Chondroïtine

Wat is chondroïtine?

Chondroïtine is een stof die van nature in ons lichaam voorkomt en vooral te vinden is in het kraakbeen van onze gewrichten. Het speelt een belangrijke rol in het soepel houden van gewrichten en het behouden van stevig kraakbeen. Chondroïtine zorgt ervoor dat kraakbeen water kan vasthouden, wat belangrijk is voor de schokdemping en veerkracht van gewrichten.

Kraakbeen bestaat voor een groot deel uit de extracellulaire matrix (ECM), een netwerkstructuur buiten de cellen die verantwoordelijk is voor de stevigheid en elasticiteit van weefsels. Deze matrix bevat verschillende componenten, waaronder eiwitten en suikermoleculen, die samen zorgen voor de ondersteuning en communicatie tussen cellen.

Biochemische structuur

Binnen de ECM spelen glycosaminoglycanen een cruciale rol. Dit zijn lange ketens van suikermoleculen die water aantrekken en vasthouden, waardoor de veerkracht en schokdemping van het kraakbeen behouden blijft. Chondroïtine is een van de belangrijkste glycosaminoglycanen in gewrichtskraakbeen.

Chondroïtine wordt biochemisch gevormd door de koppeling van D-glucuronzuur aan N-acetylgalactosamine. Deze structuur bevat suikereenheden met een negatieve lading, waardoor het in staat is om zich te binden aan positief geladen deeltjes (kationen) in de ECM. Deze bindingen zijn belangrijk voor de interactie met eiwitten, wat bijdraagt aan processen zoals signaaloverdracht, weefselvorming en celdeling.

Vormen chondroïtine

Chondroïtine is verkrijgbaar in de vorm chondroïtinesulfaat. Voor commercieel gebruik wordt chondroïtinesulfaat gewonnen uit natuurlijke bronnen, zoals haaien- en runderkraakbeen. Chondroïtine wordt voornamelijk oraal ingenomen via een tablet of capsule, maar is ook als een poeder verkrijgbaar. Binnen deze context wordt er ook vaak gekeken naar de combinatie van glucosamine en chondroïtine, aangezien deze samen bijdragen aan de structurele integriteit en soepelheid van het kraakbeen.

Gebruik

Mogelijk effectief

Verschillende onderzoeken suggereren dat suppletie met chondroïtine, zowel alleen als in combinatie met glucosamine, kan bijdragen aan pijnvermindering en een verbeterde gewrichtsfunctie bij artrose.^3,4 In kortdurende studies bleek de verlichting van pijn gemiddeld 8 punten hoger dan bij een placebo, op een schaal van 0 tot 100.³ Hoewel het effect niet groot is, wijst dit op een klinisch relevante verbetering voor sommige gebruikers. Daarnaast lijkt chondroïtine mogelijk de progressie van artrose te vertragen. Echter, het is belangrijk om te vermelden dat deze studies niet van hoge kwaliteit lijken te zijn.⁴

Naast de mogelijke toepassing bij artrose wordt er ook onderzocht of chondroïtine een bredere rol kan spelen in de ondersteuning van de gezondheid op latere leeftijd. Vanwege de ontstekingsremmende eigenschappen wordt verondersteld dat het gebruik van chondroïtine mogelijk het risico op leeftijd gerelateerde aandoeningen kan verlagen.^6,7 Observatiestudies hebben een verband gevonden tussen chondroïtinesuppletie en een verhoogde levensverwachting. Het is echter belangrijk om te benadrukken dat er meer gecontroleerde interventiestudies nodig zijn om te bepalen of er daadwerkelijk sprake is van een causaal effect.

Werking

Invloed op de gewrichten

Chondroïtine is een hydrofiele glycosaminoglycaan die water aantrekt naar de ECM van kraakbeenweefsel. Door water aan te trekken, draagt chondroïtine bij aan de osmotische druk in het kraakbeen. Dit bevordert de hydratatie en ondersteunt de veerkracht en schokabsorptie. Suppletie met chondroïtine zou mogelijk de activiteit en regeneratie van chondrocyten, de gespecialiseerde cellen die verantwoordelijk zijn voor de aanmaak en het onderhoud van kraakbeenmatrix, kunnen ondersteunen. Daarnaast zou de verhoogde hydratatie door extra chondroïtine de chondrocyten mogelijk ondersteunen bij een efficiëntere productie van extracellulaire matrixcomponenten, zoals collageen en proteoglycanen.^1,3

Daarnaast heeft chondroïtine invloed op de activiteit van MMP’s en COX-2, enzymen die verantwoordelijk zijn voor de afbraak van kraakbeen en de productie van ontstekingsbevorderende prostaglandinen in de ECM.⁶ Door de activiteit van deze enzymen te beperken, zou chondroïtine helpen de structurele integriteit van kraakbeen te behouden en pijnklachten te verminderen.^1,8 Hierdoor zou chondroïtine mogelijk de progressie van artrose kunnen vertragen.

Neurologische effecten

Chondroïtine speelt niet alleen een rol in de ECM van het kraakbeen, maar ook in de ECM van het zenuwstelsel. Chondroïtine is hierin onderdeel van zogeheten chondroïtine-proteoglycanen (CSPG’s). Deze CSPG’s lijken betrokken te zijn bij de synaptische plasticiteit, neuroplasticiteit en neuroregeneratie in de hersenen.⁹

Onderzoek bij muizen wijst erop dat een tekort aan chondroïtine-6-sulfaat kan bijdragen aan leeftijdsgerelateerde geheugenproblemen.¹⁰ Deze bevinding suggereert dat chondroïtine een rol speelt in het behoud van cognitieve functies tijdens het verouderingsproces. Verdere studie is echter nodig om te bepalen of dit ook bij mensen geldt, en of suppletie met chondroïtine ook daadwerkelijk invloed heeft op neurologische problemen bij mensen.

Ontstekingsremmende eigenschappen

Chondroïtinesuppletie kan een belangrijke rol spelen in het moduleren van ontstekingsprocessen. Een interessant mechanisme hierbij is de remming van een centrale regulator van het immuunsysteem (NF-κB) die betrokken is bij de productie van ontstekingsbevorderende cytokinen zoals interleukine-1 beta en TNF-α. Door de remming van NF-κB kan chondroïtine mogelijk bijdragen aan het verminderen van ontstekingsprocessen.^{5,6, 11}

Veiligheid

Chondroïtine wordt over het algemeen als veilig beschouwd en goed verdragen bij de aanbevolen doseringen. In sommige gevallen kunnen milde gastro-intestinale bijwerkingen optreden, zoals misselijkheid en buikkrampen.^{1, 12}

Kinderen

Vanwege onvoldoende bewijs wordt het gebruik bij kinderen afgeraden.

Zwangerschap en borstvoeding

Er is niet voldoende bewijs of het gebruik van chondroitinesupplementen tijdens de zwangerschap en lactatieperiode veilig is. Gebruik wordt daarom afgeraden.

Interacties

Medicijnen

Bloedverdunners: chondroïtine kan een wisselwerking hebben met bloedverdunners zoals warfarine. Chondroïtine lijkt de antistollende werking van bloedverdunners te versterken, wat het risico op bloedingen kan vergroten. Daarom wordt geadviseerd om bij gelijktijdig gebruik de bloedstollingswaarden (INR) zorgvuldig te monitoren en overleg te plegen met een arts.^{1, 13}

Supplementen

Ginkgo biloba/knoflook: vanwege de mogelijke bloed verdunnende eigenschappen van chondroïtine, ginkgo biloba en/of knoflook, in combinatie met het beperkte wetenschappelijke bewijs over de veiligheid van gelijktijdig gebruik, wordt geadviseerd deze supplementen niet te combineren.

Dosering

De optimale dosering van chondroïtine is niet bekend, maar een dosering van 1500 mg wordt vaak gebruikt. Onderzoek suggereert een dosisafhankelijke respons, waarbij een hogere dosering effectiever lijkt te zijn in het verlichten van pijnklachten bij artrose dan een lagere dosering. Zo vond een onderzoek dat een dosering van 1500 mg per dag effectiever was dan 800mg.¹⁴ Een ander onderzoek vond vergelijkbare resultaten waarbij chondroïtinesuppletie van 1560 mg per dag effectiever bleek te zijn dan 260 mg per dag.¹⁵