Herken de verschillende soorten stress

Is gezondheid ook jouw passie en wil je meer leren over voeding en suppletie? Bekijk dan eens onze e-learning Orthomoleculair Adviseur Basis.

[advice]

We kennen positieve (eustress) en negatieve stress (disstress). Stress in het algemeen verdelen we onder in drie verschillende soorten:

• Acute stress (zowel positief als negatief)
• Episodische acute stress
• Chronische stress

Elke soort heeft andere triggers en consequenties. In dit artikel bespreken we de verschillen, de symptomen en geven we tips hoe met stress om te gaan.

Acute stress

Acute stress overkomt iedereen en kan zowel als positief als negatief ervaren worden. Het is de onmiddellijke reactie van het lichaam op een nieuwe en uitdagende situatie. Het is het soort stress dat je zou kunnen voelen als je ternauwernood ontsnapt aan een auto-ongeluk. Maar acute stress kan ook voortkomen uit iets waar je echt van geniet. Het spannende, maar toch opwindende gevoel dat je bijvoorbeeld krijgt tijdens een achtbaanrit of bij het skiën van een steile berghelling.

Deze incidenten van acute stress doen normaal gesproken geen kwaad, in beperkte mate zijn ze zelfs goed voor je. Stressvolle situaties trainen je lichaam en hersenen in het ontwikkelen van de beste reactie op toekomstige spannende situaties. Normaliter keren alle lichaamssystemen weer terug naar normaal zodra de druk of opwinding is afgenomen.

Ernstige acute stress is een ander verhaal. Dit soort stress, zoals in een levensbedreigende situatie, kan leiden tot posttraumatische stressstoornis (PTSS) of andere psychische problemen.

Positieve stress of eustress

Wanneer ervaar je goede stress, ook wel bekend als eustress? Zoals eerder benoemd ervaren we de druk als positief wanneer we op het punt staan iets te doen waar we volledig door in beslag worden genomen. Bijvoorbeeld tijdens een achtbaanrit of een sportprestatie die het uiterste van ons vraagt. Topsporters hebben het bijvoorbeeld nodig om uitzonderlijke prestaties te leveren. Deze druk is niet schadelijk en helpt ons om in een flow te komen en te presteren op hoog niveau. Het zorgt voor focus en alertheid.

Episodische acute stress

Episodische acute stress is wanneer je frequente episodes van acute spanning ervaart. Dit kan gebeuren wanneer je vaak angstig en bezorgd bent over dingen waarvan je vermoedt dat ze kunnen gebeuren. Je hebt misschien het gevoel dat je leven chaotisch is en dat je schijnbaar van de ene crisis in de andere belandt. Bepaalde beroepen, zoals politie of brandweer, kunnen ook leiden tot frequente stressvolle situaties.

Net als bij ernstige acute stress, kan episodische acute stress je lichamelijke en geestelijke gezondheid beïnvloeden.

Chronische stress

Wanneer je over een langere periode hoge spanningsniveaus ervaart spreken we over chronische stress. Langdurige druk zoals deze kan een negatieve invloed hebben op je gezondheid. Zo kan het onder andere bijdragen aan:

• Constant gevoel van onrust;
• Burn-out;
• Hart- en vaatziekte;
• Depressie;
• Hoge bloeddruk;
• Verminderde vruchtbaarheid;
• Een verzwakt immuunsysteem.

Chronische (over)belasting kan ook leiden tot frequente aandoeningen zoals (spannings)hoofdpijn of migraine, maagklachten (zoals maagzweren) en slaapproblemen.

Start nu met e-learning en ontvang tot wel 27.5% korting! E-learning

Bekijk e-learning

Is alle stress schadelijk?

In het midden van de huidige discussie over de volksgezondheid is het gemakkelijk om te vergeten dat stress ook een noodzakelijke functie heeft – zelfs een levensreddende. Stel je voor dat je voorouder een wandeling maakt naar de rand van het hoge gras, een sabeltandtijger opmerkt, de schouders ophaalt en de wandeling rustig voortzet. De kans is groot dat hij of zij dat niet zou overleven.

Het voorbeeld neemt ons ongeveer 7 miljoen jaar terug in de tijd, maar het benadrukt ook hoe stress een integraal onderdeel is van ons functioneren. Hoewel moderne mensen veel minder levensbedreigende situaties tegenkomen, is onze lichamelijke reactie nog precies hetzelfde.

Laten we een moderner voorbeeld nemen: die belangrijke presentatie op het werk. Dit is meestal niet levensbedreigend, hoewel het voor veel mensen wel zo kan voelen. Het is goed om te beseffen dat hoewel een zenuwachtige situatie gepaard kan gaan met veel negatieve gevoelens zoals (faal)angst, het ook gunstig kan zijn. Deze vorm van spanning helpt je om je te concentreren en motiveert je om dingen voor elkaar te krijgen.

Het grootste probleem met stress is dat het zich kan ophopen. Vergelijk het met een lekkage; zelfs kleine lekkages kunnen ernstige problemen veroorzaken wanneer ze niet op tijd opgemerkt en hersteld worden. Alles zal uiteindelijk barsten wanneer de druk te lang te hoog is.

Het is vrijwel onmogelijk om stress volledig te voorkomen. Wat we wel kunnen leren is om het te vermijden waar mogelijk, het te beheren wanneer het onvermijdelijk is en te zorgen dat we de ruimte nemen om ervan te herstellen.

Wat zijn de symptomen van stress?

Stress kan alle aspecten van je leven beïnvloeden, inclusief je emoties, gedrag, denkvermogen en lichamelijke gezondheid. Geen enkel deel van het lichaam is immuun. Maar omdat ieder mens anders met druk omgaat, variëren de symptomen van stress sterk. Symptomen kunnen heel vaag zijn en sterk overeenkomen met symptomen veroorzaakt door een medische aandoening.

Mocht je één of meerdere van onderstaande symptomen ervaren dan kan het nodig zijn dit met je huisarts te bespreken. Weet dat sommige symptomen normaal zijn en snel zullen wegtrekken, en dat sommige symptomen meer aandacht vereisen.

Emotionele symptomen van stress zijn onder meer:

• Snel geïrriteerd, gefrustreerd en/of humeurig zijn;
• Constant piekeren of zorgen maken;
• Je overweldigd voelen, alsof je de controle verliest of de controle moet over-/terugnemen;
• Moeite hebben om te ontspannen en je geest tot rust te brengen, altijd aan staan;
• Je slecht voelen over jezelf (laag zelfbeeld), depressie, angstgevoelens, gevoelens van eenzaamheid en isolement;
• Neiging tot overmatig gebruik van alcohol, tabak of verdovende middelen;
• Pessimistisch zijn of alleen de negatieve kant kunnen zien.
• Anderen liefst vermijden en jezelf isoleren van je omgeving.

Lichamelijke symptomen van stress zijn onder meer:

• Futloos zijn en weinig energie hebben;
• Hoofdpijn en migraine;
• Slaapproblemen;
• Maag- en darmklachten zoals diarree, constipatie en misselijkheid;
• Snel kwaaltjes en pijntjes;
• Duizeligheid;
• Kramp en gespannen spieren;
• Pijn op de borst, snelle hartslag en hartkloppingen;
• Slapeloosheid;
• PMS;
• Sneller verkouden of grieperig zijn;
• Verlies van seksueel verlangen en/of vermogen;
• Constant nerveus gevoel, trillen, oorsuizen, koude of bezwete handen en voeten hebben;
• Droge mond en moeite met slikken;
• Darmproblemen;
• Gewichtstoename of gewichtsverlies;
• Geklemde kaken en tandenknarsen.

Cognitieve symptomen van stress zijn onder meer:

• Race-gedachten;
• Vergeetachtigheid en overzicht niet kunnen houden;
• Besluiteloosheid;
• Prikkelbaarheid;
• Geheugen- en concentratieproblemen;
• Slecht beoordelingsvermogen, verwaarlozing van verantwoordelijkheden;
• Uitstelgedrag;

Wat zijn de gevolgen van langdurige chronische stress?

Af en toe gezonde spanning is niet iets om je zorgen over te maken. Aanhoudende, chronische druk kan echter veel ernstige gezondheidsproblemen veroorzaken of verergeren, waaronder:

• Geestelijke gezondheidsproblemen, zoals depressie, angst- en persoonlijkheidsstoornissen;
• Cardiovasculaire ziekte, waaronder hartziekte, pijn op de borst, hoge bloeddruk, hartkloppingen, abnormale hartritmes, hartaanval en beroerte;
• Obesitas en eetstoornissen;
• Vruchtbaarheidsproblemen (bij vrouwen & bij mannen);
• Auto-immuun-, ontstekings-, en allergische reacties zoals: astma, artritis;
• Huid- en haarproblemen, zoals acne, psoriasis, eczeem en permanent haarverlies;

Gastro-intestinale problemen, zoals brandend maagzuur, gastritis, colitis ulcerosa en prikkelbaar darmsyndroom.

Omgaan met stress

Om je stress te beheersen, is het belangrijk dat je eerst de dingen identificeert die je stress geven –  of dit bij je triggeren. Zoek uit welke van deze signalen je kan vermijden of verminderen. En zoek daarna naar manieren om met die negatieve stressoren om te gaan die niet kunnen worden vermeden.

Enkele dingen die je direct kunt doen voor een beter stressmanagement:

• Zorg voor een gezond, volwaardig en gevarieerd dieet
  Gezonde voeding is cruciaal voor een goede lichamelijke en geestelijke gezondheid.
  • Kies voor een voedingspatroon rijk aan groenten en fruit, volkoren producten, vette vis en noten. Vermijd geraffineerde suikers, lightproducten en alcohol zoveel mogelijk.
  • Eet veel natuurlijke voeding, zoals (blad)groenten, soja- en tuinbonen, noten, zaden, tomaten en eieren, gecombineerd met gefermenteerde voeding zoals miso, kimchi en tempeh.Deze ondersteunen de productie van GABA. Dit is een belangrijke neurotransmitter die signalen in de hersenen remt of blokkeert en een kalmerend effect heeft.
  • Vermijd zoetstoffen, e-nummers, additieven en exorfinen zoveel mogelijk.
  • Daarnaast weten we van bepaalde nutriënten dat ze kunnen helpen bij het verminderen van stress.
• Zorg dat je genoeg magnesium tot je neemt
  Magnesium heeft niet voor niets de bijnaam ‘anti-stressmineraal’. Genoeg studies hebben inmiddels de relatie tussen magnesium en stress aangetoond. Hieruit is gebleken dat niet alleen je magnesiumbehoefte in tijden van hoge belasting toeneemt, maar ook je vatbaarheid voor spanning bij een magnesium tekort.² Lees ons blog over de relatie tussen magnesium en stress.
• Overweeg om (tijdelijk) een hoogwaardig Rhodiola rosea supplement te nemen
  Rhodiola rosea is een krachtig en effectief adaptogeen. Rhodiola helpt het lichaam om met allerlei soorten druk om te gaan. Een zware fysieke training kan zorgen voor overbelasting, maar ook overwerk, vermoeidheid of verdriet kunnen onze gemoedstoestand verstoren. Het kruid kan bij de symptomen van stress helpen en kan chronische en spanningsgerelateerde complicaties voorkomen.³  Ook zorgt het voor een verbetering van de algehele stemming.⁴ Lees hier ons blog over Rhodiola.
• Streef naar minimaal 7-8 uur slaap per nacht
  Een goede nachtrust is cruciaal voor ons herstel. Een enkele gebroken nacht is niet erg, maar wanneer je langdurig slecht slaap zal dit je dagelijks functioneren negatief beïnvloeden. Enkele tips om beter te slapen:
  • Ga iedere dag op dezelfde tijd naar bed;
  • Vermijd blauw licht uit beeldschermen (tv, mobiele telefoon, laptop, etc.) minimaal een uur voor bedtijd;
  • Vermijd alcohol en drink na 14.00u geen cafeïne houdende koffie of thee meer. De negatieve invloed van alcohol op het lichaam kan stress verergeren en de cafeïne uit koffie stimuleert de aanmaak van cortisol en kan een gejaagd gevoel versterken;
  • Ga overdag naar buiten en zorg voor zoveel mogelijk natuurlijk licht;
  • Beweeg matig intensief gedurende de dag en vermijd sporten vlak voor het slapen. Overmatige inspanning kan stress verergeren;
  • Eet voedingsmiddelen met tryptofaan zoals bananen, dadels, volle biologische melk, notenpasta en volle biologische yoghurt;
  • Beperk je suikerinname.

Leer meditatie- en ademhalingstechnieken die je helpen te ontspannen
Het is aangetoond dat meditatie en ademhalingsoefeningen stress kunnen verminderen, bloeddruk kunnen verlagen en kunnen zorgen voor een betere gemoedstoestand.

En verder:

• Wandelen of bewegen in de natuur helpt spanning verminderen
• Vermijd drugsgebruik;
• Blijf sociaal verbonden met vrienden en familie zodat zij er voor je kunnen zijn wanneer nodig;
• Maak tijd voor rust en ontspanning, plan momenten in die helemaal voor jou zijn.

Lukt het niet om zelfstandig de stress te beheersen, of gaat deze gepaard gaat met angst of depressie? Raadpleeg dan een arts, therapeut of andere zorgprofessional.

Tot slot

Iedereen ervaart wel eens druk, dat is duidelijk. Op korte termijn kan acute stress je de motivatie geven die je nodig hebt om door een moeilijke situatie heen te komen of een dringende deadline te halen. Na verloop van tijd kan langdurige (chronische) druk echter een negatieve invloed hebben op je gezondheid. Wanneer je regelmatig uitgeput, overweldigd of bezorgd bent, dan kan dat er op wijzen dat je last hebt van chronische stress.

Het identificeren van de oorzaken van (over)belasting in je leven is dan de eerste stap in effectief stressmanagement. Nadat je weet wat jouw stressoren zijn, dan kun je stappen ondernemen om ze te verminderen of te vermijden. Daarnaast kun je gezonde veranderingen in je leefstijl doorvoeren om zo de effecten van druk beter te kunnen beheersen. Wanneer je bijvoorbeeld gezond en gevarieerd eet, regelmatig beweegt en voldoende slaapt, kan dit al helpen om je kalmer, meer gefocust en energieker te voelen. Het toepassen van ontspanningstechnieken zoals ademhalingsoefeningen, meditatie of yoga kunnen ook helpen bij het verlichten van stress en angst.

Neem bij twijfel altijd contact op met je huisarts, therapeut of een professional in de geestelijke gezondheidszorg. Je bent niet alleen!

Is gezondheid ook jouw passie en wil je meer leren over voeding en suppletie? Bekijk dan eens onze Orthomoleculair Adviseur Basis.