Orthomoleculair kennisinstituut
Menu

Chondroïtine

Wat is chondroïtine?

Chondroïtinesulfaat behoort tot de zeer grote moleculen genaamd glycosaminoglycanen (GAG), die bestaan uit glucuronzuur en galactosamine. Chondroitine wordt vervaardigd uit natuurlijke bronnen, zoals haaien en runderkraakbeen. Pure chondroïtine is een relatief groot molecuulgewicht van ongeveer 16.900 dalton. Het oorspronkelijke weefsel en de extractie methode kan invloed hebben op de grootte van het molecuul (1).

Mensen gebruiken chondroïtine bij artrose omdat het endogeen is in kraakbeenachtige weefsels van de meeste zoogdieren en dient als substraat voor de vorming van de verbinding van de matrixstructuur (2, 3, 4).

Wetenschappelijke naam

Chondroitin 4-sulfate; Chondroitin 4- and 6-sulfate.

Wat is chondroïtine?

Gebruik

Chondroïtine wordt gebruikt voor osteoartritis. Chondroïtine sulfaat wordt veelal gebruikt in combinatie met andere stoffen zoals mangaan, glucosamine sulfaat of N-Acetyl glucosamine en MSM bij osteoartitis. Daarnaast wordt chondroïtine ook gebruikt bij HIV/AIDS en ischemische hartziekte. Chondroïtine kan ook worden gebruikt in combinatie met ijzer om bloedarmoede te bestrijden.

Uitwendig kan chondroïtine worden gebruikt bij keratoconjunctivitis sicaa (droge ogen) en bij een oogoperatie voor catarct. In combinatie met een siliciumgel met glucosamine kan het ook uitwendig gebruikt worden bij osteoartritis voor de gewrichten die meer aan de oppervlakte liggen zoals vingers of bij het carpaaltunnelsyndroom.

Sommige onderzoekers denken dat chondroïtine toegepast kan worden bij cardiovasculaire problemen vanwege de anti-atherogene eigenschappen; laboratorium studies suggereren dat chondroïtine tegen atherosclerose zou kunnen beschermen (6, 7).

Er zijn aanwijzingen dat de chemisch overgesulfateerde vorm van chondroïtine een activiteit heeft tegen HIV, herpes simplex virus en de menselijke cytomegalovirus (8, 9).

Bronnen

Chondroïtine wordt door het lichaam zelf aangemaakt. Voor voedingssupplementen wordt chondroïtinesulfaat gewonnen uit dierlijk kraakbeen, afkomstig van runderen of haaien.

Kwaliteitsaspecten

Belangrijk voor de kwaliteit van chondroïtinesulfaat is de zuiverheid van het product (deze dient minimaal 90% te zijn). Dit dient te worden gecontroleerd aan de hand van een enzymatische HPLC analysemethode (High Performance Liquid Chromatography), de enige methode waarbij alleen zuivere chondroïtinesulfaat moleculen worden meegenomen en geen andere chondroïtine-achtige stoffen zoals bij andere analysemethoden. Het molecuulgewicht van zuivere chondroïtinesulfaat is minder dan 15.000 Daltons. Dit lage molecuulgewicht is van belang omdat grote moleculen chondroïtine nauwelijks worden opgenomen. Kleine moleculen chondroïtine worden wel degelijk intact opgenomen door het lichaam. Het bekende granulaat bevat deze kleine moleculen. Bij chondroïtinesulfaat, gewonnen uit runderkraakbeen, dienen de runderen gegarandeerd vrij te zijn van BSE.

Opname

Ondanks de grootte van het molecuul is de opname in het lichaam goed mogelijk, dit blijkt uit recentere studies (43, 57, 58). Hierbij heb je per lichaamsgewicht van ongeveer 70 kg een dagdosering nodig van ongeveer 1200-1500 mg chondroïtine voor een effectieve opname. Laagmoleculaire derivaten van chondroïtine gevormd in het maagdarmkanaal worden gemakkelijker geabsorbeerd en kunnen ook bijdragen aan de farmacologische activiteit van oraal toegediende chondroitin (59).

Gebruik

Werking

Chondroïtine is geclassificeerd als ‘symptomatic slow acting drug in osteoarthritis’ (SYSADOA); het duurt enige tijd (veelal 1 tot 2 maanden) alvorens het effect van suppletie merkbaar is. Chondroïtine wordt vaak gecombineerd met het verwante glucosamine en andere stoffen die de gewrichtsfunctie ondersteunen (waaronder MSM en mangaan).

Chondroïtinesulfaat beschermt het kraakbeen tegen afbraak door remming van de werking van het enzym leukocyt elastase door het verminderen van de migratie van polymorfonucleaire leukocyten, en door de synthese van proteoglycanen en hyaluronzuur (4, 5). Chondroïtine (chondroïtinesulfaat) is een belangrijk bestanddeel van glycosaminoglycanen (een bepaald type polysacchariden) in collageenrijke weefsels waaronder kraakbeen, botten, bindweefsels, pezen, huid en bloedvaten.

Suppletie met chondroïtinesulfaat draagt bij aan gezonde, soepele gewrichten en wordt vaak ingezet om klachten van gewrichtsslijtage (artrose, osteoartritis) in onder meer knie, heup, rug, nek, vingers en kaakgewricht tegen te gaan. Chondroïtinesulfaat heeft een positieve invloed op de gewrichten: remming kraakbeenafbraak, stimulering kraakbeenaanmaak, betere drukbestendigheid en gewrichtssmering. Daarnaast heeft het ontstekingsremmende en pijnstillende effecten.

Werking

Indicaties

Osteoartritis/artrose

Er is voldoende klinisch onderzoek gedaan om de effectiviteit van chondroïtinesulfaat voor artrose vast te kunnen stellen. De meeste onderzoeken dateren uit eind jaren negentig en begin jaren 2000.

Deze onderzoeken zijn gedaan om de effecten te vergelijken met het gebruik van NSAID of pijnstillers. Het resultaat laat zien zien dat zowel pijn vermindert en de functionaliteit van de gewrichten bij artrose aanzienlijk verbeteren (2, 5, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19, 20, 21, 22, 23, 24, 25, 26, 27, 28, 29).

Een analyse van alle onderzoeken tesamen laat ons zien dat chondroïtine de pijn aanzienlijk vermindert in vergelijking tot placebo. Hoewel de meeste onderzoeken knie-artrose hebben onderzocht zijn er ook sommige studies die zich hebben gericht op andere gewrichten (36).

Ander onderzoek heeft het effect van chondroïtinesulfaat op ziekteprogressie geëvalueerd. Een aantal lange-termijn klinische studies tonen aan dat chondroïtine de progressie van artrose kan vertragen, bij een inname tussen 800 en 1500 mg per dag (14, 30, 31, 32, 33, 34, 35, 37, 38, 39). In sommige studies werd gewerkt met de combinatie van glucosaminesulfaat (40, 41, 42, 43, 44, 45, 46).

Psoriasis

Voorlopige klinisch bewijs suggereert dat het nemen van chondroïtinesulfaat in de dosering van 800 mg per dag gedurende 2-3 maanden de pijn van artritis psoriatica aanzienlijk vermindert en huidaandoeningen bij patiënten met plaque psoriasis verbetert (47, 48, 49).

Interstitial cystitis

Verschillende ongecontroleerde, open-label studies suggereren dat intravesicaal chondroïtinesulfaat, met of zonder hyaluronzuur, de klinische symptomen van interstitiële cystitis verbetert (50, 51, 52, 53, 54, 55).

Prostaatkanker

Chondroitin kan nuttig zijn bij het monitoren van prostaatkanker. Er zijn aanwijzingen dat de metingen van endogene chondroitin sulfaat in het peritumorale stromale weefsel van de prostaat een nuttige biomarker in de progressie van prostaatkanker kan zijn. De concentratie van chondroïtinesulfaat is verhoogd in prostaatweefsel van mannen met prostaatkanker in vergelijking met weefselmonsters van kanker-vrije mensen (56).

Indicaties

Veiligheid

Chondroïtinesulfaat is veilig in de geadviseerde dosering (2, 6, 13, 14, 15, 20, 22, 23, 24, 25, 26, 27, 28, 29, 34, 35, 36, 37, 38, 40, 41, 42, 45, 47, 62, 63, 64, 66, 67, 68).

Bij zwangerschap is er onvoldoende onderzoek gedaan.

Contra-indicaties

Bij alergie of overgevoeligheid voor chondroïtinesulfaat.

Bij zwangerschap en borstvoeding ontbreken veiligheidsgegevens.

Veiligheid

Interacties

Medicijnen

Er bestaat een grotere kans op bloeding wanneer er warfarine (bloedverdunner) wordt gebruikt. Er wordt aangeraden de dosering chondroïtine niet te hoog te doen bij gebruik van warfarine (lager dan 2400 mg per dag) (60, 61).

Interacties

Dosering

Gebruikelijke dosering: 1000-1500 mg per dag (5, 15).

Aandoening Dagdosering
Epicondylitis 1 x daags 1250 – 1500 mg (afhankelijk lichaamsgewicht)
Artritis 1000 – 1500 mg per dag
Artrose 1000 – 1500 mg per dag
Dosering
Referenties
  1. Adebowale AO, Cox DS, Liang Z, et al. Analysis of glucosamine and chondroitin sulfate content in marketed products and the Caco-2 permeability of chondroitin sulfate raw materials. JANA 2000;3:37-44
  2. Bucsi L, Poor G. Efficacy and tolerability of oral chondroitin sulfate as a symptomatic slow-acting drug for osteoarthritis (SYSADOA) in the treatment of knee osteoarthritis. Osteoarthritis Cartilage 1998;6 Suppl A:31-6.
  3. Kelly GS. The role of glucosamine sulfate and chondroitin sulfates in the treatment of degenerative joint disease. Altern Med Rev 1998;3:27-39
  4. Pipitone VR. Chondroprotection with chondroitin sulfate. Drugs Exp Clin Res 1991;17:3-7 .
  5. Mazieres B, Combe B, Phan Van A, et al. Chondroitin sulfate in osteoarthritis of the knee: a prospective, double blind, placebo controlled multicenter clinical study. J Rheumatol 2001;28:173-81
  6. Morrison LM, Enrick N. Coronary heart disease: reduction of death rate by chondroitin sulfate A. Angiology 3;24:269-87.
  7. Morrison LM, Bajwa GS, Alfin-Slater RB, Ershoff BH. Prevention of vascular lesions by chondroitin sulfate A in the coronary artery and aorta of rats induced by a hypervitaminosis D, cholesterol-containing diet. Atherosclerosis 2;16:105-18
  8. Di Caro A, Perola E, Bartolini B, et al. Fractions of chemically oversulphated galactosaminoglycan sulphates inhibit three enveloped viruses: human immunodeficiency virus type 1, herpes simplex virus type 1 and human cytomegalovirus. Antivir Chem Chemother 1999;10:33-8
  9. Bagasra O, Whittle P, Heins B, Pomerantz RJ. Anti-human immunodeficiency virus type 1 activity of sulfated monosaccharides: comparison with sulfated polysaccharides and other polyions. J Infect Dis 1991;164:1082-90.
  10. Bruyere, O., Burlet, N., Delmas, P. D., Rizzoli, R., Cooper, C., and Reginster, J. Y. Evaluation of symptomatic slow-acting drugs in osteoarthritis using the GRADE system. BMC.Musculoskelet.Disord. 2008;9:165
  11. Conrozier T. [Anti-arthrosis treatments: efficacy and tolerance of chondroitin sulfates]. Presse Med 1998;27:1862-5.
  12. Mazieres B, Loyau G, Menkes CJ, et al. [Chondroitin sulfate in the treatment of gonarthrosis and coxarthrosis. 5-months result of a multicenter double-blind controlled prospective study using placebo]. Rev Rhum Mal Osteoartic 1992;59:466-72
  13. Leeb BF, Schweitzer H, Montag K, Smolen JS. A meta-analysis of chondroitin sulfate in the treatment of osteoarthritis. J Rheumatol 2000;27:205-11. View abstract.
  14. Uebelhart D, Thonar EJ, Delmas PD, et al. Effects of oral chondroitin sulfate on the progression of knee osteoarthritis: a pilot study. Osteoarthritis Cartilage 1998;6:39-46
  15. Bourgeois P, Chales G, Dehais J, et al. Efficacy and tolerability of chondroitin sulfate 1200 mg/day vs chondroitin sulfate 3 x 400 mg/day vs placebo. Osteoarthritis Cartilage 1998;6:25-30
  16. Verbruggen G, Goemaere S, Veys EM. Systems to assess the progression of finger joint osteoarthritis and the effects of disease modifying osteoarthritis drugs. Clin Rheumatol 2002;21:231-43..
  17. Henry-Launois B. Evaluation of the use of financial impact of Chondrosulf 400 in current medical practice. Part of the Proceedings of a Scientific Symposium held at the XIth EULAR Symposium: New approaches in OA: Chondroitin sulfate (CS 4&6) not just a symptomatic treatment. Geneva, 1998.
  18. Richy F, Bruyere O, Ethgen O, et al. Structural and symptomatic efficacy of glucosamine and chondroitin in knee osteoarthritis: a comprehensive meta-analysis. Arch Intern Med 2003;163:1514-22..
  19. Rovetta, G. Galactosaminoglycuronoglycan sulfate (matrix) in therapy of tibiofibular osteoarthritis of the knee. Drugs Exp Clin Res 1991;17(1):53-57
  20. Pavelka, K., Coste, P., Geher, P., and Krejci, G. Efficacy and safety of piascledine 300 versus chondroitin sulfate in a 6 months treatment plus 2 months observation in patients with osteoarthritis of the knee. Clin.Rheumatol. 2010;29(6):659-670
  21. Beneficial effects of Chondrosulf 400 on pain and articular function in arthrosis: a meta-analysis]. Presse Med 2000;29(27 Suppl):19-20
  22. European multicenter study on effectiveness of chondroitin sulfate in gonarthrosis: a new look at biochemical and radiologic results]. Presse Med 2000;29(27 Suppl):15-18
  23. Leeb BF, Petera P, Neumann K. Results of a multicenter study on chondroitin sulfate (Condrosulf) use in arthrosis of the finger, knee and hip joints. Wien Med Wochenschr 1996;146:609-14
  24. Oliviero, U., Sorrentino, G. P., De Paola, P., Tranfaglia, E., D’Alessandro, A., Carifi, S., Porfido, F. A., Cerio, R., Grasso, A. M., Policicchio, D., and . Effects of the treatment with matrix on elderly people with chronic articular degeneration. Drugs Exp Clin Res 1991;17(1):45-51
  25. Thilo, G. [A study of 35 cases of arthrosis treated with chondrotiine sulphuric acid (author’s transl)]. Schweizerische Rundschau fur Medizin Praxis 12-27-1977;66(52):1696-1699.
  26. Pavelka and et al. Double-blind, dose effect study of oral cs 4 & 6 1200mg, 800mg, 200mg against placebo in the treatment of femorotibial osteoarthritis. Wular Rheumatol Liter 1998;27(suppl 2):63
  27. Fleisch, AM, Merlin C, Imhoff A, and et al. A one-year randomized, double-blind, placebo-controlled study with oral chondroitin sulfate in patients with knee osteoarthritis. Osteoarthritis and Cartilage 1997;5:70.
  28. Alekseeva, L. I., Benevolenskaia, L. I., Nasonov, E. L., Chichasova, N. V., and Kariakin, A. N. [Structum (chondroitin sulfate)–a new agent for the treatment of osteoarthrosis]. Ter.Arkh. 1999;71(5):51-53.
  29. L’Hirondel JL. [Clinical double blind study with oral application of chondroitin sulfate vs. placebo for treatment of tibio femoral gonarthrosis in 125 patients]. Litera Rheumatologica 1992;14:77-84.
  30. Uebelhart D, Malaise M, Marcolongo R, et al. Intermittent treatment of knee osteoarthritis with oral chondroitin sulfate: A one-year, randomize, double-blind, multicenter study versus placebo. Osteoarthritis Cartilage 2004;12:269-76.
  31. Kahan A. STOPP (STudy on Osteoarthritis Progression Prevention): a new two-year trial with chondroitin 4&6 sulfate (CS). Available at: www.ibsa-ch.com/eular_2006_amsterdam_vignon-2.pdf (Accessed 25 April 2007).
  32. Reichenbach S, Sterchi R, Scherer M, et al. Meta-analysis: chondroitin for osteoarthritis of the knee or hip. Ann Intern Med 2007;146:580-90
  33. Bana, G., Jamard, B., Verrouil, E., and Mazieres, B. Chondroitin sulfate in the management of hip and knee osteoarthritis: an overview. Adv.Pharmacol. 2006;53:507-522
  34. Verbruggen, G., Goemaere, S., and Veys, E. M. Chondroitin sulfate: S/DMOAD (structure/disease modifying anti- osteoarthritis drug) in the treatment of finger joint OA. Osteoarthritis Cartilage 1998;6 Suppl A:37-38.
  35. Rovetta, G., Monteforte, P., Molfetta, G., and Balestra, V. Chondroitin sulfate in erosive osteoarthritis of the hands. Int J Tissue React. 2002;24(1):29-32
  36. Gabay C, Medinger-Sadowski C, Gascon D, et al. Symptomatic effect of chondroitin 4 and chondroitin 6 sulfate on hand osteoarthritis: a randomized, double-blind, placebo-controlled clinical trial at a single center. Arthritis Rheum 2011;63:3383-91.
  37. Rovetta, G., Monteforte, P., Molfetta, G., and Balestra, V. A two-year study of chondroitin sulfate in erosive osteoarthritis of the hands: behavior of erosions, osteophytes, pain and hand dysfunction. Drugs Exp Clin Res 2004;30(1):11-16
  38. Kahan, A., Uebelhart, D., De, Vathaire F., Delmas, P. D., and Reginster, J. Y. Long-term effects of chondroitins 4 and 6 sulfate on knee osteoarthritis: the study on osteoarthritis progression prevention, a two-year, randomized, double-blind, placebo-controlled trial. Arthritis Rheum. 2009;60(2):524-533.
  39. Hochberg, M. C. Structure-modifying effects of chondroitin sulfate in knee osteoarthritis: an updated meta-analysis of randomized placebo-controlled trials of 2-year duration. Osteoarthritis.Cartilage. 2010;18 Suppl 1:S28-S31
  40. Clegg DO, Reda DJ, Harris CL, et al. Glucosamine, chondroitin sulfate, and the two in combination for painful knee osteoarthritis. N Engl J Med 2006;354:795-808
  41. Michel, B. A., Stucki, G., Frey, D., De, Vathaire F., Vignon, E., Bruehlmann, P., and Uebelhart, D. Chondroitins 4 and 6 sulfate in osteoarthritis of the knee: a randomized, controlled trial. Arthritis Rheum. 2005;52(3):779-786. View abstract.
  42. Mathieu, P. [Radiological progression of internal femoro-tibial osteoarthritis in gonarthrosis. Chondro-protective effect of chondroitin sulfates ACS4-ACS6]. Presse Med 9-14-2002;31(29):1386-1390.
  43. Leffler CT, Philippi AF, Leffler SG, et al. Glucosamine, chondroitin, and manganese ascorbate for degenerative joint disease of the knee or low back: a randomized, double-blind, placebo-controlled pilot study. Mil Med 1999;164:85-91.
  44. Das A Jr, Hammad TA. Efficacy of a combination of FCHG49 glucosamine hydrochloride, TRH122 low molecular weight sodium chondroitin sulfate and manganese ascorbate in the management of knee osteoarthritis. Osteoarthritis Cartilage 2000;8:343-50.
  45. Matsuno, H., Nakamura, H., Katayama, K., Hayashi, S., Kano, S., Yudoh, K., and Kiso, Y. Effects of an oral administration of glucosamine-chondroitin-quercetin glucoside on the synovial fluid properties in patients with osteoarthritis and rheumatoid arthritis. Biosci.Biotechnol.Biochem. 2009;73(2):288-292.
  46. Kanzaki, N., Saito, K., Maeda, A., Kitagawa, Y., Kiso, Y., Watanabe, K., Tomonaga, A., Nagaoka, I., and Yamaguchi, H. Effect of a dietary supplement containing glucosamine hydrochloride, chondroitin sulfate and quercetin glycosides on symptomatic knee osteoarthritis: a randomized, double-blind, placebo-controlled study. J.Sci.Food Agric. 3-15-2012;92(4):862-869.
  47. Moller, I., Perez, M., Monfort, J., Benito, P., Cuevas, J., Perna, C., Domenech, G., Herrero, M., Montell, E., and Verges, J. Effectiveness of chondroitin sulphate in patients with concomitant knee osteoarthritis and psoriasis: a randomized, double-blind, placebo-controlled study. Osteoarthritis.Cartilage. 2010;18 Suppl 1:S32-S40
  48. Verges J, Montell E, Herrero M, et al. Clinical and histopathological improvements in psoriasis with oral chondroitin sulfate: a serendipitous finding. Dermatol Online J 2005;11:31.
  49. Verges, J., Montell, E., Herrero, M., Perna, C., Cuevas, J., Perez, M., and Moller, I. [Clinical and histopathological improvement of psoriasis in patients with osteoarthritis treated with chondroitin sulfate: report of 3 cases]. Med Clin (Barc.) 11-27-2004;123(19):739-742
  50. Steinhoff, G., Ittah, B., and Rowan, S. The efficacy of chondroitin sulfate 0.2% in treating interstitial cystitis. Can J Urol 2002;9(1):1454-1458.
  51. Nickel, J. C., Egerdie, B., Downey, J., Singh, R., Skehan, A., Carr, L., and Irvine-Bird, K. A real-life multicentre clinical practice study to evaluate the efficacy and safety of intravesical chondroitin sulphate for the treatment of interstitial cystitis. BJU.Int. 2009;103(1):56-60.
  52. Nordling, J. and van, Ophoven A. Intravesical glycosaminoglycan replenishment with chondroitin sulphate in chronic forms of cystitis. A multi-national, multi-centre, prospective observational clinical trial. Arzneimittelforschung. 2008;58(7):328-335
  53. De, Vita D. and Giordano, S. Effectiveness of intravesical hyaluronic acid/chondroitin sulfate in recurrent bacterial cystitis: a randomized study. Int.Urogynecol.J. 2012;23(12):1707-1713
  54. Porru, D., Cervigni, M., Nasta, L., Natale, F., Lo, Voi R., Tinelli, C., Gardella, B., Anghileri, A., Spinillo, A., and Rovereto, B. Results of endovesical hyaluronic acid/chondroitin sulfate in the treatment of Interstitial Cystitis/Painful Bladder Syndrome. Rev.Recent Clin.Trials 2008;3(2):126-129
  55. Cervigni, M., Natale, F., Nasta, L., Padoa, A., Voi, R. L., and Porru, D. A combined intravesical therapy with hyaluronic acid and chondroitin for refractory painful bladder syndrome/interstitial cystitis. Int.Urogynecol.J.Pelvic.Floor.Dysfunct. 2008;19(7):943-947
  56. Ricciardelli C, Quinn DI, Raymond WA, et al. Elevated levels of peritumoral chondroitin sulfate are predictive of poor prognosis in patients treated by radical prostatectomy for early-stage prostate cancer. Cancer Res 1999;59:212-8
  57. Ronca F, Palmieri L, Panicucci P, et al. Anti-inflammatory activity of chondroitin sulfate. Osteoarthritis Cartilage 1998;6 Suppl A:14-21.
  58. Silvestro L, Lanzarotti E, Marchi E, et al. Human pharmacokinetics of glycosaminoglycans using deuterium-labeled and unlabeled substances: evidence for oral absorption. Semin Thromb Hemost 1994;20:281-92
  59. Conte A, de Bernardi M, Palmieri L, et al. Metabolic fate of exogenous chondroitin sulfate in man. Arzneimittelforschung 1991; 41:768-72.
  60. Knudsen J, Sokol GH. Potential glucosamine-warfarin interaction resulting in increased international normalized ratio: Case report and review of the literature and MedWatch database. Pharmacotherapy 2008;28:540-8.
  61. Yue QY, Strandell J, Myrberg O. Concomitant use of glucosamine may potential the effect of warfarin. The Uppsala Monitoring Centre. Available at: www.who-umc.org/graphics/9722.pdf (Accessed 28 April 2008).
  62. McAlindon TE, LaValley MP, Gulin JP, Felson DT. Glucosamine and chondroitin for treatment of osteoarthritis: a systematic quality assessment and meta-analysis. JAMA 2000;283:1469-75.
  63. Sawitzke, A. D., Shi, H., Finco, M. F., Dunlop, D. D., Bingham, C. O., III, Harris, C. L., Singer, N. G., Bradley, J. D., Silver, D., Jackson, C. G., Lane, N. E., Oddis, C. V., Wolfe, F., Lisse, J., Furst, D. E., Reda, D. J., Moskowitz, R. W., Williams, H. J., and Clegg, D. O. The effect of glucosamine and/or chondroitin sulfate on the progression of knee osteoarthritis: a report from the glucosamine/chondroitin arthritis intervention trial. Arthritis Rheum. 2008;58(10):3183-3191.
  64. Mazieres, B., Hucher, M., Zaim, M., and Garnero, P. Effect of chondroitin sulphate in symptomatic knee osteoarthritis: a multicentre, randomised, double-blind, placebo-controlled study. Ann Rheum Dis 2007;66(5):639-645
  65. Railhac, J. J., Zaim, M., Saurel, A. S., Vial, J., and Fournie, B. Effect of 12 months treatment with chondroitin sulfate on cartilage volume in knee osteoarthritis patients: a randomized, double-blind, placebo-controlled pilot study using MRI. Clin.Rheumatol. 2012;31(9):1347-1357.
  66. Sawitzke, A. D., Shi, H., Finco, M. F., Dunlop, D. D., Harris, C. L., Singer, N. G., Bradley, J. D., Silver, D., Jackson, C. G., Lane, N. E., Oddis, C. V., Wolfe, F., Lisse, J., Furst, D. E., Bingham, C. O., Reda, D. J., Moskowitz, R. W., Williams, H. J., and Clegg, D. O. Clinical efficacy and safety of glucosamine, chondroitin sulphate, their combination, celecoxib or placebo taken to treat osteoarthritis of the knee: 2-year results from GAIT. Ann.Rheum.Dis. 2010;69(8):1459-1464.
  67. Li, C. Q., Huang, B., Luo, G., Zhang, C. Z., Zhuang, Y., and Zhou, Y. Construction of collagen II/hyaluronate/chondroitin-6-sulfate tri-copolymer scaffold for nucleus pulposus tissue engineering and preliminary analysis of its physico-chemical properties and biocompatibility. J.Mater.Sci.Mater.Med. 2010;21(2):741-751.
  68. Wildi, L. M., Raynauld, J. P., Martel-Pelletier, J., Beaulieu, A., Bessette, L., Morin, F., Abram, F., Dorais, M., and Pelletier, J. P. Chondroitin sulphate reduces both cartilage volume loss and bone marrow lesions in knee osteoarthritis patients starting as early as 6 months after initiation of therapy: a randomised, double-blind, placebo-controlled pilot study using MRI. Ann.Rheum.Dis. 2011;70(6):982-989.
Vademecum bestellen
Vademecum
Vademecum bestellen
3-secties
  • Aandoeningen
  • Monografie
  • Oplossingen

Prijs
€ 29,90 (exclusief BTW)

Bestel vademecum
Bestel vademecum
Sluiten