De pil en de bijwerkingen waar we nog te weinig over horen

Is gezondheid ook jouw passie en wil je meer leren over voeding en suppletie? Bekijk dan eens onze e-learning Orthomoleculair Adviseur Basis.

[advice]

De pil lijkt op het eerste gezicht een ongecompliceerde vorm van anticonceptie. Wat veel vrouwen echter niet weten is dat de pil ook veel potentieel schadelijke effecten heeft op het vrouwelijk lichaam.

In dit artikel bespreken we enkele bijwerkingen van de pil waar artsen hun patiënten wel over zouden moeten informeren, maar nog te weinig doen.

Disclaimer: de onderstaande informatie is bedoeld om vrouwen te informeren en hen in staat te stellen de beste beslissing voor zichzelf te nemen. Het is op geen enkele manier bedoeld om iemand ervan te weerhouden hormonale anticonceptie te gebruiken. Het doel is uitsluitend om de feiten uiteen te zetten.

De pil kan stemmingswisselingen en depressie veroorzaken

Stemmingswisselingen, angst, prikkelbaarheid en depressie zijn allemaal mogelijke bijwerkingen van de anticonceptiepil. Een studie uit 2015 toonde aan dat het gebruik van de anticonceptiepil zorgt voor een dunnere laterale orbitofrontale cortex en posterieure cingulaire cortex. Dit zorgt voor een aanzienlijke verstoring van de hersenstructuur en -functie. Deze hersengebieden zijn buitengewoon belangrijk omdat ze betrekking hebben op besluitvorming en emotieverwerking. Dit is misschien niet de enige reden waarom sommige vrouwen aangeven dat ze zich depressief en humeurig voelen tijdens het gebruik van de pil. Maar het helpt wellicht een ​​deel van het emotionele leed – waar veel vrouwen mee te maken hebben – te verklaren.²

In 2020 publiceerde de Volkskrant een artikel waarin vermeld werd dat het Nederlands Huisartsen Genootschap (NHG) een herziene huisartsenrichtlijn naar buiten bracht. In deze herziene richtlijn staat dat huisartsen bij gesprekken meer aandacht gaan besteden aan de psychologische bijwerkingen van de pil, waaronder stemmingswisselingen en minder zin in seks.

Start nu met e-learning en ontvang tot wel 27.5% korting! E-learning

Bekijk e-learning

De pil heeft invloed op 150(!) lichaamsfuncties

De meeste vrouwen denken dat de pil alleen invloed heeft op hun vermogen om zwanger te worden. Maar de realiteit is dat de pil van grote invloed is op het hormonale systeem en daarmee bijna elk orgaan en elke lichaamsfunctie beïnvloedt. Enkele van deze lichamelijke veranderingen zijn onder meer:

• Verlaagde botdichtheid;
• Verhoogd risico op gist overgroei en laaggradige ontstekingen⁴;
• Verhoogd risico op bloedstolsels, beroerte en longembolie (een stolsel dat in de longen vastzit);
• Verhoogd risico op een hartaanval en beroerte⁵;
• Migraine;
• Verhoogde bloeddruk;
• Goedaardige levertumoren;
• Verhoogde leverenzymen;
• Darmdysbiose (onbalans in de darmen) en daardoor verminderde de opname van voedingsstoffen;
• Vermindert libido;

De pil kan de partnerkeuze beïnvloeden

Onderzoek suggereert dat de anticonceptiepil van invloed kan zijn op de partnerkeuze. Geur blijkt hierbij leidend. Verborgen in de geur van een man zitten aanwijzingen over zijn belangrijkste MHC-genen. Dit zijn genen die een belangrijke rol spelen bij onder andere de werking van het immuunsysteem. Studies suggereren dat vrouwen de voorkeur geven aan de geur van mannen waarvan de MHC-genen verschillen van die van henzelf. Koppels die verschillende MHC-genen hebben zijn minder snel genetisch aan elkaar verwant dan koppels met vergelijkbare genen. Kinderen van koppels met meer gevarieerde MHC-profielen hebben daardoor een sterker immuunsysteem.⁶

De studie suggereert echter dat vrouwen die de pil gebruiken juist van voorkeur veranderen… De vrouwelijke proefpersonen beoordeelden de geuren van genetisch vergelijkbare mannen (via een T-shirt dat de man twee nachten had gedragen) eerder als aantrekkelijk nadát ze de pil hadden ingenomen. Het is niet duidelijk is waarom de pil de aantrekkingskracht beïnvloedt van mannen op vrouwen aan de pil. Het kan zijn dat vrouwen tijdens het gebruik van de pil meer aangetrokken worden tot een verzorgend persoon (aangezien de pil een zwangerschap nabootst).

Dit onderzoek vertelt ons dat de pil waarschijnlijk een van de natuurlijke manieren waarop we een partner kiezen, verstoort. Maar het vertelt ons niet hoe dit relaties kan beïnvloeden. Stel je het algemene scenario voor: een jonge vrouw krijgt de anticonceptiepil zoals gewoonlijk aangeraden, of het nu om medische redenen is of niet. Ze ontmoet een man, ze krijgen een relatie en besluiten te trouwen. Wanneer ze de keuze maken om een gezin te stichten stopt de vrouw met de pil. Relatieproblemen maken hun intrede en het stel denkt dat ze wellicht uit elkaar gegroeid zijn. De vrouw verliest haar interesse en voelt alsof ze met de verkeerde man getrouwd is. De man voelt zich afgewezen. Ze besluiten te scheiden.

Zou deze verandering in aantrekkingskracht significant genoeg kunnen zijn om een relatie te beëindigen? Zou het een factor kunnen zijn waarom zoveel huwelijken in een scheiding eindigen? Een interessant vraagstuk waar wat ons betreft meer onderzoek naar gedaan mag worden.

De pil onderdrukt de werking van de schildklier

De schildklier is o.a. verantwoordelijk voor het reguleren van onze stofwisseling en houdt verband met veranderingen in lichaamsgewicht en energieniveau. Wanneer een vrouw de pil slikt kan dit de functie van de schildklier aantasten waardoor abnormaal lage niveaus van de schildklierhormonen kunnen ontstaan.

Dit komt omdat de pil de eiwitten Sex Hormone Binding Globulin (SHBG) en Thyroxine Binding Globulins verhoogt.⁷ Deze eiwitten binden zich aan vrije hormonen in de bloedbaan, waardoor ze niet meer beschikbaar zijn voor gebruik door het lichaam. Vrouwen met onvoldoende schildklierhormoon hebben een verhoogd risico op onvruchtbaarheid en miskramen.

Een laag schildklierhormoon kan meerdere klachten veroorzaken, waaronder:

• Niet kunnen afvallen
• Depressie
• Het snel koud hebben
• Constipatie
• Geheugen- en cognitieve problemen
• Droge huid
• Haaruitval
• En vele andere symptomen.

De pil zorgt voor uitputting van voedingsstoffen

Wat veel vrouwen niet weten is dat de anticonceptiepil het lichaam uitput van essentiële vitamines en mineralen. Antioxidanten, B-vitamines en belangrijke mineralen zoals selenium en zink raken uitgeput wanneer een vrouw een oraal anticonceptiemiddel gebruikt.⁸ Deze voedingsstoffen zijn van cruciaal belang voor het creëren van belangrijke neurotransmitters, het balanceren van hormonen, leverontgifting, aanmaak van schildklierhormoon, regulering van het immuunsysteem en weefselherstel.

Dat de pil een tekort aan voedingsstoffen kan veroorzaken, kan een probleem zijn voor vrouwen met een kinderwens. Een tekort aan belangrijke vitamines en mineralen kunnen van invloed zijn op de gezondheid van de zwangerschap en de gezondheid van de baby. Dit is belangrijke om te weten voor het geval je van plan bent om te ‘ontpillen’ omdat je een kinderwens hebt. In dat geval kan het wenselijk zijn om je te bloed te laten testen op mogelijke nutriënttekorten.

Voedingsstoffen die worden uitgeput door de pil

Vitamine B6

Het niveau van vitamine B6 bleek significant lager te zijn bij vrouwen die de orale anticonceptie gebruikten in vergelijking met vrouwen die dat niet deden.⁹

De indruk bestaat dat lage B6-spiegels kunnen bijdragen aan enkele van de bijwerkingen van het nemen van de pil, waaronder depressie, lethargie en vermoeidheid. Lage B6-waarden kunnen ook van invloed zijn op ochtendmisselijkheid tijdens de zwangerschap en op het risico op een slecht humeur en depressie in de postpartumperiode.¹⁰

Vitamine B12

Vitamine B12 komt in de meeste dierlijke producten voor en is één van de weinige vitamines die niet op betrouwbare wijze kan worden geleverd door een volledig plantaardig dieet.

Een gerandomiseerde controlestudie wees uit dat vrouwen die de pil gebruikten, consistent lagere gehaltes van vitamine B12 hadden, onafhankelijk van hun inname via de voeding.⁴ Uitscheiding via de urine en opname van B12 waren normaal, maar de totale bindingscapaciteit van de vitamine in serum was verminderd. Het glycoproteïne dat B12 tegen maagzuur beschermt, was ook verminderd.¹⁰

Foliumzuur

Vrouwen die de pil gebruiken hebben een lager folaatgehalte omdat de pil de absorptie of versnelde uitscheiding van foliumzuur in het lichaam kan verstoren.¹⁰

Naast vitamine B12 is foliumzuur vooral belangrijk tijdens preconceptie en zwangerschap voor de preventie van neurale buisdefecten. Daarnaast is een tekort aan foliumzuur in verband gebracht met stemmingsstoornissen, waaronder depressie en angst.¹⁰

Magnesium

Magnesium is een essentieel mineraal voor de energieproductie en is betrokken bij meer dan 300 enzymreacties in het lichaam.

Oestrogeentherapie, inclusief het gebruik van de pil, verlaagt het magnesiumgehalte in het lichaam en kan een tekort veroorzaken.

Selenium

Een cross-sectionele gerandomiseerde studie van vrouwen die de pil gebruikten, toonde aan dat het gemiddelde seleniumgehalte bij die vrouwen significant lager was dan bij controlegroep.¹⁰ Lage niveaus van schildklierhormonen kunnen het risico op onvruchtbaarheid en miskraam verhogen.¹¹

Zink

Lagere zinkgehaltes zijn gevonden bij vrouwen die de pil gebruiken in vergelijking met vrouwen die dat niet doen. Dit is waarschijnlijk te wijten aan veranderingen in absorptie, weefselvernieuwing of uitscheiding.¹⁰

Zink is een nutriënt waar vrouwen tijdens de zwangerschap en de postpartumperiode een verhoogde behoefte aan hebben. Het is aangetoond dat een zinktekort de geestelijke gezondheid en het welzijn van moeders kan beïnvloeden. Daarnaast zijn lagere zinkgehaltes in verband gebracht met het moeilijker zwanger kunnen worden.¹¹

Wat is een goed alternatief voor de pil?

Gelukkig is de pil niet de enige optie als het om anticonceptie gaat. Er zijn veel vormen van anticonceptie die het onderzoeken waard zijn om zo de beste methode voor jezelf te vinden. Hier zijn een aantal methoden met weinig tot geen hormonale bijwerkingen:

• Weet wanneer je vruchtbaar bent: toegegeven, deze anticonceptiemethode vergt wat meer toewijding, maar het is dan wel de enige − natuurlijke − methode zonder bijwerkingen. Bij deze methode volg je jouw menstruatiecyclus zodat je weet wanneer je vruchtbaar bent en wanneer niet. Op deze manier kun je tijdens je vruchtbare periode zelf de afweging maken om bijvoorbeeld een condoom te gebruiken of af te zien van geslachtsgemeenschap.
  • Een methode om dit goed bij te houden is de Daysy: dit is een zogenaamde cyclus tracker. Het is een apparaatje waarmee je iedere ochtend je lichaamstemperatuur (basale lichaamstemperatuur) meet. Het apparaatje analyseert vervolgens je meting met het algoritme, dat gegevens van 5 miljoen menstruatiecycli en 30 jaar onderzoek bevat. Op basis van deze gegevens vertelt het je direct of je in je vruchtbare fase bent of niet.
• Laag-hormonaal spiraaltje (Mirena of Kyleena): in tegenstelling tot de pil, die over het algemeen zowel oestrogeen als progestageen bevat, geeft deze methode een kleine hoeveelheid progesteron af. Omdat er geen oestrogeen in een laag-hormonaal spiraaltje zit, ervaren vrouwen over het algemeen minder hormonale bijwerkingen, zoals stemmingswisselingen en gewichtstoename.
• Koperspiraal: Dit is het enige anticonceptiemiddel dat nul hormonen afscheidt. Het is een klein “T” -vormig dingetje dat een arts of gynaecoloog in de baarmoeder moet plaatsen. De werking komt van een klein koperen spiraaltje dat rond de ‘‘T’’ is gewikkeld. Dankzij dit spiraaltje is de koperspiraal > 99 procent effectief en kan het tot tien jaar in de baarmoeder blijven. Echter brengt de koper spiraal ook klachten met zicht mee. Veel gehoord zijn: meer menstruatiepijn en een langer durende menstruatie.
• Barrièrevoorbehoedsmiddelen zoals een hormoonloos pessarium of diafragma en condooms.

Tot slot

De anticonceptiepil is sinds de introductie de meest voorgeschreven anticonceptiemethode die er is. En hoewel het op het eerste oog absoluut een uitkomst kan zijn voor veel (jonge) vrouwen, kleven er veel bijwerkingen aan het gebruik van de pil. Veelal bijwerkingen met grote gevolgen waar wat ons betreft nog te weinig voorlichting over wordt gegeven. Wanneer een (jonge) vrouw met menstruatie- of hormonale problemen aanklopt bij een arts, zou er eerst gekeken moeten worden naar een eventuele onderliggende disbalans in het lichaam. In plaats daarvan wordt er nog te vaak meteen hormonale anticonceptie of bijvoorbeeld antidepressiva voorgeschreven. Met alle gevolgen van dien zonder de échte oorzaak aan te pakken. Omdat dit veelal middelen zijn die jaren achtereen gebruikt worden is een weloverwogen en goed geïnformeerde keuze ontzettend belangrijk. Wij hopen hier middels dit artikel aan bij te dragen.

Is gezondheid ook jouw passie en wil je meer leren over voeding en suppletie? Bekijk dan eens onze Orthomoleculair Adviseur Basis.