Alfa-liponzuur

Bij overgewicht worden de lichaamscellen ongevoeliger voor insuline. Het lichaam moet meer insuline produceren voor de opname van de glucose. De hogere glucosespiegel draagt weer bij aan de ongevoeligheid voor insuline. Zo ontstaat een vicieuze cirkel die er uiteindelijk toe kan leiden dat de alvleesklier te weinig insuline produceert voor de glucosebehoefte van het te zware lichaam. Bij hyperinsulinemie is dan meer insuline nodig om de glucosespiegel binnen de normale waarden te houden. Hierdoor ontstaat een chronisch verhoogde insulinespiegel, terwijl de suikerspiegel nog binnen de referentiewaarde kan liggen.
Bij mensen met hyperinsulinemie zit het gewicht voornamelijk rond het middel. Dit vormt een gevaar voor het krijgen van diabetes type 2 en van hart- en vaatziekten. Bovendien hebben deze mensen vaak honger, vooral kort na een koolhydraatrijke maaltijd, en verliezen door extra beweging maar weinig of geen vet. De bloedsuiker is in dat geval vaak hoog normaal. Verhoogd risico op hyperinsulinemie hebben vrouwen in de overgang en mensen met een koolhydraatverslaving of bij mensen met jarenlange een verkeerde voedingskeuze.

Bij hyperinsulinemie staat het verlagen van de insulinespiegels centraal. Door een dieet te volgen met een laag-glycemische lading kan de insulinebehoefte verminderd worden. Het gaat bij een laag-glycemisch dieet om wat men eet en binnen zekere grenzen niet om hoeveel men eet. Bij hyperinsulinemie is een vezelrijke maaltijd essentieel. Alfa-liponzuur is hierbij een belangrijk voedingssupplement om in te zetten ^{(39, 40, 41, 42)}. Een combinatie met chroom, magnesium, biotine versterken elkaars werking in de strijd tegen hyperinsulinemie.

Alfa-liponzuur speelt een rol bij de synthese van insuline en heeft een zelfde insuline-achtige werking. Alfa-liponzuur verlaagt daardoor de bloedsuikerspiegel door de activatie van de glucosetransporteur GLUT-4 voor de opname van glucose door de cellen. Alfa-liponzuur verhoogt de insulinegevoeligheid en bevordert de insulinegemedieerde glucoseopname in de skeletspieren. Alfa-liponzuur is van preventieve en therapeutische waarde bij diabetes type 1 en type 2 het metabool syndroom. Alfa-liponzuur beschermt weefsels en organen zoals de alvleesklier tegen beschadiging door vrije radicalen en voorkomt de vorming AGE’s die ontstaan door sterke schommelingen in de bloedsuikerspiegel. Het geeft een verbetering van de vetverbranding en de vetstofwisseling. Met alfa-liponzuur in combinatie met dieet valt men significant sneller af. Alfa-liponzuur bevordert de verbranding van suikers tot energie. Alfa-liponzuur verbetert de insulinegevoeligheid bij type 2 diabetes ^{(39, 40, 41, 42)}. Patiënten die 600 mg dagelijks innamen hadden een verbetering in de insulinegevoeligheid bij insulineresistentie na 10 dagen gebruik ^{(39, 40, 41, 42)}. Echter, het leek niet de HgbA1c niveaus te verlagen.

Complicaties die door diabetes veroorzaakt worden zijn o.a. cataract, retinopathie en polyneuropathie. Uit verschillende studies blijkt dat de sterke antioxidant alfa-liponzuur een positief effect op de klachten van neuropathie heeft. Alfa-liponzuur verbetert de symptomen van perifere neuropathie bij diabetes, wanneer er gebruik wordt gemaakt van minimaal 600 mg per dag ^{(43, 44, 45, 46, 29, 48)}. Lagere doses lijken geen effect te hebben ⁽⁴⁹⁾. Vrije radicalen spelen een belangrijke rol in het ontstaan van zenuwbeschadiging (polyneuropathie) bij diabetes ⁽²¹⁾. Zo zorgt radicaalschade er voor dat de doorbloeding in de kleinste vaatjes die de zenuwen van bloed moeten voorzien gestoord raakt. Het perifere zenuwstelsel geeft de prikkels door tussen hersenen en ruggenmerg, de spieren, klieren en zintuigen van het lichaam. De toepassing van alfa-liponzuur bij diabetische neuropathie is regulier erkend in Duitsland. Een drietal grote klinische studies maakte deel uit van het project Alpha-Lipoic Acid in Diabetic Neuropathy. De uitkomsten van deze dubbelblinde, placebogecontroleerde studies waren dat alfa-liponzuur tot verbetering van verschillende neuropathische klachten kan leiden.

Alfa-liponzuur is een sterke antioxidant, die veel wordt toegepast bij personen met o.a. diabetes. Een van de complicaties van diabetes is aantasting van de nierfunctie. Uit een dierstudie blijkt dat het gebruik van alfa-liponzuur de progressie van diabetische nefropathie afremt en het ontstaan ervan tegengaat door het verminderen van de oxidatieve stress. Wanneer de nierfunctie sterk verminderd is, is het soms noodzakelijk om de dosering van allerlei stoffen die via de nieren moeten worden uitgescheiden aan te passen, om overdosering of stapeling van de betreffende stoffen te voorkomen.

Alfa-liponzuur gaat de accumulatie van catecholamines (stresshormonen) in hartweefsel als gevolg van stress tegen en verbetert de eliminatie van afbraakproducten van catecholamines.

Bij het gebruik van 150 mg alfa-liponzuur per dag gedurende 1 maand kon bij 45 patiënten met glaucoom een verbetering (ten opzichte van de controlegroep) bewerkstelligen, zowel in biochemische parameters als in gezichtsfuncties, met de duidelijkste verbetering in de groep die de hoogste dosis alfa-liponzuur ontving.

Alfa-liponzuur verhoogt de spiegels van glutathion, vitamine C en vitamine E in de ooglens en remt het enzym aldosereductase. Uit een onderzoek op ratten bleek dat alfa-liponzuur de ontwikkeling van retinopathie bij diabetes kon vertragen. Alfa-liponzuur biedt bescherming tegen beschadiging van het netvlies ten gevolge van afsluiting van de doorbloeding ^{(6, 7)}. Afsluiting van de bloedtoevoer naar het netvlies liet een verminderde elektrische activiteit zien. Tevens liet het een vermindering zien van de activiteit van het enzym stikstofoxide synthase en beschadiging van de zenuwcellen. De ratten die sinds drie dagen voor de afsluiting van de bloedtoevoer alfa-liponzuur toegediend kregen, hadden veel minder tekenen van beschadiging. Dit bevestigde de resultaten van eerdere onderzoeken die gedaan waren met alfa-liponzuur met betrekking tot de positieve eigenschappen van alfa-liponzuur tegen de gevolgen van diabetes. Een slechte doorbloeding van het netvlies leidt bij diabetes tot beschadiging.

Voorbereiding op radiotherapie door een gecombineerde behandeling met alfa-liponzuur en vitamine E blijkt de mate van lipide-peroxidatie in het bloed van kinderen, die in radioactief besmette gebieden in Rusland wonen, terug te kunnen brengen tot zelfs onder de waarden bij kinderen die niet aan radioactieve straling zijn blootgesteld. Ook de lever- en nierfuncties werden bij deze kinderen genormaliseerd. Alfa-liponzuur lijkt dan ook een goede voorbereiding te zijn op de bestraling tijdens kankertherapie.

HIV (ondersteunend) onderzoek wijst op een mogelijk effect van alfa-liponzuur tegen retrovirussen via remming van het enzym reverse-transcriptase. HIV-infectie gaat bovendien gepaard met leverschade als gevolg van glutathiondeficiëntie en het herstellen van de glutathionniveaus is een belangrijk doel in de niet-toxische behandeling van HIV ^{(19, 20, 28)}. Nader onderzoek is gewenst.

De cruciale factor bij de ziekte van Parkinson is de schade door vrije radicalen. Bij deze aandoening is er sprake van een verlies van zenuwcellen in de substantia nigra in de hersenen. Het verlies van het belangrijkste antioxidant in het menselijk lichaam, glutathion (GSH), is het eerste verschijnsel bij het ontstaan van de ziekte van Parkinson. Omdat de cellen door dit GSH-tekort niet langer beschermd zijn tegen radicalen, treedt er een verstoring op van de functie van de mitochondriën, de energieleveranciers van de cel. Alfa-liponzuur is in staat de wegvallende bescherming van de antioxidanten te herstellen en biedt zodoende een beschermende rol bij de ziekte van Parkinson ⁽¹⁰⁾.

Het metabool syndroom is de naam die gegeven wordt aan de combinatie van overgewicht, insulineresistentie, een verhoogde bloeddruk en hart- en vaatziekten. Bij deze mensen wordt een verhoogde spiegel van angiotensine II gevonden, verschijnselen van een verhoogde ontstekingsactiviteit en vrije radicalen en een gestoorde endotheelfunctie ⁽¹¹⁾.

Veroudering gaat gepaard met een toegenomen belasting aan vrije radicalen. Met het toenemen van de leeftijd daalt de cellulaire energieproductie door het verouderen van de mitochondriën. De functie van de nieren neemt eveneens af met de leeftijd. Eerder onderzoek heeft aangetoond dat ten minste een deel van dit functieverlies ontstaat. Afname van de hoeveelheid glutathion (GSH) of verandering van de verhoudingen tussen gereduceerd en geoxideerd glutathion door toename van de leeftijd kan met name voor weefsels met een hoog stofwisselingsniveau (hart, hersenen) negatieve gevolgen hebben. Suppletie met alfa-liponzuur gaat celveroudering en toename van oxidatieve stress tegen.

Tevens kan alfa-liponzuur ingezet worden bij acute en chronische vergiftigingen. Dit is aangetoond bij vergiftigingen met kwikchloride, arseenbenzolen, koolstof tetrachloriden en oplosmiddelen.

Diverse recente studies hebben gewezen op het verband tussen blootstelling aan oxidatieve stress en botontkalking. De eerder aangetoonde daling van de antioxidantcapaciteit bij vrouwen na de menopauze en de aangetoonde effecten van alfa-liponzuur op osteoblasten tonen het belang aan van een goede verdediging tegen vrije radicalen voor de preventie van botontkalking. Toediening van alfa-liponzuur leidde tot een remming van de afbraak van botweefsel en een duidelijke toename van de osteoblasten ⁽⁸⁾.

De behandeling met hyperbare zuurstof is o.a. effectief gebleken in de therapie van niet-genezende wonden. De hoge zuurstofconcentraties waaraan de patiënt wordt blootgesteld leiden echter tot een verhoogde belasting met vrije zuurstofradicalen, wat het genezingsproces weer negatief kan beīnvloeden. In een studie is gekeken naar de toediening van alfa-liponzuur aan personen die hyperbare zuurstoftherapie ondergingen in verband met niet-genezende wonden. Hierbij bleek dat deze antioxidant de oxidatie van DNA en vetzuren sterk verminderde, zowel door een direct antioxidanteffect als door de recycling van vitamine E. Bovendien werd een remmend effect van alfa-liponzuur gevonden op het ontstekingsbevorderende interleukine-6. Deze combinatie van effecten leidde tot een snellere wondgenezing.