Is gezondheid ook jouw passie en wil je meer leren over voeding en suppletie? Bekijk dan eens onze e-learning Orthomoleculair Adviseur Basis.
Ogen en oxidatieve stress
Het menselijk oog is een ongelooflijk complex orgaan dat bestaat uit meerdere weefseltypen, lagen en onderdelen. Alles moet perfect synchroon werken en constant onderhouden worden door ons lichaam.
Tegen de tijd dat we de middelbare leeftijd bereiken, zijn onze ogen meer dan een miljard seconden blootgesteld aan zonlicht, kunstlicht, beeldschermen, vervuiling en allergenen. Tel daar de invloed van stress, chronisch slaaptekort, voedingstekorten en een ongezonde leefstijl bij op en je snapt dat onze ogen veel te verduren krijgen.
Het schadelijkste voor onze ogen is echter een proces waar we niet direct gewaar van zijn, namelijk oxidatieve stress. Oxidatieve stress wordt veroorzaakt door de aanwezigheid van vrije radicalen en veroorzaakt schade op DNA- en celniveau. Vrije radicalen komen vrij bij verschillende lichamelijke processen, maar worden ook veroorzaakt door:
- Een ongezond dieet rijk aan geraffineerde suikers, koolhydraten en plantaardige oliën
- Roken
- Consumptie van alcohol
- Stress
- Luchtvervuiling
- Medicijngebruik
- Overgewicht
- Overmatige blootstelling aan zonlicht
Van oxidatieve stress wordt aangenomen dat het op den duur een slopend effect heeft op onze gezondheid. Het wordt zelfs in verband gebracht met aandoeningen zoals diabetes, hart- en vaatziekten, alzheimer en oogziekten zoals glaucoom en staar (cataract).
Wat is astaxanthine?
Astaxanthine behoort tot de groep van plantenchemicaliën die we carotenoïden noemen. Carotenoïden zijn een groep verbindingen die plantaardig voedsel hun levendige rode, oranje en gele kleuren geven. Astaxanthine treffen we aan in de Haematococcus pluvialis, een micro-alg, en Xanthophyllomyces dendrorhous, een soort gist. Deze algen en gisten produceren en accumuleren dit pigment op natuurlijke wijze. Het dient vervolgens als voedselbron voor mariene soorten zoals kreeft, krill, zalm, forel, garnalen en krab. Die op hun beurt dit pigment in onze voedselketen overbrengen.1
Koning van de carotenoïden
Als carotenoïde is astaxanthine een in vet oplosbaar pigment met krachtige antioxiderende eigenschappen. Als ‘koning van de carotenoïden’ speelt het een rol bij het beschermen van cellen tegen vrije radicalen en oxidatieve stress.1,2
Studies suggereren bijvoorbeeld dat de antioxidant 10 keer krachtiger is dan zeaxanthine, luteïne en bètacaroteen. En maar liefst 100 keer krachtiger dan vitamine E (alfa-tocoferol).3,4 Door de unieke moleculaire structuur van astaxanthine kan het zowel binnen als buiten de celwanden functioneren. Hierdoor biedt het een betere bescherming dan andere antioxidanten die enkel binnen óf buiten de cellen werken.
In tegenstelling tot sommige andere antioxidanten wordt astaxanthine nooit een pro-oxidant. Onder bepaalde omstandigheden kunnen sommige antioxidanten namelijk in oxidanten veranderen en aan oxidatieve stress bijdragen.5 Dit komt vooral voor bij rokers, omdat tabak de nutriënten kan uitputten die antioxidanten nodig hebben. Astaxanthine bereikt nooit deze pro-oxidant staat.
Astaxanthine tegen glaucoom, maculadegeneratie en staar
Van astaxanthine wordt verondersteld dat het sterkere antioxiderende eigenschappen bezit dan vitamine A, waardoor het goed in te zetten is voor de ooggezondheid. Van vitamine A is al langer bekend dat het de ooggezondheid bevordert en een vitale rol speelt bij de bescherming tegen oogziekten.
Dit heeft met name te make met het natuurlijke verouderingsproces van ons lichaam. Antioxidanten zoals vitamine A en andere carotenoïden verminderen het risico op ouderdomsgerelateerde oogziekten, waaronder staar (cataract) en glaucoom.6
Astaxanthine bezit superieure antioxiderende eigenschappen als het gaat om het bevorderen van de ooggezondheid en het voorkomen van leeftijdsgebonden oogaandoeningen. Het heeft het unieke vermogen om zowel de bloed-hersenbarrière als de bloed-retinale (oog)barrière te passeren. Hierdoor kan de antioxidant zich afzetten op de macula (gele vlek) van het oog. Dit maakt dat het de cellen die verantwoordelijk zijn voor het gezichtsvermogen ondersteuning en bescherming kan bieden.7
Leeftijdsgebonden maculadegeneratie (LMD)
Iets waarvan wordt aangenomen dat het een rol speelt bij het verlies van gezichtsvermogen bij maculadegeneratie, is schade aan de retinaal pigmentepitheel (RPE) cellen. Daarnaast worden vaak ook de lichtgevoelige fotoreceptorcellen (staafjes en kegels) aangetast die deze ondersteunen. Veel experts denken dat dit kan worden veroorzaakt door oxidatieve stress. Laboratoriumtests suggereren dat astaxanthine menselijke RPE-cellen kan beschermen tegen oxidatieve stress.8
Dit gegeven maakt dat astaxanthine van potentiële therapeutische waarde is voor de preventie en behandeling van leeftijdsgebonden maculadegeneratie. Als ook andere oogziekten die verband houden met oxidatieve stress, waaronder glaucoom en staar (cataract).8
Tot slot ontdekten onderzoekers dat een supplement met luteïne, zeaxanthine en astaxanthine een scherper zicht veroorzaakte bij mensen met maculadegeneratie.9 Deze resultaten suggereren dat de combinatie van deze antioxidanten de visuele functie kan verbeteren wanneer deze al is aangetast door leeftijdsgebonden maculadegeneratie.
Astaxanthine voor de ooggezondheid
Het vermogen van astaxanthine om de ooggezondheid en het gezichtsvermogen te verbeteren, gaat veel verder dan zijn antioxidatie-capaciteit. Oogvermoeidheid is in onze moderne tijd epidemisch geworden als gevolg van het video display terminal (VDT)-syndroom. Een term die wordt gebruikt om een dagelijkse schermbelasting te beschrijven die onder andere vermoeide ogen veroorzaakt.10
Tegenwoordig worden onze ogen blootgesteld aan hoge niveaus van blauw licht vanuit beeldschermen van laptops, smartphones en tablets maar ook vanuit LED verlichting. Dagelijks uren naar een scherm staren heeft een negatieve invloed op onze ogen en veroorzaakt vermoeidheid, pijn, wazig zicht en droogheid. Onderzoekers onderzochten het vermogen van astaxanthine om vermoeide ogen te verminderen, evenals wazig zien en bijziendheid.
Zij ontdekten dat gedurende vier weken een dagelijkse dosis van 6 mg astaxanthine de symptomen van vermoeide ogen helpt verlichten. Het onderzoek werd gedaan bij mensen van middelbare en oudere leeftijd met presbyopie (ouderdomsverziendheid).11
Tot slot
Oogaandoeningen kunnen een enorme impact hebben op ons leven. Het gezond houden van onze ogen zou wat ons betreft dan ook meer aandacht mogen krijgen. Een gezonde leefstijl waarin we schermtijd minimaliseren, voldoende bewegen en gezond eten is hierin leidend. Ondersteunend kunnen antioxidanten zoals astaxanthine de natuurlijke afweer van het oog, tegen de effecten van oxidatieve stress en blauw licht, ondersteunen.
- Ambati, R. R., Siew Moi, P., Ravi, S., & Aswathanarayana, R. G. (2014). Astaxanthin: Sources, extraction, stability, biological activities and its commercial applications—A review. Marine drugs, 12(1), 128-152.
- Higuera-Ciapara, I., Felix-Valenzuela, L., & Goycoolea, F. M. (2006). Astaxanthin: a review of its chemistry and applications. Critical reviews in food science and nutrition, 46(2), 185-196.
- Miki, W. (1991). Biological functions and activities of animal carotenoids. Pure and applied chemistry, 63(1), 141-146.
- Nishida, Y., Yamashita, E., & Miki, W. (2007). Quenching activities of common hydrophilic and lipophilic antioxidants against singlet oxygen using chemiluminescence detection system. Carotenoid Sci, 11, 16-20.
- Alpha-Tocopherol Beta Carotene Cancer Prevention Study Group. (1994). The effect of vitamin E and beta carotene on the incidence of lung cancer and other cancers in male smokers. New England Journal of Medicine, 330(15), 1029-1035.
- Chew, E. Y., Clemons, T. E., Agrón, E., Sperduto, R. D., SanGiovanni, J. P., Kurinij, N., … & Age-Related Eye Disease Study Research Group. (2013). Long-term effects of vitamins C and E, β-carotene, and zinc on age-related macular degeneration: AREDS report no. 35. Ophthalmology, 120(8), 1604-1611.
- Yeh, P. T., Huang, H. W., Yang, C. M., Yang, W. S., & Yang, C. H. (2016). Astaxanthin inhibits expression of retinal oxidative stress and inflammatory mediators in streptozotocin-induced diabetic rats. PLoS One, 11(1), e0146438.
- Li, Z., Dong, X., Liu, H., Chen, X., Shi, H., Fan, Y., … & Zhang, X. (2013). Astaxanthin protects ARPE-19 cells from oxidative stress via upregulation of Nrf2-regulated phase II enzymes through activation of PI3K/Akt. Molecular vision, 19, 1656.
- Piermarocchi, S., Saviano, S., Parisi, V., Tedeschi, M., Panozzo, G., Scarpa, G., … & Lo Giudice, G. (2012). Carotenoids in Age-related Maculopathy Italian Study (CARMIS): two-year results of a randomized study. European Journal of Ophthalmology, 22(2), 216.
- Parihar, J. K. S., Jain, V. K., Chaturvedi, P., Kaushik, J., Jain, G., & Parihar, A. K. (2016). Computer and visual display terminals (VDT) vision syndrome (CVDTS). Medical Journal Armed Forces India, 72(3), 270-276.
- Kajita, M., Tsukahara, H., & Kato, M. (2009). The effects of a dietary supplement containing astaxanthin on the accommodation function of the eye in middle-aged and older people. Med Consult New Remedies, 46(3), 89-937.
