Magnesium, de alleskunner onder de mineralen, speelt een cruciale rol in tal van lichaamsprocessen, waaronder de hersenen. Uit onderzoek is gebleken dat magnesium een rol kan spelen bij neurologische aandoeningen zoals ADHD en autisme, die met name bij kinderen uitdagingen met zich meebrengen. In dit blog gaan we dieper in op het verband tussen magnesium en deze aandoeningen.
Is gezondheid ook jouw passie en wil je meer leren over voeding en suppletie? Bekijk dan eens onze e-learning Orthomoleculair Adviseur Basis.
ADHD bij kind
ADHD staat voor Attention Deficit Hyperactivity Disorder, oftewel aandachtstekortstoornis met hyperactiviteit. Het is een neurobiologische ontwikkelingsstoornis die voornamelijk bij kinderen maar ook bij volwassenen voorkomt.
ADHD bij kinderen uit zich in moeite hebben met het reguleren van aandacht, impulsiviteit en hyperactiviteit. Ze zijn snel afgeleid en kunnen moeite hebben met stilzitten, het volgen van instructies, organiseren van taken en beheersen van emoties. ADHD beïnvloed daarmee het dagelijks functioneren van een kind, zowel op school als thuis.
ADD bij kind
ADD is een subtype van ADHD en staat voor Attention Deficit Disorder. Bij ADD is er sprake van aandachtstekort zonder hyperactiviteit, waarbij de persoon moeite heeft met het vasthouden van de aandacht en vaak dromerig of vergeetachtig is.
In een eerder geschreven artikel kun je meer lezen over voeding die je beter kunt vermijden bij kinderen met ADHD.
ADHD en de hersenen
ADHD is geassocieerd met een disbalans in neurotransmitters, de boodschapperstofjes in de hersenen. Neurotransmitters zijn verantwoordelijk voor het remmen of stimuleren van de activiteit van zenuwcellen. Bij mensen met ADHD komen dopamine en noradrenaline in verminderde mate voor. En met name in de frontale cortex, het gebied dat betrokken is bij de regulatie van aandacht en impulscontrole.
- Dopamine speelt een belangrijke rol in het beloningssysteem en de regulatie van verschillende cognitieve processen, waaronder aandacht, motivatie en emotie.
- Noradrenaline, ook bekend als norepinefrine, is betrokken bij verschillende functies in de hersenen, waaronder aandacht, alertheid, motivatie en stressrespons.
Het neurotransmittersysteem is dan ook precies waar ADHD-medicatie voor een kind op afgesteld is. Medicijnen zoals methylfenidaat, dexamfetamine en atomoxetine remmen de heropname van dopamine en noradrenaline zodat deze neurotransmitters meer beschikbaar zijn in de hersenen.
Meer weten over andere neurotransmitters? Lees dan ons artikel over GABA, de neurotransmitter die angst wegneemt en de slaap verbetert.
Autisme bij kind
Autisme, ook wel bekend als autismespectrumstoornis (ASS), is een neurobiologische ontwikkelingsstoornis die invloed heeft op de sociale interactie, communicatie en gedragspatronen van een individu. Mensen met autisme vertonen vaak herhaald gedrag, hebben moeite met veranderingen in routines en kunnen beperkte interesses of activiteiten hebben. Ze kunnen ook problemen hebben met het begrijpen en interpreteren van non-verbale communicatie en het aangaan van sociale relaties.
Autisme en de hersenen
Een van de belangrijkste kenmerken van autisme is een verstoorde neurale connectiviteit. Dit betekent dat de communicatie tussen verschillende delen van de hersenen verstoord kan zijn, waardoor de informatieoverdracht minder efficiënt verloopt. Dit kan leiden tot uitdagingen op het gebied van sociaal gedrag, communicatie en sensorische waarneming.
Daarnaast kunnen er afwijkingen zijn in bepaalde hersengebieden. De amygdala, een deel van de hersenen dat betrokken is bij emotieverwerking en sociale interactie, kan vergroot of overactief zijn bij mensen met autisme. Ook de prefrontale cortex, het gebied dat verantwoordelijk is voor planning, besluitvorming en impulscontrole, kan afwijkingen vertonen.
Verder zijn er verstoringen in de neurotransmitterbalans van mensen met autisme. Neurotransmitters zoals serotonine, dopamine en glutamaat spelen een belangrijke rol bij het reguleren van de hersenactiviteit en het beïnvloeden van stemming, emotie en gedrag.
Overlap ADHD en autisme
ADHD en autisme zijn afzonderlijke aandoeningen maar hebben veel overlappende symptomen zoals aandachtsproblemen, hyperactiviteit, impulsiviteit, sociale uitdagingen, negatief zelfbeeld en repetitief gedrag. Bovendien is uit onderzoek gebleken dat een dubbele diagnose ADHD en autisme vaak voorkomt. Naar schatting heeft 30 tot 80 procent van de mensen met autisme ook ADHD en 20 tot 50 procent van de mensen met ADHD ook autisme.1
Magnesium en de hersenen
Magnesium is betrokken bij tal van lichamelijke processen, waaronder bij de functionering van ons meest complexe orgaan: de hersenen. Het veelzijdige mineraal is van groot belang voor de gezondheid en het welzijn van ons brein, en heeft invloed op diverse aspecten die betrekking hebben op aandoeningen zoals ADHD en autisme.2 Zie hieronder een aantal belangrijke voorbeelden.
1. Invloed op de neurotransmitterfunctie
Magnesium is nodig voor de synthese en afgifte van neurotransmitters. Het mineraal fungeert namelijk als cofactor voor bepaalde enzymen die betrokken zijn bij de productie en omzetting van neurotransmitters zoals dopamine, serotonine en noradrenaline.
Daarnaast kan magnesium de gevoeligheid van bepaalde receptoren veranderen en zo de neurotransmitterrespons beïnvloeden. Het moduleert bijvoorbeeld de activiteit van NMDA-receptoren, die betrokken zijn bij de hersenontwikkeling, geheugen en leren.
2. Regulatie van de stressrespons
Magnesium is betrokken bij de regulatie van de HPA-as (hypothalamus-hypofyse-bijnier), die verantwoordelijk is voor de afgifte van stresshormonen zoals cortisol. Het mineraal helpt bij het onderdrukken van overmatige activiteit van de HPA-as, waardoor de productie van stresshormonen wordt gemoduleerd.
Daarnaast versterkt magnesium de activiteit van het parasympathische zenuwstelsel en vermindert de activiteit van het sympathische zenuwstelsel, wat bijdraagt aan het verminderen van stress en het bevorderen van ontspanning.
3. Antioxidantwerking
Magnesium heeft antioxidanteigenschappen en helpt bij het neutraliseren van vrije radicalen, die schadelijk zijn voor de hersenen. Zo draagt oxidatieve stress bij aan symptomen zoals vermoeidheid, cognitieve problemen en stemmingsstoornissen. Het mineraal is bovendien betrokken bij de synthese van glutathion, een van de sterkste antioxidanten in het lichaam.
4. Regulatie van ontstekingsreacties
Magnesium heeft ontstekingsremmende eigenschappen en helpt daarmee bij het verminderen van ontstekingsreacties in het lichaam en de hersenen. Ontstekingsreacties veroorzaken symptomen zoals vermoeidheid, concentratieproblemen en prikkelbaarheid.
5. Verbetering van slaapkwaliteit
Magnesium is betrokken bij de synthese van melatonine, een hormoon dat een rol speelt bij het reguleren van het slaap-waakritme. Slaapproblemen, zoals moeite met inslapen en doorslapen, kunnen voorkomen bij ADHD en autisme.
6. Invloed op het immuunsysteem
Verstoringen in het immuunsysteem zijn geassocieerd met zowel ADHD als autisme. Het reguleren van het immuunsysteem kan bijdragen aan verbetering van de symptomen.
7. Betrokken bij energiestofwisseling
Magnesium is betrokken bij verschillende enzymatische reacties die betrokken zijn bij de productie van energie in het lichaam, met name in de hersenen. Een verstoring in de energiestofwisseling draagt bij aan symptomen zoals vermoeidheid, verminderde cognitieve functie en stemmingsstoornissen.
8. Regulatie van calciumkanalen
Magnesium helpt bij het reguleren van de balans tussen calcium en magnesium in de cellen. Een verstoring in deze balans is van invloed op de neurotransmitterfunctie, signaaltransductie en de prikkelbaarheid van zenuwcellen.
Magnesiumtekort bij ADHD en autisme
Uit verschillende wetenschappelijke onderzoeken blijkt dat kinderen met ADHD en/of autisme een verminderde magnesiumstatus in het lichaam hebben.2,3,4,5,6 Een tekort aan magnesium kan de symptomen van de aandoeningen verergeren, aangezien het mineraal een rol speelt bij verschillende processen in de hersenen. Het is nog niet duidelijk of het magnesiumtekort een oorzaak of gevolg is van deze aandoeningen.
Magnesium verbetert symptomen
Uit onderzoek blijkt dat magnesiumsuppletie symptoomverlichting kan bieden bij ADHD en autisme. Bij kinderen met ADHD werd na 6 maanden een significante afname van hyperactiviteit waargenomen.7 Daarnaast vertoonden ‘overprikkelde’ kinderen na 1 tot 6 maanden een vermindering van hyperactiviteit en agressiviteit, en waren ze beter in staat om hun aandacht op school te behouden.8,9
Bij kinderen met autisme was na 6 maanden magnesiumsuppletie een positieve verandering te zien in sociale interacties en communicatie. Na het stoppen van de suppletie keerden de symptomen na enkele weken weer terug.10 Bovendien zijn er bij kinderen met autisme gedragsveranderingen waargenomen na het suppleren van magnesium, zoals verbeterd oogcontact, verminderde woedeaanvallen, grotere interesse in de wereld, toegenomen spraakzaamheid en verminderde gevoeligheid voor geluid.11
Tot slot
Magnesium speelt een cruciale rol in het optimaal functioneren van de hersenen. Het mineraal is van invloed op de neurotransmitters, stressregulatie en energiestofwisseling. Bij neurologische aandoeningen zoals ADHD en autisme is er vaak sprake van een magnesiumtekort in het lichaam. Hoewel we niet weten of dit tekort een oorzaak of gevolg is van deze aandoeningen, kan magnesiumsuppletie mogelijk verlichting bieden van de symptomen.
- Rommelse, N. N., Franke, B., Geurts, H. M., Hartman, C. A., & Buitelaar, J. K. (2010). Shared heritability of attention-deficit/hyperactivity disorder and autism spectrum disorder. European child & adolescent psychiatry, 19, 281-295.
- Gröber, U., Schmidt, J., & Kisters, K. (2015). Magnesium in prevention and therapy. Nutrients, 7(9), 8199-8226.
- Skalny, A. V., Mazaletskaya, A. L., Ajsuvakova, O. P., Bjørklund, G., Skalnaya, M. G., Chernova, L. N., … & Tinkov, A. A. (2020). Magnesium status in children with attention-deficit/hyperactivity disorder and/or autism spectrum disorder. Journal of the Korean Academy of Child and Adolescent Psychiatry, 31(1), 41.
- Kozielec, T., & Starobrat-Hermelin, B. (1997). Assessment of magnesium levels in children with attention deficit hyperactivity disorder (ADHD). Magnesium Research, 10(2), 143-148.
- El Baza, F., AlShahawi, H. A., Zahra, S., & AbdelHakim, R. A. (2016). Magnesium supplementation in children with attention deficit hyperactivity disorder. Egyptian Journal of Medical Human Genetics, 17(1), 63-70.
- Effatpanah, M., Rezaei, M., Effatpanah, H., Effatpanah, Z., Varkaneh, H. K., Mousavi, S. M., … & Hashemi, R. (2019). Magnesium status and attention deficit hyperactivity disorder (ADHD): A meta-analysis. Psychiatry research, 274, 228-234.
- Starobrat-Hermelin, B., & Kozielec, T. (1997). The effects of magnesium physiological supplementation on hyperactivity in children with attention deficit hyperactivity disorder (ADHD). Positive response to magnesium oral loading test. Magnesium research, 10(2), 149-156.
- Mousain-Bosc, M., Roche, M., Rapin, J., & Bali, J. P. (2004). Magnesium VitB6 intake reduces central nervous system hyperexcitability in children. Journal of the American college of nutrition, 23(5), 545S-548S.
- Mousain-Bosc, M., Roche, M., Polge, A., Pradal-Prat, D., Rapin, J., & Bali, J. P. (2006). Improvement of neurobehavioral disorders in children supplemented with magnesium-vitamin B6. Magnesium research, 19(1), 46-52.
- Mousain-Bosc, M., Roche, M., Polge, A., Pradal-Prat, D., Rapin, J., & Bali, J. P. (2006). Improvement of neurobehavioral disorders in children supplemented with magnesium-vitamin B6. II. Pervasive developmental disorder-autism. Magnesium research, 19(1), 53-62.
- Galland, L. (1993). Magnesium, stress and neuropsychiatric disorders. Magnesium and trace elements, 10, 287-287.
