeutische dosis die nodig is.
De meeste studies gaan uit van een dagelijkse dosis van 500-2000 mg kurkuma per dag. Dit is vaak in de vorm van een extract met een curcuminegehalte veel hoger dan de hoeveelheden die van nature in voeding voorkomen. Zo bevat een gemiddeld Indiaas dieet bijvoorbeeld ongeveer 2000-2500 mg kurkuma (60-100 mg curcumine) per dag. Dezelfde hoeveelheid in de vorm van een extract kan wel 1900-2375 mg curcumine bevatten.4
Met andere woorden: kurkuma als specerij bevat ongeveer 3% curcumine, maar in extracten zit zo’n 95% curcumine. Toch kan kurkuma als specerij nog steeds een gunstig effect hebben. Een studie onder ouderen zag een positieve relatie tussen de consumptie van kerrie (met hoofdbestanddeel kurkuma) en de cognitieve gezondheid.5
Hoeveel kurkuma per dag
Aangezien kurkuma zulke goede eigenschappen heeft ben je misschien geneigd het specerij rijkelijk te verwerken in je dagelijkse voeding en bij het maken van kurkuma thee. Houd hierbij wel de dagelijkse aanbevolen hoeveelheid in de gaten. De kreet ‘de dosis maakt het gif’ van Paracelsus voor toxicologie berust op enige waarheid.
De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) heeft daarom bepaald dat 0-3 mg per kilo lichaamsgewicht een aanvaardbare dagelijkse dosis is.
Kurkuma bijwerkingen
Kurkuma kan de volgende bijwerkingen veroorzaken als je het in grote hoeveelheden (meer dan 6 gram per dag) via de mond inneemt:6
1. Maag- en darmklachten door kurkuma
De meest voorkomende bijwerkingen van kurkuma zijn maagklachten, misselijkheid, diarree en duizeligheid. In de meeste gevallen komen deze klachten voor als je kurkuma dagelijks in de vorm van een hoog gedoseerd supplement inneemt.
2. Problemen met de galblaas
Kurkuma kan problemen met de galblaas verergeren wanneer je last hebt van galstenen of een galwegobstructie. Curcumine heeft invloed op de galblaas waardoor deze soms licht kan samentrekken.
Normaal zorgt het samentrekken van de galblaas voor de vorming van galstenen, maar als er al galstenen aanwezig zijn, dan kunnen deze samentrekkingen voelbare klachten geven.
Stop bij pijn in de buurt van je galblaas met de inname van kurkumasupplementen en vermijd andere producten met curcumine. De bijwerkingen zouden hierna moeten verdwijnen.7
3. Vertraging van de bloedstolling
Uit onderzoek blijkt dat kurkuma de bloedstolling kan vertragen en bloed verdunnend werkt. Het risico op blauwe plekken en bloedingen bij mensen met bloedstoornissen is groter bij inname van kurkuma. Het kan extra bloedingen veroorzaken tijdens en na een operatie. Stop om deze reden ten minste 2 weken voor een geplande operatie met de inname van kurkuma.8
4. Interactie met andere medicijnen
Het gebruik van kurkuma raadt men af bij hormoontherapie bij borstkanker en in combinatie met andere chemotherapie, omdat het de werking van de medicatie kan verminderen. Vrouwen die voor borstkanker behandeld worden met hormoontherapie met tamoxifen moeten voorzichtig zijn met kurkuma.
Kurkuma beïnvloedt het geneesmiddel, waardoor de werkzaamheid van tamoxifen kan afnemen met 13 tot meer dan 30%. Ook bij andere vormen van chemotherapie is voorzichtigheid geboden.
Slik je medicijnen tegen een hoge bloeddruk? Wees dan voorzichtig met de inname van kurkuma: het kan namelijk een suiker verlagend effect hebben.8
5. Nierstenen en kurkuma
Uit onderzoek blijkt dat aanvullende suppletie van kurkuma de oxalaatspiegels in de urine aanzienlijk kan verhogen. Oxalaat bindt zich aan calcium waardoor het risico op niersteenvorming bij gevoelige personen toeneemt.9
6. Kurkuma vermijden bij zwangerschap en borstvoeding
Tijdens de zwangerschap en tijdens het geven van borstvoeding is het beter om geen curcumine in te nemen. Je kunt gerust kurkuma door het eten verwerken, maar neem geen medicinale dosis tijdens de zwangerschap. Het kruid kan onder andere de baarmoeder stimuleren. Wees vooral voorzichtig in de eerste 5 maanden van de zwangerschap.
Conclusie
Kurkuma is gezond en helpt bij het behalen van diverse gezondheidsdoelen en ondersteuning bij veel aandoeningen en ziektebeelden. Mits je geen last hebt van andere ziektes of aandoeningen en je supplementen niet vaker inneemt dan voorgeschreven zijn de voordelen in de ruime meerderheid.
Overdaad kan schaden bij langdurige inname van meer dan 6 gram per dag. Dan maar geen kurkuma meer eten of innemen? Natuurlijk wel! Het is sowieso een lekkere en zeer gezonde aanvulling op je voeding. Bijwerkingen van kurkuma thee hoef je bijvoorbeeld niet te verwachten omdat het zulke lage doseringen betreft. Neem overigens gerust contact op met een van onze orthomoleculaire therapeuten voor advies.
Schrijf eventuele bijwerkingen bij gebruik van kurkuma op en neem contact op met je arts als de klachten niet verdwijnen na het stoppen met het innemen van kurkuma.
Is gezondheid ook jouw passie en wil je meer leren over voeding en suppletie? Bekijk dan eens onze Orthomoleculair Adviseur Basis.
- Koocadam, B. (2017). Curcumin, an active component of turmeric (Curcuma longa), and its effects on health. Critical reviews in food science and nutrition.
- Jäger R, Lowery RP, Calvanese AV, Joy JM, Purpura M, Wilson JM. (2014). Comparative absorption of curcumin formulations. Nutrition Journal.
- Prasad, S, Tyagi, A, Aggarwal, B. (2014). Recent developments in delivery, bioavailability, absorption and metabolism of curcumin: the golden pigment from golden spice. Cancer reseach and treatment.
- Augustine, A. e.o. (2016). Biological activities of curcuminoids, other biomolecules from turmeric and their derivatives – A review. Journal of traditional and complementary medicine.
- Tze-Pin, N, e.o. (2006). Curry consumption and cognitive function in the elderly. American journal of Epidemiology.
- Lao, C., e.o. (2006). Dose escalation of a curcuminoid formulation. BMC complementary and alternative medicine.
- Abdul, R., Kamaruddin, J. (2002). Effect of different curcumin dosages on human gall bladder. Asia Pacific journal of clinical nutricion.
- Shah, B., Nawaz, Z. e.o. (1999). Inhibitory effect of curcumin, a food spice from turmeric, on platelet-activating factor- and arachidonic acid-mediated platelet aggregation through inhibition of thromboxane formation and Ca2+ signaling. Biochemical Pharmacology.
- Tang, M. e.o. (2008). Effect of cinnamon and turmeric on urinary oxalate excretion, plasma lipids, and plasma glucose in healthy subjects. The American journal of clinical nutrition.
